İçeriğe atla

Amerika'nın İspanya tarafından sömürgeleştirilmesi

Hernán Cortés, Francisco Pizarro ve diğerleri tarafından kullanılan kırmızı bayrak üzerinde Kastilya tacı bulunan İspanyol fatihlerin bayrağı
1790'da İspanyol ve Portekiz imparatorlukları

Amerika'nın İspanyol kolonizasyonu, Cenevizli denizci Kristof Kolomb'un Kastilya Kraliçesi I. Isabella'nın adına yaptığı ilk 1492 yolculuğundan sonra, Karayip adası Hispaniola'da 1493'te başladı. İspanyol İmparatorluğu'nun buradaki denizaşırı toprakları, son yerler 1898'de kaybedilene kadar Kastilya Krallığı'nın yetkisi altındaydı. İspanyollar yerli halkların yoğun nüfusunu önemli bir ekonomik kaynak olarak gördüler ve bölgenin İspanyollar ve kraliyet için büyük zenginlik ürettiğini iddia ettiler. Din, İspanyolların yerli halkları fethetmesinde ve birleştirmesinde önemli bir rol oynadı. Halklar barışçıl veya zorla Katolik Kilisesi'ne alındı. Kraliyet bu geniş bölgeyi yönetmek için sivil ve dini yapılar oluşturdu. İspanyol sömürgeciler, yoğun yerli nüfusun ve çıkarılacak değerli kaynakların bulunduğu yerlere en fazla sayıda yerleştiler.[1]

İspanyol İmparatorluğu, Güney Amerika'nın yarısı, Orta Amerika'nın neredeyse tamamı ve Kuzey Amerika'nın çoğunda ve Karayip Adaları boyunca genişleyecekti. Sömürge döneminde (1492–1832) tahmini toplam 1.86 milyon İspanyol Amerika'ya yerleşti ve sömürge sonrası dönemde (1850–1950) 3.5 milyon kişi göç etti. Göç yeni Bourbon hanedanı tarafından teşvik edildi. Tahmini rakam 16. yüzyılda 250.000 idi ancak çoğu göç 18. yüzyılda gerçekleşti.[2]

Buna karşılık, Kolomb'un yolculuklarını takip eden ilk bir buçuk yüzyılda yerli nüfus, esasen bulaşıcı hastalıkların yayılması nedeniyle tahminen %80 oranında azaldı. Kaynak çıkarma için zorla çalıştırma ve kölelik ve yeni köylere ve daha sonraki misyonlara zorla yerleştirme gibi uygulamalar kolonizasyonun ilk on yıllarında yaygındı.[3] Yerli nüfustaki ani düşüş ve yerleşimcilerin yerli emeklerini sömürdüğüne dair raporlardan endişe duyan kraliyet, yeni dönüştürülmüş yerli vasallarını korumak için yasalar koydu. Avrupalılar, yerli emeğin yerini almak için köleleştirilmiş Afrikalıları ilk Karayip yerleşimlerine getirdiler. Köleleştirilmiş ve özgür Afrikalılar, sömürge dönemi popülasyonlarının bir parçasıydı. Sömürge döneminde karışık ırklı bir kasta nüfusu ortaya çıktı.

19. yüzyılın başlarında, İspanyol Amerikan bağımsızlık savaşları, İspanyol Amerika'nın çoğunun ayrılmasına ve bağımsız ulusların kurulmasına neden oldu. Küba ve Porto Riko, 1898'de İspanyol-Amerikan Savaşı'nın ardından Amerika Birleşik Devletleri'ne kaybedildi ve Amerika'daki sömürge yönetimi sona erdi.

Kaynakça

  1. ^ The Extractive Zone Social Ecologies and Decolonial Perspectives (PDF). Duke University Press. 2017. ISBN 9780822372561. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023. 
  2. ^ MacIas, Rosario Marquez; MacÍas, Rosario Márquez (1995). La emigración española a América, 1765–1824. 9788474688566
  3. ^ "La catastrophe démographique" (The Demographic Catastrophe) in L'Histoire n°322, July–August 2007, p. 17

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kristof Kolomb</span> İtalyan kaptan, kâşif ve sömürgeci (1451–1506)

Kristof Kolomb, Atlantik Okyanusu'na yaptığı dört seferi tamamlayarak coğrafî keşifleri başlatan ve Amerika'nın kolonizasyonunun yolunu açan Cenevizli kaptan ve kâşiftir. Katolik hükümdarlar tarafından desteklenen keşifleri; Karayipler, Orta Amerika ve Güney Amerika ile Avrupalıların ilk temâsı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Porto Riko</span> ABDnin Karayiplerdeki özerk bölgesi

Porto Riko ya da resmî adıyla Porto Riko Topluluğu, ABD'ye bağlı, içişlerinde bağımsız özerk bölgedir. Karayipler denizinin kuzeydoğusunda Dominik Cumhuriyeti'nin doğusundadır. Adı İspanyolcada zengin liman anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Karayipler</span> Karayip Denizini, adalarını ve çevreleyen sahilleri kapsayan bölge

Karayipler, Karayip Denizi'ni, adalarını ve çevreleyen sahilleri kapsayan ve coğrafî olarak Orta Amerika'ya dâhil edilen bölgedir. Bu adalar, Florida'nın güneyinden başlayıp bir kıvrım oluşturarak Güney Amerika'da Venezuela'nın kuzey batısına dek inmektedir. Bölgede 7.000 dolayında ada, adacık ve kayalık bulunur. Burada otuz beş bağımsız ülke ya da bağımlı bölge yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Virjin Adaları</span> Takımadalar

Virjin Adaları, Atlas Okyanusu ile Karayip Denizi arasında bulunan, Küçük Antiller bölgesine dâhil edilen adalar topluğudur.

<span class="mw-page-title-main">Hispanyola</span> Karayiplerde bir ada

Hispanyola adası, Karayiplerin ikinci büyük adası olup Küba'nın doğusunda bulunur. Kristof Kolomb 5 Aralık 1492'de burayı keşfetmiş ve 1493'teki ikinci seferinde burada İspanya'nın Yeni Dünyadaki ilk sömürgesini kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Amerika</span> Tek bir kıta veya kara kütlesi olarak birlikte ele alındığında Kuzey Amerika ve Güney Amerika

Amerika veya Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'de Yeni Dünya olarak adlandırılan bölgede, Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve bunlara bağlı adalardan meydana gelen kıtalar ve adalar topluluğu. Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'deki kara alanının çoğunu kapsar ve Yeni Dünya'yı oluşturur. Amerika sözcüğü birçok dilde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) anlamında da kullanıldığı için kavram karmaşasına neden olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Juan Ponce de León</span>

Juan Ponce de León, İspanyol konkistador. Santervás de Campos'da (Valladolid) doğdu. Gençlik döneminde Gırnata'yı fethetme savaşına katıldı. Ponce de León, Kristof Kolomb'un yeni dünyaya ikinci yolculuğunda yanındaydı. İspanya kraliyeti tarafından Porto Riko'nun ilk valiliğine atandı. 1513 yılında Florida'yı keşfetmesiyle, Kuzey Amerika kıtasında bugünün Amerika Birleşik Devletleri topraklarına ilk ayak basan Avrupalı olduğu düşünülüyor.

<span class="mw-page-title-main">Porto Riko Bağımsızlık Partisi</span> Siyasi parti

Porto Riko Bağımsızlık Partisi Porto Riko'nun ABD'den bağımsız olmasını savunan Porto Riko'daki bir siyasi partidir. Porto Riko'daki başkıca 3 siyasi partiden biridir ve ikinci en eski yasal partidir.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol İmparatorluğu</span> Beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğu

İspanyol İmparatorluğu, beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğudur. İspanyol İmparatorluğu, İspanya veya İspanya hükümdarları tarafından fethedilen, miras kalan veya el konan arazileri kapsar. Bu arazilere Kuzey ve Güney Amerika'nın geniş kesimleri de dahildir. Hak iddia edilen ancak hiç ele geçirilemeyen topraklar da mevcuttur. Toplam arazilerin yüzölçümü 18. yüzyılın sonunda 18 milyon kilometre kare civarındadır. 16. ve 17. yüzyıllardaki kıtalararası yapısına rağmen koloni imparatorluğu deyimi 1768 yılı itibarıyla kullanılmaya başlanmıştır. 19. yüzyılda ise devlet yapısı tamamen kolonisel bir yapıya dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Pinzón Kardeşler</span>

Pinzón Kardeşler, Palos de la Frontera doğumlu İspanyol denizci, kâşif ve balıkçı kardeşler. Martín Alonso, Francisco Martín ve Vicente Yañez adlarındaki üç kardeş de Kristof Kolomb'un Yeni Dünya'ya doğru ilk seferine katılmıştır. Pinzón Kardeşler tarihçiler tarafından bu tarihsel yolculuğun çok önemli bir parçası olarak değerlendirilse de yeterince tanınmamaktadırlar.

<i>1492: Cennetin Keşfi</i>

1492: Cennetin Keşfi, ABD, Fransa, İspanya, İngiltere ortak yapımı, 1992 çıkışlı tarih filmi. Kristof Kolomb'un Amerika'yı keşfinin 500. yılı dolayısıyla yapılan iki filmden biri olan 1492: Cennetin Keşfi, bu keşfin Avrupa'daki etkileri ve Kolomb'un yeni dünyadaki yerleşim çabalarını konu alıyor.

<span class="mw-page-title-main">Tainolar</span>

Tainolar Bahamalar, Büyük Antiller ve Küçük Antiller'in kuzeyinde yaşamış ve denizcilikle uğraşmış bir Amerika yerli halkıdır. Tainolar Güney Amerika'da yaşayan Arawak halkından olup Arawakan Dil Ailesi'nde yer alan Taino dilini konuşmaktaydılar.

Porto Rikolular, Porto Riko'da doğmuş veya aile kökeni bu ülkeye dayanan insanlardır.

Amerika'nın kolonizasyonu, İskandinav denizcilerin 10. yüzyılda, bugünkü Grönland ve Kanada'nın belli bölgelerini keşfederek buralara yerleşmesiyle başladı. İskandinav folkloruna göre, kızılderililerle yerleşimciler arasında cereyan eden şiddetli çatışmalar neticesinde bu yerleşimler terk edilmek zorunda kalındı. Gerçek Avrupa kolonizasyonu, Christopher Columbus'un 1492 yılında Uzakdoğu'ya yeni ticaret rotaları bulmak için, İspanya sponsorluğunda, batıya doğru çıktığı keşif gezisinde, kazara Amerika Kıtası'nı keşfetmesiyle başladı. Hemen sonra Avrupalılar kıtanın derinliklerine inerek, fetih ve kolonizasyon hareketine giriştiler. Columbus, 1492-1493 yıllarında yaptığı ilk iki seyahatte, Bahamalar'a ve aralarında Hispaniola, Puerto Rico ve Küba'nın da bulunduğu bazı Karayip Adaları'na ulaştı. 1497 yılında İngiltere Krallığı adına Bristol'den yola çıkan John Cabot, Kuzey Amerika'da karaya çıktı. Bir yıl sonra Columbus, üçüncü seferinde Güney Amerika sahillerine ulaştı. Christopher Columbus'un seferlerinin sponsoru olan İspanyol İmparatorluğu, Kuzey Amerika'dan Güney Amerika'nın en aşağı noktasına kadar, Karayip Adaları da dahil olmak üzere, en büyük sömürgelere sahip ilk Avrupa ülkesi oldu. İlk İspanyol şehri, 1496 yılında kurulan, bugün Dominik Cumhuriyeti sınırlarında kalan Santo Domingo'dur. San Juan, Porto Riko 1508'de, Veracruz ve Panama City ise 1519 yılında kurulmuştur. 1565 yılında İspanyollar tarafından kurulan St. Augustine, Florida şehri, ABD'nin üzerinde yerleşim bulunan en eski şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Porto Riko'daki Yahudilerin tarihi</span>

Yahudilerin Porto Riko'ya göçü Kristof Kolomb'a ikinci deniz seferinde eşlik eden anusimlerin 15. yüzyılda Porto Riko'ya gelmesiyle başlamıştır. Yahudi cemaati, museviliğin İspanyol Engizisyonu tarafından yasaklanması sebebiyle açık olarak Porto Riko'da kendilerini gösterememişlerdir, fakat çoğu Yahudi merkez San Juan'dan oldukça uzakta, adanın dağlık bölgelerine göç etmişler ve buralarda kendilerini Yahudi olarak tanımlayıp Krypto-Yahudilik'in gerekliliklerini icra etmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Porto Riko bayrağı</span> Ulusal bayrak

Porto Riko bayrağı, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı özerk bir bölge olan Porto Riko'nun millî ve resmî bayrağıdır. Bayrak, ilk olarak 1895'te tasarlanmıştır. 1952 ve 1995 yıllarında bayraktaki mavi rengin tonunda değişiklikler yapılarak son halini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Diego Kolomb</span>

Diego Kolomb, Kastilya ve Aragon Hükümdarları emri altında bir gezgin ve kaşifti. 2. Okyanus Deniz Amirali, 2. Batı Hint Adaları Genel Valisi ve 4. Batı Hint Adaları Valisi olarak Kastilya ve Aragon Hükümdarlarına hizmet etti. Kristof Kolomb ve karısı Filipa Moniz Perestrelo'nun büyük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Virjin Adaları</span>

İspanyol Virgin Adaları, ya da daha eski ismi olan Geçit Adaları olarak adlandırılan ve Porto Riko Virjin Adaları ya da Batı Virjin Adaları olarak da bilinen ve Culebra ve Vieques adalarından oluşan, günümüzde Karayipler'de yer alan ve Amerika Birleşik Devletleri'nin denizaşırı ada bölgelerinden biri konumunda olan Porto Riko Milletler Topluluğu'na bağlı adalar.

<span class="mw-page-title-main">Tortola</span>

Tortola ( ), Karayip Denizi'nde Britanya Denizaşırı Toprakları'nın bir parçası olan Britanya Virjin Adaları'nın en büyük ve en kalabalık adasıdır. Adada 9400'ü Road Town'da olmak üzere toplam 23.908 nüfusuyla 557 kilometrekare bir yüzey alanına sahiptir. Adaçayı Dağı, deniz seviyesinden 530 metre yüksekliktedir ve adanın en yüksek noktasıdır.

1492 ve 1504 yılları arasında İtalyan denizci ve kâşif Kristof Kolomb, İspanya'nın Katolik Hükümdarları adına Karayipler'e ve Orta ve Güney Amerika'ya dört transatlantik deniz seferi düzenledi. Bu yolculuklar Yeni Dünya'nın geniş kitlelerce bilinmesine yol açtı. Bu atılım, Keşifler Çağı olarak bilinen dönemi başlatarak Amerika kıtasının sömürgeleştirilmesini, bununla bağlantılı biyolojik alışverişi ve Atlantik ötesi ticaretin de başlangıcı oldu. Etkileri ve sonuçları günümüze kadar devam eden bu olaylar, sıklıkla modern çağın başlangıcı olarak anılır.