Ali Kılıç
| Ali Kılıç | |
|---|---|
 | |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 1., 2., 3., 4. ve 5. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 23 Nisan 1920 - 27 Aralık 1938 | |
| Seçim bölgesi | 1920 – Gaziantep 1923 – Gaziantep 1927 – Gaziantep 1931 – Gaziantep 1935 – Gaziantep |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Süleyman Asaf 1885 Valideçeşme, Beşiktaş, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu[1] |
| Ölüm | 14 Temmuz 1971 (86 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi Yeni Türkiye Partisi |
| Evlilik(ler) | Hümeyra Aykut[2][3] Füreya Koral Seria Kılıç[4][5] |
| Akraba(lar) | Hamit Nafiz Pamir (eniştesi) |
| Çocuk(lar) | Yalın[2][3][4] Gündüz[2][3][4] Keskin[2][3][4] Altemur[2][3][4] |
| Mesleği | Asker |
| Ödülleri |  |
| Askerî hizmeti | |
| Takma adı | Kılıç Ali |
| Bağlılığı |  Osmanlı (1909-1919) Türkiye (1919-1927) |
| Hizmet yılları | 1909-1927 |
| Rütbesi | Milis Albay |
| Çatışma/savaşları | I. Dünya Savaşı Kurtuluş Savaşı |
Ali Kılıç ya da bilinen adıyla Kılıç Ali (1885, Beşiktaş - 14 Temmuz 1971, İstanbul), Türk asker ve siyasetçi.[6] Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün kurucuları arasındadır.[7]
Hayatı
Baba tarafı Rodos'tan gelme "Hüsrevoğulları" sülalesine mensup olup sülalenin diğer bir adı da "Yeşilimamoğulları"dır. Babasının anne tarafı ise Kafkasya'dan 1800'lü yılların sonunda Hendek'e göçen Abhazlardandır. Babası Tevfik Bey askerdir ve Saray Muhafız Kıtasında miralaylığa kadar yükselmiştir. Annesi Demsaz Hanım ise genç yaşta Osmanlı Sarayına verilmiş, orada yetişmiş, daha sonra da "çırağ" edilerek Tevfik Bey'le evlendirilmiştir. Asaf bu ailenin tek erkek ve en büyük çocuğudur. Vesiret, Naime ve Nedime isminde üç tane de kız kardeşi vardır.[8]
3 Mart 1906 tarihinde İstanbul Gedikli Küçük Zabit Mektebi'ni (Astsubay Okulu) bitirir. Harp okulu öğrencisi olmamasına rağmen başarılı hizmetleri nedeniyle 1909'da teğmenliğe, 1915'te üsteğmenliğe yükseldi. Balkan Savaşı sırasında Çanakkale Cephesi'nde görev aldı ve bu sırada bacağından yaralandı. Asaf Üsteğmen İstanbul'da görev yaparken karargah çadırının hemen yanında bulunan bir konaktaki Hümeyra adındaki bir kıza uzaktan aşık olur. Bacağındaki yaranın tedavisi için Almanya'ya giden Asaf 1916 yılında dönüşünde Bakırköy'de yaşayan güzel kızı bulup evlenmiş. 1918 yılında yüzbaşılığa terfi eder. Bu sırada "Birinci Sınıf Harp Nişanı" ile taltif edilir. Ardından Genelkurmay Başkanı Enver Paşa'nın kardeşi Nuri Paşa'nın yaveri olarak Kafkas İslam Ordusu'na katılarak Bakü'ye gitti.[8]
Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin hezimete uğraması üzerine İstanbul'a döndü.
Birinci Dünya Savaşından sonra İstanbul'dadır. Bu sırada eski komutanlarından Nuri Paşa'nın kendilerine haber yollamasıyla Orta Asya'da bulunan Enver Paşa'nın yanına gitmek için arkadaşları Yüzbaşı Selim (Yörük) ve Yüzbaşı Osman (Tufan) ile birlikte Orta Asya'ya gitmek için çareler ararlar. Ancak ellerinde para yoktur ve bu sorunu halletmek için geçmiş yıllardan tanıdıkları İttihat Terakki'nin eski mesul muhasibi Celal Bey'e (Bayar) (Galip Hoca adıyla da bilinir) başvururlar. Celal Bey onlara "İstediğiniz parayı vereyim, Orta Asya'ya gidin. Enver Paşa'nın ordusuna katılın, ama iyi düşünün; geri döndüğünüzde acaba Anadolu'yu yerinde bulabilecek misiniz? Bana kalırsa Sivas' a gidip Mustafa Kemal'e katılın." der. Bunun üzerine arkadaşları ile birlikte Anadolu'ya geçerek 1 Eylül 1919' da Mustafa Kemal'in Sivas'taki karargahına ulaşır. Ancak Mustafa Kemal, Enver Paşa'nın adamları olarak bildiği bu üç genci önce kabul etmek istemez, onları "Enver Paşa'nın casusları olarak görür. Yine de Asaf Bey Mustafa Kemal' in verdiği her görevi yerine getirir, sonra da bir sınavdan geçer. Mustafa Kemal nedense Asaf ismini beğenmediğinden nereli olduğunu sorar. "İstanbulluyum. Beşiktaş Valideçeşme Kılıç Ali Mahallesi'ndenim" cevabını alınca Asaf Bey' e Kılıç Ali ismini verip arkadaşları ile birlikte Güney Cephesinde Ayıntab (Antep) ve Maraş'ta görevlendirir.[8]
28 Ekim 1919 tarihinde Mustafa Kemal Paşa tarafından Maraş, Antep yöresinde Ayıntab-Maraş ve Havalisi Kuvâ-yi Milliye Komutanı olarak Kuvâ-yi Milliye'yi kurmakla görevlendirildi. Fransız ve Ermenilere karşı Milli Direnişi örgütler. Bölgede bulunan Fransız İşgal Kuvvetlerinin komutanına meydan okuyan mektuplar yazmaktan da geri durmaz. Bu göreve giderken de Mustafa Kemal Paşa'nın önerisiyle, Beşiktaş'ta oturduğu mahalleden hareketle, sonradan adı yerine geçecek olan kod adını (Kılıç Ali) aldı.[9] Karayılan ve Şahin Bey ile birlikte çıkan ayaklanmaları ve Kırşehir İsyanı'nı bastırdı. Keferdiz (Sakçagözü) ağası Hurşit Ağa'nın konağını karargâh olarak kullandı ve Hurşit Ağa'nın 200'den fazla silahlı adamının askeri taktiklerini koordine etti. Yine Hurşit Ağa'nın kişisel servetiyle aldığı silahların ve cephanenin bölgedeki direnişçilere ulaşmasını sağladı. Ağrı İsyanı sırasında kurulan İstiklal Mahkemeleri'nde üyelik yaptı. Başarılarından ötürü 21 Ekim 1923 tarihinde Kırmızı-Yeşil şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi. II. Dönem Ankara İstiklâl Mahkemesi Üyeliği yapmıştır.
Kılıç Ali 1919 yılından 1938 yılına kadar Atatürk' ün yanından hiç ayrılmamıştır. Tarihi Park Otel'in sahibi olan Ermeni asıllı bir Türk vatandaşının zamanında anlattığına göre "Atatürk, otelde arkadaşlarıyla yemek yerken, birden elektrikler söndü. Birkaç dakika sonra yine geldi. Ortalık aydınlandığında görünen manzara şu idi: Atatürk'ün yanında bulunan Kılıç Ali ve diğer kişiler, ellerinde tabancaları, Gazi'nin üzerine vücutlarını siper etmiş bekliyorlardı."[8]
1920-1938 yılları arasında Antep milletvekilli olarak TBMM'de bulundu. Atatürk'ün 1938 yılında ölümünden sonra Cumhurbaşkanı İnönü tarafından 1939 seçimlerinde aday gösterilmemiştir. 7 Haziran 1934 tarihinde Milis Albay rütbesiyle ordudan emekli oldu. Hurşid Ağa'nın Hatay'ın anavatana katılması için Hatay Cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen'e verdiği desteğin devletle koordinesini sağladı.[10] Kılıç Ali İş Bankası' nın da kurucu üyelerindendir ve banka yönetim kurulunda 1960 yılına kadar görev yapmıştır. 1961'de Yeni Türkiye Partisi'nin kurucuları arasında yer aldı.
Cumhuriyet tarihinin ilk kadın seramikçisi Füreya Koral ile evlendi. Yalın Kılıç,[2][3][4] futbolcu ve teknik direktör Gündüz Kılıç,[2][3][4] Keskin Kılıç[2][3][4] ve yazar Altemur Kılıç'ın babasıdır.[2][3][4]
14 Temmuz 1971 tarihinde İstanbul'da öldü. Zincirlikuyu Mezarlığı'nda defnedildi.
Kitapları
- Hatıralarını Anlatıyor (1955)
- Atatürk'ün Hususiyetleri (1955)
- İstiklal Mahkemesi Hatıraları (1955)
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2024.
- ^ a b c d e f g h i "Milliyet - 19 Mayıs 1980 - MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 23 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h i "Milliyet - 10 Nisan 1990 - MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 15 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h i "Milliyet - 16 Temmuz 1971 - MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Milliyet - 24 Temmuz 1971 - MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu, Türk Parlamento Tarihi, Millî Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem 1919-1923 - III. Cilt: I. Dönem Milletvekillerinin Özgeçmişleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara, 1995, ISBN 975-7291-06-4, s. 423.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2024.
- ^ a b c d Atatürk'ün Sırdaşı Kılıç Ali'nin Anıları Derleyen: Hulusi TURGUT
- ^ "Füreya" - Ayşe Kulin, s. 46, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2004
- ^ Hatay'ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar - Tayfur Sökmen / Tarih Kurumu Yayınları - 1992
