Ali Ulvi Elöve
| Ali Ulvi Elöve | |
|---|---|
| Doğum | 1881 Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1975 İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Bülbüldere Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Şair, öğretmen, çevirmen |
Ali Ulvi Elöve (1881, Selanik - 15 Ağustos 1975, İstanbul), Türk şair, öğretmen, çevirmen ve dilci.
Türk edebiyatının ilk çocuk şairlerindendir. Çocuk edebiyatı, edebiyat tarihi, Türkçenin tarihi ve grameri üzerine araştırmaları vardır. Dağ Başını Duman Almış sözleriyle başlayan Gençlik Marşı'nın ayrıca Bir Tarafta Anadolu Bir Tarafta Rumeli marşının sözlerinin yazarıdır.[1]
Yaşamı
1881'de Selanik'te dünyaya geldi.[2][3] Annesi, Kavalalı Mehmed Ali Paşa zamanında Mısır'da gümrük bakanlığı yapmış Hacı Süleyman Efendi'nın torunu ve Recep Ağa'nın kızı Ayşe Süreyya Hanım'dır.[2][3] Ali Ulvi'nin babası Selanik muhasebe kaleminden emekliye ayrılmış bir memur olan Mustafa Fevzi'dir.[2][3]
İlk ve orta öğrenimini Selanik'te devrin modern eğitim veren okullarından Feyzi Sıbyan adlı rüştiyede yaptı. 1895'te mezun oldu. Bir yıl Selanik Mülki İdadisi'nin beşinci sınıfına devam ettikten sonra okuldan ayrılıp bir yıl Selanik Frerler Mektebi'ne devam etti; daha sonra Fransızca öğrenmek için ağabeyi ile Manastır'a gitti ve Manastır Frerler Mektebi'nde öğrenim gördü.[4]
Tesalya Golos Telgrafhanesi'nde posta katipliği, Serez Ecnebi Muharebe Telgraf memurluğu yaptı. Tekrar Selanik'e dönerek Selanik Darülmuallimin-i İptidaisi'ni bitirdi. Sınava girerek ilkokul öğretmenliği hakkı kazandı. 1898-1905 yıllarında Fevziye Mektebii'nde Türkçe ve Fransızca dersleri verdi. Bir yandan da Ağabeyi Necip Necati'nin imtiyaz sahibi olduğu “Çocuk Bahçesi” isimli derginin yazı işlerini 1905'te dergi kapatılan kadar yürüttü. Sağlık sorunları nedeniyle 1905'te öğretmenlikten ayrıldı.
31 Mart Vakası üzerine Hareket Ordusu’na katılarak İstanbul’a giden Ali Ulvi, Selanik'e geri dönmedi. Darülmuallimin Tatbikat bölümüne öğretmen olarak tayin edildi; Mustafa Satı Bey ile birlikte çalıştı.[4] Satı Bey'in bir konferansta çocuklara hitap edecek şiir ve şarkıların yazılmasını ricaya etmesi üzerine bu işe sarıldı. 1899'dan itibaren çocuk şiiri yazan ve çocuk dergilerinde yayımlayan Ali Ulvi Bey, bu alandaki çalışmalarının sonucu olarak “Çocuklara Neşideler”i yayınladı (1912). Kitapta La Fontaine, Victor Hugo ve Lamartin'den yaptığı şiir çevirilerinin yanında, ilhamını yine bu şairlerden aldığı şiirlere yer verdi.
1910 yılında Darülmuallimin Tatbikat Mektebi müdür yardımcılığına getirildi. 1911 yılından itibaren Darülmuallimin kadrosuna da katıldı ve orada sarf ve nahiv dersleri vermeye başladı. Aynı zamanlarda okul bünyesinde çıkarılan ve dönemin en önemli eğitim dergisi kabul edilen Tedrisat-ı İbtidaiyye Mecmuası’nda yazılar yayınladı.
İstanbul Erkek Öğretmen Okulu'ndaki görevi sırasında müzik öğretmeni Violonist Osman Zeki Üngör ve beden eğitimi öğretmeni Flütçü Adnan Bey'le birlikte Avrupa kökenli bestelere güfteler yazmaya başladı.[5] I. Dünya Savaşı yıllarında okul, Moda'daki St. Joseph Lisesi'nin binasına taşınıp eğitime oradan devam edildiği sırada Selim Sırrı Tarcan kendisinden bir İsveç marşı için Türkçe 4+4 veya 8 heceli bir güfte istemişti. Bu istek üzerine Gençlik Marşı'nın sözleri ortaya çıktı ve ilk defa Moda'daki İstanbul Erkek Öğretmen Okulu'nda söylendi ve ağızdan ağza hızla yayıldı.
Ali Ulvi Bey, 1911 yılında Feyz-i Sıbyan okulunun ilk kurucusu yazı işleri memuru Mısırlı Tevfik Efendi'nin kızı Ayşe Letâfet Hanım'la evlendi. Bu evlilikten 1914 yılında kızı Sema (Saliha Selma), 1926'da oğlu Mustafa Emil dünyaya gelmiştir.[4]
Selanik'te kapatılmak zorunda kalan Fevziye Sıbyan Mektebi, 1917 yılında İstanbul'da "İstanbul Fevziye Mektebi" adıyla yeniden faaliyete geçince öğretim işlerini denetleyen kurula seçildi. Bu görevden 1921'de istifa etti.
İstanbul Darülmualliminine uzun yıllar emek verdikten sonra 1923'te Adana Erkek Öğretmen Okulu'na edebiyat öğretmeni ve okul müdürü olarak atandı. 1925 yılında Bursa Erkek Öğretmen Okulu'nda, 1927'e Bursa Kız Öğretmen Okulu'nda edebiyat öğretmenliği yaptı.
Bursa'da Kız Öğretmen Okulu'nda görev yaptığı sıranda Türk Dil Kurumunun gramer-sentaks koluna üye seçildi. Kendisine öncelikle Bursa Ulu Cami’de bulunan, iki Kur’an tercümesi, fişlenmek ve taranmak üzere verildi. Ardından başka birçok tarama işi daha yaptı. Bir yandan da İbrahim Şefik (İşçil) isimli bir doktorla birlikte, tıp terimlerini Türkçeleştirmek için uğraştı.[4] Türkçe Hekimlik Terimleri Üzerine Bir Deneme” adlı eser ortaya çıktı.
Elöve, 1939-1945 yılları arasında Gazi Eğitim Enstitüsü'nde öğretim görevlisiydi. Jean Deny'nin yapıtını Türk Dili Grameri adıyla Türkçeye çevirdi.[6] Kütahyalı Abdurrahman Fevzi Efendi'nin Mikyasü'l-Lisan ve Kırtasü'l-Beyan adlı yapıtını günümüz Türkçesine çevirdi. Gazi Eğitim Enstitüsü'nden emekli olduktan sınra da Türk Dil Kurumunda uzman olarak çalışmayı sürdürdü.
1956'da eşini kaybettikten sonra çocuklarının yaşadığı İstanbul'a yerleşen Elöve, 1963'te bir göz hastalığı sonucu görme yetisini kaybetti. 1975'te vefat etti. Kabri Üsküdar Bülbüldere Mezarlığı'ndadır.[3]
Elöve'nin torunu Itır Gürdemirel bir dönem Yeşilçam sinemasında boy göstermiştir.[7]
Kaynakça
- ^ YARDIMCI, Mehmet (13 Mayıs 2021). "Dağ Başını Duman Almış Marşı'nın yazılış öyküsü - Mehmet YARDIMCI". Yeni Çağ Gazetesi. 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2022.
- ^ a b c "Yaşıyan yazarlarımız. Ali Ulvi Elöve". 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "Ali Ulvi Elöve". 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d Miriam Zeliha Stebler Çavuş, Ali Ulvi Elöve'nin Şiirlerinin Eğitsel Açıdan İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2007
- ^ "Ali Ulvi Elöve, Muzkiotek.com.tr Erişim tarihi:03.04.2015". 8 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2015.
- ^ "Ömer Faruk Akün, Deny, Jean, İslam Ansiklopedisi Cilt 9". 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2015.
- ^ "Itır Gürdemirel kimin torunu ?". Biyografi.com. 30 Ocak 2024. 30 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2024.
