Alikram Humbatov - Turkipedia

Alikram Humbatov

Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanı Yardımcısı
Görev süresi 1992-1993
Talış Muğan Özerk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Görev süresi 21 Haziran 1993 - 23 Ağustos 1993
Kişisel bilgiler
Doğum	28 Ekim 1948(1948-10-28) Lerik, Azerbaycan SSC
Ölüm	22 Aralık 2022 (74 yaşında) Hollanda
Milliyeti	Azeri
Partisi	Azerbaycan Halk Cephesi (1989-1990) Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi (1990-1991)
Evlilik(ler)	Südabe Rasulova
Bitirdiği okul	Azerbaycan Teknik Üniversitesi

Alikram Humbatov veya Alikram Hummatov (28 Ekim 1948 - 22 Aralık 2022), Talış siyasetçi. Azerbaycan Halk Cephesi kurucu üyesi, Talış Muğan Özerk Cumhuriyeti'nin kurucu, ilk ve son cumhurbaşkanı. Bölücülük eylemleri nedeniyle hakkında vatan hainliği maddesiyle mahkeme işlemi başlatılmış ve hapsedilmiştir. Amnesty International ve Avrupa Konseyi gibi uluslararası organizasyonlar onu siyasi suçlu olarak tanımladı. Avrupa Konseyi'nin talebinden sonra Humbatov yeniden yargılandı, insan hakları raporuna göre otoriterler onu hapiste yargı ihlali ile suçladı. Ermenistan Cumhuriyeti ile sık ilişkiler içinde olduğu sebebiyle Azerbaycan vatandaşlığından çıkarılmıştır.^[1] İşgal altında olan Dağlık Karabağ'daki Stepanakert Üniversitesi ve Erivan'daki Erivan Devlet Üniversite'lerine izinsiz ziyaret etmiş, Talış Muğan Özerk Cumhuriyeti cumhurbaşkanı adıyla konuşmalar yapmıştır.

Hayatı

Hummatov Bakü Teknik Enstitüsü'nü bitirdi. Azerbaycan Halk Cephesi kurucu üyesidir. Hummatov, 1993 yılında Dağlık Karabağ Savaşı devam ederken, güneybatı Azerbaycan'da Talış Muğan Özerk Cumhuriyeti'ni kurucusu ve başkanı oldu.

Tutukluluk

1995'te Humbatov Azeri mahkemesi tarafından vatan hainliği suçlamasıyla idam cezasına çarptırıldı, daha sonrasında bu ömür boyu hapis cezasına çevrildi. İnsan Hakları Uluslararası Federasyon başkanı Sidiki Kaba, başkan İlham Aliyev'e gönderdiği açık mektupta şunları yazdı:

“	Humbatov ve Gaziyev, Qobustan hapishanesinde tutuluyor. Onların hapishane sistemi çok katı, o iki tutukluya karantina uygulanıyor. Aslında onların fiziksel sağlığını koruma bahanesiyle bu iki tutsak yalnız başlarına geceleri herhangi tıbbi desteği engelleyen ve bu durumda birçok probleme sebep olabilecek kapalı hücrelerde tutuldular.	„

Hapishanede Humbatov tüberküloz hastalığına yakalandı ve hemen hemen bütün dişlerini kaybetti. 2001 yılında Humbatov Avrupa Konseyi tarafından hem serbest bırakılmalı hem de yeniden yargılanmalı düşünceleriyle siyasi tutsak olarak tanındı. 2004 senesinde Humbatov cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından affedildi, Azerbaycan vatandaşlığından çıkarılıp ailesinin yaşadığı Hollanda'ya gönderildi.

Hollanda'ya gönderildikten sonra Humbatov, Azerbaycan Cumhuriyeti'ne karşı İnsan Hakları Mahkemesine iki başvuruda bulundu. 29 Kasım 2007'de mahkeme Azerbaycan'ı 12,000 Euro manevi ve 2,090 Euro maddi tazminat ödemeye mahkûm etti.

22 Aralık 2022'de Hollanda'da 74 yaşında öldü.^[2]^[3]

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2021.
^ "Ələkrəm Hümmətov öldü". www.azerbaycan24.com (İngilizce). 22 Aralık 2022. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023.
^ "Ələkrəm Hümmətov vəfat etdi". Qafqazinfo (Azerice). 22 Aralık 2022. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023.

İlgili Araştırma Makaleleri

Haydar Alirıza oğlu Aliyev Azerbaycanlı siyasetçi, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin üçüncü cumhurbaşkanı, Nahçıvan Yüksek Meclisi'nin 3. Başkanı. Aynı zamanda Azerbaycan'ın görevdeki cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in babasıdır. Azerbaycan'ın "ümummilli lider" ve "ulu önder" unvanlarını taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hankendi</span> Azerbaycanda şehir

Hankendi veya Stepanakert Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir. 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.

Azerbaycan, coğrafî durum, ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri göz önünde bulundurularak meydana getirilmiş olup Azerbaycan'daki en büyük idarî birim, özerk cumhuriyettir. Azerbaycan'ın sonraki idarî birimleri "şehirler” ve “rayonlar" olarak belirlenmiştir. Şehirler ve rayonlar, Türkiye'deki illere tekâbül eder. Azerbaycan'daki bazı şehirler direkt olarak merkezî yönetime bağlıdır. Bu şehirler, ekonomik ve kalkınma açısından daha gelişmiş olduğu için Türkiye'deki büyükşehirlere denk gelir. Şehirler de şehir rayonlarına bölünmüştür. Şehir rayonları, Türkiye'deki ilçelere tekâbül eder.

<span class="mw-page-title-main">Ebulfez Elçibey</span> 2. Azerbaycan cumhurbaşkanı

Ebulfez Elçibey veya Ebulfez Aliyev, akademisyen, 2. Azerbaycan cumhurbaşkanı, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi'nin kurucusu ve ilk genel başkanı.

Ayaz Niyazi oğlu Mutallibov, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin sonuncu ve Azerbaycan'ın 1. Cumhurbaşkanı.

Azerbaycan-Türkiye ilişkileri, Türkiye ve Azerbaycan'ın süregelen uluslararası politikalarını içerir. Ortak tarihi ve geçmişi olan Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkiler dostane olmuştur. Karabağ Savaşı'nda Türkiye Azerbaycan'ı desteklemiştir. Bunun yanında Azerbaycan da Türkiye'yi çetrefilli meselelerde desteklemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.

Ağdere Rayonu veya eski adlarıyla Cerabert Rayonu ve Mardakert Rayonu, Azerbaycan'da rayondur. 1930-1991 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na bağlı idi. 1992-2023 yılları arasında sınırları içerisinde Azerbaycan'ın Kelbecer, Terter ve Ağdam rayonları bulunmakta idi.

Dağlık Karabağ Özerk Oblastı, 1923'te Sovyetler Birliği'nin Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde kurduğu özerk oblasttı. Başkenti Stepanakert şehriydi. Oblastın lideri, Azerbaycan Komünist Partisi Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi Komitesinin Birinci Sekreteriydi. Nüfusun çoğunluğunu etnik Ermeniler oluşturuyordu.

Azerbaycan Halk Cephesi Partisi veya kısaca AHCP, Azerbaycan'daki muhalif siyasi parti. 1989'da 15 kurucu üye liderliğinde kuruldu. 1989-1992'li yıllarda Azerbaycan'da büyük güç ve söz sahibi olan siyasi kuruluş olmuştur. 1995'te partileşme sürecine girdi. 1995'te Partinin 1. (Kuruluş) Kurultayı düzenlendi ve parti resmen kuruldu. 1 Eylül 1995 tarihinde parti resmî kayıtlara alındı. Şu anda Demokratik Kuvvetlerin Millî Şurası'nin üyesidir.

Hocalı (Azerice: Xocalı), Azerbaycan'da bir şehir. Hocalı Rayonu'nun idarî merkezidir.

Talış-Mugan Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan'da özerkliğini ilan etmiş kısa ömürlü devlettir. 1993 Haziran-Ağustos arasında varlığını sürdürmüştür. Azerbaycan'ın en güneydoğusunda, ülkenin yedi idari bölümünü kapsamaktaydı. Özerk cumhuriyetin illeri şunlardır; başkent olarak ön görülen Lenkeran, Lenkeran Rayonu, Lerik, Astara, Masallı, Yardımlı.

AGİT Minsk Grubu, Azerbaycan ve Ermenistan devletlerinin Karabağ sorunu için barışçıl bir çözüm bulmalarını teşvik etme amacıyla, 1992 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı tarafından kurulmuştur.

Arayik Vladimiri Harutyunyan, Kafkaslar'da uluslararası bağımsızlığı tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'de 2020'den 2023'e kadar dördüncü cumhurbaşkanı olarak görev yapan Ermeni bir politikacıdır. Harutyunyan, 2007 ile 2017 yılları arasında başbakan olarak da görev yapmıştır. 2017 yılında başbakanlık kaldırılmadan önce ülkenin son başbakanıydı. Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ ablukasının ortasında 1 Eylül 2023'te istifa etti.

Arkadi Gukasyan, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin üçüncü başkanıdır.

Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması, 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren bir ateşkes antlaşmasıdır. Antlaşma, Ermenistan'ın teslim olduğunu duyurmasının ardından 9 Kasım'da Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalandı ve Dağlık Karabağ bölgesindeki tüm çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00:00 itibarıyla son verildiği açıklandı. Tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan da çatışmaların sona ermesini kabul etti.

Vitali Mikaeloviç Balasanyan,, , Ermeni asker, siyasetçi, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Ulusal Konseyi üyesi, Artsah kahramanı tümgeneral.

Ramil İdris oğlu Usubov - Azerbaycanlı politikacı ve polis, Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Güvenlik Konseyi Sekreteri. Daha önce Azerbaycan 7. İçişleri Bakanı (1994-2019) ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti İçişleri Bakanı olarak görev yaptı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.