İçeriğe atla

Amatör roketçilik

Kalkış esnasındaki katı yakıtlı amatör roket

Deneysel roketçilik ya da amatör deneysel roketçilik olarak da bilinen, amatör roketçilik, bu işle uğraşanların yakıtlarını denediği ve kendi roket motorlarını yaptığı, çok çeşitli tip ve ebattaki roketlerini fırlattığı bir hobidir. Hibrit roket motorları üzerindeki önemli araştırmalarından sorumlu olan amatör roketçiler çeşitli katı, sıvı ve hibrit itici yakıtlı motorları yapmakta ve bu motorlarla uçuş gerçekleştirmektedirler.

Tarihçe

Yağmur mevsiminin başında Laos ve Tayland’ın bazı bölgelerinde düzenlenen roket festivalleri eski bir gelenektir

Amatör roketçilik, Homer Hickam'ın anılarını yazdığı Rocket Boys'da anlatıldığı gibi özellikle 1950'lerin sonlarında ve Sputnik'in fırlatılmasını takip eden 1960'ların başlarında popüler bir hobi oldu.

Amerika'da amatör roketçilik ile uğraşan ilk kuruluşlardan biri 1950'lerin başında Kaliforniya'da kurulan Pasifik Roket Topluluğu oldu. Topluluk, Mojave Çölünün içlerindeki bir fırlatma alanında roketler üzerine kendi araştırmalarını yaptı.[1]

1956 yılının yazında, 17 yaşındaki Jimmy Blackmon Kuzey Karolina, Charlotte'da bulunan evlerinin bodrum katında 1.80 metre boyunda bir roket yaptı. Roket sıvı azot, benzin ve sıvı oksijen karışımıyla tahrik edilecek şekilde tasarlanmıştı. Blackmon'ın roketini yakındaki bir çiftlikten fırlatmak istediği öğrenildiğinde, bu durum Sivil Havacılık Dairesi tarafından Amerikan Ordusuna bildirildi. Blackmon'ın roketi Redstone Arsenal'da incelendi ve sonuç olarak, yakıt karışımı ve akışını kontrol etmek için kullandığı malzemenin bazısının çok zayıf olduğu sonucuna varıldı.[2][3][4]

Scientific American dergisinin Haziran 1957 yayınladığı bir makale roketçilik hobisine ilgi duyanları büyük ölçüde heveslendirdi. Bu makalede dönemin tipik amatör roketçilik gruplarınca (Kaliforniya Reaction Research Society grubu da dahil olmak üzere) kullanılan tasarım, itici yakıt formülasyonları ve fırlatma teknikleri anlatıldı . Daha sonra, 1960 yılında yayınlanan Bertrand R. Brinley tarafından yazılmış Rocket Manual for Amateurs adlı bir kitapta hobi ile ilgili daha detaylı bilgi verilerek gelişmekte olan bu hobinin popülaritesine katkıda bulunuldu.

Bu zamanda, amatör roketlerde genellikle ya karabarut, çinko-kükürt ya da şeker itici yakıtı itici yakıt karışımları kullanılıyordu.[5] Ancak, ticari olmayan roket motorları doğru tasarlanmadığı takdirde çoğu zaman ticari roket motorlarından daha başarısız olduğu için böyle amatör roketler tehlikeli olabilir. Bu sebebe dayalı olarak ortaya çıkan korkunç bir kaza oranı[5] G. Harry Stine ve Vernon Estes gibi kişilerin National Association of Rocketry geliştirip, Model Roketçilik Güvenlik Kurallarını yayınlayarak ve profesyonelce tasarlanmış ve imal edilmiş model roket motorlarını ticari olarak güvenle üretmelerine sebep oldu. Böylece model roketçilik güvenli ve yaygın bir hobi oldu. Daha sonra, model roketçilik tanımı gereği amatör roketçilikten ayrı ve farklı bir etkinlik oldu.

Kompozit ve sıvı itici yakıtlar hakkındaki çok daha detaylı bilgiler kamuoyunca paylaşıldıkça, daha güvenli amatör motorları geliştirmek mümkün olmuştur. Bundan böyle, amatörler kullanımında hassasiyet ve tahmin edilemeyen performansa sahip tehlikeli şekilde sıkıştırılmış barut karışımlarına muhtaç olmadılar.[5]

Reaction Research Society katı, sıvı ve hibrit itici yakıt teknolojilerinin kullanıldığı kompleks amatör roket projelerini yürütmektedir. Tripoli Rocketry Association belirli güvenlik kurallarının izlenmesi ve motorların nispeten standart tasarımlara sahip olması kaydıyla "araştırma roketçiliği" adını verdikleri bazı amatör etkinlikleri onaylamaktadır.

Filmografi/kaynakça

  • Rocket Boys kitabından uyarlanmış Ekim Düşü adlı film.
  • Kahramanının çok fazla roket kullandığı 2006 yılı Tayland yapımı Ateş savaşçıları adlı tarihi dövüş sanatları filmi.

Önemli olaylar

CSXT/GoFast 17 Mayıs 2004 tarihinde uzaya roket fırlattı.

17 Mayıs 2004 tarihinde, Civilian Space eXploration Team (CSXT) amatör bir yüksek güç roketini 115 kilometre (72 mil) irtifaya ulaştırarak uzaya ilk resmi onaylı uçuşunu, başarıyla gerçekleştirdi.[6]

Bundan önce, Reaction Research Society 23 Kasım 1996 tarihinde Nevada'daki Kara Kaya Çölünden, kıdemli üye George Garboden tarafından tasarlanmış katı yakıtlı bir roketi 80 kilometre (50 mil) irtifaya fırlattı.[7]

3 Haziran 2011'de Copenhagen Suborbitals içinde bir deney mankeni bulunan HEAT 1X Tycho Brahe roketini fırlattı. Roket yanlış uçuş yörüngesine girdiğinden,uçuş yarıda kesilerek iptal edildi (telemetre verisi ve radyo kumanda yardımıyla bir amatör roketin uçuşuna ilk kez son verildi).

23 Haziran 2013 tarihinde, Copenhagen Suborbitals SAPPHIRE-1 roketini aktif yönlendirmeyle fırlattı. Bu roket, fırlatma platformuna göre zirvede 180 metrelik yatay bir hata/sürüklenme payı ile 8.2 km. irtifaya ulaştı. Bu fırlatma amatörlerce fırlatılan ilk güdümlü roket olduğu için aynı zamanda amatör roketçilikte de ilk oldu.

Ayrıca bakınız

Yararlanılan kaynaklar

  1. ^ "Fourth of July the Year Round." 23 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Popular Mechanics, April 1954, pp. 81-85
  2. ^ Staff (13 Ağustos 1956). "Next--2,500 MPH". Newsweek. 48 (7). s. 69. 
  3. ^ REDSTONE ARSENAL COMPLEX CHRONOLOGY PART II: NERVE CENTER OF ARMY MISSILERY, 1950–62 SECTION B: THE ABMA/AOMC ERA (1956–62) [1956 Part 2]; Wayback Machine (archived Mart 1, 2000)
  4. ^ "Science: Do-It-Yourself Rocket". Time. 27 Ağustos 1956. 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2011. 
  5. ^ a b c "Frequently Asked Questions About Amateur Motors/Rockets". 21 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2011. 
  6. ^ "CSXT web site". 13 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2015. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2015. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Amatör roketçilik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Füze</span> çeşitli güdüm sistemleri ile hedefe yönelen karmaşık silah sistemi

Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.

<span class="mw-page-title-main">Roket</span> itiş için kullanılan pirokinetik motor; yanıcı silah için bkz. Q2037215

Roket bir uzay aracı, hava aracı, araç, atkı veya bombadır. Roket, roket motorundan itme gücü elde eder. Roket motoru egzozu tamamen roket içinde taşınan roket itici yakıtından oluşur. Roket motorları etki ve tepki ile çalışır ve sadece egzozlarını yüksek hızda ters yönde dışarı atarak roketleri ileri doğru iter ve bu nedenle uzay boşluğunda çalışabilir. Etimolojik kökeni İtalyancada "bobin" anlamına gelen rocchetto olup, silindirik şekil benzerliğinden ötürü modern anlamında sahiplenilen kelimenin kullanımı 20. yüzyıl başlarında savaş gemilerinin öz itmeli ateşleme mermilerine dayanmaktadır. Türk Dil Kurumuna göre Türkçeye Fransızca roquette kelimesinden geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">N1 roketi</span>

N1 Sovyet kozmonotlarını Ay'a götürmek üzere 1960'larda geliştirilen dev uzay roketi. Dört fırlatma denemesinin de başarısız olması üzerine 1976 yılında proje resmen iptal edildi. Sovyetlerin insanlı Ay projeleri olduğunu inkâr etmeleri nedeniyle Perestroyka dönemine kadar varlığı gizli tutuldu.

<span class="mw-page-title-main">Model roket</span>

Aynı zamanda, düşük güç roketi olarak da bilinen model roket alçak irtifalara ulaşmaya göre tasarlanan ve çeşitli yöntemlerle kurtarılan küçük bir roketdir.

Şeker itici yakıtı model roketler için yapılan ve yakıt olarak şeker ve oksitleyici içeren bir roket itici yakıtı çeşididir. İtici yakıt üç bileşene ayrılabilir: yakıt, oksitleyici ve katkı maddeleri. Yakıt şekerdir; en yaygın kullanılan şeker sakkarozdur. En yaygın oksitleyici ise potasyum nitrat (KNO3)dır. Katkı maddeleri ya katalizör olarak ya da havalanış veya uçuş estetiğini artırmak amacıyla birçok farklı madde olabilir. Geleneksel şeker itici yakıt formülasyonu genellikle 65:35 oksitleyici - yakıt oranında hazırlanır.

Karabarut roket motoru bir model roketi, içerisindeki karabarutun çok hızlı bir biçimde yanması sayesinde fırlatır. Karabarut roket itici yakıtları odun kömürü, kükürt, potasyum nitrat ve bağlayıcı olarak kullanılan dekstrin den oluşur. Karabarutun yanma oranını değiştirmek için her bir bileşenin miktarında düzenlemeler yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Saturn IB</span>

Satürn IB Amerikan Uzay Ajansı NASA tarafından Apollo Projesi için ortaya çıkarılan ve kullanılan Satürn roket ailesinin bir modelidir. Kullanıldığı yerler Apollo Projesi, Skylab uzay istasyonu ve ABD/SSCB Apollo Soyuz Test Projesidir.

<span class="mw-page-title-main">Su roketi</span>

Su roketi tepki kütlesi olarak su kullanılan bir model roket türüdür. Basınçlı kap—roketin motoru— olarak genellikle plastik bir meşrubat şişesi kullanılır. Su basınçlı bir gazla genellikle basınçlı hava kullanılarak dışarıya doğru atılır. Su roketi Newton'un üçüncü hareket yasasına iyi bir örnektir.

<span class="mw-page-title-main">Roket motoru</span>

Roket motoru, genellikle yüksek sıcaklıktaki gaz olan yüksek hızlı itici bir sıvı jeti oluşturmak için tepkime kütlesi olarak depolanmış roket itici gazlarını kullanır. Roket motorları, Newton'un üçüncü yasasına göre kütleyi geriye doğru fırlatarak itme üreten tepki motorlarıdır. Çoğu roket motoru, gerekli enerjiyi sağlamak için reaktif kimyasalların yanmasını kullanır, ancak soğuk gaz iticileri ve nükleer termal roketler gibi yanmayan biçimleri de mevcuttur. Roket motorları tarafından tahrik edilen araçlara genellikle roket denir. Roket araçları, çoğu yanmalı motorun aksine kendi yükseltgen taşır, bu nedenle roket motorları, uzay aracını ve balistik füzeleri itmek için bir boşlukta kullanılabilir.

Reaction Research Society aralıksız faaliyette bulunan Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en eski deneysel amatör roket grubudur. Başlangıçta Güney Kaliforniya Roket Derneği olarak 6 Ocak 1943 tarihinde George James tarafından kurulan kuruluşun adı iki ay sonra Glendale Roket Derneği olarak değiştirildi. Kuruluş Güney Kaliforniya çölünde tesis edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Falcon 1</span> SpaceX şirketi tarafından özel sermaye ile geliştirilmiş ve üretilmiş olan, bir harcanabilir fırlatma sistemi

Falcon 1, SpaceX şirketi tarafından özel sermaye ile geliştirilmiş ve üretilmiş olan, bir 'harcanabilir fırlatma sistemidir. Yörüngeye-iki-aşamalı-çıkan türdeki roket her iki aşama için de yakıt olarak LOX/RP-1 karışımını kullanmaktadır, ilk aşamada tek bir Merlin motoru ve ikinci aşamada ise tek bir Kestrel motoru kullanılmaktadır. Roket baştan sona SpaceX tarafından tasarlandı ve özel sermaye ile geliştirilerek yörüngeye çıkabilen ilk başarılı sıvı-yakıt-itkili fırlatma aracı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Model roket motoru sınıflandırması</span>

Model roketler ve yüksek güç roketlerine yönelik motorlar, A dan en büyük O ya kadar bir dizi harfle belirlenmiş aralıktaki toplam itici kuvvete göre sınıflandırılır. A sınıfının toplam itici kuvveti 1.26 newton-saniye ile 2.5 N•s arasındadır. Her bir sınıf önceki sınıfın toplam itici kuvvetinin iki katı olduğundan B sınıfının toplam itici kuvveti 2.51 - 5.00 N•s olur. Amatör roketçilik alanında O nun ötesinde sınıflandırılmış motorlar da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Merlin (roket motoru ailesi)</span>

Merlin, SpaceX tarafından Falcon 1 ve Falcon 9 fırlatma araçlarında kullanılmak üzere geliştirilmiş olan bir roket motorları ailesidir. SpaceX, Merlin motorlarını ayrıca Falcon Heavy fırlatma aracında da kullanmayı planlamaktadır. Merlin motorları gaz-üreteci güç döngüsü içinde roket yakıtı olarak RP-1 ve Sıvı oksijen kullanır. Merlin motoru en başta denizden kurtar(ıl)ma ve tekrar kullanım için tasarlanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek güç roketçiliği</span>

Yüksek güç roketçiliği model roketçiliğe benzer bir hobidir. En önemli farkı daha yüksek itici kuvvet aralığında olan motorların kullanılmasıdır. Yüksek güç roketçiliği genellikle 50.000 feet ile 120.000 feet arasında yükseliğe sahiptir. Ulusal Yangın Önleme Derneği (NFPA) bir yüksek güç roketini; toplam ağırlığı 1500 gramdan daha fazla ve motor ya da motorlarının itici yakıtı 125 gramdan daha fazla ve/veya toplam itici kuvveti 160 Newton-saniyeden daha fazla olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sondaj roketi</span>

Bazen araştırma roketi de denilen bir sondaj roketi alt yörüngesel uçuş sırasında ölçüm yapmak ve bilimsel deneyleri gerçekleştirmek için gerekli cihazları taşıyan bir rokettir. Roketler Dünya yüzeyinin 50 –1500 km. yukarısına, genellikle meteoroloji balonları ve yapay uyduların arasındaki irtifaya. cihazları taşımak için kullanılır. Black Brant X ve XII gibi bazı sondaj roketleri 1.000-1.500 kilometre (620-930 mi) arasında maksimum bir apojeye sahiptirler. Sondaj roketlerinde genellikle ihtiyaç fazlası askeri roket motorları kullanılır. NASA, 270-450 kilogram (600-990 lb) roket yükü ile kalkan Terrier Mk 70 yardımcı roketli Improved Orion roketini atmosfer dışı bölge içindeki 100-200 kilometre (62-124 mi) arasında düzenli olarak uçurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ares V</span>

Ares V, NASA'nın Takımyıldız programı için planladığı kargo fırlatma bileşenidir. 2011'de rafa kaldırılmasının ardından yerine uzay mekikleri getirildi. Ares V, ayrıca Mars'ta koloni kuracak insanlara ikmal maddesi sağlamada kullanılması planlanıyordu. Ares V ve daha küçük modeli olan Ares I isimlerini Yunan mitolojisindeki savaş tanrısı olan Ares'ten almaktadırlar.

Roket itici yakıtı, yüksek bir oksijen ihtiva eden yakıt veya yakıt ve oksidan karışımıdır. Roket itici yakıtı katı veya sıvı olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hibrit yakıtlı roket</span>

Hibrit-yakıtlı roket, roket motorunda birbirinden farklı fazdaki farklı roket yakıtları kullanan bir rokettir. Bu yakıtlardan biri katı halde ve diğeri ise gaz ya da sıvı haldedir. Hibrit roketinin ortaya çıkışı 75 yıl öncesine kadar takip edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">RL10</span>

RL10, itici gazlar olan kriyojenik sıvı hidrojen ve sıvı oksijen yakan, Aerojet Rocketdyne tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde inşa edilen sıvı yakıtlı kriyojenik bir roket motorudur. Modern versiyonlar vakumda motor başına 110 kilonewton (25.000 lbf) kadar itme gücü sağlar. Atlas V'in Centaur üst fazı ve Delta IV'ün DCSS'si için üç RL10 versiyonu üretildi. Uzay Fırlatma Sisteminin Keşif Üst Fazı, OmegA roketinin üst fazı ve Vulcan roketinin Centaur V'i için üç versiyon daha geliştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Modüler roket</span> Çok kademeli roket türü

Modüler roket, görevden göreve değişebilen bileşenlere sahip bir tür çok kademeli rokettir. Bu tür birkaç roket; nakliye, üretim ve uçuş hazırlıkları için destek altyapısını optimize etme masraflarını en aza indirmek için birleşik modüller gibi benzer konseptleri kullanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.