Almas İldırım

İldırım Almaszade (Azerbaycan: İldırım Almaszadə; 25 Mart, 1907; Bakü, Azerbaycan Vilayeti, Rus İmparatorluğu - 14 Ocak, 1952; Elazığ, Türkiye) Azerbaycan Muhaciret Edebiyatı şairidir.

1930 yılında Sovyet idaresinde muhalif olması nedeniyle Dağıstan'a sürülmüş, burada kalması tehlikeli görülünce, Türkmenistan'a gönderilmiştir. Hayatı tehlikeye girince Türkiye'ye sığınmıştır.

Babası Abdülmehemmed ve annesi Nisa Hanım'dır. Çiftçilikle uğraşan aile Apşeron'un Qala kentindendirler.

Almas İldırım, 1914-1915 yıllarında İran'dan gelen işçiler için açılan "İttihad" mektebine kaydoldu. Okul esasen Farsça olmasına rağmen Azerbaycan dili ile eğitim yapılıyordu. Okulu bitirdiğinde Farsça okuyor ve konuşabiliyordu. Şairin üniversite seçiminde Şarkşunaslık'ı seçmesinde büyük önemi vardır.

Almas İldırım, 1927'de Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin Şark Edebiyatı Bölümü'ne kayıt olmuşsa da; babası "tacir" olduğu için üniversiteden uzaklaştırılır. Asıl atılma sebebi yazdığı şiirlerinin içerikleri ve Türkiye'de bazılarının yayımlanmasıdır.

Üniversiteden atıldıktan sonra Azerbaycan Proletar Yazıcıları Cemiyeti'ne girer.

Bu devirde Azerbaycan Edebiyatı'nı aydınlatarak, ileri götürmeye çalışan teşkilatlar kurulmaya başlamıştır.

Dağistan'a sürülmesine sebep olan şiir de, Türkiye'de Hayat dergisince yayınlamıştır.

"Zirvende oynayaşan rüzgarlar acı, Yıllardır görünmez başımın tacı, Anlat ki derdinin nedir ilacı, Nedir bu dumandan tüller, a dağlar? Boynunda kızıldan rengin bir deste, Laleler dağılmış yolların üste, Gel sen bu ülkeden bin kurban iste, Senden esirgemez, yollar, a dağlar!..."

Daha sonra eşi Ziver Hanım ve üç aylık çocuğuyla İran'a gitmeye karar verir. Yolda gittiği kervandan ayrılır ve tek başına gitmeye çalışırlar. İran'a vardıklarında İran polisince tutuklanıp hapise mahkûm edilirler. Casus olabileceği düşüncesiyle çeşitli işkencelere maruz kalır, sağlığı bozulur ve hapisten çıktıntan sonra çok kötü bir hayat yaşar.

Şair için artık gurbet yılları başlamıştır. Ve Türkiye'de önce Elazığ'a, sonra Palu ilçesi Karaçor bucağında ilkokulda vekil öğretmenlik yapar. Sonradan Elazığ'da iskan memurluğu yapar. Bir süre sonra da Malatya iskan müdürlüğüne kadar varır.

İldırım çiftinin 1936 yılında ikiz çocukları dünyaya gelir. Onlara "Eldegez" ve "Yurdavar" adlarının verir ki; bir gün yine topraklarına dönsün, orada gezsinler istemektedir. Ne var ki çocukları, ağır hastalığa yakalanarak aynı gün ölürler. Bu yazarın "Bir Günde Ölen" adlı şiirinde geçer.

Daha sonradan annesinin ölümü, eşinin acılara dayanamaması ve babasının hapse atılarak sonradan serbest bırakılması ve vefatı, yazarı çok yıpratır. 14 Ocak 1952'de halen vatan hasretiyle yanıp tutuşan Yıldırım, gözlerini kapatır. Mezarı Malatya'nın Kale kasabasındadır.

Şair, şiilrerinde imza olarak "A.Y." - "A-zâde" - "A.İ. - "Almaszâde İ." imzalarını kullanmıştır.

İlk şiirleri Maarif ve Medeniyet, Şarq Qadını ve Maarif İşçisi dergilerinde yayımlanır.

Şairin yazdığı tüm şiirler, bir yerde tutulamamış ve peşine düşülememiştir. Çoğu şiiri Türkiye'de Boğulmayan Bir Ses kitabında yayımlanmıştır.

Salih Okumuş - Türk Dünya Araştırmaları - Sayı 120 - Haziran 1999