İçeriğe atla

Ali Ruhi Efendi

Ali Ruhi Efendi
DoğumGambili, Girne, Kıbrıs
MeslekDevet adamı, hayırsever
Tanınma nedeniBanisi olduğu eserler

Ali Ruhi Efendi, Kıbrıslı devlet adamı, hayırsever.

Hayatı

Hayatı hakkında pek fazla bilgi bulunmamaktadır. Girne'ye bağlı Gambili'de (Hisarköy) doğmuştur. 1826'da, II. Mahmut döneminde, Tersane Hazinesi tarafından Kıbrıs muhassıllığı görevine atanmıştır. Bu görevi sürdürürken dört çeşme, bir cami, bir kütüphane, bir sıbyan mektebi ve bir muvakkithane yaptırmıştır. Bu eserlere gelir oluşturması amacıyla vakıflar kurdurmuştur.[1]

Eserleri

Lefkoşa Laleli Camii ve Çeşmesi

Ana madde: Laleli Camii (Lefkoşa)

Ali Ruhi Sokağı üzerinde yer alır. 12,85x3,30 metre ölçülerindedir. Eski bir Orta Çağ şapeli üzerine inşa edilen yapı, mihrap, minber, minare ve son cemaat yeri eklenerek 1826-1827 (H. 1242) yılları arasında camiye çevrilmiştir. Ali Ruhi Efendi, Lefkoşa'daki üç dükkanını, Sarayönü'nde bulunan bir berber dükkanını, Mofsili ve İncirli köylerinde yer alan 130 zeytin ağacını camiye gelir olması amacı ile vakfetmiştir.[2]

Cami, 19. yüzyılın başlarında onarım görmüştür. 1908 yılında tekrar onarım görmüştür. Bu onarımı yapan Nikolaki Kalla'ya onarım ücreti olarak £17,10 ödenmiştir.[3]

Laleli Sıbyan Mektebi

Caminin yanında yer almaktaydı. 1826 yılına tarihli bir kayda göre mektep hocasına günlük 16 kuruş verilmesi amacıyla bir vakıf kurulmuştur.[4] 1893 yılında tek odalı mektepte 80 öğrenci eğitim görmekte idi. Odanın onarılması ve genişletilmesi için Evkaf İdaresi'ne başvurulmuş, bu iş için Nikolaki Kalla görevlendirilmiştir. 1930'lu yıllarda dikiş-nakış kursu olarak hizmet vermeye devam etmiştir.[3]

Yapıya ait herhangi bir kalıntı günümüze ulaşamamıştır. Yapının kitabesi ise 1965 yılında sökülerek Mevlevi Tekkesi Müzesi'ne taşınmıştır.[5]

Sultan Mahmut Kütüphanesi

Ana madde: Sultan II. Mahmut Kütüphanesi

Lefkoşa'da, Surlariçi Bölgesi'ndeki Selimiye Camii'nin doğusunda yer almaktadır. II. Mahmut'un emri ile 1829-1830 (H. 1245) yılları arasında inşa edilmiştir.[6][7] Kütüphanenin giderleri II. Mahmut'un kişisel varlığından karşılanmıştır. II. Mahmut kütüphaneye Kütüphane-i Amire (Devlet Kütüphanesi) ismini verir. Buna rağmen kütüphane halk arasında II. Mahmut Kütüphanesi ya da Sultan Mahmut Kütüphanesi olarak bilinir.[8]

Küçük Medrese Çeşmesi

İdadi Sokağı'nda yer alır. 1827-1828 (H. 1244) yılları arasında inşa edilmiştir. Yapımında kesme taş kullanılmıştır. Kitabesi mermerden yapılmıştır. Arap Ahmet Suyu'ndan beslenmektedir.[9]

Kuru Çeşme

İlk inşa edildiği tarihte Karakaş Bahçesi'nde yer alan çeşme yol genişletme çalışmaları nedeniyle yerinden sökülerek Kuruçeşme Sokağı üzerinde günümüzde bulunduğu yere taşınmıştır. 1827-1828 (H. 1244) yılları arasında inşa edilmiştir. Yapımında kesme taş kullanılmıştır. Kitabesi mermerden yapılmıştır. 1980'lere kadar işlevini sürdürmüştür.[10]

Büyük Medrese Çeşmesi

1827-1828 (H. 1243) yılları arasında Büyük Medrese'ye ek olarak inşa edilmiştir. 1936 yılında medrese yıkılınca, çeşme de yerinden kaldırılarak aynı alanda yapılan imam hatip mektebinin arkasına taşınmıştır. 1980'lere kadar işlevini sürdüren çeşme[11], 1990-1993 yılları arasında bölgeye bir depo yapımı sırasında tamamen yıkılmıştır.[12]

Büyük Medrese Muvakkithanesi

Kıbrıs Şer'iyye Sicili'nden, Büyük Medrese için bir muvakkıthane yapıldığı öğrenilmektedir. 16 Ekim 1865 (H. 25 Cemaziyelevvel 1282) tarihli bir kayda göre bu muvakkithanenin muvakkitliğine Osman Efendi bin Mehmed tayin edilmiştir.[13] Günümüze herhangi bir kalıntısı ulaşmamıştır. İnşa tarihi ve mimarisi ile ilgili herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Ali Ruhi Efendi'nin muhassıllığı döneminde, 1826-1831 yılları arasında inşa edilmiş olabileceği tahmin edilmektedir.

Kaynakça

Özel
  1. ^ KAVALÇALAN, ENES. KIBRISLI ALİ RUHİ EFENDİ VE KIBRIS’TAKİ İMAR FAALİYETLERİ. 
  2. ^ Kıbrıs Şer'iyye Sicilleri (K.Ş.S) 33,27/2; K.Ş.S. Kara Kaplı Vakfiye Kaydı 33/1
  3. ^ a b Bağışkan, 2005 & 88.
  4. ^ Behçet, 1969 & 50.
  5. ^ Çuhadaroğlu ve Yunus, 1975 & 4.
  6. ^ Behçet, 1969 & 41.
  7. ^ Bağışkan & 2005 352.
  8. ^ Parmaksızoğlu, 1964 & 9.
  9. ^ Altan & 1986 635.
  10. ^ Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Başkanlığı, 1982 & 39.
  11. ^ Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Başkanlığı, 1982 & 38.
  12. ^ Hikmetağalar & 1996 247.
  13. ^ K.Ş.S Küçük Vakfiye, 61/1
Genel
  • Altan, Mustafa Haşim (1986). Belgelerle Kıbrıs Türk Vakıflar Tarihi. Kıbrıs: Kıbrıs Vakıflar İdaresi Yayınları. 
  • Bağıskan, Tuncer (2005). Kıbrıs'ta Türk Osmanlı Eserlerli. Lefkoşa: Kuzey Kıbrıs Müze Dostları Derneği Yayını. 
  • Oğuz Filiz, Çuhadaroğlu Fikret (1975). "Kıbrıs'ta Türk Eserleri". Röleve ve Restorasyon Dergisi. 2 (1). s. 76. 
  • Kıbrıs'ta Türk Eserleri. Kıbrıs Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü Yayını. 1982.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

İlgili Araştırma Makaleleri

Yahya Efendi Tekkesi, İstanbul'da Yahya Efendi tarafından kurulmuş tekkedir. Beşiktaş'ta, Yıldız mahallesi, Yahya Efendi Çıkmazı'nda yer alır. Tekkenin çeşmesinin kitabesinden yola çıkarak kuruluş tarihinin 1538 olduğu tahmin edilir. Tekkelerin 1925 yılında kapatılmasından beri cami olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zeynep Sultan Camii</span>

Zeynep Sultan Camii 1769 yılında III. Ahmed'in kızı Zeynep Sultan tarafından Ayazma Camii'nin de mîmarı olan Mehmed Tahir Ağa'ya yaptırılmış barok tarzındaki câmidir. Mîmârî tarzına bulunduğu mekân göz önüne alınarak karar verilmiştir. Bu özel tarzı ve yapımında kullanılan malzemeler nedeniyle Bizans kiliselerini anımsatır.

<span class="mw-page-title-main">Nuruosmaniye Camii</span> İstanbulda Barok mimari tarzında yapılan ilk cami

Nuruosmaniye Camii, İstanbul'da inşa edilmiş ilk barok özellikli camidir. Çemberlitaş semtinde, Kapalıçarşı girişinde yer alır. 1748-1755 yıllarında inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zal Mahmud Paşa Camii</span> Mimar Sinanın yaptığı cami, medrese, türbe, çeşmeden meydana gelen bir külliye

Zal Mahmud Paşa Camii İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Zal Mahmut'un Mimar Sinan'a yaptırdığı cami, medrese, türbe, çeşmeden meydana gelen bir külliyedir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Ağa Camii</span>

Mehmed Ağa Camii, İstanbul Fatih ilçesi Çarşamba semtinde 16. yüzyılda III. Murad zamanının Dârüssaâde ağası Habeşî Mehmed Ağa tarafından yaptırılan cami.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs'taki medreseler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kıbrıs'ta Osmanlı İmparatorluğu döneminde yapılmış on beş medrese bulunmaktaydı. Vakfıye defterlerine göre ise kayıtlı on bir tane medrese vardı. Bu medreseler, lise düzeyinde eğitim vermekteydi. Adadaki ilk medrese, 1573'te, Lefkoşa'da inşa edilen Büyük Medrese'dir. Yine Lefkoşa'da bulunan Küçük Medrese ise, ondan beş yıl sonra inşa edilmiştir. On iki medresenin sadece sekizi İngiliz dönemine kadar eğitimine devam edebilmiştir.

Büyük Medrese, Lefkoşa'da bulunan bir medreseydi. 1573-1936 yılları arasında var oldu.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Medrese</span>

Küçük Medrese, Lefkoşa'da yer alan, günümüzde tamamen yıkılmış bulunan bir medrese. Konumu Selimiye Meydanı'nın kuzeyinde, Kadı Menteş Konağı ile Küçük Medrese Sokak arasındaydı. 1579-80 yılında inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Han</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir han

Büyük Han, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir handır. Tarihsel olarak Kıbrıs'ın en büyük hanı olup kendisi gibi Asmaaltı Meydanı'nda yer alan Kumarcılar Hanı'yla birlikte Lefkoşa'da Osmanlı döneminden günümüze ulaşan iki handan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa Mevlevihanesi</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir müze

Lefkoşa Mevlevihanesi veya Mevlevi Tekkesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Kuzey Lefkoşa'da 1593 yılında Kıbrıs fatihlerinden Arap Ahmet Paşa tarafından kurulan mevlevihanedir. Semahane ve türbe kısmı günümüze kadar gelebilmiştir ve Mevlevi-Tekke Kültürü müzesi olarak kullanılmaktadır. Girne Kapısı yakınlarındaki Mevlevihane, Kıbrıs'ın Osmanlı döneminde en önemli yapılarından birisidir. Tarihi boyunca gemi ile hacca gidenlerin uğrak yeri olan mevlevihane, yetiştirdiği insanlar ve verdiği hizmetlerle Kıbrıs Türk tarihinin önemli kurumlardan birisi olmuştur. Dânişî ve İlmî mahlaslarıyla şiirleri olan Dânişî Ali Dede, Siyahi Mustafa Dede, Hızır Handi Dede, Siyahi Mustafa Dede'nin oğlu Arif Dede, Sadri Dede, Danişi Ali Dede'nin oğlu Muhammed Mukim Dede, Talib Dede, Nesib Dede, Müneccimbaşı Ahmed Dede, Derviş Lebib Lefkoşa Mevlevihanesi'nde yetişmiş şairler arasındadır. 17. yüzyılda bina bakımsızlıktan harap olunca Rumeli Beylerbeyi Ferhad Paşa Mevlevihane'yi yeniden inşa ettirmiş ve tekke kendi adıyla anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Salepçioğlu Camii</span> İzmir, Türkiyede bir cami

Salepçioğlu Camii İzmir'in Konak ilçesinde bulunan Salepçizade Hacı Ahmed Ağa tarafından yaptırılmış ve 1897-1905 yılları arasında inşası tamamlanmış cami.

<span class="mw-page-title-main">Sarayönü Camii</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Sarayönü Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Mevcut cami 1902 yılında tamamlanmış olup, daha önce aynı yerde bulunan bina kiliseden camiye çevrilmişti. Tarihsel olarak Lefkoşa'nın idari merkezi niteliğindeki Sarayönü Meydanı'nda yer almış olan caminin meydanla bağlantısı 1960'larda kesildi.

<span class="mw-page-title-main">Turunçlu Camii</span> Camii

Turunçlu Camii, Turunçlu Fethiye Camii olarak da bilinir, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde, İplikpazarı Mahallesi'nde yer alan bir camidir. Osmanlı dönemine tarihlenir. Beliğ Paşa Caddesi'nde yer almaktadır.

Tandi’nin Hamamı, Lefkoşa, KKTC'de, Lefkoşa Surları içinde Barbaros ve Atilla sokaklarının kesiştiği köşenin karşısında yer almaktadır. Kesme taştan yapılmış bir yapıdır. Kitabesi bulunmamaktadır. 1900'lü yılların başında Gosti Giryagu Tandi tarafından yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Laleli Camii (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşa, Kuzey Kıbrısta bulunan cami

Laleli Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde, Abdi Çavuş mahallesinde yer alan bir camidir. Ali Ruhi Sokak'ta yer alır. "Laleli Camii" adının, orijinal minaresini süsleyen lale motiflerinden türemiş olduğu düşünülmektedir. Aslen küçük bir Orta Çağ kilisesi olan yapı 19. yüzyılda büyütülmüş ve camiye çevrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İplik Pazarı Camii</span>

İplik Pazarı Camii, Kuzey Lefkoşa'da bulunan surlariçi bölgesinde, İplik Pazarı-Korkut Efendi Mahallesi'nde yer alan bir camidir. İplik Pazarı Caddesi'nde yer almaktadır. Minaresi, Kıbrıs'taki minareler içinde tepesi taştan yapılmış ender örneklerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Arabahmet Camii</span> camii

Arabahmet Camii, diğer isimleriyle Arap Ahmed Paşa Camii veya Ahmed Paşa Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Arabahmet Mahallesi'nde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Cami (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Yeni Cami, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. İçinde bulunduğu Yenicami Mahallesi'ne adını verir. Mevcut cami 1898-1899 yılında tamamlanmış olup, yanında bulunan ve günümüze kalıntıları ulaşan eski cami ise kiliseden çevrilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Dükkânlar Önü Camii</span> Lefkoşadaki bir cami

Dükkânlar Önü Camii, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) başkenti Kuzey Lefkoşa'nın Karamanzade Mahallesi'nde yer alan bir camidir. Yapı, günümüzde KKTC Milli Arşiv Dairesinde tercümesi bulunan Hicri 1254/Miladi 1838 tarihli vakfiyede, Baf Kapısı civarında Tevfik Camii olarak geçmektedir. Özgün hâli ile günümüze ulaşamayan cami, 1962 yılında bakımsızlıktan yıkılmıştır. Yıkılışından sonra tekrar inşa edilmeyen yapı, Kıbrıslı Türkler ve Kıbrıslı Rumlar arasında yaşanan toplumsal çatışmalar neticesinde ayırıcı olarak çekilen yeşil hattın yanından geçmiş olması nedeniyle kaderine terk edilmiştir. 2017 yılında KKTC Vakıflar İdaresi ve TC Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün işbirliği ile hazırlanan restitüsyon-rekonstrüksiyon projeleri ile caminin yeniden inşa çalışmaları başlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Korkut Hamamı</span> Kuzey Lefkoşa, KKTCde bir hamam

Korkut Hamamı, Korkut Efendi Hamamı ya da Çukur Hamam olarak da bilinir, Lefkoşa'nın kuzeyinde, Surlariçi bölgesinde, Korkut Paşa mahallesindeki Beliğ Paşa Sokak'ta yer alan bir hamamdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.