İçeriğe atla

Ali Bülent Orkan

Ali Bülent Orkan
Doğum1 Ağustos 1957
Mudurnu, Bolu, Türkiye[1]
Ölüm13 Ağustos 1982 (25 yaşında)
Ankara, Türkiye

Ali Bülent Orkan (1 Ağustos 1957, Mudurnu, Bolu - 13 Ağustos 1982, Ankara), Piyangotepe Katliamı faillerinden Türk Ülkücü militan. 16 Mayıs 1979'da kahvehane basıp sol görüşlü 7 kişiyi öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Piyangotepe Katliamı

Ana madde: Piyangotepe Katliamı

16 Mayıs 1979 gecesi Ankara'nın Keçiören ilçesine bağlı Piyangotepe semtindeki Refik Saydam Caddesi'nde genellikle sol görüşlü kişilerin bulunduğu Çelik Kıraathanesi, başlarına çorap geçirmiş sağ görüşlü Ali Bülent Orkan, Nurullah Akdoğan, Erol Türkmen ve kimliği tam olarak tespit edilemeyen Hasan adlı militanlar tarafından basıldı. Orkan ve diğer militanlar, kahvede bulunanların yere yatmalarını istediler. O sırada kıraathanede bulunan 20 kişi yere yattı. Orkan ve arkadaşları, kapının kenarından içeriye doğru yerde yatanların üzerlerine rastgele ateş açtılar ve bunun sonucunda Hüsamettin Kurban, Tuncay Sarıkaya, Mızrap Ali Taşkın, Erdoğan Doğan, Müslüm Doğan, Mehmet Turan ve Ahmet Turan adlarında 7 kişi öldü. 2 kişi ise ağır yaralandı. Orkan, arkadaşlarıyla beraber bir taksiye binip kaçtı.

Yakalanışı, yargılama ve idamı

31 Mayıs 1979 günü Ankara Emniyet Müdürlüğünden yapılan açıklamada, sanıkların olaydan önce ve sonra çeşitli öldürme, yaralama ve ırza geçme olaylarına da karıştıkları belirtildi. Ankara Emniyet Müdürlüğü, olayı şöyle aktardı:

"Soygunda kullanılan Rıza Tüfekçi'ye ait 06 AT 126 plakalı taksi, SBF önünde müşteri olarak binen Nurullah Akdoğan ve 'Hasret' takma adlı Erol Türkmen tarafından gasbedilmiş, şoför Bayındır Barajı'na götürülerek bir ağaca bağlanmıştır. Aynı otomobil ile Kırşehir Cezaevi firarisi Hüseyin Bozkurt takma adını kullanan Ali Bülent Orkan ve kimliği belirlenen bir kişi ile Çelik Kıraathanesi'ne gelmişlerdir. Bu arada Akdoğan otomobilde beklemiş, diğer silahlı üç kişi, ellerinde çeşitli olaylarda kullandıkları belirlenen üç adet 14'lü tabanca ile yere yatırdıklarına ateş açmışlardır."[2]

Katliamın asıl sanığı Ali Bülent Orkan, 12 Ekim 1980'de İzmir'de yakalandı.[3] Mamak Askerî Cezaevi'nde tutuklu bulunan Orkan, Aralık 1980'de cezaevine gelen gazetecilere, "görevini yaptığını, öldürdüğü kişileri tanımadığını, onların da kendi arkadaşlarını öldürdüğünü" söyledi.[4]

Ali Bülent Orkan, Ankara Sıkıyönetim 1 Numaralı Askerî Mahkemesi'nde idam istemiyle yargılandı ve 24 Haziran 1981'de idama mahkûm oldu. Askerî Yargıtay Daireler Kurulu, 25 Şubat 1982'de idamı onayladı. Danışma Meclisinde de kabul edilen karar, son olarak Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren başkanlığındaki Millî Güvenlik Konseyinin 11 Ağustos 1982 günü yapılan 112. birleşiminde onayladı. Orkan, 13 Ağustos 1982'de Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'nde asılarak idam edildi.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/DM__/d02/c005/b096/dm__020050960531.pdf&ved=2ahUKEwi38-HM1uP8AhUWSvEDHWcuCGQQFnoECBIQAQ&usg=AOvVaw2fq5lERrOJSqAyoOa0cvux[]
  2. ^ "Cumhuriyet gazetesi, 24 Eylül 1980: 'Piyangotepe Katliamı' sanıklarının yargılanmasına bugün başlanıyor". 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  3. ^ "Cumhuriyet gazetesi, 15 Ekim 1980: PİYANGOTEPE KATLİAMININ 1. SANIĞI SAĞ EYLEMCİ ORKAN YAKALANDI". 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  4. ^ "6 Aralık 1980 tarihli Milliyet gazetesi, sayfa 6: MİLLİYET, MAMAK CEZAEVİ'NDE". 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2022. 
  5. ^ "Millî Güvenlik Konseyi, 112. Birleşim, 11 Ağustos 1982" (PDF). 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ulucanlar Cezaevi Müzesi</span> Müze olarak yeniden düzenlenmiş eski bir cezaevi

Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi veya Ulucanlar Cezaevi, 1925 ve 2006 yılları arasında Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulucanlar semtinde faaliyet göstermiş olan bir cezaevidir. Türk siyasi ve edebî hayatında da önemli bir yere sahip olan Ulucanlar Cezaevi'nin restore edilerek müze ve kültür sanat merkezine dönüştürülmesi projesi Altındağ Belediyesine verildi. 2009 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları 2010 yılında tamamlandı.

Mustafa Pehlivanoğlu, Türk Ülkücü militan. 10 Ağustos 1978'de dört kahvehaneyi otomatik silahla tarayıp 5 kişiyi öldürdüğü, 12 kişiyi yaraladığı iddia edilerek yargılandı ve 18 Ekim 1979'da idama mahkûm edildi. 12 Eylül Darbesi'nden sonra cezası infaz edildi. 1980-1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Hıdır Aslan, Devrimci-Yol militanı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir. Ayrıca Türkiye'de idam edilen son kişidir.

Necdet Adalı, Türk Marksist militan. 10 Temmuz 1977'de kahvehane basıp iki kişiyi öldürdü. Yargılandı ve 2 Ekim 1979'da idama mahkûm oldu. Cezası 12 Eylül Darbesi'nden sonra infaz edildi. 12 Eylül Askerî İdaresi tarafından idam edilen 15'i sol görüşlü 48 mahkûmdan biridir.

Türkiye Cumhuriyeti'nde ölüm cezası, 1984'ten bu yana uygulanmamaktadır ve 2004'te kaldırılmıştır. Ölüm cezası önce 2001'de savaş tehdidi ve terör suçları hâlleri dışındaki suçlar için kaldırılmış, 3 Ağustos 2002'de "savaş ve çok yakın savaş tehdidi hâllerinde işlenmiş suçlar hariç" şartı ile kaldırılmıştır. 7 Mayıs 2004 tarihli 5170 sayılı Kanun ile Anayasa'dan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarılmış, 14 Temmuz 2004 tarihli 5218 sayılı Kanun ile Türk Ceza Kanunu'ndan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarılmış, böylece ölüm cezası Türk Hukuku'ndan tamamen kaldırılmıştır.

Piyangotepe Katliamı, 16 Mayıs 1979'da Ankara'nın İncirli Mahallesi'nde genellikle solcuların gittiği bir kahvehanenin sağ görüşlü militanlar tarafından basılarak 7 kişinin ölümü ve 2 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan katliam. Sanıklardan Ali Bülent Orkan, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Levon Ekmekçiyan</span>

Levon Ekmekçiyan, 7 Ağustos 1982 tarihinde dokuz kişinin yaşamını yitirdiği, yetmiş iki kişinin ise yaralandığı Esenboğa Havalimanı'nın bombalanması olayının faillerinden olan ASALA'ya mensup militan. 12 Eylül Askerî İdaresi tarafından idam edilen 48 mahkûmdan biridir.

Maraş Katliamı veya Maraş Olayları, 19 Aralık ile 26 Aralık 1978'de Kahramanmaraş'ta meydana gelen Aleviler'e, Kürtler'e ve solculara yönelik katliamdır. Yedi gün süren olaylar sırasında iddianameye göre 111 kişi öldürüldü. Aleviler'e ait 559 ev yakıldı, 290'a yakın iş yeri tahrip edildi. 23 yıl süren davalar sonunda 22 kişi idam, 7 kişi müebbet hapis, 321 kişi de 1-24 yıl arasında hapis cezası aldı. Katliamda önemli rol oynayan 68 kişiye ise ulaşılamadı. 12 Eylül Darbesi'ne sebep olan olaylardan biri olarak kabul edilmektedir.

Mamak Askerî Cezaevi, Ankara'da bulunan bir askerî cezaevi. Daha çok asker tutuklular için yapılmış bir cezaevi iken, 12 Mart'tan itibaren sivil tutukluların da kalması ve yapılan uygulamalarla kamuoyuna mâlolmuştur.

Türkiye'de sağ-sol çatışması, 1968 yılında başlayıp 12 Eylül 1980 Darbesi'ne kadar süren bir siyasal şiddet sürecidir. Sağcı ve solcuların mahalleleri kapatması, katliamlar, sokaklarda kim tarafından işlendiği bilinmeyen cinayetler ve bombalı saldırılar nedeniyle süreç bazı kesimler tarafından "örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da adlandırılmaktadır.

Balgat Katliamı, 10 Ağustos 1978'de Ankara'nın Balgat semtinde genellikle sol görüşlü kişilerin gittiği dört kahvehaneye Mustafa Pehlivanoğlu ve diğer Ülkücüler tarafından bir otomobilden otomatik silahlarla yaylım ateşi açılması sonucu 5 kişinin öldüğü saldırı. Katliamın faillerinden Mustafa Pehlivanoğlu, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne giden süreç ; Türkiye'de siyasi, ekonomik, sosyal krizlerin yaşandığı ve 4.250'den fazla kişinin öldürüldüğü dönemdir. "Örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da tanımlanmıştır.

Ramazan Yukarıgöz, Türkiye Halk Kurtuluş Partisi Cephesi 3. Yol örgütüne mensup Türk Marksist militan. 17 Ocak 1981'de kuyumcu soygununa teşebbüs etti. 18 Ocak gecesi polis memuru Mustafa Kılıç'ı öldürdü. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Ali Aktaş (Ağtaş), Türk Marksist militan. 9 Haziran 1980 gecesi sağ görüşlü Sulhi Adsoy'u öldürme suçundan mahkûm olmuştur. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Ahmet Kerse, Türk Ülkücü militan. 22 Mayıs 1979 günü sol görüşlü Battal Türkaslan'ı öldürdü. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Seyit Konuk Türkiye Komünist Emek Partisi (TKEP) kurucularından Türk militan. Arkadaşları İbrahim Ethem Coşkun ve Necati Vardar ile birlikte 25 Nisan 1980'de İzmir'de müteahhit Nuri Yapıcı'yı, 29 Nisan 1980'de MHP İzmir il yöneticisi eczacı Turan İbrahim'i öldürdü. Yargılandı ve idam cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Fikri Arkan Türk Ülkücü militan. 14-15 Ekim 1978 gecesi arkadaşı Kemal Özdemir ile birlikte sol görüşlü Veli Güneş ve Halim Kaplan'ı öldürdü. Yargılandı ve idama mahkûm oldu. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Cevdet Karakaş, Türk Ülkücü militan. 3 Ocak 1980'de sol görüşlü öğretmen Ali Rıza Doğan'ı ağır yaraladı. 11 Şubat 1980'de sol görüşlü avukat Erdal Aslan'ı öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Halil Esendağ, Türk Ülkücü militan. 7 Eylül 1979'da arkadaşları Selçuk Duracık ve Ali Aksakal ile birlikte fırın basıp sol görüşlü 4 fırıncıyı öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Bu sayfada, 1980 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.