Almona

Almona (Gürcüce: ალმონა), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Sindisgomi olan Yalnızçam köyünün sınırları içinde eski bir yerleşim ve buradaki kalıntılardır.^[1]

Almona'nın eski bir yerleşim olduğu, buradaki kuru duvar sistemiyle inşa edilmiş yapının kalıntılarından anlaşılmaktadır. Osmanlılar Almona'yı ve bu yerleşimin yer aldığı Artani bölgesi, 16. ortalarında ele geçirmeden önce Gürcistan'ın sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Almona (المونە) şeklinde kaydedilmiş olan köyün halkının neredeyse tamamı Gürcü idi. Bu tarihte bu yerleşimde 32 hane Hristiyan yaşıyordu. Hemen yakının yer alan ve Sindisgomi Kilisesi olarak adlandırılan kilisenin Almona köyünün kilisesi olma ihtimali vardır.^[2][3] Ne var ki zaman içinde, bilinmeyen nedenlerle köyün nüfusu azalmış, 1878 yılında 4 haneye düşmüştür.^[2] Kısa süre sonra da bu yerleşimin tamamen boşaldığı anlaşılmaktadır. Nitekim Sindisgomi ve çevresindeki köyler 1886 Rus nüfus sayımında yer almasına rağmen, bu kayıtta Almona adı geçmemektedir.^[4]

Kuru duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan yapı kalıntıları, eskiden Almona köyünün olduğu yerde, Kura Nehri’nin sağ kıyısında, yüksekçe bir tepede yer alır. Büyük bir olasılıkla bir kale olan bu yapı, büyük ölçüde yıkılmıştır ve bundan dolayı planını tespit ermek mümkün olamamıştır. Günümüzde sadece duvarlarının temelleri seçilebilmektedir. Kale duvarlarının iç kısmında ise, yuvarlak formlu bir yapı görece sağlam kalmıştır. Bu küçük yapının kalenin kulesi olduğu tahmin edilmektedir. Kulenin dibinin definecilerce kazıldığı anlaşılmaktadır. Öte yandan bu sayede kulenin bugün 1,5 metre kadar yüksekliği olan kuzey duvarı ortaya çıkmıştır.^[5]