İçeriğe atla

Amasya Saraydüzü Kışlası

Amasya Saraydüzü Kışlası
Alay Sancağı
Amasya
Saraydüzü Kışla Binası,1944
TipKışla
Yapı bilgisi
Bugünkü durumu2007 yılında müze-kütüphane olarak yeniden yapılmıştır.
Yapı tarihçesi
İnşa19.yüzyıl
İnşa amacıKışla
Kullanım tarihiKışla (1898-1922)

Merkez Ordu Karargâhı (1922-1930)

Askeri Lojman ve Subay Orduevi (1944-1986)
Yıkılışı1935 yılında kısmen yıkılmış 1944 yılında tamamen yıkılmıştır.
Saraydüzü Kışla Binası rekonstrüksiyonu, 2021

Amasya Saraydüzü Kışlası, Amasya'da 19. yüzyılda inşa edilmiş kışla binası.

Kurtuluş Savaşı'nın önderi Mustafa Kemal ve arkadaşlarına 12 Haziran 1919'da Amasya'ya geldiklerinde ev sahipliği yapmıştır; Kurtuluş Savaşı tarihinde önemli yeri olan Amasya Genelgesi’nin tartışılıp hazırlandığı yerdir.[1][2] 1935 yılında kısmen, 1944 yılında tamamen yıkılmıştır.

2007 yılında yapının birebir benzeri yapılmıştır; günümüzde bir müze-kütüphane olarak hizmet verir.

Geçmişi

İnşası ve yıkılması

Bölgede bulunan ve yaklaşık 350 yıl boyunca Osmanlı şehzade ve sultanlarının doğup büyüdükleri, ikamet ettikleri sarayları uzun yıllar boş kalmış, 1883 yılında bakımsızlık ve depremlerden nedeniyle yıkılarak tamamen ortadan kalkmıştı. Bu sarayın kalıntılarının bulunduğu alanda, 3. Ordu'ya bağlı 5. Kafkas Fıkrası (Alay sancağı) için 1898-1900 yılında beş binadan oluşan kışla binası inşa edildi.

Kışla, 1922 yılında Merkez Ordu'nun karargâhı oldu. 1930 yılından sonra önemini yitirdi. 1944 yılında tamamen yıktırılan kışlanın yerine askerî lojman ve subay orduevi yaptırıldı. Askerî subay ve orduevi, 1986 yılında heyelan tehlikesi nedeniyle boşaltıldı ve yıktırıldı.

Saray Kışla ile ilgili tek fotoğraf, yıkılmadan önce 1944 yılında Abdülkadir Ziyagül tarafından çekilen vesikadır.[3]

Birebir benzerinin inşası

Ana madde: Saraydüzü Milli Mücadele Müzesi

1997 yılında binanın tekrar yapılması kararı alınmıştır. Fakat bulunduğu yer heyelan riski taşıması itibarıyla binanın başka bir yere yapılması kararı alındı ve kışla 2007 yılında Şamlar Mahallesi girişine eski dış görünümüne sadık kalınarak inşa edildi. Açılışı, 9 Haziran 2007'de yapıldı.[4]

Yapıda, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı Milli Mücadele Müzesi yer alır. İçinde, Mustafa Kemal Paşa ve heyetinin 12 Haziran 1919 günü saat 17:00’ da Cülüstepe mevkiinde Amasyalı heyet tarafından karşılanış anları balmumu heykellerle canlandırılmıştır, Binada ayrıca Amasya Genelgesi’nin eski ve yeni nüshaları ile Millî Mücadele yıllarından kalan silah ve evraklar sergilenmektedir.[1][5][6]

Daha önce Sultan II. Bayezid Külliyesi’nde hizmet veren İl Halk Kütüphanesi de 2022'de Saraydüzü Kışlası'na taşınmıştır. Kütüphane, böylece bir müze-kütüphaneye dönüştürülen kışlada hizmet verir.[7]

Mimari özellikleri

Dikdörtgen cepheye sahip olan yapı, zemin ve birinci kattan oluşur. Kuzey-güney uçları bir, merkezi iki, giriş kapısının olduğu bölüm ise soğan kubbe ile örtülmüş üç katlı kule şeklinde inşa edilmiştir. Cephenin zemin katı yuvarlak kemerli, birinci katı ise dikdörtgen pencerelidir.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b "Saraydüzü Kışla Binası Milli Mücadele Müzesi ve Kongre Merkezi". amasya.ktb.gov.tr. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021. 
  2. ^ "Saraydüzü Kışla Binası Milli Mücadele Müzesi ve Kongre Merkezi". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021. 
  3. ^ "Bir Ömür Amasya Tarihi: Hüseyin Meriç". Bisav.org.tr. 21 Ocak 2013. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  4. ^ Cambaz, Mustafa. "Amasya Saraydüzü Kışlası". Mustafacambaz.com. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  5. ^ "SARAYDÜZÜ KIŞLA BİNASI MİLLİ MÜCADELE MÜZESİ VE KONGRE MERKEZİ". Kültür Portalı. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021. 
  6. ^ "Saraydüzü Kışla Binası ve Milli Mücadele Müzesi". T.C Amasya Valiliği. 20 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021. 
  7. ^ "Amasya'daki Saraydüzü Kışla Binası kütüphane oldu". 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Kolay, Emre (2013). "Amasya il merkezinde geç dönem kamu yapıları (1848-1947)". Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuleli Askerî Lisesi</span> İstanbulda eski bir askerî lise

Kuleli Askerî Lisesi ya da günümüzdeki resmî adıyla Millî Savunma Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Kuleli Yerleşkesi, İstanbul Boğazı kıyısında, Anadolu yakasında yer alan askerî okul. Bugünkü yerleşkede harp okullarını kazanan subay adayları, 1 yıl yabancı dil eğitimi almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Selimiye Kışlası</span> 1. Ordu Komutanlığının bulunduğu bina

Selimiye Kışlası, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde III. Selim tarafından Nizâm-ı Cedîd askerleri için inşa ettirilen kışla.

<span class="mw-page-title-main">Amasya Genelgesi</span> Mustafa Kemal Atatürk tarafından yayınlanan genelge

Amasya Genelgesi veya Amasya Tamimi, ulusal egemenliğe dayanan, tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini oluşturan ilk kuruluş belgesi olması nedeniyle Türk tarihinde önemi olan metin.

<span class="mw-page-title-main">Kurtuluş Savaşı Müzesi</span> I. TBMM Binası (1920–1924)

Kurtuluş Savaşı Müzesi veya I. TBMM Binası, Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir tarih müzesidir. Ulus Meydanı'na komşu olan yapı, 1924 yılına kadar Türkiye Büyük Millet Meclisinin ilk binası olarak kullanılmıştır. 1961 yılında müzeye çevrilerek "Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi" adıyla ziyarete açılmıştır. Teşhir salonlarının ve koleksiyonun yenilenmesiyle 23 Nisan 1981 tarihinde Kurtuluş Savaşı Müzesi adıyla yeniden hizmete girmiştir. Hâlen Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde hizmet veren müzede Kurtuluş Savaşı yılları ve Cumhuriyet'in ilanına ilişkin eserler sergilenmektedir.

Havza Atatürk Evi, Samsun'un Havza ilçesinde bulunan ve müze olarak kullanılmakta olan tarihi yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rami Kışlası</span> İstanbulun Eyüpsultan ilçesinde bulunan tarihî yapı

Rami Kışlası İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde bulunan tarihî yapı.

<span class="mw-page-title-main">Söğütözü</span> Çankaya, Ankara, Türkiyede mahalle

Söğütözü, Ankara'da, Eskişehir Yolu kenarından Atatürk Orman Çiftliği arazisine kadar uzanan aynı isimli cadde boyunca yer alan semtin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Millî Kütüphane (Türkiye)</span> ulusal kütüphane

Millî Kütüphane, dünyada var olan benzerleri gözetilerek 1946 Ankara'da kurulmuş olan Türkiye'nin ulusal kütüphanesi.

<i>Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir</i> Türkiye Büyük Millet Meclisinin temel dayanağını oluşturan ve T.C. Anayasasında yer alan ilke

Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir, Teşkilat-ı Esasiye Kanunundan bu yana Türkiye anayasasında yer alan, TBMM'de kürsünün arkasındaki duvarda tamamı büyük harflerle yazılı bulunan ve Türk milleti adına Türkiye'nin kuruluşunu ilan eden Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin temel dayanağını oluşturan ilkedir.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Müzesi</span> müze

Gazi Müzesi, İlkadım, Samsun'da, Kale Mahallesi, Mecidiye Caddesi'nde bulunan bir müze. Mustafa Kemal'in Samsun'a ilk gelişinde kaldığı Mantika Palas ya da Mıntıka Palas olarak bilinen otelin restore edilmesi ile 1940 yılında ziyarete açılmıştır. 509m²'lik alana sahip, İki katlı olan tarihi yapının dış duvarları yığma tuğla, iç bölmeleri bağdadidir. Her yıl yaklaşık 100 bin kişi tarafından ziyaret edilmektedir.

Orhaniye Kışlası, İstanbul'da, Yıldız Parkı'nın kuzeydoğusunda bulunan ve hâlen İstanbul Merkez Komutanlığı olarak kullanılan tarihi kışla.

<span class="mw-page-title-main">Taksim Gezi Parkı</span>

Taksim Gezi Parkı, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki şehir parkıdır. Taksim Meydanı'nın kuzeydoğusunda Cumhuriyet, Asker Ocağı ve Mete caddeleri arasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Resim ve Heykel Müzesi</span> Ankaradaki sanat müzesi

Ankara Resim ve Heykel Müzesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde, Namazgâh tepesinde bulunan sanat müzesi ve kültür merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Erzurum Kongresi</span> Mustafa Kemal Paşa başkanlığında 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurumda toplanan ulusal nitelikte kurultay

Erzurum Kongresi, 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanan kongredir. 17 Haziran'da Vilâyât-ı Şarkıye Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum şubesi tarafından toplanan Erzurum Kongresi, Erzurum Umûmî Kongresi veya Umûmî Erzurum Kongresi olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Topçu Kışlası</span> 1806-1940 yıllarında Taksim Meydanında bulunan kışla

Taksim Kışlası ya da Halil Paşa Topçu Kışlası, 1806 - 1940 yılları arasında İstanbul Taksim Meydanı'nda günümüzde Taksim Gezi Parkı'nın durduğu yerde bulunan yapı. Askeri işlevlerinin yanı sıra cambaz gösterileri, at yarışları, Rum hacıların konaklaması gibi amaçlarla da kullanıldı. 1940 yılında İstanbul Valisi ve Belediye başkanı sıfatıyla Lütfi Kırdar'ın isteği ve Avrupalı şehir planlamacılarından Henri Prost'un tavsiyesi üzerine yıkılan kışlanın yerine konut ve sosyal etkinlik alanları inşa edilmesi kararlaştırıldı, fakat planlanan düzenlemelerin pek azı yapılabildi. Şimdi yapının yerinde Taksim Gezi Parkı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Millî Saraylar Resim Müzesi</span>

Millî Saraylar Resim Müzesi, Dolmabahçe Sarayı'nın Veliaht Dairesi'nde 2014 yılında açılan Millî Saraylar İdaresi Başkanlığı'na bağlı müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Erzincan Askerî Lisesi</span> Erzincanda eğitim vermiş eski askerî lise

Erzincan Askerî Lisesi Erzincan'da eğitim vermiş eski askerî lise.

<span class="mw-page-title-main">Balıkesir Kuva-yi Milliye Müzesi</span>

Balıkesir Kuvâ-yi Milliye Müzesi, Balıkesir'de I. Dünya Savaşı sonrasında Millî Mücadele çalışmalarında karargah olarak kullanılmış eski belediye binasında 1996'da hizmete giren müze.

<span class="mw-page-title-main">Kışla</span> Askerler için barınak

Kışla, askeriye, askerî personel, askeri örgüt ve askeri birlik için inşa edilmiş bir bina veya binalar grubudur. Kelime, ayrı bloklara veya komplekslerin tümüne uygulanabilir. Çoğul biçim genellikle tek bir yapıya atıfta bulunur ve yapım aşamasında tekil olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Saraydüzü Milli Mücadele Müzesi</span> amasya il merkezinde bulunan müze

Saraydüzü Kışlası Milli Mücadele Müzesi, Amasya il merkezinde bulunan bir müze-kütüphanedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.