İçeriğe atla

Allan Pinkerton

Allan Pinkerton
Pinkerton 1861 yılı civarında
Doğum25 Ağustos 1819(1819-08-25)
Glasgow, İskoçya
Ölüm1 Temmuz 1884 (64 yaşında)
Chicago, ABD
MeslekDedektif, ajan
Tanınma nedeniPinkerton Ulusal Dedektif Ajansının kurucusu, Amerikan İç Savaşı sırasında Birlik ajanı
İmza

Allan Pinkerton (25 Ağustos 1819 – 1 Temmuz 1884), İskoç dedektif ve casus, ABD'deki ilk dedektif ajansı olan Pinkerton Ajansını kurmasıyla bilinir.

Gençliği, mesleği ve Amerika’ya gelişi

Pinkerton Glasgow İskoçya'da doğar. Mesleği fıçı imalatıdır, İngiliz Çartist hareketinde gençken aktif olmuştur. Amerika'ya göçmeden önce bir şarkıcı olan Joan Carfrae ile evlenir. Amerika'ya göçmesindeki nedenlerden biri de işçilere oy hakkı tanınmamasıdır. 1842 yılında ABD'ye gelir. 1849 yılında Chicago'daki ilk dedektif odur. 1850'li yıllarda Chicago'lu savcı Edward Rucker ile birlikte daha sonraları Pinkerton Ulusal Dedektif Ajansı olarak tanınacak ajansı kurarlar. Şirketin simgesi faltaşı gibi açık bir göz, şiarı da "Biz hiç uyumayız!”dır. ABD toprakları batıya doğru geliştikçe demiryolu hatlarıyla taşımacılık yaygınlaşır ve tren soygunlarının sayısında artış olur. Pinkerton Ajansı ise ajanlarıyla bu soygunların önüne geçecek ve bu sayede Pinkerton, George McClellan ve Abraham Lincoln gibi devlet kademesinin zirvesindeki isimlerle beraber çalışmaya başlayacaktır.

Amerikan İç Savaşı

Soldan sağa: Pinkerton, Abraham Lincoln ve Tümgeneral John A. McClernand (Antietam, İç Savaş sırasında, Eylül-Ekim 1862)

Kuzey Ordusundaki görevinden önce Pinkerton, çoğu günümüzde hala kullanılan izleme teknikleri kullanır. Bunlardan bir tanesi şüpheli birisinin özellikle yakalanmayıp takip edilmesi olarak bilinen yöntemdir. Amerikan İç Savaşı'nın başlamasıyla birlikte Kuzey Ordularının İstihbarat Başkanlığına getirilir ve Baltimore, Maryland'deki bir suikast planını engeller. Savaş sırasında ajanları Konfederasyon askeri veya sempatizanı sahte kimliğiyle gezerek istihbarat toplar. Pinkerton ise Binbaşı E.J.Allen adıyla orduda görev yapar. Kendisinden sonra istihbarat başkanlığına Lafayette Baker getirilecek ve günümüzdeki ABD gizli servislerinin temeli atılmış olacaktır.

Savaştan sonra

Savaştan sonra Pinkerton tren korumasına ağırlık verir. Reno Çetesi'ne karşı mücadele verir ve işçi sendikalarına karşı patronların lehine müdahale eder. 1872 yılında İspanyol hükûmeti Küba'da köleliğin sona erdirilip, eşit oy hakkı isteyen devrimci isyanı bastırması için Pinkertonları çağıracaktır.

Ölümü

1884 yılında Chicago'da yürürken kaldırımda ayağı kayar ve dilini ısırır. Tedavi olmaz ve dili iltihap kapar. İlerleyen iltihap sonucu 1 Temmuz 1884 tarihinde ölür. Ölmeden önce bütün suç raporlarını ve bilgilerini tek merkezde toplamayı tasarlamaktadır. Bugün bu veritabanı FBI bünyesinde tutulmaktadır. Mezarı Chicago, Graceland Mezarlığındadır.

Geleneği

Ölümünden sonra Pinkertonlar gelişip büyümekte olan ABD ve Kanada işçi sınıfı hareketinin önündeki en büyük engel olacaktır. 19. ve 20.yüzyıldaki birçok işçi eylemine kanlı şekilde müdahale eden ajansın kötü bir şöhreti oluşmuştur. Bu eylemlerden bazıları:

Birçok sendikacı Pinkertonları sendikaları suçlu göstermek için bilerek kavga çıkartmak ve polis müdahalesine sebebiyet vermekle suçlarlar. Birçok grev sırasında Pinkertonlar yasa dışı olmasına rağmen grev kırıcı işçileri işyerlerine sokmuş ve Andrew Carnegie gibi patronların desteğini kazanmışlardır. Sendika camiasında pinkerton kelimesi artık argo bir söz olmuştur.

Eserleri

Pinkerton birçok popüler dedektif eseri yazmış, ayrıca anılarını ve deneyimlerini kaleme almıştır.

  • (1868) History and Evidence of the Passage of Abraham Lincoln from Harrisburg, Pa., to Washington, D.C., on the Twenty-second and Twenty-third of February, 1861
  • (1874) The Expressman and the Detective
  • (1877) The Mollie Maguires and the Detectives
  • (1878) Strikers, Communists, Tramps and Detectives
  • (1879) Mississippi Outlaws and the Detectives; Don Pedro and the Detectives; Poisoner and the Detectives
  • (1884) The Spy of the Rebellion
  • (1885) A Double Life and the Detectives
  • (1886) The Railroad Forger and the Detectives
  • (1886) A Life for a Life; or, The Detective's Triumph
  • (1892) Cornered at Last: A Detective Story
  • (1900) Thirty Years a Detective

Ayrıca bakınız


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyetçi Parti (Amerika Birleşik Devletleri)</span> Amerikada iki büyük siyasi partiden biri

Cumhuriyetçi Parti, kısaltması ile GOP, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki iki büyük çağdaş siyasi partiden biridir. Demokrat Parti'nin ana siyasi rakibi olarak 1850'lerin ortalarında ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Abraham Lincoln</span> 16. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1861–1865)

Abraham Lincoln, Amerikalı siyasetçi, hukukçu ve Amerika Birleşik Devletleri'nin 16. başkanıdır. 1861'den suikasta uğrayıp öldüğü yıl olan 1865'e kadar görev yapan Lincoln, döneminde çıkan Amerikan İç Savaşı'nda Amerikan ulusunu anayasal bir birlik olarak savunmak için Birleşik Devletler birliğini yönetti, savaşı kazandı. Dört yıllık başkanlık sürecinde köleliği ortadan kaldırmayı ve ABD ekonomisini modernleştirmeyi başardı.

<span class="mw-page-title-main">John Ford</span> Amerikalı film yönetmeni (1894 – 1973)

John Ford, Amerikalı yönetmen. John Ford Western sineması ile özleşmiş ve dönemin sinema dilini en iyi kullanan yönetmenlerinden biriydi. Ford'un filmlerinde mülkiyet ya tarla ya da ev olsun silahla savunma gereklidir. Ortak bir düşmana karşı koymak gerektiğinde ortaya çıkan toplumsal dayanışma ise yönetmenin filmlerindeki ana temalardan biridir. Stagecoach ve The Searchers gibi Western türü filmleriyle tanınır. En iyi yönetmen Oscar'ını, 1935, 1940, 1941 ve 1952 yıllarında kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Henry Campbell-Bannerman</span> Birleşik Krallık eski Başbakanı (1836-1908)

Henry Campbell-Bannerman asıl adı Henry Campbell, 5 Aralık 1905'ten 3 Nisan 1908'e değin görev yapmış İngiliz başbakanı. Saygınlığıyla Liberal Parti'de birliği sağlamanın yanı sıra, son derece güçlü bir kabine oluşturmuştur. Transvaal'e (1906]) ve Oranj Irmağı Kolonisi'ne (1907) özerklik verilmesine önayak olarak, Güney Afrika Savaşı'nda (1899-1902) yenilgiye uğrayan Boerlerin imparatorluğuna bağlı kalmalarını sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rus Devrimi (1905)</span>

1905 Rus Devrimi, Rus İmparatorluğu çapında geniş yankı bulan kitlesel siyasi eylemlerdir. 1905 Moskova Ayaklanması örneğinde olduğu gibi, bazı eylemler doğrudan hükûmeti hedef almıştır. Saldırılar, işçi grevleri, köylü ayaklanmaları ve askeri isyanlar şeklinde gelişmiştir. Olaylar sonucunda anayasal monarşiye geçiş yapılmış ve Çarlık Duması kurulmuş, çok partili seçimler yapılmış, 1906 Anayasası meydana getirilmiştir. Ancak Çarlık rejiminin yıkılması ve bazı bölgelerdeki bağımsızlık yönünde yapılan silahlı ayaklanma girişimleri başarısız olmuş ve bastırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Jesse James</span> Amerikalı haydut

Jesse Woodson James Amerikalı haydut. Missouri eyaleti bölgesinde kanunsuz işler gerçekleştirmiş Younger çetesinin en ünlü üyesidir. Ölümünden sonra Vahşi Batı’nın efsanevi isimlerinden oldu. Yaptığı soygunlardan sadece kendisi ve çete üyeleri geçimlerini sağlayabilmişti. Yakın zamanda yapılan akademik araştırmalar James’i ve çetesini daha çok Amerikan İç Savaşı’ndan sonra asilikler yapan eski Konfederasyon birlikleri kapsamına dahil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pinkerton</span> özel bir dedektiflik şirketi

Pinkerton Ulusal Dedektif Ajansı, kısaca Pinkertonlar, 1850 yılında Allan Pinkerton tarafından kurulan özel bir ABD güvenlik ve dedektiflik şirketi. Başkan Abraham Lincoln'u hedef alan bir suikast planını ortaya çıkartarak ünlü olan Pinkerton, daha sonra Amerikan İç Savaşı sırasında Lincoln'un kişisel güvenliğini sağlamıştır. Pinkertonlar güvenlikten özel askeri görevlere kadar her türlü işte görev almışlardır. Pinkertonlar gücünün zirvesindeyken Amerikan Ordusu'ndan daha çok silahlı özel güvenlik elemanına sahip olmuş, özel bir ordu gibi davranabilecekleri korkusu yüzünden Ohio devleti sınırları içinde faaliyetleri yasaklanmıştır.

Molly Maguires İrlandalı gizli bir örgüttür. Tarihçilere göre “Mollie”lerin ABD Pennsylvania’daki kömür madenlerinde Amerikan İç Savaşından itibaren 1876 yılında başlayan davalarına kadar örgütlü oldukları düşünülmektedir. Molly Maguires örgütünün bu dönemdeki madenlerde yaşanan suç teşkil eden olaylardan, adam kaçırmalardan vb sorumlu oldukları, bir tek Pinkerton ajanının şahitliğiyle iddia edilmiştir. Diğer örgüt üyelerinin ifadeleri ve itiraflarının baskı altında alınmış olması kuvvetle muhtemeldir.

<span class="mw-page-title-main">Ohranka</span> Rus Gizli Polis Birimi

Ohranka veya Kamu Güvenliğinin ve Düzeninin Korunması Departmanı, Rusya'da Ohranka denilir, 19. ve 20. yüzyılda Rus Çarlığında bağlı gizli polis servisidir.

<span class="mw-page-title-main">Abraham Lincoln Suikastı</span> 1865te ABD başkanı Abraham Lincolnün öldürülmesi

Abraham Lincoln suikastı, 14 Nisan 1865'te, Kutsal Cuma'da gerçekleşen, Amerikan İç Savaşının son önemli olaylarından biridir. Amerika Birleşik Devletleri başkanı Abraham Lincoln, Ford's Theatre'da eşi ve iki konukla birlikte Our American Cousin oyununu seyrederken silahla vuruldu.

İşçi Muhalefeti, Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) içinde 1920 yılında yeni kurulan Sovyet iktidarına karşı eleştirel yaklaşan bir hizip.

<span class="mw-page-title-main">Radikal Cumhuriyetçiler</span>

Radikal Cumhuriyetçiler, 1854-1877 yılları arasında ABD'deki Cumhuriyetçi Parti içindeki bir gruptur. Özellikle 1865 yılında sona eren Amerikan İç Savaşı'nın ardından eski Amerika Konfedere Devletleriʼne bağlı eyaletlerde yürütülen yeniden yapılanma sırasında iktidardaydılar.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Pullman Şirketi</span>

Pullman Şirketi, 1867 yılında George Pullman tarafından kurulmuş olan demiryolu vagonu üretim şirketidir. ABD'de sanayi devrimi sırasında artan demiryolu taşıma ihtiyacını karşılayan şirketin geliştirdiği vagon tasarımı günümüzde hala şirketin ismi olan pulman adıyla anılmaktadır. Şirketin faaliyet gösterdiği alanda yapılan işçi örgütlenmeleri ve grevleri de tarihe mal olmuştur. Şirket bünyesinde hammallık yapan Vagon Hamalları Sendikası 20.yüzyılda ABD'deki en güçlü Afrikalı-Amerikalı sendikası olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Charles G. Dawes</span>

Charles Gates Dawes Amerikalı bankacı ve devlet adamı. Amerika Birleşik Devletleri'nin 30. başkan yardımcısıdır (1925-1929). I. Dünya Savaşı savaş tazminatı için üzerinde çalıştığı Dawes Planı sayesinde Nobel Barış Ödülü kazanmıştır. I. Dünya Savaşında hizmet etmeden önce 1898-1901 yılları arasında Hazine denetçisi olarak görev yaptı. Bugünkü Yönetim ve Bütçe bürosunun ilk müdürü oldu ve daha sonraki hayatında ABD'nin Birleşik Krallık Büyükelçisi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Cengel Operasyonu</span>

Cengel Operasyonu, istihbarat ve direniş ajanlarının Polonya'ya ve Baltık ülkelerine gizlice sokulması için Soğuk Savaş'ın (1948-1955) başında İngiliz Gizli İstihbarat Servisi'nin (MI6) yürüttüğü gizli programın adı. Ajanların çoğu, İngiltere ve İsveç'te özel olarak eğitilen; Polonyalı, Estonyalı, Leton ve Litvanyalı sürgünlerden oluşuyordu. Bu ajanlar sızdıkları ülkelerde, Lanetli askerler ya da Orman Kardeşleri gibi Sovyet karşıtı gruplarla bağlantı kuruyorlardı. Operasyonun deniz ayağı Royal Navy ve Alman Mayın Tarama Yönetimi'ne bağlı askerlerdi. Amerikan destekli Gehlen Organizasyonu da Doğu Avrupa'dan ajan teminine dahil oldu. KGB bu casusluk ağına sızdı; ajanların çoğunu yakalayarak veya taraf değiştirmelerini sağlayarak, operasyonu çökertti.

<span class="mw-page-title-main">Eugene V. Debs</span> Amerikalı sendikacı (1855 – 1926)

Eugene Victor "Gene" Debs Amerikalı bir sosyalist, politik aktivist, sendikacı, Dünya Endüstri İşçileri'nin (IWW) kurucu üyelerindendir. Amerika Birleşik Devletleri Başkanlığı için 5 kez Amerika Sosyalist Partisi adayı olmuştur. Başkanlık adaylıkları ve işçi hareketleriyle yaptığı çalışmalar sayesinde Debs sonunda Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan en tanınmış sosyalistlerden biri oldu.

Kömür Savaşları, Amerika Birleşik Devletleri'nde kabaca 1890 ile 1930 arasında gerçekleşen bir dizi silahlı işçi-işveren anlaşmazlıklarının bir sonucuydu. Çoğunlukla Doğu'da, özellikle Apalaş'da meydana gelmelerine rağmen, yüzyılın başından sonra Colorado'da önemli miktarda şiddet olayları gerçekleşmiştir.

Pullman Grevi 11 Mayıs 1894 günü başlayıp farklı şekillerde bir aydan çok süren grevleri anlatır. American Railway Union (ARU) sendikası düşük ücretler, şirketin sağladığı kalacak yerlerin yüksek kiraları, sendikal faaliyete izin verilmemesi gibi sebeplerle Pullman Şirketine karşı greve çıkar. Chicago'daki grev başarısız olunca ARU, Pullman tarafından işletilen vagonlara karşı tüm ülke çapında iş bırakılmasını örgütlemiştir. Detroit'in batısındaki tüm demiryolu taşımacılığını etkileyen grev oldukça büyük yankı yapar. Ancak ABD Başkanı Grover Cleveland'ın şirketten yana taraf alması ve ARU sendikasının diğer sendikalar tarafından yalnız bırakması sonucunda grevcilere geri adım attırılır. Bunda başkanın talimatıyla ordu birliklerinin grevin kırılmasında kullanılması belirleyici olur. Grevin lideri konumundaki Eugene V. Debs tutuklanıp, ARU yasadışı ilan edilse de 27 eyalette yaklaşık 250 bin işçinin katıldığı grev ABD işçi tarihi için belirleyici öneme sahip olmuştur. Grevin bastırılmasının ardından demiryollarında örgütlenme ve hak arama faaliyetleri artmış, Pullman Şirketinin yaptığı keyfi uygulamalar iptal edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Marikana katliamı</span>

Marikana katliamı 16 Ağustos 2012 tarihinde Güney Afrika Cumhuriyeti'nde Rustenburg Marikana'daki Lonmin şirketine ait platinyum madeninde sürmekte olan grev sırasında Güney Afrika Emniyet Müdürlüğüne bağlı polisler tarafından 34 işçinin öldürülmesini anlatır. Katliam apartheid rejiminin devrilmesinden sonra sivillere karşı yapılan ilk katliamdır.