İçeriğe atla

Alternatör

1909 yılında yapılmış Ganz Works tarafından Rusya'daki bir hidroelektrik santralinin elektrik üretim salonundaki alternatörler (Prokudin-Gorsky'nin 1911'de çektiği fotoğraf).[1]

Alternatör, mekanik enerjiyi alternatif akım biçiminde elektrik enerjisine dönüştüren bir elektrik jeneratörüdür.[2] Maliyet ve basitlik nedenleriyle, çoğu alternatör sabit armatürle dönen manyetik alan kullanır.[3] Bazen, sabit bir manyetik alanlı doğrusal bir alternatör veya dönen bir armatür kullanılır. Prensipte, herhangi bir AC elektrik jeneratörüne alternatör denebilir, ancak genellikle terim otomotiv ve diğer içten yanmalı motorlar tarafından tahrik edilen küçük dönen makineleri ifade eder.

1998 Model bir Toyota Corolla'nın şarj dinamosu (Alternatör+Konjektör)

Tarihçe

Alternatif akımın ilk sanayide kullanımı olarak kabul edilen 1891'de, işçiler Ames Hidroelektrik Üretim Santrali'nde bir Westinghouse alternatörüyle poz veriyorlar. Bu makine 3.000 volt, 133 Hertz, tek fazlı AC üreten bir jeneratör olarak kullanılıyordu ve 3 mil (7,6×10-8 km) uzaklıktaki aynı makine AC motoru olarak kullanılıyordu.[4][5][6]

Alternatif akım üreten sistemler, 1830'larda elektrik akımının manyetik indüksiyonunun keşfinden itibaren basit formlarda biliniyordu. Dönen jeneratörler doğal olarak alternatif akım üretiyordu, ancak bunun için çok az kullanım alanı olduğundan, normalde jeneratöre bir komütatör eklenerek doğru akıma dönüştürülüyordu.[7]

İlk makineler Michael Faraday ve Hippolyte Pixii gibi öncüler tarafından geliştirildi. Faraday, işlemi, her aktif iletken, manyetik alanın zıt yönlerde olduğu bölgelerden ardışık olarak geçtiği heteropolar "dönen dikdörtgeni" geliştirdi.[8]

Lord Kelvin ve Sebastian Ferranti de 100 ila 300 Hz arasında frekanslar üreten ilk alternatörleri geliştirdiler.[url=https://www.reliablebusinessarena.com/traction-alternators-r857616]

1870'lerin sonlarında, tüm sokakları, fabrika bahçelerini veya büyük depoların içini aydınlatmak için kullanılan ark lambalarına elektrik vermek için merkezi elektrik üretim istasyonlarına sahip ilk büyük ölçekli elektrik sistemleri yapıldı. Bazıları, 1878'de tanıtılan Yablochkov ark lambaları gibi, alternatif akımda daha iyi çalıştı ve bu ilk AC üretim sistemlerinin geliştirilmesine "alternatör" kelimesinin ilk kullanımı da eşlik etti.[7][9] Bu eski sistemlerde üretim istasyonlarından uygun miktarda voltaj sağlamak, mühendisin "yükü sürme" becerisine bırakılmıştı.[10]

1883'te Ganz Works, gerçek yükün değerinden bağımsız olarak belirtilen bir çıkış voltajı üretebilen sabit voltaj jeneratörünü[11] icat etti.[12]

1880'lerin ortalarında transformatörlerin piyasaya çıkması, alternatif akımın yaygın olarak kullanılmasına ve bunu üretmek için gereken alternatörlerin kullanımına yol açtı.[13]

1891'den sonra çok fazlı alternatörler, birden fazla farklı fazın akımlarını sağlamak için piyasaya çıktı.[14] Daha sonraki alternatörler, ark aydınlatması, akkor aydınlatma ve elektrik motorları ile kullanım için on altı ile yaklaşık yüz Hertz arasındaki çeşitli alternatif akım frekansları için tasarlandı.[15]

Alexanderson alternatörü gibi özel radyo frekansı alternatörleri, 1. Dünya Savaşı sırasında uzun dalga radyo vericileri olarak geliştirildi ve vakum tüplü vericiler bunların yerini alana kadar birkaç yüksek güçlü kablosuz telgraf istasyonunda kullanıldı.

Çalışma prensibi

Dönen manyetik çekirdek (rotor) ve sabit telden (stator) oluşan basit bir alternatörün diyagramı, aynı zamanda rotorun dönen manyetik alanı tarafından statorda indüklenen akımı da göstermektedir.

Manyetik alana göre hareket eden bir iletken, içinde bir elektromotor kuvveti (EMF) oluşturur (Faraday Yasası). Bu EMF, zıt kutuplu manyetik kutupların altında hareket ettiğinde polaritesini tersine çevirir. Tipik olarak, rotor denilen dönen bir mıknatıs, demir bir çekirdek üzerine bobinler halinde sarılmış stator adlı sabit bir iletken seti içinde döner. Mekanik enerjinin rotoru döndürmesiyle iletkenler etrafındaki manyetik alan değişir bu alan iletkenleri keserek indüklenen bir EMF (elektromotor kuvveti) üretir ve elektrik akımı üretilmiş olur. Dönen manyetik alan stator sargılarında AC voltaj oluşturur. Stator sargılarındaki akımlar rotorun konumuna göre değiştiğinden, alternatör senkron bir jeneratördür.[3]

Sabit mıknatıslı makineler, rotordaki mıknatıslama akımından kaynaklanan kayıptan kaçınır, ancak mıknatısın maliyeti nedeniyle boyutları sınırlıdır. Kalıcı mıknatıs alanı sabit olduğundan, terminal voltajı jeneratörün hızıyla doğrudan değişir.

Rotorun manyetik alanı kalıcı mıknatıslar veya bir alan bobini elektromıknatısı tarafından üretilebilir. Rotorun manyetik alanı indüksiyonla (fırçasız jeneratörlerde), mıknatıslarla (genellikle çok ufak makinalarda) veya fırçalar yardımıyla aktarılacak bir akım ile elde edilebilir.

Otomotiv alternatörleri, alternatörün ürettiği voltajın rotor alan sargısındaki akımı değiştirerek kontrol edilmesini sağlayan rotor sargısı kullanır. Otomobillerde kullanılan alternatörlerde rotordaki manyetik alan her zaman fırçalar ile aktarılan akımla oluşturulur. Böylece rotordaki akım kontrol edilerek alternatörün oluşturduğu voltajın kontrol edilebilmesi sağlanır.

Mıknatıslı alternatör ayrıca rotora akım vermek zorunda olmadığından daha verimlidir fakat mıknatısın maliyeti dolayısıyla büyüklükleri sınırlıdır. Mıknatısın manyetik alanı sabit olduğundan üretilen voltaj devirle birlikte artar.

Fırçasız AC jeneratörler genellikle otomotiv uygulamalarında kullanılanlardan daha büyüktür. Fırçasız alternatörlerde alternatör çalışma prensibine göre ana ve ikaz sistemi olarak ikiye ayrılabilir. Ana sistemin hareketli kısmı olan ana rotor devir sayısına göre değişen sayıda kutuplardan oluşur. Rotordaki ana kutuplar çevirici makinanın devrinde döndürülür. Kutuplarda manyetik akının oluşması için doğru akım gereklidir. Ana kutuplara doğru akım ikaz sistemi tarafından verilir. İkaz sisteminin çalışma prensibi ana sistemle aynı olmakla beraber kutup ve sargılar ters çevrilmiştir. Yani, ikaz sisteminde kutuplar hareketsiz olan ikaz statoru üzerinde, sargılar ise dönen ikaz rotoru üzerinde bulunur. Ana statordaki bağımsız yardımcı sargılardan geçen akım voltaj regülatörü de doğrultularak, ikaz statorundaki kutup sargılarına verilir. Kutuplardan çıkan manyetik akıyı kesen ikaz rotoru üzerindeki bobinlerde üç faz alternatif akım oluşur. Alternatif akım, rotordaki döner köprü diyotlarda doğrultularak ana rotora(ana kutuplara) doğru akım olarak aktarılır. Fırçasız alternatörlere yük uygulandığında, voltaj düşümü önlemek ve voltajı istenilen seviyede tutmak için voltaj regülatörü kullanılır.

Otomatik voltaj kontrol cihazı, çıkış voltajını sabit tutmak için alan akımını kontrol eder. Sabit armatür bobinlerinden gelen çıkış voltajı talepteki artış nedeniyle düşerse, voltaj regülatörü (VR) aracılığıyla döner alan bobinlerine daha fazla akım beslenir. Bu, alan bobinleri etrafındaki manyetik alanı artırır ve armatür bobinlerinde daha yüksek bir voltaj oluşturur. Böylece, çıkış voltajı asıl değerine geri getirilir.

Merkezi elektrik santrallerinde kullanılan alternatörler ayrıca reaktif gücü düzenlemek ve güç sistemini anlık arızaların etkilerine karşı dengelemeye yardımcı olmak için alan akımını kontrol eder. Genellikle, dönen manyetik alanın birbirine göre üçte bir periyot kaydırılmış üç fazlı akım üretmesi için fiziksel olarak ofsetlenmiş üç grup stator sargısı vardır.[16]

Senkron hızlar

Bir çift alan kutbu sabit sargıdaki bir noktanın üzerinden geçtiğinde her seferinde bir alternatif akım çevrimi üretilir. Hız ve frekans arasındaki ilişki 'dir, burada Hz cinsinden frekanstır (saniye başına döngü). kutup sayısıdır (2, 4, 6, …) ve dakikadaki devir sayısı (r/dak) cinsinden dönüş hızıdır.

Alternatif akım sistemlerinin eski tanımları bazen frekansı dakikadaki dönüşümler cinsinden verir ve her yarım çevrimi bir dönüşüm olarak sayar; dolayısıyla dakikada 12.000 dönüşüm 100 Hz'e karşılık gelir.

Bir alternatörün çıkış frekansı kutup sayısına ve dönüş hızına bağlıdır. Belirli bir frekansa karşılık gelen hıza senkron hız denir. Bu tablo[17] aşağıdaki bazı örnekleri verir:

Kutuplar Dönme hızı (devir/dakika)
50 Hz 60 Hz 400 Hz
2 3,000 3,600 24,000
4 1,500 1,800 12,000
6 1,000 1,200 8,000
8 750 900 6,000
10 600 720 4,800
12 500 600 4,000
14 428.6 514.3 3,429
16 375 450 3,000
18 333.3 400 2,667
20 300 360 2,400
40 150 180 1,200

Kısımları

Rotor

Rotor, çekirdekleri (manyetik kutuplar) bir manyetik alan bobini (rotor) kayar bilezikler ve bir rotor milinden meydana gelmiştir.

Stator

Stator, stator çekirdekleri ve stator bobinlerinden meydana gelmiştir ve ön ve arka kapaklara tutturulmuştur. Stator çekirdeği, çelik kaplanmış ince plakalardan meydana gelir.

Diyotlar

Eş yüklü diyot tablaları içinde, üç adet pozitif ve üç adet negatif diyot bulunur. Alternatör tarafından üretilen akım, uç kapaklardan yalıtılmış pozitif yönlü diyot tablalarından verilir.

Endüstriyel alternatörler

Bir çevirici makina tarafından çevrilen hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren elektrik makinasıdır. Alternatörler alternatif akım üreteçleridir. Genellikle elektrik enerjisinin şebekeden sağlanamadığı yerlerde kullanılır. Alternatör su türbinleri, rüzgâr, dizel motor gibi çeşitli çeviricilerle kullanılabilir. Elektrik ihtiyacı olan çoğu yerde şebeke yedeği olarak yaygın olarak dizel motor ile tahrik edilen alternatörler kullanılır. Dizel motor ile tahrik edilen alternatörler genelde 1500 devir/dakika hıza sahiptirler. 30 kVA'dan küçük güçlerde 3000 d/d hızlı alternatörlere de rastlanır. Su türbini ile çalışan alternatörler ise 750 veya 1000 d/d gibi düşük devirli alternatörlerdir.

Günümüzde fırçalı alternatörler yerini daha modern ve bakım gerektirmeyen voltajın elektronik voltaj regülatörü ile sabitlendiği alternatörlere bırakmıştır. Fırçasız alternatörlerde döner kutuplar rotordadır, döner kutuplar ana rotor olarak da adlandırılırlar. Mil üzerinde ana rotorla beraber ikaz statoru sargıları ve döner diyotlar bulunur. İkaz rotorunda endüklenen üç fazlı gerilim diyotlarda doğrultularak ana rotora verilir.

İkaz statorunda ise sabit kutuplar vardır. Otomatik voltaj regülatörü ile ikaz statoruna verilen akım kontrol edilir. Bu sayede ana rotoru besleyen ikaz rotoru kontrol edilmiş olur. Voltaj regülatörü alternatör tarafından üretilen gerilimi kontrol eder. Alternatör çıkış gerilim istenilen değerin altında ise regülatör ikaz statoruna daha fazla akım basarak ana rotor ürettiği manyetik alan şiddetini arttırarak ana klemensteki voltajı sabit tutmaya çalışır.

Voltaj regülatörü ikaz statorunu beslemek için gerekli enerjiyi stator sargılarından veya stator sargılarından bağımsız yerleştirilen yardımcı sargılardan alır. Alternatörlerdeki voltaj regülatörleri enerjisini yardımcı sargılardan alması ani yüklemelerde voltajın çökmesini önler ve alternatör voltajının daha stabil olmasını sağlar. Yardımcı sargılı alternatörler ani yüklemelerde nominal yükün %150 si kadar yükü kaldırabilir. Aynı zamanda yardımcı sargı kullanılması halinde kısa devre akımı nominal akımın 3 katına kadar çıkabilir. Yardımcı sargısı olmayan alternatörlerde ise elektrik motoru start akımları gibi ani yüklerde voltaj çöker ve yük kalkmadan alternatör voltajı istenilen değere kaldıramaz.

Voltaj regülatörü fazları ölçerek voltajı sabit tutar. Voltaj regülatörünün en etkin şekilde çalışması için regülatörün 3 fazın kontrolünü yaparak voltaj ayarı yapmalıdır. Sadece tek faza bağlı voltaj regülatörlerinde diğer fazlardaki artış veya dengesiz yük hissedilemez.

Bir alternatörün gücü iki şekilde ifade edilir.

  1. Devamlı güç: Alternatörün tam yükte, devamlı, kesintisiz çalışmaya müsait olması
  2. Standby güç: Alternatörün belli bir sure çalıştırıldıktan sonra dinlendirilerek soğumaya bırakılması, soğuyan alternatörün tekrar çalıştırılması ile elde edilen güç. Standby güç devamlı gücün yaklaşık 1.1 katıdır.

Örnek olarak; Devamlı gücü 100 kVA olan alternatörün standby gücü 110 kVA olarak ifade edilir. Piyasada genelde Standby güç verilir.

Alternatörün güç tespiti yapılırken alternatör sargılarının nominal yükte tamamen ısınana kadar çalıştırılması gerekir. Alternatörün phi=0.8 yükte tamamen ısınması için en az dört saat çalıştırılmalıdır. Bir alternatör yarım saat %150 yükte çalıştırılabilir. Yani 100 kVA lık bir alternatör 150 kVA'lık yük ile yarım saat çalıştırılması alternatörün 150 kVA olacağı anlamına gelmez. Yarım saatten fazla çalıştığında alternatör çok fazla ısınacak veya sargıları yanacaktır. Alternatörün gerçek gücü en sıcak olduğu durumda yani en az dört saat çalıştıktan sonra kendini gösterir.

Otomobil alternatörleri

Otomobillerde kullanılan alternatörler aracın motoru çalışıyorken aküyü şarj eder ve diğer tüm elektrik sistemlerine enerji sağlar. Alternatörler, doğru akım elde etmek için gereken çeviriciye sahip olmadıklarından doğru akım üreteçlerine göre daha basit, hafif ve dayanıklıdırlar. Bu dayanaklıkları sayesinde daha yüksek hızlarda çalışabilirler, böylece otomobillerdeki altenatörler motor hızının iki katı hızda dönebilir, bu da alternatörün rölantideki çıkış gücünü artırır. 1960'lardan sonra yarı iletken diyotların ucuza bulunabilmesi ile birlikte otomobil üreticileri doğru akım üreteçleri yerine alternatörleri kullanmaya başladılar. Otomobil alternatörleri alternatif akımı doğru akıma çevirmek için akım düzelticileri kullanırlar. Dalgalanmaları düşük seviyede tutmak için otomobil alternatörlerinde 3 fazlı sargı kullanılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Abraham Ganz at the Hindukush". Poemas del río Wang. Studiolum. 11 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2015. 
  2. ^ Aylmer-Small, Sidney (1908). "Lesson 28: Alternators". Electrical railroading; or, Electricity as applied to railroad transportation. Chicago: Frederick J. Drake & Co. ss. 456-463. 
  3. ^ a b Gordon R. Selmon, Magnetoelectric Devices, John Wiley and Sons, 1966 no ISBN pp. 391-393
  4. ^ "D. M. Mattox, The Foundations of Vacuum Coating Technology, page 39". 16 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2024. 
  5. ^ "Charles C. Britton, An Early Electric Power Facility in Colorado" (PDF). Colorado Magazine. 49 (3). Yaz 1972. s. 185. 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2016. 
  6. ^ "Milestones:Ames Hydroelectric Generating Plant, 1891". IEEE Global History Network. IEEE. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011. 
  7. ^ a b Christopher Cooper, The Truth about Tesla: The Myth of the Lone Genius in the History of Innovation, Quarto Publishing Group USA – 2015, page 93
  8. ^ Thompson, Sylvanus P., Dynamo-Electric Machinery. p. 7.
  9. ^ Jill Jonnes, Empires of Light: Edison, Tesla, Westinghouse, And The Race To Electrify The World, Random House – 2004, page 47
  10. ^ Donald Scott McPartland, Almost Edison: How William Sawyer and Others Lost the Race to Electrification, ProQuest – 2006, page 135
  11. ^ American Society for Engineering Education (1995). Proceedings, Part 2. s. 1848. 
  12. ^ Robert L. Libbey (1991). A Handbook of Circuit Math for Technical Engineers. CRC Press. s. 22. ISBN 9780849374005. 
  13. ^ Thompson, Sylvanus P. "Milestones:Alternating Current Electrification, 1886". IEEE Global History Network. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2013. 
  14. ^ Thompson, Sylvanus P., Dynamo-Electric Machinery. pp. 17
  15. ^ Thompson, Sylvanus P., Dynamo-Electric Machinery. pp. 16
  16. ^ B. M. Weedy. Electric Power Systems Second Edition, John Wiley and Sons, 1972, 0 471 92445 8, p. 141
  17. ^ The Electrical Year Book 1937, published by Emmott & Co. Ltd., Manchester, England, page 72

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Transformatör</span> Elektrik-elektronik devre elemanı

Transformatör ya da kısa adıyla trafo iki veya daha fazla elektrik devresini elektromanyetik indüksiyonla birbirine bağlayan bir elektrik aletidir. Bir elektrik devresinden diğer elektrik devresine, enerjiyi elektromanyetik alan aracılığıyla nakletmektedir. Transformatörler elektrik enerjisinin belirli gücünde gerilim ve akım değerlerinde istenilen değişimi yapan makinelerdir. Transformatör, elektrik enerjisini bir elektrik devresinden başka bir devreye veya birden fazla devreye aktaran bileşendir. Transformatörün herhangi bir bobinindeki değişen akım, transformatörün çekirdeğinde değişken bir manyetik akı üretmektedir. Oluşan akım, aynı çekirdek etrafına sarılmış diğer bobinler boyunca değişen bir elektromotor kuvveti indüklemektedir. Elektrik enerjisi, iki devre arasında metalik (iletken) bir bağlantı olmadan ayrı bobinler arasında aktarılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik motoru</span> Elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren aygıt.

Elektrik motoru, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren aygıttır. Her elektrik motoru biri sabit (stator) ve diğeri kendi çevresinde dönen iki ana parçadan oluşur. Bu ana parçalar, sargılar gibi elektrik akımını ileten parçalar, manyetik akıyı ileten parçalar ve vidalar ve yataklar gibi konstrüksiyon parçaları olmak üzere tekrar kısımlara ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Servo motor</span>

Servo, herhangi bir mekanizmanın işleyişini hatayı algılayarak yan bir geri besleme düzeneğinin yardımıyla denetleyen ve hatayı gideren otomatik aygıttır. Robot teknolojisinde en çok kullanılan motor çeşididir. Bu sistemler mekanik olabileceği gibi elektronik, hidrolik, pnömatik veya başka alanlarda da kullanılabilmektedir. Servo motorlar; çıkış, mekaniksel konum, hız veya ivme gibi değişkenlerin kontrol edildiği, özetle hareket kontrolü yapılan bir düzenektir. Servo motorlar batlerli motordurlar Servo motor içerisinde herhangi bir motor AC, DC veya step motor bulunmaktadır. Ayrıca sürücü ve kontrol devresini de içerisinde barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hidroelektrik santrali</span>

Hidroelektrik santrali, barajda biriken su yer çekimi potansiyel enerjisi içermektedir. Su, belli bir yükseklikten düşerken, enerjinin dönüşümü prensibine göre Yerçekimi Potansiyel Enerjisi önce kinetik enerjiye daha sonra da türbin çarkına bağlı jeneratör motorunun dönmesi vasıtasıyla potansiyel elektrik enerjisine dönüşür. Buna da yenilenebilir enerji sınıfına giren hidroelektrik enerji santrali denir. Fizikten bilindiği gibi 1 kg'lık bir kütle, 1 m yükseklikten düştüğünde:

<span class="mw-page-title-main">Elektrik üreteci</span> Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren aygıt

Elektrik üretiminde jeneratör, harekete dayalı gücü veya yakıta dayalı gücü harici bir devrede kullanılmak üzere elektrik gücüne dönüştüren bir cihazdır. Mekanik enerji kaynakları arasında buhar türbinleri, gaz türbinleri, su türbinleri, içten yanmalı motorlar, rüzgar türbinleri ve hatta el krankları bulunur. İlk elektromanyetik jeneratör olan Faraday diski, 1831 yılında İngiliz bilim adamı Michael Faraday tarafından icat edildi. Jeneratörler elektrik şebekeleri için neredeyse tüm gücü sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Bisiklet dinamosu</span>

Bisiklet dinamosu, bisikletlerde enerjisini tekerleğin dönüşünden alan ve farlarında kullanılan, bisiklet hareket edince 6V alternatif akım (AC) elektrik üreten alettir. Bisiklet dinamosu, sürüş sırasında dönme hareketi yoluyla bisiklet aydınlatma sistemine güç beslemesi sağlayan küçük bir elektrik üreteci'dir.

<span class="mw-page-title-main">Senkron motor</span>

Bir senkron elektrik motoru, sabit durum'da milin dönüşü besleme akımının frekans ile senkronize edildiği bir AC elektrik motoru’dur; dönüş periyodu tam olarak AC çevrimlerinin tam sayısına eşittir.

<span class="mw-page-title-main">Alternatif akım</span>

Alternatif akım, genliği ve yönü periyodik olarak değişen elektriksel akımdır. En çok kullanılan dalga türü sinüs dalgasıdır. Farklı uygulamalarda üçgen ve kare gibi değişik dalga biçimleri de kullanılmaktadır. Bütün dalgalar birbirlerine elektronik devreler aracılığı ile çevrilebilir. Devrede kondansatör, diyotlar, röleler ile bu çevrim yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Elektrik makinesi</span> manyetik indüksiyon yoluyla enerjiyi dönüştüren aparat

Elektrik makinesi, mekanik enerjiyi elektrik enerjisine ya da elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren ve AA gerilimin düzeyini değiştiren cihazdır. Elektrik makineleri üçe ayrılır:

<span class="mw-page-title-main">AC motor</span>

AC motor, alternatif akım (AC) kullanılarak sürülen bir elektrik motorudur. Rotor ve Stator olmak üzere iki temel kısımdan oluşmaktadır. Stator, makinenin sabit kısmıdır ve makinenin çalışması için gerekli olan manyeto-motor kuvveti oluşturur. Üç fazlı asenkron motorların statorlarında her 3 faz için birer ayrı sargı bulunmaktadır Rotor ise hareket eden kısımdır ve statorda oluşan manyeto-motor kuvvetinden etkilenerek manyetik enerjiyi mekaniksel enerjiye çevirir. Senkron ve asenkron makineler olmak üzere iki çeşit AC makine vardır. Senkron motorlar statora verilen akımla aynı frekansta çalışabilirken asenkron motorlar indüksiyon akımı ile çalıştıkları için verilen akımla aynı frekansa çıkamazlar. AC motorlar genellikle üç fazlı elektrik sistemiyle çalışırlar. Fakat bazı özel uygulamalar için tek fazlı motorlar da vardır.

Kablosuz enerji ya da kablosuz enerji transferi, insan yapımı iletken olmadan güç kaynağından elektriksel alana elektrik transferidir. Kablosuz transfer kabloların bağlantısının uygunsuz, tehlikeli ve imkânsız olduğu durumlarda kullanışlıdır. Kablosuz enerji transferindeki problem kablosuz telekomünikasyondan örneğin radyo gibi farklıdır. İkinci olarak, alınan enerjinin yayılması sadece sinyal çok az olduğunda kritik olur. Kablosuz enerji için yeterlilik çok önemli bir parametredir. Enerjinin büyük çoğunluğu üretilen kaynak tarafından alıcı ya da alıcılara sistemi ekonomik yapmak için ulaşmasında gönderildi. En yaygın kablosuz elektrik transfer şekli manyetik resonator tarafından direkt indüksiyon olarak kullanılmasıdır. Mikrodalgalar ya da lazer formunda elektromanyetik radyasyon ve doğal medya sayesinde elektriksel iletkenlik düşündüğümüz metotlardır.

<span class="mw-page-title-main">Asenkron motor</span>

Endüksiyon motoru veya asenkron motor, rotordaki torku oluşturan elektrik akımının stator sargısının manyetik alanından elektromanyetik indüksiyonla elde edildiği bir AC elektrik motorudur. Bu nedenle endüksiyon motorunun rotora elektrik bağlantısına ihtiyacı yoktur. Endüksiyon motorunun rotoru, sarılı tip veya sincap kafesli tip olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Alternatör (otomotiv)</span>

Alternatör modern otomobillerde aküyü doldurmak ve motor çalışırken elektrik sistemine elektrik vermek için kullanılan bir tür elektrik jeneratörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Fırçasız doğru akım motoru</span>

Fırçasız doğru akım motoru, motorun her fazını bir kapalı döngü kontrolörü aracılığıyla sürmek için alternatif akım şeklinde elektrik üreten bir invertör veya anahtarlama güç kaynağı aracılığıyla doğru akım elektriğiyle çalışan senkron motorlardır. Kontrolör, motorun hızını ve torkunu kontrol eden motor sargılarına akım darbeleri sağlar. Bu kontrol sistemi, birçok geleneksel elektrik motorunda kullanılan komütatörün yerini alır.

Fırçalı elektrik motoru, bir doğru akım (DC) güç kaynağından çalıştırılmak üzere tasarlanmış, dahili değiştireçli bir elektrik motorudur. DC dağıtım sistemleri, ticari ve endüstriyel binalarda motorları çalıştırmak için 100 yıldan fazla bir süredir kullanmaktadır. Fırçalı motorlar, elektrik gücünün mekanik enerjiyi sürmek için ticari açıdan önemli ilk uygulamasıdır. Fırçalı DC motorların hızı, çalışma voltajını ve ya manyetik alanın gücünü değiştirerek değiştirilebilir. Fırçalı motorlar, elektrikli tahrik, vinçler, kağıt makineleri ve çelik haddehaneleri için kullanılmaya devam ediyor. Fırçalar yıprandığından ve değiştirilmesi gerektiğinden, güç elektroniği cihazları kullanan fırçasız motorlar, birçok uygulamada fırçalı motorların yerini almıştır.

Anahtarlamalı relüktans motoru (AİM), relüktans torku ile çalışan bir elektrik motorudur. Yaygın fırçalı DC motor tiplerinden farklı olarak, güç rotordan ziyade stator (kasa) içerisindeki sargılara iletilir. O, gücün hareketli bir parçaya aktarması gerekmediğinden mekanik tasarımı büyük ölçüde sıradanlaştırır, ancak farklı sargılara güç sağlamak amacı ile bir tür anahtarlama sisteminin kullanılması gerektiğinden elektrik tasarımını karmaşıklaştırmaktadır. Elektronik cihazlar, AİM konfigürasyonlarını kolaylaştırarak tam olarak zaman değiştirebilir. Başlıca dezavantajı tork dalgalanmasıdır. Düşük hızlarda tork dalgalanmasını sınırlayan kontrolör teknolojisi ile gösterilmiştir. Kaynaklar bunun bir tür step motor olup olmadığı hakkında net bir sonuca varamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çok fazlı sistem</span> alternatif akım elektrik gücünü dağıtma araçları

Çok fazlı sistem, her elektrik döngüsü sırasında güç aktarımının sabit olduğu alternatif akım (AC) elektrik gücünü dağıtmanın bir yoludur. AC fazı, birden çok iletken kabloda AC arasındaki faz ofset değerini ifade eder. Fazlar, renk kodlarında olduğu gibi ilgili terminallere ve iletkenlere de atıfta bulunabilir. Çok fazlı sistemler, her iletkendeki voltaj dalgaları arasında belirli bir faza sahip alternatif akımlar taşıyan üç veya daha fazla enerjili elektrik iletkenine sahiptir; üç fazlı voltaj için faz açısı 120° veya 2π/3 radyandır. Çok fazlı sistemler, döndürmek için alternatif akıma dayanan elektrik motorlarına güç iletmek için özellikle kullanışlıdır. En yaygın örnek, endüstriyel uygulamalar ve güç iletimi için kullanılan üç fazlı güç sistemidir. Tek fazlı, iki telli bir sistemle karşılaştırıldığında, üç fazlı üç telli bir sistem, aynı iletken boyutu ve voltajı için üç kat daha fazla güç iletir.

Kondansatörlü motor, tek fazlı alternatif akım AC ile beslenen, asenkron motor ve endüksiyon motoru grubuna ait bir AC motorudur. Diğer asenkron motorlar gibi genellikle sincap kafesli rotor biçiminde bir rotoru vardır burada stator tarafından oluşturulan döner alan tork üretir. Dönen alan, motora adını veren ve motorun çalışması için gerekli ek bir kondensatör tarafından oluşturulur.

Motor kontrol cihazı, bir elektrik motorunun performansını önceden belirlenmiş bir şekilde koordine edebilen bir cihaz veya cihazlar grubudur. Motor kontrolörü, motoru başlatmak ve durdurmak, ileri veya geri dönüşü seçmek, hızı seçmek ve düzenlemek, torku düzenlemek veya sınırlamak ve aşırı yüklere ve elektrik arızalarına karşı korumak için elle veya otomatik kumanda eden bir araç içerebilir. Motor kontrolörleri elektromekanik anahtarlama kullanabilir veya motor hızını ve yönünü düzenlemek için güç elektroniği cihazları kullanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Turbo jeneratör</span>

Turbo jeneratör, elektrik gücü üretmek için su türbini, buhar türbini veya gaz türbini miline bağlı bir elektrik jeneratörüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.