İçeriğe atla

Amerika'ya ölüm

İranlı protestocular Tahran'da Amerika Birleşik Devletleri bayrağını yakıyor, Kasım 2018
İran'da iki protestocu Amerikan karşıtı bir mitingde Amerikan bayrağını yırtıyor.

Amerika'ya ölüm (Farsça: مرگ بر آمریکا, "Merg ber Amrika"), Amerikan karşıtı bir siyasi slogan. İran,[1] Afganistan,[2] Lübnan,[3] Yemen,[4] Irak,[5][6] ve Pakistan'da[7][8] kullanılmaktadır. 1979'da İran Devrimi'nin başlangıcından beri İran'da kullanılmaktadır.[9] İran İslam Cumhuriyeti'nin ilk yüce lideri Ruhullah Humeyni bu terimi popüler hale getirdi.[10] Radyo ve televizyonda sloganın söylenmesine karşı çıktı, ancak protestolar ve diğer durumlar için bir şey demedi.[1]

Farsça "Merg ber Amrika" ifadesinin gerçek anlamı "Amerika'ya ölüm"dür. Çoğu resmi İran çevirisinde, bu ifade İngilizceye daha az kaba görünsün diye "Kahrolsun Amerika" olarak çevrilir.[11][12] "Amerika'ya ölüm" sloganı dünya çapında çeşitli Amerikan karşıtı gruplar ve protestocular tarafından kullanılmaya başlandı.[13]

İranlı yetkililer, genel olarak sloganın tarihsel bağlamında ABD hükûmetinin İran'a yönelik düşmanca politikalarının kışkırtmaya sebep olduğunu ve bu politikalara yönelik öfkeyi ifade ettiğini ve Amerikan halkının kendileri için gerçek bir ölüm istemediğini açıklıyor.[14] İran'ın yüce lideri Ali Hamenei, üniversite öğrencilerine hitaben yaptığı konuşmada, sloganı "ABD politikalarına ölüm, küstahlığa ölüm" şeklinde ifade etti.[15] Kara ve Hava Kuvvetleri komutanlarıyla yaptığı görüşmenin ardından Hamenei, İran halkının Amerikan halkına karşı olmadığını, ancak "Amerika'ya ölüm"ün, bu durumda Donald Trump, John Bolton ve Mike Pompeo gibi Amerikan liderleriyle birlikte olmak anlamına geldiğini açıkladı.[16][17]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Arash Karami: Khomeini Orders Media to End 'Death to America' Chant 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Iran Pulse, October 13, 2013
  2. ^ "Protestors Chant 'Death to America' Amid Leaflet Outcry". TOLOnews (İngilizce). 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  3. ^ "Hezbollah Vows Anew to Target Americans". Los Angeles Times. 17 Nisan 2003. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022. 
  4. ^ "Yemen's 'Death to America' rebels bring calm to northern Yemen". The Christian Science Monitor. 28 Ekim 2012. 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022. 
  5. ^ Hassan, Falih; Hubbard, Ben; Rubin, Alissa J. (31 Aralık 2019). "Protesters Attack U.S. Embassy in Iraq, Chanting 'Death to America'". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
  6. ^ "Mourners shout 'Death to America' at funeral for Iranian general" (İngilizce). ITV News. 4 Ocak 2020. 4 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2020. 
  7. ^ Peshimam, Syed Raza Hassan, Gibran Naiyyar (5 Ocak 2020). "Thousands protest in Pakistan over U.S. killing of Iranian commander". Reuters (İngilizce). 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
  8. ^ "Pakistan Stress Neutrality, Big Rally Protests Killing of Soleimani | Voice of America - English". www.voanews.com (İngilizce). 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021. 
  9. ^ Vanessa Martin (2003). Creating An Islamic State: Khomeini and the Making of a New Iran. s. 152. ISBN 9781860649004. 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022. 
  10. ^ Philip Herbst (2003). Talking Terrorism: A Dictionary of the Loaded Language of Political Violence. s. 6. ISBN 9780313324864. 
  11. ^ "The politics of 'Death to America'". The Washington Post. 8 Ekim 2013. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022. 
  12. ^ "Iran's hardliners planning 'Death to America' rally on anniversary of US Embassy attack". The National. 22 Ekim 2013. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022. 
  13. ^ Herbst, p. 6-7 23 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  14. ^ ""Death to America" and the Iran Deal". New Yorker. 30 Temmuz 2015. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  15. ^ Melvin, Don (5 Kasım 2015). "Iranian leader: 'Death to America' refers to policies, not the nation". CNN. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015. 
  16. ^ Erdbrink, Thomas (8 Şubat 2019). "'Death to America' Means 'Death to Trump'". The New York Times. 8 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2019. 
  17. ^ "Down with USA' means down with Trump, Bolton, and Pompeo". english.khamenei. 13 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ali Hamenei</span> 2. İran dinî lideri

Seyyid Ali Hüseyni Hamenei, İranlı din ve siyaset adamı, Şii merci-i taklid ve 1989'dan beri İran'ın ikinci yüce lideri. 1981-1989 yılları arasında İran'ın üçüncü cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştır. Hamenei, Orta Doğu'da en uzun süre görev yapan devlet başkanı ve Şah Muhammed Rıza Pehlevi'den sonra geçen yüzyılın en uzun süre görev yapan ikinci İran lideri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İran halkları</span> çeşitli Hint-Avrupa etno-linguistik grubu

İran halkları, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin, bir alt grubu olan İran dillerini konuşan dilsel ve etnik toplulukların bir toplamıdır. İran platosu boyunca Hindukuş Dağları'ndan Anadolu'ya kadar ve Orta Asya'dan Basra Körfezi'ne dek yayılmışlardır. İran halkları veya İrani halklar ifadeleri, bugünkü İran devletinin sınırları içinde yaşayan İran vatandaşları ile karıştırılmaması için "İranlı" yerine kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pan-İranizm</span>

Pan-İranizm / İranizm / İrancılık Osetler, Kürtler, Zazalar, Farslar, Tacikler, Paştunlar ve Beluciler dahil İranî halkların birleşmesini öneren irredantist siyasi düşüncedir.

"Make America Great Again ", Amerikalı politikacılar tarafından kullanılan bir kampanya sloganıdır. Bunu ilk olarak Ronald Reagan, 1980 başkanlık kampanyası sırasında kullanmıştır. Son olarak da Donald J. Trump tarafından 2024 başkanlık kampanyasında kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İran yüce lideri</span> İran İslam Cumhuriyetinin devlet başkanı

İran yüce lideri, (Farsça: رهبر معظم ایران, rehber-i muazzam-i İran,) Devrim lideri, resmi adıyla Yüce Rehberlik Makamı, İran'ın başı ve en yüksek siyasi ve dini otoritesi, yüce lideridir. Silahlı Kuvvetler, yargı sistemi, devlet televizyonu ve diğer kilit hükûmet kuruluşları, yüce liderin kontrolü altındadır. Yüce lider seçildikten sonra Uzmanlar Meclisi tarafından denetlenir. Ancak bugüne kadar denetleme yapılmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İran rehine krizi</span> 1979-1981 yılları arasında ABD ve İran arasında yaşanan diplomatik açmaz

İran rehine krizi, İran ile Amerika Birleşik Devletleri arasında yaşanan diplomatik bir açmazdır. Aralarında geleceğin İran Savunma Bakanı Hüseyin Dehkan, geleceğin Devrim Muhafızları Başkomutanı Muhammed Ali Caferi ve geleceğin İran Ordusu Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri'nin de bulunduğu, İran Devrimi'ni destekleyen İmam'ın Çizgisinin Müslüman Öğrenci Takipçileri'ne mensup bir grup silahlı üniversite öğrencisinin, Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'ni ele geçirip onları rehin almasının ardından 53 Amerikalı diplomat ve vatandaş, İran'da rehin tutuldu. Rehineler, 4 Kasım 1979'dan 20 Ocak 1981'de serbest bırakılmalarına kadar 444 gün boyunca alıkonuldu. Bu kriz İran-Amerika Birleşik Devletleri ilişkileri tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.

Büyük Şeytan, İran'ın dış politika bildirilerinde bazen Amerika Birleşik Devletleri için kullanılan aşağılayıcı bir adlandırmadır. Bazen bu kelimeler aynı zamanda Birleşik Krallık hükûmeti için de kullanılmıştır. Bu terim, ilk olarak İran lideri Ruhullah Humeyni tarafından 5 Kasım 1979 tarihinde konuşmasında, emperyalizm ve dünya çapında yolsuzluklara destek vermekle suçlanan ABD'yi tanımlamak için kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">2017 Tahran saldırıları</span>

Tahran saldırıları, 7 Haziran 2017'de İran Meclisi ile Humeyni Türbesi'nde düzenlenen iki saldırı. Meclise ve türbeye giren silahlı saldırganların çevreye ateş açtığı iki ayrı saldırıda ilk verilere göre en az 12 kişi öldü, 38 kişi yaralandı. İran Milli Güvenlik Yüksek Konseyi Başkan yardımcısı Rıza Seyfullahi, İran Meclisi ve Humeyni'nin türbesine düzenlenen saldırıların faillerinin İran asıllı olduğunu söyledi. Saldırganların, İran'ın farklı kesimlerinden Irak Şam İslam Devleti'ne (IŞİD) örgütüne katılan kişiler olduğunu kaydeden Seyfullahi, İran'ın, IŞİD ile mücadelede verdiği destekten dolayı hedef alındığını ifade etti. İran İstihbarat Bakanlığı üçüncü bir saldırının önlendiğini açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Mike Pompeo</span> Amerikalı siyasetçi

Michael Richard Pompeo, Amerikan politikacı ve eski Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Kaani</span> Kudüs Gücünde bir İranlı general

İsmail Kaani İran Devrim Muhafızları Ordusu'nda İran'lı bir Tuğgeneralidir ve esasen askeri ve gizli operasyonlardan sorumlu bir birim olan Kudüs Gücü'nün komutanıdır.

Rıza Muhammedi Lengerudi, Ayetullah rütbesi olan İranlı din adamı. Lengerud kasabasında İran dinî lideri Ali Hamenei'nin temsilcisi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Reisi</span> 8. İran cumhurbaşkanı

Seyyid İbrahim Reisülsedati yaygın olarak bilinen adıyla İbrahim Reisi, İranlı muhafazakâr politikacı, hukukçu ve İran'ın eski cumhurbaşkanıydı. İlkeci ve Müslüman bir hukukçu olarak 2021 seçimlerinden sonra cumhurbaşkanı olmuştu. 19 Mayıs 2024 tarihinde, Azerbaycan sınırındaki Culfa kasabasına yakın bir bölgede geçirdiği helikopter kazasında ölmüştür.

Nevid Efkâri İran İslam Cumhuriyeti tarafından 2018 İran protestoları sırasında meydana gelen cinayet iddiasıyla idam cezasına çarptırılan ve idam edilen İranlı güreşçi. Kardeşleri Vahid ve Habib aynı davada sırasıyla 54 ve 27 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Efkâri başta cinayeti itiraf ederken, daha sonraları bunun bir zorla itiraf olduğunu ve ona işkence ile sahte itiraf yaptırdıklarını iddia etti.

Ruhullah Zem, İranlı aktivist ve gazeteci. En çok 2015'te kurduğu 'Amadnews' adlı bir Telegram kanalını işletmesiyle tanınıyordu. Zem, o dönemde özel olarak yayınladığı 2017-2018 İran protestolarında yüksek profilli bir rol oynadı. Haziran 2020'de bir İran mahkemesi, yetkililerin 2017-2018 İran protestolarını kışkırttığını söylediği popüler bir hükûmet karşıtı forum düzenlediği için onu "yeryüzünde yolsuzluktan yapmaktan" suçlu buldu. Bir İran mahkemesi tarafından ölüm cezasına çarptırıldı ve 12 Aralık 2020'de idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Ervand Abrahamian</span>

Ervand Abrahamian (d.1940) İranlı-Amerikalı ortadoğu tarihçisidir. Baruch Koleji'nde ve New York Şehir Üniversitesi Yüksek Lisans Merkezi'nde (CUNY'de) tarih profesörüdür ve modern İran'ın önde gelen tarihçilerinden biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kara Cuma (1978)</span>

Kara Cuma 8 Eylül 1978'de İran'da meydana gelen, ve Tahran'daki Jale Meydanı'nda Pehlevi ordusu tarafından 64 veya en az 100 kişinin vurularak öldürüldüğü ve 205 kişinin yaralandığı bir olaya verilen addır. Askeri tarihçi Spencer C. Tucker'a göre, Kara Cuma günü 64 protestocu ve 30 hükûmet güvenlik gücünden oluşan 94 kişi öldürüldü. Ölümler, protesto hareketi ile Şah Muhammed Rıza Pehlevi rejimi arasındaki herhangi bir "uzlaşma umudunu" sona erdiren İran Devrimi'ndeki en önemli olay olarak tanımlandı.

2019-20 ABD Büyükelçiliğine yönelik saldırı 31 Aralık 2019 tarihinde Irak'ın Bağdat kentinde meydana geldi. Kata'ib Hizbullah milisleri ve onların Halk Seferberlik Güçleri (PMF) destekçileri ve sempatizanları 29 Aralık 2019'da Kata'ib Hizbullah'ın Irak ve Suriye'deki silah depolarını ve komuta kontrol tesislerini hedef alan ABD hava saldırılarına yanıt olarak Yeşil Bölge'deki ABD Büyükelçiliğine saldırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mehsa Emini'nin ölümü</span> İran Ahlak Polisi tarafından tutuklanan ve iddiaya göre taciz edilen İranlı Kürt kadının ölümü

Mehsa Emini, ya da bilinen diğer ismiyle Jina Emini, 22 yaşındaki İranlı bir Kürt kadını 16 Eylül 2022 tarihinde, İran'ın Tahran şehrinde gözaltında bulunduğu sırada şüpheli bir şekilde öldü. Emini'nin polis şiddeti sebebiyle öldüğü iddia edildi.

<span class="mw-page-title-main">Mehsa Emini protestoları</span> 2022de İran genelinde başlayan hükûmet karşıtı tepkiler

Mehsa Emini protestoları, 16 Eylül 2022'de İran'da başlayan ve 2023'e kadar devam eden sivil huzursuzluk ve protesto hareketleridir. Protestolar, 1979'daki İslam Devrimi'nden bu yana "ülkenin daha önce gördüğü hiçbir şeye benzemeyen", hükûmete karşı "en büyük meydan okuma" ve "en yaygın isyan" olarak tanımlandı.

Bedri Hüseyni Hamenei, İran Dinî Lideri Ayetullah Ali Hamenei'nin kız kardeşi.