Yunus, balinalar (Cetacea) takımının dişli balinalar (Odontoceti) alt takımı içindeki yunusgiller (Delphinidae) familyasında sınıflanan türlerin büyük çoğunluğu ile nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyasında sınıflananların tümü için kullanılan ortak addır.
Güney Amerika'da bulunan Amazon nehri, Afrika'daki Nil Nehri'nden sonra dünyanın en uzun ikinci nehridir. Büyük Okyanus'a 160 km. mesafede, Peru'daki And Dağları'nın doruklarından doğarak doğuya doğru bir seyir izleyip Atlas Okyanusu'na dökülür. 6.400 km uzunluğundaki Amazon'un taşıdığı su miktarı Mississippi, Nil ve Yangtze nehirlerinin taşıdıkları suların toplamından fazladır. Amazon, yıllık ortalama 180.000 m³/sn olan debisiyle ve suladığı Amazon Havzası'nın büyüklüğü itibarıyla en büyük nehirdir. Denize döküldüğü Atlas Okyanusu kıyılarında genişliği yaklaşık 240 km'dir.
Amazonlar, klasik ve Yunan mitolojisinde tamamen kadın savaşçılardan oluşan tarihi bir ulus. Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in hemen kuzeyinde Avçala bölgesinde Demir Çağından kalma Zemo Avçala Mezarı, bugüne kadar ortaya çıkarılmış en eski Amazon kadın mezarı olarak tanımlanmıştır.
Casiquiare Kanalı, Venezuela'da Orinoco ve Amazon Nehir sistemleri birbirine bağlayan yeryüzünün en büyük bifurkasyonu. Brazo Casiquiare Nehri, yukarı Orinoco'da dala ayrılır ve Rio Negro üzerinden Amazonlara akar. Su seviyesine göre Brazo Casiquiare'nin suyu kuzeye doğru da, yani Orinoco istikametinde de akar.
Henry Walter Bates bir İngiliz doğa bilimcisi ve kâşiftir. Alfred Russel Wallace ile birlikte 1848 - 1852 yılları boyunca Brezilya'da kalarak bütün Amazon vadisini inceledi. Wallace 1852'de döndü ama Bates 7 yıl daha çalışmalarına devam etti ve 1859'da geri döndü. Amazonlardaki çalışmaları boyunca çoğunluğu böcekler olan ve yaklaşık 8,000'i o güne dek henüz hiç bilinmeyen 14.000'in üzerinde türden örnekler topladı. Hayvanlardaki benzeşmenin doğal seçilimdeki etkisini göstererek Darwin'in Evrim Kuramı'nı destekledi.
Çin nehir yunusu (Lipotes vexillifer; Çince:
Nehir yunusu, balinalar (Cetacea) takımına dahil dişli balinalar (Odontoceti) alt takımındaki tek üst familya olan Platanistoidea'da sınıflanan türleri ifade eden ortak addır. Toplam dört tane nehir yunusu türü vardır ve her biri kendine ait bir familya içinde sınıflanır.
Ganj nehir yunusu ve İndus nehir yunusu Bangladeş, Hindistan ve Pakistan'da bulunan tatlısu ya da nehir yunusları üstfamilyasının iki alttürüdür. 1970'lerden itibaren iki ayrı tür olarak nitelendirilmektedirler. Ganj nehri yunusu çoğunlukla Hindistan'da Ganj Nehri ve kollarında, İndus nehir yunusu da Pakistan'da İndus Nehri'nde bulunur. Ancak 1998 yılında balinalar üzerine yapılan bir taksonomi çalışması sonucunda bu iki yunus tekrar tek tür olarak listelenmiştir. Bu türün adı Ganj ve İndus nehir yunusu ya da daha genel adıyla Hint nehir yunusudur ancak bu iki isim de çok fazla yaygın değildir.
Amazon nehir yunusu ya da diğer adlarıyla Boto, Pembe nehir yunusu Amazon Nehri ve Orinoco Nehri sistemlerinde bulunan bir tatlısu nehir yunusudur. Nehir yunuslarının en büyüğü olan bu tür, aynı yaşam alanı içinde bulunan ancak gerçek bir nehir yunusu türü olmayan Tucuxi ile karıştırılmamalıdır.
Haliç yunusu ya da Tucuxi Amazon havzasındaki nehirlerde ve Güney Amerika'nın kuzey ve doğu kıyılarında denizlerde bulunan bir yunus türüdür. "Tucuxi" adı Tupi dilindeki tuchuchi-ana sözcüğünden türetilmiştir ve türün genel adı olarak kullanılmaktadır. Amazon nehir yunusu gibi gerçek nehir yunusları ile benzer coğrafi bölgelerde bulunmasına rağmen haliç yunusu genetik olarak nehir yunuslarına benzememektedir ve deniz yunusları (Delphinidae) familyasında yer almaktadır. Fiziksel olarak, özellikle de denizde bulunan tipi afalinaya benzer. Ancak yeteri kadar yakın olmadığı için kendi cinsi Sotalia altında sınıflanmıştır. Ayrıca gri yunus, gri nehir yunusu, Guyana nehir yunusu, Amerika ırmak yunusu, Sotali, Bufeo negro ve Bufo negro adları da verilmektedir.
Dişli balinalar (Odontoceti), mevcut balinaların iki ana grubundan biridir. Dişsiz balinalar ile son ortak ataları muhtemelen – 34 milyon yıl önce – geç Eosen'de yaşamıştır.
Yunan mitolojisinde, Otrera Amazonlar'ın kraliçesi, Ares'in eşi, Eurus'un kızı ve Hippolyta, Antiope, Melanippe ve Penthesilea'nın annesiydi. Bazen Otrera, Amazonlar'la yakından bağlantılı Artemis'in Efes'teki tapınağının mitolojik kurucusu olarak kabul edilir. Ayrıca ilk Amazonlar hakkındaki birçok mite rağmen, bazen de Amazon ırkının kurucusu sayılır.
Themiskira, Thermodon kıyısındaki Themiskira Ovası üzerinde yer alan antik Yunan şehri. Şehrin modern tarihçilikte varlıkları tartışmalı olan Amazonların yurdu olduğu düşünülmektedir.
Amazon Adası, Amisos Tepesi'nin yamacında oluşturulan ve ismini Temiskira'da yaşadıkları düşünülen Amazonlardan alan yapay ada. Adada Amazon Heykeli, Amazon kanalı, suni kayak pisti, balık restaurantları ve piknik sahaları yer almaktadır. İlerleyen dönemlerde su parkı, fitness center ve spor tesisleri de inşa edilmesi planlanmaktadır.
Araguaia nehir yunusu veya Araguaian boto, Güney Amerika nehir yunusu. 2014 yılında, Amazon nehir yunusu ile benzer olarak tür tanımlaması ayrı yapılmıştır. Brezilya'da yer alan Araguia Nehri ve Tocantins Nehri doğal yaşam alanıdır.
Bolivya nehir yunusu, Amazon nehir yunusu'nun alt türü olan, Bolivya'da ve Brezilya'nın güneybatı bölgesinde yaşayan nehir yunusu. 2008 yılında moleküler düzeydeki çalışmaların ardından ayrı bir tür olarak teyit edilmiştir.
Halk arasında cuca olarak bilinen Hispanyola amazonu veya Hispaniola papağanı, Psittacidae ailesindeki bir Amazon papağanı türüdür. Hispaniola'ya endemiktir ve Porto Riko'ya getirilmiştir. Onu diğer amazonlardan ayıran temel özellikler beyaz alın, soluk gaga, beyaz göz halkası, mavi kulak bandı ve kırmızı göbeğidir.
Mavi yanaklı papağan veya Dufresne'nin amazonu olarak bilinen mavi-yanaklı amazon (amazona dufresniana), Doğu Venezuela, Guyanalar ve muhtemelen uzak Kuzey Brezilya'da kuzeydoğu Güney Amerika'da bulunan bir papağandır. 1.700 metre (5.600 ft) yüksekliğe ulaşan ormanlar ve savanlarda yaşamaktadır.
Kırmızı boyunlu papağan, Dominik mavi yüzlü amazonu, küçük Dominika amazonu ve Jaco papağanı olarak bilinen kırmızı boyunlu amazon, Dominika'ya endemik bir Amazon papağanı türüdür.
Guadeloupe amazonu ya da Guadeloupe papağanı, varsayımsal olarak soyu tükenmiş türler arasındaki bir papağan türü olarak düşünülmektedir ve Küçük Antiller ada bölgesi Guadeloupe bölgesine endemiktir. 17. ve 18. yüzyıl yazarlarının kendisinden bahsetmesi ve tanımlaması üzerine 1789'da bilimsel bir isim aldı. 1905 yılında bir Amazona cinsine olarak listelendi, emperyal amazon ile ilişkili veya muhtemelen aynı tür olduğu ifade edildi. Marie-Galante adasında bulunan bir tibiotarsus ve bir ulna kemiği Guadeloupe amazonuna ait olabilir. 1905'te, soyu tükenmiş bir menekşe rengi makav türünün de Guadeloupe'de yaşadığı iddia edildi.