İçeriğe atla

Almanların kaçması ve sınır dışı edilmesi (1944–1950)

1945'te batıya doğru hareket eden mülteciler.

II. Dünya Savaşı'nın sonraki aşamalarında ve savaş sonrası dönemde, Almanlar ve Volksdeutsche kaçtılar ve Çekoslovakya ve eski Alman eyaletleri Silezya, Pomeranya ve Doğu Prusya dahil olmak üzere çeşitli Doğu ve Orta Avrupa ülkelerinden sürüldüler. Polonya ve Sovyetler Birliği Almanları ilhak edilmiş topraklardan kovma fikri, en azından 1942'den beri Londra'daki Polonya ve Çekoslovak sürgün hükümetleriyle birlikte Winston Churchill tarafından önerildi.[1][2] Polonya başbakanı Tomasz Arciszewski, Alman topraklarının ilhakını destekledi, ancak sınır dışı etme fikrine karşı çıktı, bunun yerine Almanları Polonya vatandaşı olarak vatandaşlığa almak ve onları asimile etmek istedi.[3]

Joseph Stalin, diğer komünist liderlerle uyum içinde, tüm etnik Almanları Oder'in doğusundan ve Mayıs 1945'ten itibaren Sovyet işgal bölgelerine giren topraklardan sürmeyi planladı.[4] 1941'de hükûmeti, Almanları Kırım'dan Orta Asya'ya çoktan nakletmişti.

1944 ile 1948 arasında, etnik Almanlar (AlmancaVolksdeutsche) ve Alman vatandaşları (AlmancaReichsdeutsche), kalıcı veya geçici olarak Orta ve Doğu Avrupa'dan taşındı 1950'ye gelindiğinde, toplam yaklaşık 12 milyon[5] Alman, doğu-orta Avrupa'dan Müttefik işgali altındaki Almanya ve Avusturya'ya kaçtı veya sürüldü. Batı Alman hükûmeti,[6] II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından fethedilen bölgelere yerleşen bir milyon etnik Alman, 1950'den sonra Almanya'ya gelen etnik Alman göçmenler ve sınır dışı edilmiş ebeveynlerden doğan çocuklar da dahil olmak üzere toplamı 14,6 milyon olarak verdi. En büyük rakamlar Almanya'nın Polonya Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği'ne devredilen eski doğu topraklarından (yaklaşık yedi milyon),[7][8] ve Çekoslovakya'dan (yaklaşık üç milyon) geldi.

Etkilenen bölgeler, savaştan sonra Polonya[9] ve Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilen Almanya'nın eski doğu topraklarının yanı sıra savaş öncesi sınırlar içinde yaşayan Almanları içeriyordu. İkinci Polonya Cumhuriyeti, Çekoslovakya, Macaristan, Romanya, Yugoslavya ve Baltık Devletleri Naziler, pek çok Slav ve Yahudiyi Doğu Avrupa'dan çıkarmak ve bölgeyi Almanlarla yerleştirmek için -Nazi yenilgisinden önce ancak kısmen tamamlanmış olan planlar yapmıştı.[10][11]

500.000–600.000[12] ve 2 ila 2,5 milyon arasında değişen tahminlerle, kaçış ve sınır dışı edilmelere atfedilebilen ölü sayısı tartışmalıdır[13][14][15]

İlki, 1944'ün ortalarından 1945'in başlarına kadar, ilerleyen Kızıl Ordu karşısında Nazi hükûmeti tarafından etnik Almanların organize bir şekilde tahliye edilmesiydi.[16] İkinci aşama, AlmancaWehrmacht hemen ardından etnik Almanların düzensiz bir şekilde kaçmasıydı. Üçüncü aşama, Müttefik liderlerin Orta Avrupa sınırlarını yeniden tanımlayan ve Polonya, Rusya ve Çekoslovakya'ya aktarılan eski Alman topraklarından etnik Almanların sınır dışı edilmesini onaylayan Potsdam Anlaşmasını[16] takiben daha organize bir sınır dışı etmeydi.[17] Pek çok Alman sivil, Almanların Doğu Avrupa'daki ülkelere yaptığı tazminatların bir parçası olarak zorunlu çalıştırma olarak kullanıldıkları gözaltı ve çalışma kamplarına gönderildi.[18] Büyük sürgünler[16] tamamlandı. 1950'de hala Orta ve Doğu Avrupa'da yaşayan Alman kökenli insanların toplam sayısı için tahminler 700.000 ile 2,7 milyon arasında değişmektedir.

Politik meseleler

Sınır dışı edilmelerin başlamasından on yıl sonra Batı Almanya'da basılan bir pul

Ocak 1990'da Çekoslovakya Devlet Başkanı Václav Havel, transfer yerine sınır dışı etme terimini kullanarak ülkesi adına af diledi.[19][20] Havel'in duruşuna yönelik kamuoyunun onayı sınırlıydı; 1996'da yapılan bir kamuoyu yoklamasında Çeklerin %86'sı böyle bir özrü onaylayan bir partiyi desteklemeyeceklerini belirtti.[21] Edvard Beneš tarafından çıkarılan yetkilendirme kararnamelerinden resmi olarak feragat edilmediği için sınır dışı edilme sorunu, 2002 yılında Çek Cumhuriyeti'nin Avrupa Birliği'ne üyelik başvurusu sırasında ortaya çıktı.[22]

Ekim 2009'da Çek Cumhurbaşkanı Václav Klaus, sınır dışı edilen Almanların torunlarının Çek Cumhuriyeti'ne karşı yasal iddialarda bulunmamasını sağlamak için Çek Cumhuriyeti'nin Avrupa Temel Haklar Şartı'ndan muaf tutulmasını isteyeceğini belirtti.[23] Beş yıl sonra, 2014'te, Başbakan Bohuslav Sobotka'nın hükûmeti muafiyetin "artık geçerli olmadığına" ve devre dışı bırakmanın geri çekilmesinin "Prag'ın diğer AB uluslararası anlaşmalarıyla ilgili konumunu iyileştirmeye yardımcı olacağına" karar verdi.[24]

Haziran 2018'de Almanya Başbakanı Angela Merkel, etnik Almanların savaş sonrası sınır dışı edilmesinin "ahlaki veya siyasi hiçbir gerekçesi" olmadığını söyledi.[25]

Kaynakça

  1. ^ "How Winston Churchill Stopped the Nazis 24 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Der Spiegel. 20 August 2010.
  2. ^ "The Myriad Chronicles". Johannes Rammund De Balliel-Lawrora, 2010. p.113. 145009791X
  3. ^ The Dynamics of the Policies of Ethnic Cleansing in Silesia in the Nineteenth and Twentieth Centuries. Budapeşte: Open Society Institute. 1999. ss. 322, 407. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Jan-Werner Müller (2002). Nationhood in German legislation. Memory and Power in Post-War Europe: Studies in the Presence of the Past. Cambridge University Press. ss. 254-256. ISBN 052100070X. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015. 
  5. ^ Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50. Herausgeber: Statistisches Bundesamt - Wiesbaden. - Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958, pp. 35-36
  6. ^ Federal Ministry for Expellees, Refugees and War Victims. Facts concerning the problem of the German expellees and refugees, Bonn: 1967.
  7. ^ Political Migrations in Poland 1939-1948 (PDF). Varşova: Didactica. 2006. ISBN 9781536110357. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ Political Migrations On Polish Territories (1939–1950) (PDF). Varşova: Polish Academy of Sciences. 2011. ISBN 978-83-61590-46-0. 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ "The Oder-Neisse Line as Poland's western border: As postulated and made a reality". Geographia Polonica. 88 (1): 77-105. 2015. doi:10.7163/GPol.0007. 3 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ Hans-Walter Schmuhl. The Kaiser Wilhelm Institute for Anthropology, Human Heredity, and Eugenics, 1927–1945: crossing boundaries. Volume 259 of Boston studies in the philosophy of science. Coutts MyiLibrary. SpringerLink Humanities, Social Science & LawAuthor. Springer, 2008. 1-4020-6599-X, 9781402065996, p. 348–349
  11. ^ "Yad Vashem, Generalplan Ost" (PDF). 30 Kasım 2003 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  12. ^ AlmancaIngo Haar, "Herausforderung Bevölkerung: zu Entwicklungen des modernen Denkens über die Bevölkerung vor, im und nach dem Dritten Reich". "Bevölkerungsbilanzen" und "Vertreibungsverluste". Zur Wissenschaftsgeschichte der deutschen Opferangaben aus Flucht und Vertreibung, Verlag für Sozialwissenschaften 2007; 978-3-531-15556-2, p. 278 (Almanca)
  13. ^ "Narben bleiben die Arbeit der Suchdienste — 60 Jahre nach dem Zweiten Weltkrieg" (PDF). Berlin Dienststelle 2005. 11 Haziran 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017. the foreword to the book was written by German President AlmancaHorst Köhler and the German interior minister AlmancaOtto Schily
  14. ^ AlmancaChristoph Bergner, Secretary of State in Germany's Bureau for Inner Affairs, outlines the stance of the respective governmental institutions in AlmancaDeutschlandfunk on 29 November 2006,
  15. ^ "Bundeszentrale für politische Bildung, Die Vertreibung der Deutschen aus den Gebieten jenseits von Oder und Neiße" 1 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bpb.de; accessed 6 December 2014.(Almanca)
  16. ^ a b c Matthew J. Gibney; Randall Hansen (2005). Immigration and Asylum: From 1900 to the Present. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. ss. 197-98. ISBN 1-57607-796-9.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  17. ^ "Agreements of the Berlin (Potsdam) Conference, 17 July – 2 August 1945". PBS. 31 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009. 
  18. ^ Kurt Frank Hoffmeister, (Ed.) (1992). Germany: 2000 Years: Volume III: From the Nazi Era to German Unification. 2. Continuum International Publishing Group. s. 57. ISBN 0-8264-0601-7. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2009.  Birden fazla |editör-ad= ve |editör-ilk= kullanıldı (yardım); r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı2= (yardım)
  19. ^ Peter S. Green (22 Aralık 2002). "A Czech Seeks to Atone for a Nation's Revenge". The New York Times. 21 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2009. 
  20. ^ Philipp Ther; Ana Siljak (2001). Redrawing nations. Rowman & Littlefield. s. 22. ISBN 978-0-7425-1094-4.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  21. ^ Stefan Wolff (2005). Germany's Foreign Policy Towards Poland and the Czech Republic: Ostpolitik Revisited. Routledge. s. 117. ISBN 978-0-415-36974-9. 
  22. ^ "Putting the Past to Rest". Time. 11 Mart 2002. 11 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2009. 
  23. ^ Stephen Castle (10 Ekim 2009). "Czech President Objects to Treaty's Property Rights". The New York Times. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2010.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım)
  24. ^ "Czechs to drop EU Charter of Fundamental Rights exemption". 19 Şubat 2014. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ "Merkel calls Sudeten German expulsion "immoral", drawing Czech ire". Czech Radio. 21 Haziran 2018. 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Almanlar</span> Almanya vatandaşları

Almanlar, Almanya'nın yerlileri veya sakinlerine ve bazen daha geniş olarak Almanca kökenli bir dili veya Almanca dilini anadili olarak konuşan kişilere denir. Almanya anayasası Almanya'da yaşayanları Alman vatandaşı olarak tanımlar. Bugün, Alman dili, Alman kimliğinin birincil kriteri olarak görülmektedir. Dünyadaki toplam Alman sayısına ilişkin tahminler 100 ile 150 milyon arasında değişmektedir ve çoğu Almanya'da yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Seferi</span> Avrupada II. Dünya Savaşının ilk çatışması

Polonya Seferi veya Polonya'nın İşgali, II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilir. Nazi Almanyası'nın işgal harekâtı Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nın imzalanmasından bir hafta sonra, 1 Eylül 1939'da başlamış ve 6 Ekim 1939'da Almanya ve Sovyetler Birliği'nin Polonya'nın tamamını işgal etmeleriyle son bulmuştur. Alman saldırısı, savaş ilanı olmadan yapılmıştı. Bu saldırı uluslararası hukuka aykırı bir saldırı savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık tarihi</span> Büyük Britanya tarihi

Birleşik Krallık tarihi, 18. yüzyılın başlarında Birlik Antlaşması ve Birlik Yasaları ile başlar. Birleşik Krallık'ın çekirdeği, 1707'de İngiltere ve İskoçya krallıklarının siyasi birliği yoluyla Büyük Britanya adlı yeni bir üniter devletin kurulmasıyla oluştu. Tarihçi Simon Schama, bu yeni Büyük Britanya devleti hakkında şunları söylemiştir:

Düşmanca bir birleşme olarak başladı, ancak dünyanın en güçlü ve sağlam birliğine dönüştü... Bu Avrupa tarihindeki en hayret verici dönüşümlerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Rosenberg</span> Alman mimar ve Nazi Partisi mensubu siyasetçi (1893-1946)

Alfred Rosenberg, Nazi Partisi'nin ideoloğu olarak bilinen Alman siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Genel Hükûmet</span>

Genel Hükûmet, aynı zamanda İşgal Altındaki Polonya Bölgesi Genel Valiliği olarak da anılır. İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında 1939'da Nazi Almanyası, Slovakya ve Sovyetler Birliği tarafından Polonya'nın işgalinden sonra kurulan bir Alman işgal bölgesiydi. Yeni işgal edilen İkinci Polonya Cumhuriyeti üç bölgeye ayrıldı: Merkezde Genel Hükûmet, batıda Nazi Almanyası tarafından ilhak edilen Polonya bölgeleri ve doğuda Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilen Polonya bölgeleri. Bölge, 1941'de, Sovyetler Birliği'nin Alman işgalinden sonra, yeni Galiçya Bölgesi'ni içerecek şekilde önemli ölçüde genişletildi.

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovakya'nın İşgali</span>

Çekoslovakya'nın İşgali (1938-1945), Münih Antlaşması sonucu Almanya'nın, Südetler olarak bilinen bölgeyi işgal etmesiyle başlamıştır. 16 Mart 1939'da Alman birlikleri Çekoslovakya'nın geri kalanını da işgal ederek II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar ülkenin varlığına son vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Heim ins Reich</span>

Heim ins Reich, 1938'de başlayan, II. Dünya Savaşı sırasında Adolf Hitler tarafından izlenen bir dış politikaydı. Hitler'in girişiminin amacı, Nazi Almanyasının dışında yaşayan tüm Volksdeutsche'yi ikna etmekti. Nazi-Sovyet paktına uygun olarak Polonya'nın fethini takiben, bu bölgeleri Büyük Almanya'ya "yuva" getirmek için çabalamalılar, ancak aynı zamanda Alman kontrolü altında olmayan topraklardan yeniden yerleştirilmelilerdi. Heim ins Reich manifestosu, Versay Antlaşmasında yeni yeniden doğmuş Polonya ulusuna bırakılan bölgeleri, çeşitli göç alanlarını ve 6 Ekim 1939'dan sonra Avrupa'nın güneydoğu ve kuzeydoğu bölgelerini ve ayrıca Sudetenland, Danzig gibi önemli Alman nüfusunun yaşadığı diğer alanları hedef almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Muhafazakâr Devrim</span>

Muhafazakâr Devrim veya Alman neo-Muhafazakâr hareketi 1918-1933 yıllarında Weimar Cumhuriyeti döneminde öne çıkan bir Alman millî muhafazakâr hareketiydi.

<span class="mw-page-title-main">Werner Lorenz</span> Alman politikacı

Werner Lorenz Nazi döneminde bir SS görevlisiydi. II. Dünya Savaşı sırasında işgal altındaki toprakları kolonileştirmenin yanı sıra Avrupa'nın diğer bölgelerinden "Alman Reich'ına" etnik Almanları yerleştirmekle görevli bir örgüt olan Volksdeutsche Mittelstelle 'nin (VOMI) başkanı. Savaştan sonra, 1948'de insanlığa karşı suçlardan hapis cezasına çarptırıldı. 1955'te serbest bırakıldı ve 1974'te öldü.

<span class="mw-page-title-main">Potsdam Anlaşması</span> 1945 yılında 3 büyük Müttefik arasında İkinci Dünya Savaşının sona ermesine ilişkin anlaşma

Potsdam Anlaşması,, Ağustos 1945'te İkinci Dünya Savaşı'nın galibi üç büyük Müttefik devlet olan Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasında yapılan anlaşmadır. Potsdam Konferansı'nın bir sonucu olan bu anlaşma, Almanya'nın sınırlarının ve Alman işgalinden kurtarılan bölgede sınırların belirlenmesi ve yeniden inşası ile ilgiliydi. Ayrıca Almanya'nın silahsızlandırılması ve ödeyeceği savaş tazminatları, savaş suçlularının yargılanması ve etnik Almanların Avrupa'nın çeşitli bölgelerinden toplu olarak sınır dışı edilmesi konularını da ele almıştır.

Anita Raja (1953), İtalyan çevirmen ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi partizanlar</span>

Yahudi partizanlar, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ve işbirlikçilerine karşı Yahudi direniş hareketine katılan düzensiz askeri gruplardaki savaşçılardı.

<span class="mw-page-title-main">Papa XII. Pius ve Holokost</span>

XII. Pius'un papalığı 2 Mart 1939'da başladı ve 9 Ekim 1958'e kadar devam etti; II. Dünya Savaşı ve milyonlarca Yahudi ve diğerlerinin Adolf Hitler'in Almanyası tarafından katledildiği Holokost dönemini kapsadı. Kardinal Pacelli, Papa olmadan önce Almanya'da Vatikan diplomatı ve XI. Pius döneminde Vatikan Devlet Sekreteri olarak görev yapmıştır. Pacelli'nin Nazi dönemindeki rolü yakından incelenmiş ve eleştirilmiştir. Destekçileri, Pius'un savaş sırasında Nazilerin kurbanlarına yardım etmek için diplomasiyi kullandığını ve Kilisesini Yahudilere ve diğerlerine gizli yardım sağlamaya yönlendirerek yüz binlerce kişinin hayatını kurtardığını savunmaktadır. Pius, Alman Direnişi ile bağlantılarını sürdürdü ve Müttefiklerle istihbarat paylaştı. Ancak soykırımı kamuoyu önünde en güçlü şekilde kınaması Müttefik Güçler tarafından yetersiz bulunurken, Naziler de onu Vatikan'ın tarafsızlık politikasına leke süren bir Müttefik sempatizanı olarak görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ostindustrie</span>

Ostindustrie GmbH, Nazi Alman Schutzstaffel (SS) tarafından II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi ve Polonyalı zorunlu çalıştırma kullanılarak kurulan birçok endüstriyel projeden biriydi. Mart 1943'te Alman işgali altındaki Polonya'da kurulan Osti, dökümhaneler, tekstil fabrikaları, taş ocakları ve cam fabrikaları dahil el konulan Yahudi ve Polonyalı savaş öncesi sanayi kuruluşlarını işletiyordu. Osti'ye, doğrudan SS Ana Ekonomik ve İdari Ofisinden Obergruppenführer Oswald Pohl'a bağlı olan SS-Obersturmführer Max Horn başkanlık ediyordu. Şirket zirvedeyken, yaklaşık 16.000 Yahudi ve 1.000 Polonyalı, yarı sömürge olan Genel Hükümet'in Lublin Bölgesi'ndeki bir çalışma ve toplama kampları ağında Ostindustrie için çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Alman-Sovyet Sınır ve Dostluk Antlaşması</span>

Alman-Sovyet Sınır ve Dostluk Antlaşması, 23 Ağustos 1939 tarihli Molotof-Ribbentrop Paktı'nın ikinci ek protokolüydü. 28 Eylül 1939'da Nazi Almanyası ve Sovyetler Birliği tarafından egemen Polonya'nın ortak işgali ve işgalinden sonra değiştirilen gizli bir maddeydi. Joseph Stalin'in huzurunda sırasıyla Almanya ve Sovyetler Birliği'nin dışişleri bakanları Joachim von Ribbentrop ve Vyacheslav Molotov tarafından imzalandı. İlk antlaşmanın yerini alan protokolün yalnızca küçük bir kısmı kamuoyuna duyurulurken, Nazi Almanyası ve Sovyetler Birliği'nin etki alanları gizli kaldı. Pakt'ın üçüncü gizli protokolü, 10 Ocak 1941'de Friedrich-Werner Graf von der Schulenburg ve Molotov tarafından imzalandı; burada Almanya, Barbarossa Harekatı'ndan yalnızca birkaç ay önce, Litvanya'nın bazı kısımları üzerindeki iddialarından vazgeçti..

<span class="mw-page-title-main">Martin Luther (diplomat)</span>

Martin Franz Julius Luther, Alman diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Wolfsangel</span>

Almanca: Wolfsangel, bir zincirle asılan Z şeklinde metal bir kancadan oluşan Orta Çağ Avrupa kurt tuzaklarından esinlenen Almanya ve doğu Fransa'dan gelen bir hanedan yüküdür hilal şeklinde bir metal çubuk veya Fransızca: Hameçon). Z şeklinin stilize edilmiş sembolü, "çift kanca" anlamına gelir), ters çevrilebilen ve/veya döndürülebilen bir Ƶ -sembol vermek için merkezi bir yatay çubuk içerebilir; sözde Armanen rünlerinin “ gibor runesi ”ne benzerliği nedeniyle bazen eski bir rün olmakla karıştırılır

<span class="mw-page-title-main">Moskova-Litvanya Savaşları</span>

Moskova-Litvanya Savaşları Polonya Krallığı ile müttefik olan Litvanya Büyük Dükalığı ile daha sonra Rusya Çarlığı olacak olan Moskova Büyük Dükalığı arasında gerçekleşen bir dizi savaştı. 15. yüzyıldaki ilk savaş dizisinden önce Litvanya Büyük Dükalığı, Moğol istilasından sonra Kiev Knezliği'nin çöküşünün ardından, Kiev'den Mozhaysk'a kadar geniş Doğu Avrupa topraklarını kontrol ediyordu. Savaşlar boyunca özellikle 16. yüzyılda Moskovalılar, bölgelerini batıya doğru genişlettiler ve birçok beyliğin kontrolünü ele geçirdiler.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Bloku medyası ve propagandası</span>

Doğu Bloku medyası ve propagandası, doğrudan her ülkenin devlet medyasını, sansür ve propaganda organlarını kontrol eden komünist partileri tarafından kontrol ediliyordu. Basılı, televizyon ve radyo medyasının devlet ve parti mülkiyeti, Doğu Bloku liderlerinin marjinal muhalif entelektüel gruplarını bile komünist gücün altında yatan temellere yönelik potansiyel bir tehdit olarak görmesi ışığında, bilgi ve toplumu kontrol etmenin önemli bir yolu olarak hizmet etti.