İçeriğe atla

Alice Harikalar Diyarında

Başlığın diğer anlamları için Alis Harikalar Diyarında (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Alice Harikalar Diyarında
Alice's Adventures in Wonderland
Orijinal 1865 baskısının kapağı.
YazarLewis Carroll
ÜlkeBirleşik Krallık
Dilİngilizce
TürFantezi romanı
Yayım26 Kasım 1865
YayımcıMacmillan
Seri
Alice Harikalar DiyarındaAynanın İçinden

Alice Harikalar Diyarında (İngilizce özgün adı: Alice's Adventures in Wonderland), Lewis Carroll takma adını kullanan Charles Lutwidge Dodgson'ın 1865 yılında yayımlanan fantezi türündeki romanıdır.

Dünya çocuk edebiyatının en tanınmış klasiklerinden birisi olarak kabul edilir. Alice adında bir kız çocuğunun, bir tavşan deliğinden geçerek girdiği fantastik bir dünyada yaşadıklarını konu eder.

Konusu

Roman, Alice adında bir kız çocuğunun, bir tavşan deliğinden geçerek girdiği fantastik bir dünyada başından geçen hikâyeleri anlatır. Bu hikâyeler yoluyla yetişkinlerin dünyasının, saf, temiz bir çocuğun gözünden ne kadar saçma göründüğünü gözler önüne sermektedir.

Hikâyenin başında yedi yaşındaki Alice, terbiyeli bir küçük hanımefendidir ve büyüklerin sözcüsü konumundadır. Beyaz bir tavşanın peşinden giderek tavşan deliğinden geçtikten sonra girdiği düşler ülkesinde despot kraliçeye meydan okuyup yetişkin otoritesine karşı gelir. Okulda öğrenilenlerin gerekliliğini sorgular.[1]

Arka planı

Alice Harikalar Diyarında, dünya çocuk edebiyatının en tanınmış klasiklerinden birisi olarak kabul edilir. Ancak yalnızca çocuklara değil, yetişkinlere de hitap eden fantezi, roman, oyun ya da epik şiir olarak de değerlendirilmiştir. Viktorya döneminin politik ve dini çekişmelerini hicveden bir alegori, bir sembolizm olarak da görülmüştür.[2]

Bir matematikçi olan ve çalıştığı okulun dekanı Henry Lidell ile arkadaş olan Dodgson'un, 1862'de bir piknikte Henry Lidell'in kızı Alice'e anlattığı öyküyü küçük kızın ısrarı üzerine kaleme aldığı ve eserin böylece ortaya çıktığı düşünülür.[2] Ancak yazar, "küçük kahraman" diye adlandırdığı ilham kaynağının gerçek bir çocuk olduğunu ısrarla reddetmiştir.[3] Öykü, 1865'te kitap olarak yayımlandı ve olağanüstü başarı kazandı. Yazar, Kraliçe Viktorya’nın takdirini kazanan ve kendisini üne kavuşturan bu eserin devamı olarak 1872’de Aynanın İçinden adlı romanı yazmıştır.

Türkçede otuzdan fazla değişik baskısı bulunur.[4]

İngiliz Kütüphanesindeki, 1864 tarihli Alice's Adventures Under Ground'un orijinal el yazması kopyasından sayfa
İngiliz Kütüphanesindeki, 1864 tarihli Alice's Adventures Under Ground'un orijinal el yazmasından bir sayfa

Yayınlanışı

İsim değişikliği

1864 tarihli ilk el yazması Alice's Adventures under Ground (Alice'in Yeraltı Maceraları) adını taşır. Dodgson, arkadaşları tarafından el yazmasını yayınlamaya teşvik edildiğinde, hikâyede bazı değişiklikler yaptı ve Liddell çocuklarının eğlencesi için yapılmış aile referanslarından bazılarını kaldırdı. Dodgson, Domuz ve Biber, Çılgın Bir Çay Partisi adlı iki yeni bölüm ekledi ve çizimleri oluşturmak için bir sanatçı aradı. John Tenniel’in Alice'in “gözyaşı havuzunda” yüzmesi gibi bazı örnekler Dodgson'un kendi çizimlerine dayanırken, Şapkacı, Mart Tavşanı gibi yeni karakterlerin bazıları da Tenniel'in kendi yaratımına dayanıyordu. Hikâye, 1865 yılında Alice’s Adventures in Wonderland adlı yeni başlık altında yayınlandı.[5]

Uyarlamaları

Alice Harikalar Ülkesinde, 1903'te Cecil Hepworth tarafından sessiz film olarak çekilmiştir. Bu, eserin ilk film uyarlamasıdır. 1910, 1915,1931, 1933, 1949, 1951 (Disney filmi), 1966 (animasyon), 1985,1988, 1995, 1999, 2005 (hint filmi), 2010 (yönetmen Tim Burton) yıllarında yapılmış film uyarlamaları vardır.

2007 yılında Koreli besteci Unsuk Chin, Alice Harikalar Diyarında ve Aynanın İçinden romanlarından uyarlanan liberettoyu opera olarak bestelemiş ve eser ilk defa Münih Opera Festivali'nde seslendirilmiştir.

Üç perdelik bale olarak uyarlanmış, Ulusal Kanada Balesi tarafından ilk gösterimi 28 Şubat 2011'de gerçekleştirilmiştir.

Eser Türkiye'de 2019'da Alice Müzikali adıyla sahneye uyarlandı.[6]

Yasaklanması

Hayvanlara haddinden fazla insan özellikleri yüklenmiş olmasının insanlara hakaret sayılacağı, ileride çocukların hayvanlarla insanlara eşit düzeyde yaklaşacağı gerekçeleriyle 1931'de Çin'in Hunan eyaletinde yasaklanmıştır. Daha sonra "aynı nedenlerden" ötürü Amerika'da da birkaç okulda kütüphanelerden kaldırılmıştır.[7]

Galeri

  • Çılgın çay partisi
    Çılgın çay partisi
  • Alice ve Dodo
    Alice ve Dodo

Kaynakça

  1. ^ Ormanlı, Okan (1 Temmuz 2010). "Bir Edebiyat Uyarlaması Olarak Alice Harikalar Diyarında (2010) Filmi". Marmara İletişim Dergisi. 17 (17): 79-92. ISSN 1300-4050. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024. 
  2. ^ a b "Masalcının Maskeleri: Lewis Carrol'ın Karanlık Yüzü Mü, Ayraç Dergisi, 15.112013". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2015. 
  3. ^ "Kitap Kapaklarıyla Alice'in Yüz Yıllık Macerası, Erişim tarihi:03.02.2015". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2015. 
  4. ^ "Eren İnan Canpolat, Alice Harikalar Diyarında, '2Kitapteknesi.com sitesi, Erişim tarihi:03.02.2015". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2015. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020. 
  6. ^ "Ödüllü 'Alice Müzikali' sahneye geri dönüyor". T24. 22 Aralık 2021. 22 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024. 
  7. ^ "Banned Books Awareness: Alice in Wonderland, Bannedbooks.world.edu sitesi, 01.08.2011, Erişim tariji:03.02.2015". 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Roman</span> bir kişi ya da bir grup insanın başından geçenleri, onların iç ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gözeterek öyküleyen uzun kurgusal anlatı

Roman, genellikle düzyazı biçiminde yazılan, kurgusal, görece uzun, insanın (ya da insan özellikleri atfedilen varlıkların) deneyimlerini bir olay örgüsü içinde aktaran ve genellikle kitap halinde basılan bir edebî tür. Uluslararası ve akademik platformlarda beşinci sanat olarak kabul gören edebiyatın bir alt türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk edebiyatı</span>

Çocuk Edebiyatı, çocuklar için konuları, karakterleri ve kullanılan dil özelleştirilerek hazırlanan edebî eserlerin oluşturduğu edebiyat koludur.

<span class="mw-page-title-main">Lewis Carroll</span> İngiliz Anglikan din adamı, fotoğrafçı ve yazar (1832-1898)

Charles Lutwidge Dodgson ya da daha çok tanındığı takma adıyla Lewis Carroll, İngiliz çocuk edebiyatı yazarı. Alice Harikalar Diyarında ve onun devamı olan Aynanın İçinden adlı kitaplarıyla tanınır. Kelime oyunları, mantık ve fantezideki yeteneği sayesinde ün kazanmıştır. Jabberwocky ve The Hunting of the Snark adlı şiirleri absürt edebiyat örneklerindendir. Dodgson aynı zamanda matematikçi, fotoğrafçı, mucit ve Anglikan papazıdır.

<i>Alis Harikalar Diyarında</i> (film, 2010) 2010 yapımı Amerikan fantastik-macera filmi

Alis Harikalar Diyarında, Tim Burton'ın yönettiği ve Linda Woolverton'ın yazdığı, 2010 yılında vizyona giren ABD yapımı bir fantastik-macera filmi. Walt Disney Pictures tarafından gösterime giren filmin başrol karakteri Alice'i Mia Wasikowska oynarken oyuncu kadrosunda Johnny Depp, Anne Hathaway ve Helena Bonham Carter gibi oyuncular yer alıyor. Film Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri'nde çekildi.

<span class="mw-page-title-main">Şapkacı</span> Kurgusal karakter

Şapkacı, Lewis Carroll'ın Alice Harikalar Diyarında ve onun devamı olan Aynanın İçinden adlı kitaplarında adı geçen bir karakterdir. Genellikle Çılgın Şapkacı olarak adlandırılır. Fakat bu adlandırma Carroll tarafından hiç kullanılmamıştır. Cheshire kedisi, Şapkacı ve Mart Tavşanı için "deli" ifadesini kullanarak onları tanımlamıştır. İki karakter de Alice Harikalar Diyarında'nın "Çılgın Bir Çay Partisi" adındaki yedinci bölümünde ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alice Liddell</span>

Alice Pleasance Liddell ya da evlendikten sonra aldığı soyadı ile, Alice Hargreaves, Lewis Carroll'un çocuk klasikleri arasında sayılan kitabı Alice Harikalar Diyarında'nın ilham kaynağıdır ve kitaptaki kurgusal Alice'in adını aldığı kişi olduğu düşünülür.

Mahir Ünsal Eriş Türk yazar, çevirmen

<span class="mw-page-title-main">American McGee</span> Amerikan oyun tasarımcısı

American McGee, Amerikalı video oyunu yapımcısıdır. Klasik hikâye esas alınarak yapılan Alice Harikalar Diyarında adlı eserden temel alınan 2000 yapımı korku oyunu American McGee’s Alice ve 2011 de entegre edilen Alice: Madness Returns adlı oyunların yaratıcısıdır.

<i>Alis Harikalar Diyarında: Aynanın İçinden</i> 2016 yılında vizyona giren fantastik-macera filmi

Alis Harikalar Diyarında: Aynanın İçinden, 2016 yılında vizyona giren fantastik-macera filmi. Yönetmen koltuğunda James Bobin'in oturduğu film Linda Woolverton tarafından yazıldı ve yapımcılığını Tim Burton üstlendi. Lewis Carroll'un oluşturduğu karakterlerden uyarlanan film 2010 filmi Alis Harikalar Diyarında'nın devamı niteliğindedir. Başrollerde Mia Wasikowska, Johnny Depp, Helena Bonham Carter, Anne Hathaway, Sacha Baron Cohen ve Rhys Ifans; Stephen Fry, Michael Sheen, Timothy Spall ve son film rolüyle Alan Rickman'ın seslendirmeleriyle yer alıyor. Film, Walt Disney Pictures tarafından dağıtılarak 27 Mayıs 2016 tarihinde vizyona girdi.

Alice (<i>Alice Harikalar Diyarında</i>) Lewis Carrollun yarattığı kurgu karakter

Alice, Lewis Carroll'un Alice Harikalar Diyarında ile devam kitabı Aynanın İçinden adlı çocuk romanlarında yer alan kurgusal bir karakteri ve romanların protagonistidir. Victoria devrinin ortalarında yaşayan bir çocuk olan Alice, ilk romanda bir tavşan deliğinden Harikalar Diyarı'na düşmesiyle istemeden de olsa kendini bir yeraltı macerasında bulurken devam romanında bir ayna ile alternatif bir dünyaya adım atar.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Tavşan</span>

Beyaz Tavşan, Lewis Carroll'un Alice Harikalar Diyarında kitabında geçen kurgusal bir karakterdir. Kitabın birinci bölümünde gözüken pembe gözlü ve yelek giymiş olan Beyaz Tavşan'ın "Ay! ay! Geç kalacağım!" sözlerini duyan Alice, tavşanın ardından koşar ve tavşan deliğinden kendini bırakarak Harikalar Diyarı'na atlar. Alice tavşanla bir sonraki karşılaşmasında tavşan onu hizmetçisi Mary Ann ile karıştırır ve Alice, çok fazla büyüdüğünden tavşanın evinde sıkışıp kalır. Tavşan, son birkaç bölümde tekrar ortaya çıkar ve Kral ile Kraliçe'nin çağırıcısı rolünde gözükür.

Sör John Tenniel , 19. yüzyılın ikinci yarısında öne çıkan İngiliz çizer, grafik mizahçı ve politik karikatürist. 1893'te sanatsal başarılarından ötürü şövalye edildi. Tenniel, özellikle 50 yılı aşkın süredir Punch dergisinin başlıca politik karikatüristi olarak ve Lewis Carroll'un Alice Harikalar Diyarında (1865) ile Aynanın İçinden (1871) romanlarına yaptığı çizimlerle bilinmektedir.

Harikalar Diyarı, Lewis Carroll'un 1865 çocuk romanı Alice Harikalar Diyarında'nda geçen bir yerdir.

<i>The Nursery "Alice"</i>

The Nursery "Alice" (1890), Alice Harikalar Diyarında'nın (1865) Lewis Carroll tarafından kısatılmış hâlidir ve yazarın kendisi tarafından "sıfırdan beşe" kadar uyarlanmıştır. Özgün kitaptan John Tenniel tarafından çizilen renkli, genişletilmiş ve bazı durumlarda revize edilmiş yirmi çizim içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yürek Oğlanı</span>

Yürek Oğlanı, Lewis Carroll'un Alice Harikalar Diyarında adlı kitabında yer alan kurgusal bir karakterdir.

<span class="mw-page-title-main">Isekai</span>

Isekai, paralel bir evrende geçen bir insanın hikâyesinin anlatıldığı bir anime, manga, light novel ve video oyunu türüdür. Konsept, 1865 romanı Alice Harikalar Diyarında gibi ilk çalışmalardan kaynaklanmaktadır ve o zamandan beri çeşitli biçimlerde değiştirilmiştir. Genellikle, bu evren kahramanın dünyasında kurgusal bir evren olarak zaten var olmakla birlikte onlar için de bilinmiyor olabilir.

"Alice", Amerikalı şarkıcı Lady Gaga'nın altıncı stüdyo albümü Chromatica'da (2020) ikinci parça olarak görünen bir şarkısı. Şarkı Lady Gaga, BloodPop, Axel Hedfors (Axwell), Justin Tranter ve Johannes Klahr tarafından yazılmış ve yapımcılığını ise BloodPop, Axwell ve Klahr üstlenmiştir. Lewis Carroll'un 1865 çocuk romanı Alice Harikalar Diyarında'dan kurgusal karakter Alice ve Harikalar Diyarı'na atıfta bulunur. Şarkı bir düzineden fazla ülkede listeye girdi ve genel olarak olumlu eleştiriler aldı.

Dreamchild, Dennis Potter tarafından yazılan, Gavin Millar tarafından yönetilen, Rick McCallum ve Kenith Trodd tarafından yapılan 1985 İngiliz drama filmidir. Filmde 1865 yılında yayınlanan Alice Harikalar Diyarında romanına ilham veren çocuk Alice Liddell'in kurgusal bir anlatımı yer almaktadır.

Todd sendromu veya dismetropsi olarak da bilinen Alice Harikalar Diyarında sendromu, algıda bozulmaya neden olan nöropsikolojik bir durumdur. İnsanlar, nesnelerin gerçekte olduğundan daha küçük (mikropsi) veya daha büyük (makropsi) veya daha yakın (pelopsi) veya daha uzak (teleopsi) görünme gibi görsel algılarında bozulmalar yaşayabilirler. Bozulma görme dışındaki duyularda da meydana gelebilir.

Alice Müzikali Viktorya döneminin ünlü yazarlarından Lewis Carroll tarafından 1862 yılında yazılan ve bugüne kadar 174 dile çevirilen “Alice Harikalar Diyarında”, Serdar Biliş'in yönetmenliği ve Beyhan Murphy'nin koreografisi ile çağdaş bir müzikal uyarlama olarak sahnelendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.