İçeriğe atla

Altın-Emel Millî Parkı

Koordinatlar: 44°20′0″K 78°26′0″D / 44.33333°K 78.43333°D / 44.33333; 78.43333
Altın-Emel Millî Parkı
Kazakça:  Алтынемел саябағы, Altynemel sayabaǵy
Rusça: Алтын-Эмель национальный парк, Altyn-Emel' Natsional'nyy Park
IUCN kategori II (millî park)
Altın Emel Milli Parkı'nda Şan Kumulları
Alan türü Millî park
Devlet Kazakistan
Bölge Almatı Eyaleti
Koordinatları 44°20′0″K 78°26′0″D / 44.33333°K 78.43333°D / 44.33333; 78.43333
Kapladığı alan 460 000 ha
Kuruluş tarihi 10 Nisan 1996

Altın-Emel Milli Parkı (Kazakça:  Алтынемел саябағы, Altynemel sayabaǵy; Rusça: Алтын-Эмель национальный парк, Altyn-Emel' Natsional'nyy Park) Kazakistan'da yer alan bir milli parktır. 1996 yılında kurulmuştur.[1] Park, Kapchagai Gölü yakınındaki Ili Nehri ile Akdağ sıradağları arasında yaklaşık 4600 kilometrekarelik bir alanı kaplar ve çoğunlukla çöl ve kayalık araziden oluşur.[2]

Özellikleri

Altyn Emel - Akdağ
Altın-Emel Milli Parkı'nda bozkır

Altın-Emel Milli Parkı, Kazakistan'ın İli Nehri Vadisi'nde yer almaktadır. Kum çölü, dağlar ve flora dahil olmak üzere çeşitli manzaralardan oluşur. Park, arkeolojik ve tarihi anıtların yanı sıra doğal bir park kompleksini korumak amacıyla 10 Nisan 1996'da kuruldu. Kazakistan'daki en büyük koruma alanıdır ve UNESCO'nun Dünya Mirası alanının nın bir parçasıdır.

İki ana bölümden oluşur - İli Nehri'nin ve dağın sağ kıyısına bitişik düzlük - Çungarya Aladağları'nın mahmuzları ve Altın Emel sıradağlarının büyük yamaçları. Ovalarda küçük sıradağ adaları bulunmaktadır. Park topraklarında, esas olarak volkanitler, Permiyen ve Karbonifer yatakları ile temsil edilen Karbonifer yatakları (300 milyon yıllık) tanımlanmıştır ve en eski yataklar Silüryen'dir. Parkın dağları çoğunlukla 200 ila 400 milyon yıllık Paleozoyik kayalardan oluşmaktadır.

Parkın içinde yer alan Beş-Şatir, Saco höyükleri yer almaktadır. Mezar höyükleri Demir Çağı'na (M.Ö. VII-VI. yüzyıllar) tarihlendirilmektedir ve Orta Asya bozkırlarının göçebeleri tarafından inşa edilmiştir. Mezar höyüklerinde bulunan nesneler arasında altın kaplama ziynet eşyası, altın süslemeler ve mutfak eşyası, silahlar ve zırhlar yer almaktadır.

Bölgenin diğer bir önemli özelliği Aktay dağlarıdır. Aktay dağlarına özel renkleri nedeniyle "ay dağları" da denir.[3][4] Aktay, Kazakçada "Beyaz dağlar" anlamına gelmektedir. Altın-Emel kelimelerinin Moğolcadan Türkçeye kelime çevirisi: "Altyn" - altın ve "Emel" - eyer, "dağ geçidi" anlamına şeklinde yapılabilmektedir.

Şan Kumulları

"Şan Kumulları" Almatı Millî Parkı'na 300 kilometre uzaklıktadır. Kumdan çıkan gürleyen ses nedeniyle bu bölgeye "Şan Kumulları" denir. Şarkı Söyleyen Barçan Kumulu 1,5 km uzunluğunda ve 120 m yüksekliğindedir. Barçan, hilal biçimindedir, bu da onun güzelliğini benzersiz kılar. Rüzgar batıdan kumları dağıtırken, bir borunun çıkardığı ses gibi bir ses çıkarır. Bu fenomenin sırrı çözülebilmiş değildir, halen doğanın bir bilmecesi olarak esrarını korumaktadır, ancak bilim insanları sıcak ve kuru havalarda kumun sürtünme nedeniyle elektriklendiğini ve belirli bir ses titreşimi yarattığını varsaymaktadırlar. Bir kez de olsa barçanların söylediği şarkıları dinleyenlerin bu fenomeni asla unutamadıkları rivayet edilir.

İklim ve ekolojik bölge

Altın-Emel iklimi Nemli karasal iklim, sıcak yaz (Köppen iklim sınıflandırması (Dfb)) iklim sınıflandırması içinde yer almaktadır. Bu iklim, büyük mevsimsel sıcaklık farkları ve ılık bir yaz ile karakterizedir (en az dört ay ortalama 10 °C (50 °F) üzerinde geçer, ancak 22 °C (72 °F) üzerinde ortalama sıcaklık görülen ay yok).[5][6] Park, Tanrı Dağları Etekleri Kurak Bozkır ekolojik bölgesinde yer almaktadır.[7]

Flora ve fauna

Park nadir ve nesli tükenmekte olan bitki ve hayvan türlerinin korunmasına hizmet etmektedir. Parkın florası 69 nadir tür de dahil olmak üzere 1800 bitki türünü içerir. Ayrıca, argali, Moğol vahşi eşeği, Pers ceylanı da dahil olmak üzere, park içindeki 56 hayvan türü nadir olarak kabul edilir. Altın Emel'de böcek ve balıklar hariç en az 260 farklı hayvan türü yaşamaktadır. Sibirya kurbağası dahil olmak üzere nesli tükenmekte olan amfibiler ve kara leylek ve imparatorluk kartal da dahil olmak üzere nadir ve nesli tükenmekte olan kuşlar da parkta yaşamaktadır. 78 memeli türünden 11'i Kazakistan'ın Kırmızı Kitabı'nda yer almaktadır, taş sansarı, yaban gelinciği, su samuru, manul (yaban kedisi), vahşi eşek, ceylan, argali, Asya barbastelle yarasası, Buhara geyiği, vaşak ve Tanrı Dağları boz ayısı listedeki hayvanlardır. Parkta kulan (vahşi eşek), kursaklı ceylan ve Przewalski atları da yaşamaktadır.[8] Flora arasında eski beyaz ve siyah saksaul, küçük ironwood koruları ve Sivers Elma ağaçları dikkat çekmektedir.

Kosbastau Vahası

Sıcak radon kaynaklı bir ağaç korusundan oluşan Kosbastau vahası, batıdaki Ulken-Kalkan Dağları ile doğusundaki Katytau Dağları arasındaki ovada yer almaktadır. Avcı kordonun yakınında doğal bir anıt - 700 yıllık bir söğüt - büyümektedir. Ağacın tam yaşı, ağaç gövdesi, kalın dalları ve köklerinin incelenmesi sırasında ortaya çıkarılmıştır. Söğüt, 1960 yılında jeolojik çalışma sırasında keşfedilmiştir. Anıt, Altın-Emel Milli Parkı'nın idaresinin bakımı altında, doğa koruma ve bilim kurumu statüsünde özel korunan doğal alanlar listesinde yer almaktadır.[9][10]

Kaynakça

  1. ^ State National Natural Park "Altyn-Emel" 22 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. UNESCO
  2. ^ Altyn-Emel National Park 4 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bird Life International
  3. ^ "Разноцветные горы Актау: красочные ландшафты Казахстана". Travel.ru. 21 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2015. 
  4. ^ "Paleokazakhstan - Катутау". paleokazakhstan.info. 27 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2015. 
  5. ^ "World Map of Koppen-Geiger Climate Classification Updated" (PDF) (İngilizce). Gebrüder Borntraeger 2006. 1 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  6. ^ "Dataset - Koppen climate classifications" (İngilizce). World Bank. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  7. ^ "Map of Ecoregions 2017" (İngilizce). Resolve, using WWF data. 12 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  8. ^ "Altyn Emel National Park". Caravanistan. 31 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Официальный сайт Государственного национального природного парка «Алтын-Эмель»". 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 
  10. ^ "Brummell & Oleynik, 2018: Kazakhstan". 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı</span> Türkiyede bir milli park

Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Millî Parkı, Aydın il sınırları içinde Dilek Dağı'nın Ege Denizi'ne uzandığı son noktada yer alan millî parktır. 27.675 hektarlık bir alana sahiptir. Bu alanın 10.985 hektarı 19.05.1966 yılında Millî Park ilan edilen Dilek Yarımadasına, 16.690 hektarı 1994 yılında Millî Park ilan edilen Büyük Menderes Deltasına aittir.

<span class="mw-page-title-main">Olympic Ulusal Parkı</span> ABD de bir milli park

Olympic Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Washington eyaletinde, Seattle şehri yakınlarında bulunan, Olympic Yarımadası'nın 3.734 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Mount Rainier Ulusal Parkı</span>

Mount Rainier Ulusal Parkı kuzey-batı Amerika Birleşik Devletleri'nde, Washington eyaletinde, Tacoma şehri yakınlarında bulunan, Mount Rainer Dağı ve etrafında 956,6 km² yüzölçümü kaplayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">San Luis Vadisi</span>

San Luis Vadisi, ABD'nin Colorado ile New Mexico eyaletleri arasındaki güney Rocky Dağları'nda bulunan ve 180 km uzunluğundaki bir vadidir. Batısında San Juan Dağları ile güneyinde Sangre de Cristo Sıradağları arasında yüksek rakımlı bir Alpin havzadır.

<span class="mw-page-title-main">Blue Ridge Dağları</span>

Blue Ridge Dağları, ABD'nin doğusunda bulunan bir sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">İğneada Longoz Ormanları Millî Parkı</span> Milli Park

İğneada Longoz Ormanları Millî Parkı, Marmara bölgesi, Kırklareli ili, Demirköy ilçesinde, 3.155 ha alanda, 2007 yılında kurulan millî park.

<span class="mw-page-title-main">Bayanaul Millî Parkı</span>

Bayanaul Millî Parkı, Kazakistan'ın güneydoğusundaki Pavlodar Eyaleti'nde, endüstriyel olarak gelişmiş Ekibastuz kentine 140 kilometre uzaklıkta, Orta Kazak Yaylası eteklerinde yer alan bir ulusal parktır. Kazakistan'ın korunan alanları listesinse yer almaktadır. Park 1985 yılında kurulmuştur ve Kazakistan'ın ilk milli parkıdır. Bayanaul Dağları'nda bulunan doğal flora ve faunayı korumak ve geliştirmek için kurulmuştur. Parkın toplam alanı 68.453 hektardır.

<span class="mw-page-title-main">Burabay Millî Parkı</span> Kazakistanda millî park

Burabay Millî Parkı, Kazakistan'ın Akmola Eyaleti, Burabay Bölgesi'nde bulunan bir tabiat parkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Charyn Millî Parkı</span>

Charyn Ulusal Parkı resmi olarak, Charyn Kanyonu Ulusal Doğa Parkı, Charyn Kanyonu da dahil olmak üzere Charyn Nehri boyunca uzanan bir ulusal parktır. Kanyon, ince tabakalı kırmızı tortul kayaçlarının varlığı nedeniyle ABD'deki Büyük Kanyon'a benzetilir; ancak Charyn daha küçüktür - uzunluğu 50 km civarındadır. Yaklaşık 125.050 hektar alanı ile park Almatı Eyaleti'ndeki Enbekshikazakh, Raiymbek ve Uygur ilçeleri arasında uzanmaktadır. Almatı il merkezinin yaklaşık 200 km doğusunda yer almaktadır. Park, kanyonun jeolojik cazibe merkezlerini, nehir ve çöl sisteminin ekolojik bölgelerini ve çevresindeki arkeolojik alanları korumak için 2004 yılında kurulmuş; park alanda bazı bölümler de rekreasyon için ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karkaralı Millî Parkı</span>

Karkaralı Ulusal Parkı, Kazakistan'ın Karagandı Eyaleti'nde yer alan bir koruma alanı ve millî parktır. Park Karkaralı ilçesinde yer almaktadır ve 90.323 hektarlık bir alana yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Katon-Karagay Millî Parkı</span>

Katon-Karagay Ulusal Parkı, ülkenin doğu kenarında, Güney Altay Dağları'nda yer alır ve Kazakistan'ın en büyük milli parkıdır. Park, Kazakistan, Rusya, Çin ve Moğolistan sınırlarının buluştuğu “X” in batı tarafında yer almaktadır. Sibirya'nın en yüksek zirvesi, Katun Sıradağları'nın Rusya sınırında yer almaktadır. Park, Doğu Kazakistan Eyaleti'ninKatonkaragay İlçesi'nde yer almaktadır, Başkent Astana'nın 1.000 kilometre (620 mi) güneydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Altay dağ çayırları ve tundrası</span>

Altay dağ çayırları ve tundra ekolojik bölgesi, Rusya, Kazakistan, Çin ve Moğolistan'ı ayıran sınırların oluşturduğu sınırların oluşturduğu "X" in merkezinde, Altay Dağları'nın daha yüksek kotunu kapsayan karasal bir ekolojik bölgedir Dağ zirveleri, Orta Asya'nın en uzak kuzeyini oluşturmaktadır ve Sibirya ovalarını kuzeye doğru güneydeki sıcak, kuru çöllerden ayırır. 2.400 metrenin üzerindeki rakımlar, tundra özelliklerini, alpin çayırlarının parçalarını ve ağaç seviyesinin hemen altındaki ağaçlık tundrayı temsil etmektedir. Ekolojik bölge, Nemli Kıta iklimine sahip Dağ otlakları ve çalılıklar biyomunda ve Palearktik biyocoğrafik bölgesinde yer almaktadır. 90.132 kilometrekare (34.800 sq mi) alan kaplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kökşetau Millî Parkı</span>

Kökşetau Ulusal Parkı Kuzey Kazakistan'ın Kazak Yaylalarının eşsiz manzarasına, arkeolojik alanlarına ve eğlence olanaklarına ev sahipliği yapan bir milli parktır. Sibirya Taygası (kuzeyde) ve güney bozkırları arasındaki geçiş bölgesinde yer alan arazi, bozkırla çevrili bir orman, göl ve dağ "adası"dır. Kökşetau, Akmola Eyaleti'ndeki Zerendi ilçesi ile Kuzey Kazakistan Eyaleti'ndeki Aiyrtau ilçesi sınırları içinde yer almaktadır. Park Kökşetau şehrinin 45 kilometre (28 mi) batısında ve başkent Astana'ın 275 kilometre (171 mi) kuzeybatısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kolsay Gölleri Millî Parkı</span>

Kolsay Gölleri Ulusal Parkı, Kazakistan'ın güneydoğusundaki Tanrı Dağları'nın kuzey yamaçlarında yer alan bir millî parktır. Genellikle "Tanrı Dağları'nın İncileri" olarak anılan, parkın ana varlığı olan Kolsay Gölleri Almatı Eyaleti'nin Raiymbek ilçesi ile Talgar içlesi arasında yer almaktadır. Doğal Kaindy Gölü de parkın içinde yer almaktadır. Park Almatı'nın 120 kilometre (75 mi) güneydoğusunda yer almaktadır. Heyelan-tektonik kökenli göller, yaklaşık olarak 1887 ve 1911'de Kaindy ve Kolsay nehirleri üzerinde oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sayram-Ugam Millî Parkı</span>

Sayram-Ugam Ulusal Parkı, ayrıca Sairam-Ugam, Batı Tanrı Dağları'nda yer alan dağlık bir bölgedir ve Özbekistan sınırında yer almaktadır. Özbekistan'ın Ugam-Chatkal Milli Parkı sınırın diğer tarafında yer almaktadır ve Kazakistan'ın Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı, sınır boyunca doğrudan kuzeydoğuda yer almaktadır. Alan, bozkırdan yüksek irtifa bölgelerine kadar çiçek topluluklarını kapsayan yüksek tür çeşitliliğine sahiptir. Özellikle ardıç ormanları, meyve ve fındık ağaçları topluluklarıyla bilinmektedir. Sayram-Ugam Türkistan Eyaleti'ndeki Kazygurt ilçesi, Tole Bi ilçesi ve Tulkibas ilçesi sınırları içinde yer almaktadır. Park Çimkent'in 30 km (19 mi) güneydoğusunda ve Özbekistan'ın başkenti Taşkent'in 40 km kuzeydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tarbagatai Millî Parkı</span>

Tarbagatai Ulusal Parkı, ayrıca Tarbagatay, 2018 yılında Doğu Kazakistan'da ticari çeşitler tarafından genetik etkilerden izole olmuş yabani meyve ağaçları topluluklarını destekleyen bir dağ bozkır bölgesini korumak için kurulan millî parktır.

<span class="mw-page-title-main">Çungar-Aladağ Millî Parkı</span>

Çungar-Aladağ Ulusal Parkı, ayrıca Jungar Aladağ veya Çungarya Aladağ, Kazakistan'ın güneydoğusunda Çin sınırında izole kalmış, buzullu bir dağ silsilesi olan Çungarya Aladağları'nın ekolojisini korumak için 2010 yılında kurulan ulusal parktır. Parkın kuruluşunun bir nedeni, kayısı, kızamık, kiraz ve kuş üzümü de dahil olmak üzere yabani meyve ağaçları ormanlarını korumaktır. Parkın yüzölçümünün yaklaşık %1'i, dünyadaki tüm kültürlü elma çeşitlerinin öncüleri olan Malus sierversii ağaçları ile ormanlanmıştır. Park 300 km uzunluğundadır ve Almatı Eyaleti'nin 300 km kuzeydoğusunda, Aksu ilçesi, Sarkand ilçesi ve Alakol ilçesi sınırları içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bükk Millî Parkı</span>

Bükk Millî Parkı, Miskolc yakınlarındaki Kuzey Macaristan'ın Bükk Dağları'nda bulunan bir milli parktır. 1976 yılında ülkenin üçüncü milli parkı olarak kuruldu. 431,3 km2 toplam alan içeren parkın 37,74 km2'si artırılmış koruma altındadır. Dağlık ve ormanlık Bükk, Macaristan'ın en büyük milli parkıdır ve Szilvásvárad ile Lillafüred arasındaki kuzey dağlarında yer almaktadır. Bükk'ün önemli jeolojik özellikleri, özellikle mağaralar, kırlangıç delikleri ve vadiler kireçtaşı dağlarındaki çeşitli karst oluşumlarını içermesidir. Ülkenin en uzun ve en derin mağarası olan Istvánlápa, parkta bulunmaktadır. Bükk Milli Parkı ayrıca bazıları nesli tükenmekte olan doksan tür yuva kuşu içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Divjaka-Karavasta Millî Parkı</span>

Divjaka-Karavasta Millî Parkı, Batı Arnavutluk'ta, Adriyatik Denizi'ne yakın bir konumdaki Myzeqe Ovası boyunca uzanan bir milli parktır. Park, 222,3 kilometrekare (22.230 ha) alan kaplamaktadır ve sulak alanlar, tuz bataklıkları, kıyı çayırları, taşkın yatakları, ağaçlık alanlar, sazlıklar, ormanlar ve haliçler gibi dikkat çekici özelliklere ev sahipliği yapmaktadır. Parkın önemi ve çeşitli kuş ve bitki türlerine ev sahipliği yapması nedeniyle, uluslararası öneme sahip önemli bir Kuş ve Bitki Alanı olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abant Gölü Millî Parkı</span> Türkiyede millî park

Abant Gölü Millî Parkı, Türkiye'nin Bolu ilinin Mudurnu ilçesinde yer alan bir millî parktır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.