İçeriğe atla

Ali el-Hadî

Ali el-Hadî
10. Şii imamı
علي الهادي
DoğumAli bin Muhammed bin Ali
829
Medine, Abbâsî Devleti
Ölüm868
Samarra, Abbâsî Devleti
Defin yeriEl-Askeri Camii
34°11′54.5″K 43°52′25″D / 34.198472°K 43.87361°D / 34.198472; 43.87361
Diğer ad(lar)ıAli Naki
Dinİslam
Çocuk(lar)Hasan el-Askerî
Muhammed
Abdullah Cafer Zeki
Ebeveyn(ler)Muhammed el-Cevâd

Ali el-Hadî veya Ali Naki (Arapça: علي الهادي; d. 829, Medine - ö. 868, Samarra), On İki İmam'ın onuncusu, 9. İmam Muhammed el-Cevâd'ın oğlu.

Kimliği

Şiîliğin İsnâaşerîyye mezhebinde ve onun kolları olan Câferîlik ile Alevîlik'te "Onuncu İmâm" olarak yer alan "Ali en-Nakî‘yyî’l-Hâdî" (Ali en-Nakî el-Hâdi) İslam Devleti'ni 656-661 yılları arasında yöneten dördüncü İslam halifesi ve İslam peygamberi Muhammed'in amcasının oğlu Ali el-Mûrtezâ'nın torunlarından dokuzuncu imâm Muhammed el-Cevâd'nın oğludur. Annesi Ümmü'l-Fazl'dır.

Yaşamı

Gençliğini Medine'de babasının yanında geçirdi. Onun ölümünden sonra imam oldu. Medine'deki etkisi gittikçe artınca, halife olmayı amaçladığı ve evinde silah bulundurduğu ihbarı üzerine bir gece evi basılıp arandı. İhbarın asılsızlığı anlaşıldıktan sonra Abbasi halifesi Mütevekkil tarafından Bağdat'a çağrıldı ve gözaltında tutulmak üzere Samarra'da oturmak zorunda bırakıldı. Ölünceye değin burada kaldı.[1][2][3][4]

Ailesi

Eşi Türk olup ismi Hadise, Sevil ya da Suzan'dır.[5][6]
or Salīl[6] Bu eşi Türk olan oğlu Hasan el-Askerî'nin de annesidir. Muhammed ve Abdullah Câfer Zeki adında İki oğlu ile Ayşe isminde bir kızının daha var olduğu bilinmektedir.[7][8][9]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Tabatabai, Sayyid Muhammad Husayn (1997). Shi'ite Islam. Translated by Seyyed Hossein Nasr. SUNY press. ss. 183-184. ISBN 0-87395-272-3. 
  2. ^ Tabåatabåa'åi, Muhammad Husayn (1981). A Shi'ite Anthology. Selected and with a Foreword by Muhammad Husayn Tabataba'i; Translated with Explanatory Notes by William Chittick; Under the Direction of and with an Introduction by Hossein Nasr. State University of New York Press. s. 139. ISBN 9780585078182. 
  3. ^ Madelung, Wilferd. "ʿALĪ AL-HĀDĪ". Encyclopedia of Iranica. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Momen, Moojan (1985). An Introduction to Shi'i Islam. Yale University Press. ss. 43-44. ISBN 978-0-300-03531-5. 
  5. ^ A Brief History of The Fourteen Infallibles. Qum: Ansariyan Publications. 2004. s. 155. 
  6. ^ a b al-Qurashi, Baqir Shareef (2005). The Life of Imam al-Hasan al-Askari. Qum: Ansariyan Publications. s. 16. 
  7. ^ Kitab al-Irshad, by Al-Shaykh Al-Mufid, pg.334, 506.
  8. ^ Kashful Ghummah, by Ali Ibn Isa al-Irbili, Vol.2, pg.334.
  9. ^ "Imam Ali an-Naqi al-Hadi". 8 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2018. 
Şii İslam unvanları
Önce gelen
Muhammed el-Cevâd
9. imam
Onuncu İsnâaşeriyye imamı
835 - 868
Sonra gelen
Hasan el-Askerî
11. imam

İlgili Araştırma Makaleleri

Ehl-i beyt, "ev halkı" anlamına gelen ve İslam peygamberi Muhammed'in ev ahalisini tanımlamak için kullanılan İslâmî terim.

<span class="mw-page-title-main">On İki İmam</span> Vikimedya liste maddesi

On İki İmam, İslam'ın Şia mezheplerinden biri olan İmâmiyye-i İsnâaşeriyye İsnâaşeriyye itikadındaki imam silsilesine verilen addır. Sünnilik'te de On İki İmam'a saygı gösterilir. Ehl-i Beyt'ten Ali ile başlayan On İki İmam, Muhammed'in torunlarından Hüseyin bin Ali'nin soyundan devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Hasan bin Ali</span> Sünnilerin 5. halifesi, Şiilerin 2. imamı; sahabe

Hasan bin Ali bin Ebu Talib, Ali bin Ebu Talib ve Fatıma’nın büyük oğulları ve İslam peygamberi Muhammed'in ilk torunudur. Şiâ çoğunlukla onu on iki imamlarının ikincisi kabul eder, çok küçük bir fırkaya göre ise ikinci imam Hüseyin bin Ali'dir. Bununla birlikte hem Sünni, hem de Şiî ve Alevî İslam anlayışında çok önemli bir yeri vardır; onun, peygamberin Ehli beyt'inden olduğu konusunda herkes hemfikirdir. Babası ile 37 yıl, dedesi ile ise 8 yıl birlikte bulunmuştur. Soyundan gelenlere Şerif denilir.

Şiilik veya Şia, Muhammed'den sonra devlet yönetiminin Ali'ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu fikrini savunan; Ali ile birlikte onun soyundan gelen imamların günahsızlığına, yanılmazlığına ve bizzat Allah tarafından imam olarak seçildiklerine dair inanışların ortak adıdır. İslam dünyası içerisinde Müslüman nüfusun yüzde 10-15'lik kısmını oluşturur. Siyasi saiklerle ortaya çıkan bu ayrılık, zaman içinde fıkhi ve itikadi bir alt yapı kazanarak mezhepleşmiştir.

Zeyd bin Ali, Zeydiyye mezhebinin kurucusu, Tabiin'den fıkıh alimidir. İmam Hüseyin’in torunu ve İmâm-ı Zeynelâbidîn’in oğludur. Tam adı, Zeyd bin Zeynelâbidîn Ali bin Hüseyin bin Ali bin Ebû Tâlib’dir. Künyesi, Ebu’l-Hüseyin olup, kendisine Hâşimî ve Kureyşî nisbetleri de verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İsmaililik</span> İslâmın Şiilik koluna bağlı bir mezhep

İsmâilîlik, adını İsmâil b. Ca'fer es-Sâdık'tan alan Şii mezhebi.

Keysanîlik (Dörtçüler), Şiîlik'te Mehdî kavramını ortaya atarak ilk defa İmam unvanını kullanan; Ali bin Ebu Talib'den sonra sırası ile Hasan bin Ali, Hüseyin bin Ali ve dördüncü İmâm olarak da Ali bin Hüseyin (Zeyn el-Âb-ı Dîn)’in yerine Ali bin Ebu Talib’in Bânû Hânife Kâbilesi mensûbu Havlet bint Câ'fer’den olan oğlu Muhammed bin Hânifîyye'nin imâmlık ve Mehdiliğini kabullenen; temelleri "El-Muhtâr bin Ebû ‘Ubeyd'ûl-Lâh el-Sâkafî el-Thâifî" tarafından atılan ve daha sonra da kendi içlerinden Abbâsî Hâlifeliği’ni çıkaran ghulât (köktendinci) mezhep.

<span class="mw-page-title-main">Hasan el-Askerî</span> İsnâaşeriyye’nin on birinci imamı. Alinın torunlarından onuncu imâm Ali el-Hâdînın oğludur.

Hasan el-Askerî ;, İsnâaşeriyye Şiî İslam'ın on birinci İmamıdır. Ali'nin onuncu torunlarından İmam Ali el-Hâdî'nın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Zeynelâbidîn</span> Alinin torunu, Muhammedin torununun oğlu

Zeynelâbidîn, Ali bin Hüseyin veya Ali el-Asgar, İslam peygamberi Muhammed'in torunu olan Hüseyin'in oğullarından biridir. Annesi ise İran'ın fethinden sonra Müslüman olup, Hüseyin ile evlenen son Sasani İmparatoru III. Yezdigirt'in kızı olan Sasani-Pers prensesi Şehri Bânû Gazele'dir. İsnâaşeriyye’nin dördüncü ve İsmâiliyye’nin üçüncü imamı kabul edilir, tâbiîndendir.

Muhammed el-Bakır, On İki İmâmlar'ın beşincisidir. Dördüncü imam ve Hüseyin'in oğlu olan Ali bin Hüseyin'in (Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn) oğludur. Ayrıca annesi de ikinci imam Hasan bin Ali'in kızı olan Fatıma bint Hasan el-Mûctebâ'dır. İmâmet i'tikadına göre hem anne hem de baba tarafından İslâm dininin son peygamberi Muhammed'le akrabalık ilişkisi bulunan ilk imâmdır. Bir İslâm âlîmi olan "Muhammed el-Bakır" diğer bütün Ehl-i Beyt mensûbu imâmları gibi Sünnîlerce de sevilen ve sayılan büyük bir İslam önderidir.

<span class="mw-page-title-main">Ali er-Rızâ</span>

Ali er-Rıza,, tam ismi Ali bin Musa ibn-i Cafer, İslâm Peygamberi Muhammed'in yedinci göbekten torunudur. Şiîliğin İsnâaşerîyye mezhebinde ve onun kolları olan Câferîlik ile Alevîlik'te "Sekizinci İmâm" olarak yer alan "Ali er-Rıza" Mûsâ el-Kâzım'nın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">On Dört Masum</span>

On Dört Masum, Şii İslam'a göre doğal olarak günahtan beri olan on dört kişiyi niteler. Bunlar, İslam Peygamberi Muhammed, kızı Fatıma ve On İki İmâmlar'dır.

<span class="mw-page-title-main">Mehdî el-Muntazar</span> 12. İmam

Mehdî el-Muntazar veya Muhammed el-Mehdi, Şiiliğin tüm kollarını ifade eden İmamiye'nin resmî itikadına göre on ikinci imam. Hâlen gaybet halinde olduğuna, ileride gelerek dünyada adaleti sağlayacağına inanılır. Hasan el-Askerî'nin oğludur, İslam peygamberi gibi adı Muhammed, künyesi ise Ebu'l-Kasım'dır. Mehdî el-Muntazar 15 Şaban 255 hk. Samarra'da doğdu. Hasan Askeri oğlunun dünyaya gelişini gizlemiş ve kendi yaşamı boyunca onu güvendiği az sayıda yakınlarına göstermiş. Mehdi beş yaşında iken, babasının ölümünden sonra, h. 260 yılında imamet makamına erdi. Bu tarihten beri Küçük Gaybet'i bitene kadar dört kişi aracılığıyla, naip diye bilinen elçiler, insanlarla iletişim kurmaktaydı. Bu gizleniş 328/940 yılına kadar sürmüştür. Bu tarihte son naibin ölmüş ve büyük Gaybet başlamıştır. Bu süreye Gaybet-i Suğra dönemi denilir. Gaybet-i Suğra'nın tamamladıktan sonra büyük Gaybet başlamıştır. Büyük Gaybet şimdiye kadar devam eder ve tıpkı hadislerin bildirdiğine göre Mehdî el-Muntazar'ın zuhur tarihi ve Büyük Gaybetinin süreci hiçbir şekilde belli değildir.

Muhammed bin Abdullah el-Mehdî veya Muhammed en-Nefsüzzekiyye, Abbasiler'e karşı Medine'de başlatılan isyanın lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed el-Cevâd</span>

Muhammed el-Cevâd veya Muhammed el-Takî, Şiîliğin bir fırkası olan İsnâaşeriyye’nin dokuzuncu imamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Muhtar es-Sekafî</span> Siyasetçi ve teolog (622-687)

Muhtar es-Sekafî, Ali'nin oğullarından olan Muhammed bin Hanefiyye'nin imam olması gerektiğini benimseyen Muhtariyye hizibinin kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">El-Ebva</span>

El-Ebva, Suudi Arabistan'ın Mekke Bölgesi'nde bulunan bir köydür. Köy Kızıldeniz kıyısı ve Rebiğ şehri yakınlarında yer almaktadır.

Bu sayfada, İslam dininin peygamberi Muhammed'in amcasının oğlu ve damadı ileriki dönemde İslam Devleti'nin dördüncü halifesi Ali bin Ebu Talib (599-661)'in soy ağacı yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yemen imamları</span> Yemeni yönetmiş Zeydi imamlar

Yemen imamları ve daha sonra Yemen kralları, Yemen'de Zeydi Şii İslam'ının kutsanmış dini ve siyasi liderleridir. Tarihçi İbn Haldun imamlardan başa gelmelerini sağlayan kabileden, Banu Rassi veya Rassiler, telaffuza göre Banu Ressî veya Ressîler olarak bahseder. Orijinal Arap kaynaklarında Rassi terimi pek kullanılmaz. El-Mansur el-Kasım bin Muhammed'in kurduğu Rassidilerin alt kolu olan Kasımîler olarak da bilinir. 897'den itibaren Yemen'in bazı bölgelerinde dini ve siyasi yönetimini ellerinde tuttular. Bazen yönetim gücü imamlara değil, Memlûklerin, Osmanlıların valilerine aitti. İmamların; dini ilimler konusunda bilgili olması, savaşlarda Yemen'in reisi olduğunu kanıtlaması gerekiyordu. İmamlık iddiasında bulunanlar İslam'a çağrıda bulunurlardı. Bazen aynı anda iki imam olabiliyordu fakat bu durum çok nadirdir. Birçok İmami'nin aksine, Zeydiler İmamlarına ilahi veya insanüstü nitelikler atfetmezler. Zeydîler’in, kendine özgü bir sosyokültürel yapısı olan Yemen bölgesine intikal edip devlet kurmalarından itibaren günümüze kadar devam eden varlığı, siyasî bakımdan dönem dönem muğlak ve istikrarsız bir seyir izleyerek kesintilere uğramıştır.