İçeriğe atla

Altıncı nesil jet avcı uçağı

Paris Air Show 2019'da FCAS'ın 1:1 ölçekte maketi. Yeni Nesil Avcı uçağını ve daha küçük, insansız "sadık kanat adamı"nı tasvir ediyor.

Altıncı nesil jet avcı uçağı, şu anda hizmette olan veya geliştirilen beşinci nesil jet avcı uçaklarından daha gelişmiş, kavramsal bir avcı uçağı tasarımı sınıfıdır. ABD, Çin, İngiltere, Rusya, İtalya, Japonya, Almanya, İspanya, Tayvan ve Fransa dahil olmak üzere birçok ülke altıncı nesil bir uçak programını geliştirdiğini duyurdu.

Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) ve Amerika Birleşik Devletleri Donanması'nın (USN) 2025-2030'da ilk altıncı nesil avcı uçaklarını sahaya sürmesi bekleniyor.[1] ABD Hava Kuvvetleri, McDonnell Douglas F-15 Eagle gibi mevcut hava üstünlüğü uçaklarını değiştirmek ve Lockheed Martin F-22 Raptor gibi mevcut platformları tamamlamak için "Penetrating Counter Air"[2] programı kapsamın altıncı kuşak bir avcı uçağı geliştirmeye ve satın almaya çalışmaktadır. ABD Donanması, benzer şekilde daha küçük Lockheed F-35'i tamamlayacak ve Boeing F/A-18E/F Super Hornet gibi mevcut uçakların yerini alacak Yeni Nesil Hava Hakimiyeti (F/A-XX programı) adlı benzer bir program üzerinde çalışmaktadır.[3]

Ancak, altıncı kuşak avcı uçaklarında kaydedilen ilerlemeye ilişkin çok az rapor yayınlanmaktadır. F-35 gibi beşinci nesil avcı uçaklarının üretiminde gecikmeler ve F/A-XX Programı gibi geliştirilmekte olan uçaklar için zaman çizelgelerinde kaymalar, 2030-2035 döneminin altıncı nesil avcı uçakları için daha gerçekçi bir zaman dilimi olduğunu göstermektedir.[4]

Türkiye de ise TUSAŞ genel müdürü Temel Kotil; Almanlar, İngilizler ve Fransızlardan önce 6. nesil savaş uçağı yapacaklarını belirtti.[5]

Altıncı nesil jet avcı uçağı programları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ The Sixth Generation Fighter 
  2. ^ "Beyond the F-22 or F-35: What Will the Sixth-Generation Jet Fighter Look Like?". The National Interest. 21 Temmuz 2018. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2018. 
  3. ^ Boeing's fighting comeback 
  4. ^ 'Sixth Generation' Fighters Jets Are Already Taking Shape 
  5. ^ "Temel Kotil'in 6.nesil uçağı geliştirdiklerine dair açıklaması". 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Taiwan to develop new stealth fighter jets, ministry says - Taipei Times". www.taipeitimes.com. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  7. ^ "Sixth-generation fighters and the future of air supremacy". Web.archive.org. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2019. 
  8. ^ Brown, Daniel (26 Mart 2018). "The US Air Force just gave a sneak peek of its plans for the next generation of fighter jets". Business Insider. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2018. 
  9. ^ Drew, James (9 Mart 2018). "USAF wants on-time F-X, not more F-22s". Flight Global. 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Askerî uçak</span> askeri amaçlar için yapılmış hava taşıtları

Askerî uçak ve helikopterler, savaşlarda kara ve su üstündeki hedefleri bombalamak, diğer uçakları tahrip etmek, keşif yapmak, personel ve mühimmat taşımak gibi amaçlarla silahlı kuvvetler tarafından kullanılan hava taşıtları. Özellikle av ve bombardıman görevlerinde kullanılanlar savaş uçağı ve saldırı helikopteri olarak adlandırılırlar. Askerî uçaklar av, bombardıman, av-bombardıman ve nakliye gibi kategorilere ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-22 Raptor</span> ABD yapımı beşinci kuşak savaş uçağı

Lockheed Martin F-22 Raptor, Lockheed Martin kuruluşu tarafından, hava üstünlüğü odaklı, düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) için geliştirilmiş tek koltuklu, çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun taktik savaş uçağıdır. USAF'ın Gelişmiş Taktik Avcı programının bir sonucu olarak, uçak bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlanmış, ancak aynı zamanda kara saldırısı, elektronik harp ve sinyal istihbarat yeteneklerine de sahiptir. Ana yüklenici Lockheed Martin, F-22'nin gövde ve silah sistemlerinin çoğunu üretip son montajı gerçekleştirirken, Boeing kanatları, arka gövdeyi, aviyonik entegrasyonunu ve eğitim sistemlerini sağlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne (USAF) bağlı F-22 uçakları, Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü'nün (US-GSTF) önemli bileşenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-35 Lightning II</span> ABD yapımı 5. nesil savaş uçağı

Lockheed Martin F-35 Lightning II, hem hava üstünlük hem de saldırı görevlerini yerine getirmek ve savaştaki her amaç için farklı uçak geliştirmenin masraflı olmasından dolayı tek bir uçağın tüm görevleri yerine getirmesi amacıyla tasarlanan ve üretilen, 5. nesil, tek kişilik ve tek motorlu, tüm hava koşullarına uygun çok görevli bir Amerikan savaş uçağı ailesidir. Aynı zamanda elektronik harp ve istihbarat, gözetleme, hedef tespit ve keşif (ISTAR) yeteneklerini etkili bir şekilde sağlayabilir. Lockheed Martin, ana ortakları Northrop Grumman ve BAE Systems ile birlikte ana F-35 yüklenicisidir. Uçağın üç ana çeşidi vardır: geleneksel kalkış ve iniş modeli olan F-35A (CTOL), kısa kalkış ve dikey iniş özellikli olan F-35B (STOVL) ve gemiye konuşlu F-35C (CV/CATOBAR).

<span class="mw-page-title-main">Avcı uçağı</span> Savaş uçağı türü

Avcı uçağı veya av uçağı, öncelikli görevi diğer savaş uçaklarını avlamak olan savaş uçağı. Avcı uçakları genellikle küçük, hafif, hızlı ve manevra kabiliyeti yüksek uçaklardır. Pek çoğu aerobasi kabiliyetine sahiptir. Avcı uçakları, öncelikli görevi yer hedeflerini bombalamak olan bombardıman uçaklarına nazaran daha kısıtlı bombardıman kabiliyetine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed F-117 Nighthawk</span>

Lockheed Martin F-117A Nighthawk ; radara yakalanmama teknolojisiyle geliştirilmiş ve hizmete girmiş ilk hava aracı. Körfez Savaşı döneminde kullanılması nedeniyle basında geniş yer bulmuş ve popüler kültür içerisinde de yayılmıştır. Dünyada sadece ABD Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmıştır, ancak ABD Hava Kuvvetleri, elindeki F-117'leri daha başarılı olan yeni nesil F-22'lerle değiştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-35</span> Rus yapımı savaş uçağı

Suhoy Su-35 'Su-35', Su-27 'Flanker'ların geliştirilmiş iki ayrı türevinden biridir. Suhoy tarafından tasarlanan ve Komsomolsk-on-Amur Uçak Üretim Ortaklığı (KnAAPO) tarafından üretilen tek koltuklu, çift motorlu süper-manevra kabiliyetli çok amaçlı avcı jetleridir.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-57</span> Rus yapımı 5. nesil savaş uçağı

Suhoy Su-57 Rusya Hava Kuvvetleri için Sukhoi tarafından geliştirilen 5.nesil savaş uçağıdır. Uçağın geliştirilmesindeki sorunlar nedeniyle seri üretim sürekli ertelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Northrop YF-23</span> Advanced Tactical Fighter/ATF) yarışması için geliştirilen uçak

Northrop/McDonnell Douglas YF-23, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu hayalet avcı uçağı ve teknoloji göstericisidir. Tasarım, Lockheed YF-22 ile birlikte hava kuvvetlerinin Gelişmiş Taktik Avcı yarışmasında üretim sözleşmesi için iki finalistten biri oldu. Black Widow II ve Gray Ghost adlı iki YF-23 prototipi üretildi.

<span class="mw-page-title-main">Mitsubishi F-2</span> Japon savaş uçağı

Mitsubishi F-2, General Dynamics F-16 Fighting Falcon’dan türetilen, Amerika Birleşik Devletleri’nin %60; Japonya’nın %40 katkısıyla Japon Hava Öz Savunma Kuvvetleri için Mitsubishi Heavy Industries ve Lockheed Martin tarafından üretilmiş çok rollü bir savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">TUSAŞ Kaan</span> Türkiye’nin geliştirdiği 5. nesil savaş uçağı

TUSAŞ Kaan, TUSAŞ tarafından geliştirilen ve Türkiye'nin 2020'li yılların sonunda seri üretim aşamasına getirmeyi planladığı çift motorlu, düşük görünürlük, sensör füzyonu, hava-hava ve havadan yere hâkimiyetlerde üstün özellikleri bulunan beşinci nesil jet muharip uçak projesidir. 21 Şubat 2024 tarihinde ilk uçuşunu, 6 Mayıs 2024 tarihinde ikinci uçuşunu gerçekleştirmiştir. İlk etapta 2028’e kadar 20 adet uçağın Türk Hava Kuvvetleri envanterine girmesi ve 2030’dan itibaren TSK Envanterinde bulunan F4 ve F-16 tipi eski uçakların yerini alması beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Beşinci nesil jet avcı uçağı</span>

Beşinci nesil jet avcı uçağı, 21. yüzyılın ilk yarısında geliştirilen ve gelişmiş aviyonik özelliklere sahip olan jet avcı uçağıdır. 2024 itibarıyla bunlar hizmetteki en gelişmiş savaş uçaklarıdır. Beşinci nesil jet avcı uçaklarının karakteristik özellikleri net olarak belirlenmemiştir ve her beşinci nesil türünün hepsine sahip olması beklenmese de, genellikle düşük radar iz düşümü, tüm silahlarının gizlenebilir olması, yüksek performanslı ve yüksek manevra kabiliyetine ve gelişmiş teknolojik altyapıya sahip olmaları gibi başlıca özellikler mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Chengdu J-20</span> Çin üretimi 5.Nesil savaş uçağı

Chengdu J-20, Chengdu Aircraft Industry Group tarafından geliştirilen beşinci nesil çift motorlu hayalet avcı uçağıdır. J-20, ilk uçuşunu 11 Ocak 2011 tarihinde gerçekleştirmiştir ve 2017 yılında hizmete girmiştir. J-20, F-22 ve F-35'ten sonra dünyanın üçüncü operasyonel beşinci nesil hayalet savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mitsubishi X-2 Shinshin</span>

Mitsubishi X-2 Shinshin, Japonya Savunma Bakanlığı tarafından geliştirilmeye başlanan beşinci nesil gelişmiş ve gizli teknolojik özelliklere sahip, radara yakalanmayan (stealth) Japon Avcı Uçağı.

<span class="mw-page-title-main">Gelişmiş Taktik Avcı</span>

Gelişmiş Taktik Avcı, 1980'lerde Sovyet Suhoy Su-27 ve Mikoyan MiG-29 avcı uçakları da dahil olmak üzere dünya çapında ortaya çıkan tehditlere karşı gelecek nesil bir hava üstünlüğü avcısını geliştirmek için Amerika Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri (USAF) tarafından gerçekleştirilen bir teknoloji gösterisi ve doğrulama programıdır. 1986 yılında Lockheed ve Northrop, YF-22 ve YF-23 teknoloji gösterisi uçaklarını geliştirmek için seçildi. Bu uçaklar 1991 yılında değerlendirildi ve kazanan Lockheed YF-22, daha sonra F-22 Raptor avcı uçağına temel oldu.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed YF-22</span> ABD Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu avcı uçağı ve teknoloji göstericisi

Lockheed/Boeing/General Dynamics YF-22, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu avcı uçağı ve teknoloji göstericisidir. Hava kuvvetlerinin düzenlediği Gelişmiş Taktik Avcı yarışmasının gösterim/doğrulama aşaması için iki prototipi üretilen tasarım, yarışmada finalist oldu. YF-22, Northrop YF-23'e karşı yarışmayı kazanarak Lockheed Martin F-22 Raptor adıyla üretime girdi. YF-22, üretim modeli olan F-22 ile benzer aerodinamik tasarıma ve düzene sahip olsa da; kokpit, dikey stabilizeleri, kanatların konumu ve tasarımı ile gövde iç yapısında birtakım farklılıklara sahipti.

General Electric YF120, şirket içi adı GE37, 1980'lerin sonunda ve 1990'ların başında ABD Hava Kuvvetleri Gelişmiş Taktik Avcı (ATF) projesi için General Electric Uçak Motorları tarafından tasarlanan değişken devirli bir turbofan motoruydu. Prototip motorlar, iki rakip teknoloji gösterici uçağı olan Lockheed YF-22 ve Northrop YF-23'te kullanıldı. Yapılan değerlendirmeler sonucunda F-22 Raptor olarak üretime giren ATF'ye güç vermek için YF120 yerine rakip Pratt & Whitney'in motoru F119 seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Hava üstünlüğü avcı uçağı</span>

Hava üstünlüğü avcı uçağı, düşman hava sahasına girmek ve ele geçirmek için tasarlanmış, düşmanın hava kuvvetleri üzerinde tam bir hakimiyet kurmayı amaçlayan avcı uçağı. Hava üstünlüğü avcı uçakları, diğer avcı uçaklarına kıyasla öncelikle düşman avcı uçakları ile etkin bir şekilde mücadele etmek üzere tasarlanmıştır, ancak havadan yere saldırı gibi ikincil rollere sahip olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney J58</span>

Pratt & Whitney J58, Lockheed A-12,YF-12 ve SR-71 uçaklarını çalıştıran bir Amerikan jet motoruydu. Arttırılmış itme sağlayan güçlü bir turbojetti.

<span class="mw-page-title-main">Dördüncü nesil jet avcı uçağı</span>

Dördüncü nesil jet avcı uçağı 1980'lerde hizmete giren ve günümüzde de hizmet vermeye devam eden bir jet avcı uçağı sınıfıdır. Bu avcı uçakları bir önceki nesil savaş uçaklarından alınan derslerden büyük ölçüde etkilenmiş ve üçüncü nesil avcı uçaklarının zayıflıklarını gidermek üzere tasarlanmıştır. Üçüncü nesil avcı uçakları öncelikle önleme uçakları olarak tasarlanmış ve hız ve havadan havaya füzeler üzerine inşa edilmişlerdi, ancak genellikle manevra kabiliyetinden yoksundular ve yakın menzilli çatışmalarda savunmasızdılar. Dördüncü nesil avcı uçakları ise gelişmiş manevra kabiliyetine sahip olarak tasarlanmış olup, gelişmiş aviyonik ve silah sistemlerine sahiptir.

Jet avcı uçağı nesilleri, jet avcı uçağının tarihsel gelişimindeki başlıca teknoloji sıçramalarını sınıflandırır. Farklı otoriteler, savaş uçağı gelişimini farklı sayıda nesillere bölerek, farklı teknoloji sıçramalarını kilit olanlar olarak tanımlamışlardır. Şu anda beş nesil yaygın olarak kabul edilmektedir ve altıncı neslin geliştirilmesi de devam etmektedir


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.