İçeriğe atla

Ali Hasan el-Mecid

Ali Hasan el Mecid
Doğum30 Kasım 1941
 Irak
Ölüm25 Ocak 2010 (68 yaşında)
MeslekSiyaset adamı
Boy1,86 m (6 ft 1 in)

Ali Hasan el Mecid (Kimyasal Ali, Arapça: علي حسن المجيد) (d. 30 Kasım[1] 1941 - ö. 25 Ocak 2010) Iraklı asker ve devlet adamı.

Saddam Hüseyin'in kuzenidir. 1988 yılındaki Halepçe Katliamı sırasında kullanılmasını emrettiği kimyasal silahlar nedeniyle Kimyasal Ali lakabını almıştır. 1990-1991 arasında Irak'ın işgal ettiği Kuveyt'in yönetimini üstlendi. Körfez Savaşı'ndan sonra (1991-1995) Savunma Bakanlığı görevine getirildi. Irak'ın işgali sırasında Nasiriye Muharebesinde çarpışmış, öldüğü sanılmış ancak daha sonra 21 Ağustos 2003 tarihinde koalisyon güçlerince gözaltına alındığı açıklanmıştır. İnsanlığa karşı suç işlemek ve soykırım suçlarından yargılandığı davada 24 Haziran 2007 tarihinde hakkında idam cezası kararı verildi.[2] Temyiz sürecinden sonra onanan idam kararı 25 Ocak 2010 tarihinde gerçekleştirildi.[3]

Körfez Savaşı ve Enfal hareketi

Kimyasal Ali lakabı el Mecid'e Kürtler tarafından verilmiştir.[4] Irak'taki Kürt azınlığa karşı 1986 ve 1988 yılları arasında El Enfal Hareketi adı verilen geniş çapta bir Araplaştırma ve zorunlu göç politikası izlemiş ve kimyasal silahları bu dönemde kullanmıştır. Irak'taki Kürt kaynaklarına göre el Mecid bu lakapla açıkça övünmüştür.[4]

1990 ve 1991 yıllarında Irak tarafından işgal edilmiş olan Kuveyt'in yönetim görevinde bulunduğu süre içinde Şiiler ve Kürtler tarafından çıkarılan ayaklanmaları güç kullanarak bastırmada büyük rol oynamıştır.

Kaynakça

  1. ^ Patrick Cockburn, The Independent, 26 Ocak 2010, Ali Hasan el Mecid: "Kimyasal Ali" olarak da bilinen Iraklı devlet adamı soykırım ve insanlığa karşı işlenen suçlar nedeniyle idam edildi 16 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (WebCite® tarafından arşivlenmiştir: http://www.webcitation.org/5n4hZVRDR 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  2. ^ "ntvmsnbc". 21 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2007. 
  3. ^ 25 Ocak 2010 tarihli 24 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Daily Telegraph haberi (İngilizce) 8 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ a b Alex Efty, 17 Nisan 1991, Rebels Welcome Safe Haven Promise

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Irak</span> Batı Asyada bir ülke

Irak, resmî adıyla Irak Cumhuriyeti, Batı Asya'da bir ülkedir. Kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneydoğuda Kuveyt, güneyde Suudi Arabistan, güneybatıda Ürdün, batıda ise Suriye ile sınır komşusudur. Başkenti ve en büyük şehri Bağdat olan federal parlamenter cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt</span> Arap Yarımadasının kuzeydoğusundaki bir ülke

Kuveyt, resmî adıyla Kuveyt Devleti, Arap Yarımadası'nın kuzeydoğusunda, Basra Körfezi kıyısında yer alan ülkedir. Kuzeyde Irak ve güneyde Suudi Arabistan ile komşudur. Ülkenin ismi, Arapçada "su kenarındaki kale" anlamına gelen akwat kelimesinden gelmektedir. Yüzölçümü 17.818 km² olan ülkenin nüfusu 2020 tahminiyle yaklaşık 2,9 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Saddam Hüseyin</span> 5. Irak cumhurbaşkanı

Saddam Hüseyin Abdülmecid et-Tikriti, Iraklı siyasetçi. Irak'ın beşinci cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Savaşı</span> ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin, Irakı işgaliyle başlayan savaş (2003-2011)

Irak Savaşı, 20 Mart 2003'te Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık önderliğinde oluşturulmuş Çokuluslu Koalisyon Kuvvetleri'nin bir askerî harekâtla Irak'a girmesiyle başlayan ve devam eden savaş. Ayrıca İkinci Körfez Savaşı, Irak'ın İşgali ve koalisyon ülkelerince Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu olarak da adlandırılır. 21 Ekim 2011 tarihinde ABD Başkanı Barack Obama yaptığı açıklamada, ülkedeki ABD askerlerinin 31 Aralık 2011'e kadar geri çekileceğini açıkladı. 15 Aralık 2011 tarihinde Bağdat'ta bulunan Amerikan Üssü'nden son Amerikan Bayrağı'nın indirilmesiyle savaş resmen sona ermiştir. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry savaşın vahim bir hata olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Irak-İran Savaşı</span> 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında geçen savaş

Irak-İran Savaşı, İran'da Tahmilî Savaş veya Mukaddes Müdafaa, Irak'ta Saddam'ın Kadisiyesi ve Arap Dünyasında Birinci Körfez Savaşı olarak anılan 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında yaşanmış savaş. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, iki milyon kişinin yaralanmasına, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır. Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halepçe Katliamı</span> İran-Irak Savaşında Kürtlere karşı düzenlenen başkaldırıyı bastırma operasyonu

Halepçe Katliamı veya Halepçe'ye zehirli gaz saldırısı, İran-Irak Savaşı esnasında Saddam Hüseyin'in, 1986-1988'de Irak'ın kuzeyinde Kürtlere karşı düzenlettiği El-Enfal Harekâtı adlı başkaldırıyı bastırma operasyonunun bir parçasıdır. Kanlı Cuma olarak da bilinen bu ağılı gaz saldırısı Kürt halkına yapılmış bir katliam olarak kabul edilir. Birleşmiş Milletlerce yürütülmüş tıbbi incelemeler sonucunda saldırıda hardal gazı ile türü tespit edilememiş bir sinir gazı çeşidinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Huzuru Temin Harekâtı</span>

Huzur Harekâtı ya da Huzuru Temin Harekâtı (1991-1996 arasında Huzur Harekâtı-2 Körfez Savaşı'ndan sonra, Kuzey Irak'taki Kürtleri Saddam Hüseyin'in saldırılarından korumayı amaçlayan, Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde savaşa katılan diğer müttefik ülkelerin de dahil olduğu ve Türkiye üzerinden gerçekleştirilen askerî harekât. Bu harekâtı uygulayan hava birliğinin adı olan "Poised Hammer" yanlış bir biçimde "Çekiç Güç" adıyla Türkçeye tercüme edilmiş ve uzun yıllar Türkiye'de yaygın biçimde bu harekâtı ve 1997-2003 yılları arasında bu harekâtın devamı olan Kuzeyden Keşif Harekâtı'nı uygulayan Birleşik Görev Gücü'nün yerine kullanılmıştır.

El-Enfal Operasyonu, El-Enfal Harekâtı veya El-Enfal Soykırımı, Irak'taki Saddam Hüseyin rejimi tarafından yürütülen ve liderliğini Ali Hasan el-Mecid'in yapmış olduğu, esas olarak Kürtleri hedef alan bir operasyondur. Operasyon ismini Kur'an'daki Enfal Suresinden almaktadır. Irak'taki Baas rejimi bu kodadı ile gerek peşmerge isyancılara gerekse kırsal Kuzey Irak'ın çoğunluğu Kürt sivillerden oluşan nüfusuna karşı 1986 ve 1989 arasında bir dizi saldırıda bulunmuştur. Operasyon özellikle 1988 yılında doruğuna ulaşmıştır. Enfal Operasyonu kara harekâtları, havadan bombalamalar, yerleşkelerin sistematik bir şekilde yıkılması, toplu zorunlu göçler, idam mangaları ve kimyasal silah kullanımı içermiştir ki operasyonun baş ismi el-Mecid buradan hareketle daha sonra "Kimyasal Ali" olarak anılmaya başlanmıştır. Operasyon ayrıca Süryanileri ve Irak Türkmenlerini de hedef almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Meşal Acil el-Yaver</span> Iraklı siyasetçi

Gazi Meşal El Yaver, Iraklı siyasetçi, inşaat mühendisi ve Irak eski cumhurbaşkanı. 2004'te Saddam Hüseyin'in idam edilmesinden sonra yasal olmayan bir şekilde Irak devlet başkanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Taha Yasin Ramazan</span>

Taha Yasin Ramazan, eski Irak Halk Ordusu Lideri (1974–1991) ve Başkan Yardımcısı (1991–2003). Eski Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in sağ koluydu.

Irak Direnişi ABD Silahlı Kuvvetleri öncülüğündeki yabancı silahlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilen Irak’ın işgalinin ardından işgal kuvvetlerine, işgal kuvvetlerinin sayesinde iktidara gelmiş olan yönetime karşı silahlı mücadele yürüten, destek veren Iraklı ve yabancı tüm unsurları kapsar. Direniş, ABD önderliğindeki Çokuluslu Güç birliklerinin yanı sıra, iş birliği yaptığı gerekçesiyle diğer Iraklı gruplarla da savaşmaktadır. Direniş, çeşitli farklı taktikler kullansa da asimetrik savaş gereğince genelde gerilla taktiklerine başvurmaktadır.

Irak ambargosu, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından Irak'a yönelik uygulanan ekonomik ve ticarî yaptırımların toplamıdır. Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesinden dört gün sonra 6 Ağustos 1990 tarihinde yürürlüğe konan yaptırımlar Körfez Savaşından sonra da sürmüş, 22 Mayıs 2003 günü Irak Savaşının ardından ülkenin işgal edilip Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Ambargonun açıklanan temel amacı Kuveyt'i işgal eden Irak Silahlı Kuvvetlerinin bu ülkeden çekilmesi olsa da, sonradan Kuveyt hükûmetinin talebi gereğince savaş tazminatının ödenmesi ve varolduğu iddia edilen kitlesel imha silahlarının tasfiye edilmesini sağlamak için tehdit unsuru olarak kullanılmıştır.

Petrol karşılığında Gıda Programı, 1990 yılı Ağustos ayında Irak'ın Kuveyt’i işgal etmesinin ardından ambargo altına alınan Irak'da halkın temel gıda ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 986 numaralı kararı ile gelir sağlayabilmesi için Irak hükûmetinin petrol satmasına izin veren programdır. 2003 yılındaki Irak Savaşı sonucunda ülkenin işgal edilmesiyle Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yasaklama ve program sona ermiştir. Programın sona ermesinden sonra geçmişe yönelik çeşitli yolsuzluklar su yüzüne çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt'in İşgali</span> İşgal

Kuveyt'in İşgali veya diğer adıyla Irak-Kuveyt Savaşı, Irak ile Kuveyt arasında, 1990'ın Ağustos ayında gerçekleşen ve Körfez Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilen çatışmalardır. Irak'ın, yedi ay boyunca Kuveyt'i işgaliyle sonuçlanmış ve Amerika Birleşik Devletleri'nin önderliğindeki koalisyon güçleri tarafından Irak'a karşı mücadele başlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Noşirvan Mustafa</span>

Noşirvan Mustafa ; d. 1944; Süleymaniye - ö. 19 Mayıs 2017, Süleymaniye), Iraklı Kürt entelektüel politikacı ve yazar. Mustafa, Süleymaniye'deki Kraliyet Kral Faysal Okulu'na katıldı, ayrıca erken yaşta özel öğretmenler tarafından kendisine yabancı dil öğretildi. Bağdat Üniversitesi'nde siyaset bilimi eğitimi gördü.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Hanedanı (Irak)</span>

Irak Memlûk Hanedanı, 18. ve 19. yüzyıllarda yüzyıllarda günümüz Irak'ta varlığını sürdüren bir hanedandı.

Irak Yüksek Ceza Mahkemesi veya eski adıyla Irak Özel Mahkemesi, Irak ulusal hukukuna göre Irak vatandaşlarını veya bölge sakinlerini 1968 ve 2003 yılları arasında işlenen soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları veya diğer ciddi suçlar suçlamaları yargılamak için kurulmuş bir mahkemedir. Mahkeme, eski Irak cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin ve Baas rejiminin diğer üyelerinin yargılanmasını organize etti.

Avad Hamid el-Bender, Saddam Hüseyin döneminde görev yapmış Iraklı yargıç. Baas Partisi'nin bir üyesiydi ve 8 Temmuz 1982'de Saddam Hüseyin'e yönelik başarısız suikast girişiminin ardından 143 Duceyil sakini aleyhine ölüm cezası veren Devrim Mahkemesi'nin başkanıydı.

Irak Devrimci Komuta Konseyi, 1968'deki askeri darbeden sonra kuruldu ve 2003'teki Amerikan işgalinden önce Irak'taki nihai karar alma organıydı. Konsey, konseyin üçte iki çoğunluğu tarafından seçilen başkan ve başkan yardımcısı ile ülkede hem yürütme hem de yasama yetkisini kullandı. Başkan ayrıca daha sonra Irak cumhurbaşkanı ilan edildi ve bir cumhurbaşkanı yardımcısı seçmesine izin verildi. Saddam Hüseyin'in 1979'da Irak cumhurbaşkanı olmasının ardından konseye başkan yardımcısı İzzet İbrahim ed-Duri, başbakan yardımcısı Tarık Aziz ve Saddam'ı 1960'lardan beri tanıyan Taha Yasin Ramazan başkanlık etti. Ülkenin yasama organı; DKK, Ulusal Meclis ve ülkeyi yöneten 50 üyeli bir Kürt Yasama Konseyi'nden oluşuyordu. Başkanlığı sırasında Saddam, DKK başkanı ve cumhurbaşkanıydı. DKK'nin diğer üyeleri arasında, 1968 ve 1970 yılları arasında bu görevde olan Saddam'ın üvey kardeşlerinden Salah Ömer el-Ali, Barzan İbrahim et-Tikriti, Taha Yasin Ramazan, Adnan Hayrullah, Sa'adun Şakir Mahmud, Tarık Aziz, Hasan Ali Nasır en-Namiri, Naim Hamid Haddad ve Taha Muhyeddin Maruf vardı. 2003 yılında, Geçici Koalisyon Yönetiminin 2 No'lu Emri uyarınca Paul Bremer tarafından DKK, resmen feshedildi.