Tarih öncesi veya Prehistorya, insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemidir.
Kaba Taş Devri, Yontma Taş Devri veya bilimsel adıyla Paleolitik Çağ olarak tanımlanan Eski Taş Çağı günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce başlamış ve 12.000 yıl önce son bulmuştur. Ancak verilen bu tarihlerin dünya geneli içinde geçerli olduğunu ve yerel olarak değişmeye açık bulunduğunu da belirtmek gerekir. İnsanlık tarihinin %99'u gibi çok büyük bir bölümünü kapsayan bu çağ, aynı zamanda ilk insan atalarının ortaya çıkışı ve ilk aletlerin üretimi yoluyla insanın kavrama yeteneği ve temsil etmesiyle de söz konusu tarihin gelişimi içinde çok önemli bir yer tutmaktadır.
Gaziantep Arkeoloji Müzesi, Gaziantep ili ve çevresinde bulunan tarihî sergilendiği müzedir.
Orta Taş Çağı, Orta Taş Devri veya Mezolitik dönem, M.Ö. 22.000-10.000. Paleolitik ve Neolitik arası bir geçiş dönemidir. Taştan aletler daha çeşitlidir. Köpek ilk evcil hayvan olarak görülür. Gıda birikimine de başlanır. Mağara resimleriyle ilk resim sanatı ortaya çıkmıştır. Önemli bazı merkezler Samsun Tekkeköy, Karain ve Beldibi'dir.
Karain Mağarası, Türkiye'nin en büyük doğal mağaralarından biridir. Denizden yüksekliği 430-450 metredir. Antalya'nın 30 km kuzeybatısında eski Antalya-Burdur kara yoluna 5–6 km uzaklıkta bulunan Yağca mahallesi sınırları içinde bulunur. Antalya-Burdur kara yolunun 13. km'sinde Karain işaret levhasından sola dönülerek Karain Mağarası yoluna girilir. Antalya'ya uzaklığı 27 km'dir.
Azıh mağarası ,Azerbaycan'ın güneybatısındaki Küçük Kafkas Dağları'nın güneydoğu yamacında, Karabağ'ın Kuruçay vadisinde, Tuğ çöküntüsünde, Kuruçay nehrinin sol kıyısında, nehirden 3 km uzaklıkta, Kuruçay'ın modern yatağından 100-120 metre yukarıda yer almaktadır. Karabağ'ın Hocavend ilçesinde Azıh ve Salaketin köyleri arasında, Füzuli şehrinden 14 km kuzeybatıda, deniz seviyesinden 900 metre yükseklikte bulunan bir mağara kompleksidir. Azıh mağarasının alanı 800 km²'dir. Burada uzunluğu 600 metreye kadar uzanan 8 koridor bulunmaktadır. Koridorların bazıları 20-25 metre yüksekliğe kadar ulaşmaktadır.
Taş Devri, insansıların taştan araçlar yapmasından başlayarak kalkolitiğin sonuna kadar geçen tarih öncesi dönemdir.
Mayalar ya da Maya halkları, Mezoamerika'da Maya uygarlığını kuran atalarının topraklarında, günümüzdeki Guatemala, Güney Meksika ve Yukatan Yarımadası, Belize, El Salvador ve Batı Honduras'ta yaşayan ve 7 milyon nüfusa sahip olan Orta Amerika'nın en tanınmış yerli Kızılderili halkıdır. Konuştukları anadil Maya dillerine giren dil ve lehçeler olsa da İspanyolca ve İngilizce (Belize) gibi sömürge dilleri de kullanılır.
Üst Paleolitik, Eski Taş Devri'nin üçüncü ve son alt devridir. Çok geniş anlamda 50.000 ila 10.000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde mağara ressamlığı ile avcılık için daha iyi aletler gelişmeye başlamıştır. Buzul Çağı bu dönemde yaşanmıştır.
Bhimbetka kaya barınakları, Hint Yarımadası'nda insan yaşamının en eski izlerini sergileyen Paleolitik Çağ'a ait bir Arkeolojik sit alanıdır ve Hint Taş Devri'nin başlangıcına tarihlenmektedir. Hindistan'ın Madhya Pradesh Eyaletinin Raisen Bölgesi'nde, Abdullaganj kasabası yakınlarında ve Ratapani Vahşi Yaşam Barınağı içinde yer almaktadır. Barınaklardan en azından bazıları, 100.000 yıl önce Homo erectus tarafından yerleşim gördü. Bhimbetka kaya barınakları arasında bulunan Taş Devri kaya resimlerinin bazıları 30.000 yaşındadır. Mağaralar aynı zamanda erken dans kanıtları da sunmaktadır. 2003 yılında Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.
Levant sanatı olarak da bilinen, İber Akdeniz Havzası'ndaki kaya sanatları, 700'den fazla tarihöncesi kaya sanatı alanını içeren birtopluluktur ve 1998 yılında UNESCO tarafından toplu olarak bir Dünya Mirası ilan edilmiştir. Siteler, İspanya'nın doğu kesiminde yer alır ve Taş Devri'nin Üst Paleolitik veya (muhtemelen) Mezolitik Dönemlerine aittir. İşlemeler, insanlar ve hayvanlara ait küçük boyalı figürlerden oluşmaktadır. Dahil olan alan sayısı açısından, bu sanatın Avrupa'daki en büyük bileşimini içermekte olduğu için dikkate değerdir. Adı Akdeniz Havzası'nna atıfta bulunmaktadır; ancak, bazı siteler deniz kenarında bulunmasına rağmen, sitelerin çoğu, iç kısımlarda yer alan Aragon'da ve Kastilya-La Mancha'da bulunmaktadır; ayrıca Levant adı, Levant Bölgesine değil Levantin Sanatı'na atıfta bulunmaktadır.
Geisenklösterle (Geißenklösterle), Güney Almanya'da, Baden-Württemberg eyaletindeki Svabya Alpleri'ndeki Blaubeuren kasabasının yakınında yer alan Orta Avrupa Üst Paleolitik Çağ için önemli bir arkeolojik yerdir. İlk kez 1963'te araştırılan mağara, 30.000 ila 43.000 yıl önceki erken tarih öncesi sanat izlerini içermektedir. 2017'de site, Swabian Jura'daki UNESCO tarafından Svabya Alpleri'ndeki Mağaralar ve Buz Devri Sanatları'nın bir parçası olarak Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.
Vogelherd Mağarası, güney-batı Almanya'da doğu Svabya Alpleri'nde bulunur. Bu kireç taşı karst mağarası, 1931 yılında Üst Paleolitik Vogelherd heykellerinin keşfinden sonra ön-insan Orinyasiyen kültürüne dair en önemli alanlardan biri haline geldi. Bu minyatür mamut fildişi heykeller insanlığın en eski eserlerinden biridir. 2017'de site, Swabian Jura'daki UNESCO tarafından Svabya Alpleri'ndeki Mağaralar ve Buz Devri Sanatları'nın bir parçası olarak Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.
Tarih öncesi dönemde Polonya bölgesi, günümüz Polonya topraklarında Homo türlerinin ilk ortaya çıkışından, yaklaşık 500.000 yıllık bir zaman dilimi olan MS 10. yüzyılda Polonya devletinin kurulmasına kadar izlenebilir.
Kurt Yuvası Mağarası insanların Taş Devri'nde iskan ettiği bir mağara. Mağara Abşeron Rayonu'ndaki Mohammedi kentinde, Girmaki Vadisi'nin sol tarafında, tepenin kayalık yamaçlarında yer almaktadır.
Orta Paleolitik, Eski Taş Devri'nin ikinci alt devridir. Çok geniş anlamda 300.000 ila 30.000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır.
Geç Taş Devri (LSA/GTD), Afrika tarih öncesinde Orta Taş Devri'ni izleyen bir dönemdir.
Güney Asya taş devri Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik çağları kapsar. Modern İnsan'dan önce Homo Erectuslar varlık gösterdi. 75.000 yıl önce günümüzden ilk defa Homo Sapiensler geldi. Paleolitik çağ MÖ 2.500.000 - 250.000 yılları arasında yaşanmıştır. Neolitik çağ ise 10.800 - 3300 yılları arasında yaşanmıştır. 9000 yıl önce ise yerleşik hayata geçiş yapıldı.
Kozarnika veya Peshtera Kozarnika, kuzeybatı Bulgaristan'da Alt Paleolitike kadar erken bir tarihe tarihlenen, barınak olarak kullanılmış bir mağaradır. Cebelitarık rotasından önce, Balkanlar aracılığıyla Afrika'dan Avrupa'ya erken insan göçünün ilk rotalarından birisi üzerinde yer alır. Mağara muhtemelen insanlara ait sembolik davranışların en eski kanıtlarına ev sahipliği yapmaktadır ve en erken Avrupa Gravette çakmak taşı toplulukları Kozarnika'da bulunmuştur.
Azerbaycan'daki Taş Devri, Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik dönemlere ayrılmıştır. Karabağ, Kazah, Lerik, Kobustan ve Nahçıvan'da Taş Devri ile ilgili araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Kazah bölgesindeki Gyrag Kasaman köyü yakınlarında bulunan Şorsu vadisinde Taş Devri'ne ait taş malzemeler Mammadali Hüseynov tarafından bulunmuştur. Hüseynov'un araştırmalarına göre, insanlar ilk olarak 2 milyon yıl önce Azerbaycan topraklarına yerleşmişlerdir. Taş Devri'nde bölgede iki farklı insan türü yaşamaktaydı: Homo neanderthalensis ve Homo sapiens.
