Almanya Komünist Partisi

Almanya Komünist Partisi

Kommunistische Partei Deutschlands
Almanya Komünist Partisi Kommunistische Partei Deutschlands
Kısaltma	KPD
Genel başkan	Ernst Thälmann
Kurucu	Karl Liebknecht ; Rosa Luxemburg
Kuruluş tarihi	1918
Kapanış tarihi	1933 (Nazi Almanyası); 1946 (Doğu Almanya); 1956 (Batı Almanya)
Önceli	Spartaküs Birliği
Ardılı	Sosyalist Birlik Partisi (Doğu Almanya); Alman Komünist Partisi (Batı Almanya)
Merkez	Karl Liebknecht'in Evi, Berlin, Weimar Cumhuriyeti
Gazete(ler)	Die Rote Fahne
Gençlik kolu	Almanya Genç Komünistler Birliği
Silahlı kanadı	Roter Frontkämpferbund (RFB)
Üyelik	360,000
İdeoloji	Marksizm-Leninizm; Komünizm
Siyasi pozisyon	Aşırı sol
Uluslararası üyelik	Komintern (1919–1943)
Resmî renkler	Kırmızı, sarı
Parti bayrağı

Almanya Komünist Partisi (Almanca: Kommunistische Partei Deutschlands, KPD), 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, (Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands) Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

28 Şubat 1933 gecesi Reichstag Yangını'ndan sonra hakimiyeti eline geçiren Nasyonal Sosyalist diktatörlük, KPD'yi yeraltına itti. Partinin ileri gelenleri Almanya dışına gitti. 1935'te Komintern'in yedinci kongresi, halk cephesi politikası lehine sosyal faşizm tezinin terk edilmesine neden oldu. Yıllar boyunca yasadışı olarak varlığını sürdüren KPD'nin birçok üyesi, Hitler'e karşı direnişte öldürüldü ya da yurtdışına kaçtı. Sovyetler Birliği'nin büyük bir kısmı Stalinist tasfiyelerin mağduru oldu. Moskova'da sürgünde yaşayan Walter Ulbricht, partinin idaresinde artan bir nüfuz elde etti.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra partinin yeniden inşâ süreci başladı. Almanya'nın Sovyet kontrolünde kalan bölgede, SPD ve KPD birleştirildi. Almanya Sosyalist Birlik Partisi ile birlikte Doğu Almanya'yı diktatoryal bir baskı rejimi ile idare edecek iktidar partisi ortaya çıktı.

Batı Almanya'da 1949 yılında gerçekleşen ilk federal seçimlerde KPD, yüzde 5.7 oranında oy aldı. 1953'te gerçekleşen bir sonraki seçimde ise yüzde beşlik seçim barajının altında kaldı. 1950'de Adenauer hükûmeti KPD üyelerinin kamu hizmetinde çalışmasını yasakladı. Federal Mecliste grubu bulunan partiler, Weimar Cumhuriyeti'nin çöküşünde, KPD'yi Sovyetler Birliği'nin ve SED'nin suç ortağı olarak görüyordu ve bu nedenle anayasaya aykırı ilan ettiler. Federal Hükûmetin 17 Ağustos 1956 tarihli talebi üzerine Federal Anayasa Mahkemesi, KPD'yi yasakladı.^[1]

Yasaklanan KPD'den ayrılan üyeler, 1968 yılında Federal Almanya'da Alman Komünist Partisi'ni kurdular. 1968'den sonraki yıllarda Maocu, komünist küçük gruplar, KPD'nin halefi olduğunu iddia eden parti geliştirme örgütleri, sendikalar veya partiler kurdu. Almanya Demokratik Cumhuriyeti'nde hayal kırıklığına uğrayan komünistler, Sosyalist Birlik Partisi'nin Demokratik Sosyalizm Partisi'ne dönüşmesiyle karşı karşıya kaldılar ve Ocak 1990'da Almanya Komünist Partisi'nde bir araya geldiler.

Kuruluşu (1914-1919)

Almanya Komünist Partisi KPD, 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar Prusya eyalet parlamentosunun balo salonunda düzenlenen üç günlük kuruluş konferansı sırasında, daha önce Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands ile arası bozulan Spartakusbund'un Bremenli Radikal Solcular ile birleşmesiyle kuruldu. Partiye verilen isim tartışmalıydı. Konferansta bulunan Karl Radek'in yaptığı konuşma, KPD ile Sovyet Rusya arasındaki yakın ilişkiyi ortaya koydu.

I. Dünya Savaşı'ndan önce Sosyal Demokrat Parti (SPD) Almanya’daki en büyük sosyalist partidir. Hâlâ Marksist olduğunu iddia etse de parti 1914 yılında artık reformist olmuştur. Yaklaşmakta olan dünya savaşına karşı II. Enternasyonal üyesi partiler işçi eylemleriyle savaşa engel olmak için uluslararası mitingler düzenlemiş ve savaşacak taraflardaki işçilerin birbirleriyle bir alıp veremedikleri olmadığı, hükûmetlerin halklar arasında düşmanlığı körüklediği anlatılmaya çalışılmıştır. Buna rağmen savaşta taraf olan ülkelerdeki sosyalist ve işçi partileri burjuva hükûmetlerinin savaş bütçelerine onay verecektir. Bu partilere SPD de dahildir. Partinin savaş yanlısı tutumunu protesto eden Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg önderliğinde sol kanat üyeleri partiden ayrılacaktır. Ayrılan grup içindeki komünistler Spartakusbund (Spartakistler Birliği) örgütünü kuracaklardır. Savaş yılları sırasında savaşa karşı sosyalist partilerin topladığı Zimmerwald ve Kienthal Konferanslarında yer alır. I. Dünya Savaşının sona ermesinden sonra yenilginin sebebini askeri yönetimde gören askerler ve savaşın çilesini çeken halk isyan edcek ve Kasım 1918’de bütün Almanya’da ayaklanmalar başlayacaktır. Aralık 1918’de Spartakusbund Almanya Komünist Partisi – KPD adını alacaktır. Liebknecht ve Luxemburg önderliğindeki KPD 1919 ve 1920 yıllarında Almanya’da sosyalist devrim için ayaklanacaktır. İmparatorluğun çöküşünden sonra başa gelen Sosyal Demokrat Partisi sosyalizme karşıdır ve ayaklanmaları şiddetle bastırmak için örgütlenecektir. Bolşeviklerin Ekim Devrimi ile Sovyetler Birliğinde iktidarı almasından sonra iyice korkuya kapılan sosyal demokratlar Savunma Bakanı Gustav Noske önderliğinde “Freikorps” adıyla anılacak savaştan dönen askerlerden oluşan silahlı milisler örgütleyecektir. Berlin’de Ocak 1919’da başarısız olacak Spartakist Ayaklanmadan sonra Liebknecht ve Luxemburg yargısız infaz edilecektir. Parti bundan sonra ikiye bölünecektir; partinin içinden Almanya Komünist İşçi Partisi (KAPD) çıkacaktır. Leo Jogiches’in öldürülmesinden sonra Paul Levi partinin başına geçecektir. Önde gelen üyeler arasında Clara Zetkin, Paul Frolich, Hugo Eberlein, Franz Mehring, August Thalheimer ve Ernst Meyer sayılabilir. Parti sosyal-demokrat işçi ve sendikaları kazanmak amacıyla acil devrimci ayaklanma siyasetinden vazgeçecektir. Bu yeni siyasetle beraber parti büyümeye başlayacak ve partiden ayrılan gruplar tekrar partiye dönecektir. 1920’li yıllar boyunca KPD Moskova’da Zinoviev ile Stalin arasındaki siyaset farklılıklarının yansımalarını hissedecek ve iç çekişmelerle boğuşacaktır. Ekim Devrimi açsından bakıldığında Almanya Devrimi çok önem taşımaktadır. Ekim Devriminin mimarı Lenin sanayi olarak geri bir ülke olan Rusya’daki devrimin öncelikle ancak Batıdaki kapitalist ülkelerdeki devrimler sayesinde ayakta kalabileceğini düşünürken, Batıda beklenen devrim gerçekleşmeyince Sovyetler Birliği kendi ayakları üzerinde durmaya çalışacak ve Stalin’in tek ülkede sosyalizm açılımını benimseyecektir. Moskova’nın bu siyasetiyle görüş ayrılığına düşen parti başkanı Levi 1921 yılında Komintern tarafından görevden alınacaktır. 1920’li yıllarda çeşitli parti üyeleri Troçkist oldukları iddiasıyla partiden uzaklaştırılacak, içlerinde Heinrich Brandler, August Thalheimer ve Paul Frolich gibi isimler olan partiye muhalif gruplar ise ayrı bir örgüt kurmaya çalışacaklardır.

Weimar Cumhuriyeti yılları

1923 yılında Sovyetler Birliğinin istekleri doğrultusunda yeni bir KPD liderliği seçilecektir. Partinin başındaki Ernst Thälmann, acil devrim siyasetinin bırakıldığını açıklamış, KPD 1924 yılından itibaren ise parlamento seçimlerine katılmış ve başarı kazanmıştır. Bu yıllarda KPD Avrupa’daki en güçlü komünist partisidir ve Sovyetler Birliği haricinde öncü bir rolü bulunmaktadır. Genelde farklılık göstermekle beraber en az %10 oranında oy alan parti 1932 seçimlerinde 100 vekil çıkartacaktır. Aynı yıl yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Thälmann %13.2 oy alacaktır. KPD politikalarını eleşirenler yapılan sekter davranışların ve sosyal-demokratların sosyal faşist olarak adlandırılmasının bir hata olduğunu ve yükselen Nazi iktidarına karşı sosyal demokrasiyle beraber bir ittifaklık kurulma ihtimalinin imkânsız hale geldiğini belirtirler. Ancak benzer şekilde SPD yönetimi de yükselen Nazilere karşı komünistlerle ittifak yapmak istememektedir. Hitler’e iktidarı verecek olan ve daha sonra Nazi Almanyası'nın Türkiye elçisi olan Franz von Papen başa geldiğinde KPD tarafından gerçekleştirilen genel greve SPD katılmayacaktır.

Nazi iktidarı

Hitler’in Başbakan seçilmesinden sonra Reichstag binası ateşe verilmiş ve bu şaibeli kundaklama olayında komünistler suçlu bulunmuş, Hollandalı komünist Marinus van der Lubbe idam edilmiştir. Gergin siyasi ortam sürecinde Hitler’e olağanüstü yetkilerin verildiği kararnamenin onaylanmasının ardından tüm komünist milletvekilleri tutuklandı ve hapishaneye atıldı. Bu sayede KPD Nazilerce başarıyla bastırılmış olacaktır. Parti lideri Thälmann dahil olmak üzere binlerce komünist toplama kamplarına götürülür. Tutuklamalardan kaçmayı başaracak olan KPD liderleri Wilhelm Pieck ve Walter Ulbricht Sovyetler Biriğine gideceklerdir. Tüm Nazi iktidarı boyunca KPD gizli yeraltı örgütünü koruyacak ancak Nazilere karşı verilen direniş mücadelesinde çok büyük kayıplar verilecektir. Ayrıca başkent Berlin’de 1 Mayıs afişlemesi yapılacak, kurulan gizli istihbarat grubu Kızıl Orkestra sayesinde çok değerli bilgiler Sovyetler Birliği’ne ulaştırılacaktır.

1937 Tasfiyesi

KPD liderlerinden Sovyetler Birliğinde bulunanlar 1937-38 yıllarındaki Tasfiye Hareketi sırasında siyasi ortamdan etkileneceklerdir. Eberlein, Heinz Neumann, Hermann Remmele, Fritz Schulte ve Hermann Schubert idam edilecek, bazıları da Margarete Buber-Neumann gibi çalışma kamplarına gönderilecektir.

Soğuk Savaş yılları

Alman Demokratik Cumhuriyeti'nde Pieck ve Ulbricht liderliğindeki KPD Sosyal Demokrat Partinin doğudaki unsurlarıyla birleşerek Sosyalist Birlik Partisi'ni (SED) kuracak ve Doğuda iktidarda kalacaktır. Batı Almanya’da ise KPD örgütlenecek ve ilk seçimlerde % 5.7 oy alacaktır. Ancak Soğuk Savaşın başlaması ve Doğu Almanya karşıtlığının şiddetlenmesiyle birlikte partiye yoğun ideolojik baskı kurulmuş ve ardındaki halk desteği bitmiştir. 1953 yılındaki seçilerde % 2.2 oy alan KPD meclise vekil gönderemeyecek ve 1956 yılında da yasa dışı ilan edilecektir. Partinin kapatılmasından sonra KPD üyeleri örgütlü olarak siyasete devam edecektir. Halihazırdaki Alman Komünist Partisi (Deutsche Kommunistische Partei - DKP) 1968 yılında tekrar kurulan partidir.

İsim benzerliği

KPD ismi 1956 yılında kapatılan partinin gerçek temsilcisi olma iddiasındaki başka siyasi partilerce de kullanılmaktadır. Bunlar arasında yine 1968 yılında kurulan KPD/ML (Marksist-Leninist), Maoist bir partidir. Birçok bölünmeye uğramış, en son troçkistlerle birleşmiş ve 1990’lı yıllarda kendisini tasfiye etmiştir. 1990 yılında Doğu Berlin’de Sosyalist Birlik Partisi'nden atılan Alman Demokratik Cumhuriyeti yöneticileri KPD isminde bir partiyi tekrar kurmuşlardır. Kurucular arasında Erich Honecker de bulunmaktadır.