İçeriğe atla

Alpaka

Alpaka
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Alt şube: Vertebrata
İnfa şube: Gnathostomata
Sınıf: Mammalia
Takım: Artiodactyla (Çift toynaklılar)
Familya: Camelidae (Devegiller)
Cins: Vicugna
Tür: V. pacos
Vicugna pacos
Linnaeus, 1758
Sinonimler

Lama pacos

Alpaka (Vicugna pacos), devegiller (Camelidae) familyasından ağırlıklı olarak yünleri için beslenen, Güney Amerika'nın And Dağları'nda yaygın evcilleştirilmiş bir deve türü.[1] Kökeninin guanakolardan mı yoksa vikunyalardan mı geldiği ya da kendine özgü bir cins mi olduğu ya da her iki türün bir melezi olup olmadığı tartışma konusudur.

Özellikleri

Tüm deve türlerinde olduğu gibi alpakalar da görece uzun vücuda sahip olup, ince bacaklar, uzun ve ince boyun, küçük bir kafa karakteristik özellikleridir. Bütün Yeni Dünya develeri gibi hörgücü bulunmaz. Lamalardan biraz daha küçük olmakla birlikte 55 ile 65 kg ağırlıklarıyla onlardan belirgin şekilde daha hafiftirler. Renk, genelde tek renkli kahverengi, siyah ya da mavi-gri olup, ender olarak lekelidir. Dikkat çekici olan, 50 cm'ye kadar ulaşabilen uzun tüylerdir.

Yaşam şekli

Alpakalar, tüm deve türleri gibi sosyal hayvanlardır ve grup içinde rahattırlar. otçul yiyici hayvanlar olup, neredeyse sadece otlarla beslenirler. Tüm develer gibi sindirimde onlara yardımcı olan çok odalı mideye sahiptirler.

Hamilelikleri 240 ile 345 gün arasında değişir ve dişi, Güney Amerika'da Cria adı verilen yavru dünyaya getirir. Bu yavru yaklaşık altı ile sekiz aya kadar emzirilir ve 12 ile 24 ay arasında cinsel olgunluğa ulaşır.

Tarihçe

Alpakaların evcilleştirilmesi lamalar gibi yaklaşık MÖ 3000 yıllarına uzanır. Lama, Güney Amerika'da yük hayvanı olarak hizmet ederken, alpakalar yünleri için üretilmişlerdir. Alpaka mantosu İnka kültüründe bir refah işareti olarak kabul edilmiş, İnkaların ileri gelenleri, büyük alpaka sürülerini güçlerinin bir gösterisi olarak kabul etmişlerdir. Bu durum Peru'nun İspanyollar tarafından fethedilmesiyle değişir. İşgalciler, beraberinde koyunları getirir ve yerel evcil hayvanların incelenmesine ilgi göstermezler. Böylelikle alpakalar neredeyse nesli tükenen bir hayvan olarak fakir Kızılderili halkının hayvanı haline gelir.

Bugün Avrupa'da alpakaların önemi sürekli artmaktadır. Örneğin Almanya, ülkedeki alpaka lifleri gereken kaliteye ulaşmadığından bu hayvanları ithal etmektedir. Şu an sadece Almanya'da 2000 alpaka bulunmaktadır.

Selçuk Üniversitesi ve Avustralyalı bir firma ile yapılan proje kapsamında, Türkiye'ye getirilen ve yetiştiriciliği yapılan Alpaka develerinin ilk yavru devesi doğmuştur.[2]

Kaynakça

  1. ^ Galasso, Norberto (2019). Historia de la Argentina, vol. I&II (İspanyolca). Buenos Aires: Colihue. ISBN 978-950-563-478-1. 
  2. ^ "Türkiye'nin ilk yavru alpaka devesi doğdu". Tarımtv. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lama (hayvan)</span> memeli türü

Lama, devegiller (Camelidae) familyasından Güney Amerika’nın dağ ve çayırlarında toplu halde yabani olarak yaşayan Guanako’dan evcilleştirilmiş gevişgetiren bir otobur hayvan türüdür. Yük taşımak için İnka Medeniyeti tarafından eğitilmiştir. Ve devenin yakın akrabası olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Guanako</span>

Guanako, devegiller (Camelidae) familyasının vahşi bir türü olup lamalar ile akrabadır. Güney Amerika'nın güney ve batı kesimlerinde yaşarlar.

<i>Puma</i> memeli türü

Puma, Dağ aslanı veya kugar, Kuzey ve Güney Amerika'da yaşayan; kedigiller (Felidae) familyasından yırtıcı bir hayvan türüdür. Bu büyük ve yalnız dolaşan kedi kuzeyde Kanada'nın Yukon bölgesinden güneyde And Dağları'nın güneyine kadar oldukça geniş bir alanda yaşar. Bulunduğu çevreye uyum sağlayabilen puma, Amerika kıtasındaki belli başlı her habitatta yer alır. Aşırı avlanma ve doğal yaşam alanlarındaki insan yerleşmeleri sonucu tarihi olarak bulundukları bölgelerde sayıları azalmıştır. Bazı alanlarda son zamanlarda yapılan koruma çalışmaları ile popülasyonlarının arttığına rastlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İnka medeniyeti</span> Kolomb öncesi Amerikan uygarlığı

İnka medeniyeti, Güney Amerika'nın batı kıyısındaki And Dağları bölgesindeki Cuzco şehri civarında, efsanevi kralları ve ilk Sapa Inca olan Manco Capac'ın 11. yüzyılda Cuzco Krallığı'nı kurmasıyla başlamıştır. Manco Capac'ın soyunun egemenliğinde Krallık bölgedeki diğer Andlı topluluklar gibi büyümeye devam etmiş ve 1438 yılında adının birebir çevirideki anlamı yer sallayan olan Pachacutec liderliğindeki İnkalar sınırlarını genişleterek diğer Andlı toplulukları egemenlikleri altına almaya başlamışlardır. Böylece, Pachacutec Amerika kıtasında Kolomb öncesi var olan en büyük imparatorluk olan İnka İmparatorluğu'nu (Tawantinsuyu) kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Leopardus wiedii</span>

Margay, kedigiller (Felidae) familyasından Orta ve Güney Amerika'da yaşayan yırtıcı bir hayvan türü.

<span class="mw-page-title-main">Kurt</span> Avrasya ve Kuzey Amerikaya özgü memeli

Kurt veya bozkurt, Avrasya ve Kuzey Amerika'ya özgü ve Canis cinsinden iri bir memelidir. Otuzdan fazla Canis lupus alt türü tanınmakta ve bozkurt denildiğinde günlük konuşma dilinde evcilleştirilmemiş ve yabani alt türler anlaşılmaktadır. Ortalama ağırlığı erkeklerde 40 kg, dişilerde de 37 kg olan kurtlar, köpekgiller (Canidae) familyasının yaşayan en iri üyeleridir. Boyları 105 ila 160 cm arasında değişirken omuz yükseklikleri de 80 ila 85 cm arasındadır. Kurtlar diğer Canis türlerinden daha az sivri kulakları ve ağız ile burunlarıyla olduğu kadar daha uzun kuyrukları ve daha kısa gövdeleri ile de ayırt edilir. Yine de kır kurdu ile altın çakal gibi daha küçük Canis türleri ile yakın akraba oldukları için birlikte üreyerek doğurgan melezler ortaya çıkarabilir. Kurdun çizgili kürkleri genellikle beyaz, kahverengi, gri ve siyah alacalıdır ancak Arktik bölgelerde yaşayan alt türleri hemen hemen tamamen beyaz kürklü olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Deve</span>

Deve, devegiller (Camelidae) familyasının Camelus cinsini oluşturan iki evcil hayvan türünün ortak adı. Develer yük çeki ve binek hayvanı olarak kullanıldığı gibi, yünü, sütü, derisi ve eti için de beslenir. Yalnızca evcil türleriyle tanınan bu hayvanların yabanıl atalarından bu yana pek az değişikliğe uğradığı sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sansargiller</span>

Sansargiller (Mustelidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir Caniiformes (köpeğimsi) familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tek hörgüçlü deve</span> deve türü

Tek hörgüçlü deve, devegiller (Camelidae) familyasından bir deve türü.

<span class="mw-page-title-main">Çöl tilkisi</span> Kuzey Afrika çöllerine özgü küçük bir krepüsküler tilki türü

Çöl tilkisi, Fennek tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının en küçük üyesidir. Çöl yaşamına çok iyi uyum sağlamış, Kuzey Afrika'da ve Arap yarımadasında rastlanılabilen bir tilki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Chiloé keseli sıçanı</span>

Chiloé keseli sıçanı, Güney Amerika'nın güneybatısına özgü keseli bir hayvan türü. Microbiotheria takımının tek familyası olan Microbiotheriidae'nin yaşayan tek türünü oluşturur. Her ne kadar sıçan adıyla bilinse de kemirgen takımından fare ve sıçanla yakın bir akrabalığı yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Vikunya</span>

Vikunya, devegiller (Camelidae) familyasından Vicugna cinsinden bir memeli türü. Guanakoya benzer ama daha küçük ve daha incedir.

<span class="mw-page-title-main">Çift toynaklılar</span> memeli takımı

Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Tapir</span> Güney ve Orta Amerika ile Güneydoğu Asyanın cengel ve ormanlık bölgelerinde yaşayan memeli türüdür

Tapir, domuza benzeyen, burunlarının kavrama özelliği olan ve otlanarak beslenen büyük memelilerden oluşan Tapirus cinsindeki hayvanların ortak adıdır. Güney ve Orta Amerika ile Güneydoğu Asya'nın cengel ve ormanlık bölgelerinde yaşar. Dört tapir türü de, soyu tehdit altında ya da korunmasız olarak sınıflandırılmıştır. En yakın akrabaları diğer tek toynaklılardan atlar ve gergedanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Devegiller</span> çift toynaklı familyası

Devegiller (Camelidae), çift toynaklılar takımı içerisinde topuktabanlılar (Tylopoda) alt takımındaki tek hayatta olan familya.

<span class="mw-page-title-main">Üç parmaklı tembel hayvanlar</span>

Üç parmaklı tembel hayvanlar, dişsiz memeliler (Pilosa) takımından bir familya ve cins. İki parmaklı tembel hayvanlar (Megalonychidae) ile birlikte tembel hayvanlar (Folivora) alt takımını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Karıncayiyengiller</span> Memeli ailesi ve alt takımı

Karıncayiyengiller (Myrmecophagidae), dişsiz memeliler takımına ait 4 türden oluşan bir memeli familyası ve alt takımı. Orta ve Güney Amerika'da yaşarlar.

<i>Camelops</i> Buzul Çağında Kuzey Amerika kıtasında yaşamış ve nesli tükenmiş bir deve türü

Camelops, Buzul Çağı'nda Kuzey Amerika kıtasında yaşamış ve nesli tükenmiş bir deve türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Lamini</span> devegiller familyasından bir oymak

Lamini Camelinae alt familyasının bir oymağıdır. Güney Amerika'dan münhasıran gelen lama, alpaka, vikunya ve guanako olmak üzere dört türlü bir mevcut cins (Lama) içerir. İlk ikisi evcilleştirilmiş türlerdir, son ikisi ise yalnızca vahşi doğadadır. Hiçbiri cinsel dimorfizm göstermez. Dört tür çiftleşebilir ve verimli yavrular üretebilir. Ek olarak oymak, fosil kayıtlarından bilinen iki soyu tükenmiş cinsi de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Alpaka lifi</span>

Alpaka lifi, alpakalardan elde edilen doğal bir lif türüdür. İki farklı alpaka lifi türü vardır. En yaygın lif türü bir Alpaka çeşiti olan Huacaya'dan gelir. Huacaya lifi "kabarık" görünmesi nedeniyle koyun yününe benzer. İkinci alpaka türü ise Suri'dir. Suriler, Güney Amerika'da bulunan Alpaka popülasyonunun %10'undan azını oluşturur. Suri lifi doğal ipeğe daha çok benzemekle birlikte yünleri kıvrımlar şeklinde vücuttan sarkar. Her iki lif de hafif iplik veya iplik kullanılır, Huacaya lifi aynı zamanda yün kullanılması gereken işlemlerde ve iplikler halinde eğrilerek kullanılabilir. Huacaya lifleri yumuşak, dayanıklı, lüks ve doğal bir lif çeşididir.