İçeriğe atla

Algonkince

Algonkince
Anicinàbemowin
Ana dili olanlarKanada Kanada (Québec, Ontario)
Konuşan sayısı12.605 (2006 sayımı)[1]  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Algonkin
Dil kodları
ISO 639-3alq
[[Dosya:
|300px]]

Algonkince (kendilerince Anicinàbemowin; İngilizce Algonquin, Algonkin, Anissinapek, Fransızca Algonquin), Kanada'nın Québec ve Ontario eyaletinde yaşayan Algonkinler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Anişinabe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. 2006 sayımına göre 2.680 konuşanı vardır[2] ve bunların % 10 kadarı tekdillidir.

Kaynakça

  1. ^ "Aboriginal languages". Statistics Canada. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2009. 
  2. ^ "Statistics Canada 2006". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2012. 

Bibliyografya

  • Artuso, Christian. 1998. noogom gaa-izhi-anishinaabemonaaniwag: Generational Difference in Algonquin. Winnipeg: The University of Manitoba Press.
  • Costa, David J.; Wolfart, H.C., ed. (2005). "The St. Jérôme Dictionary of Miami-Illiniois" (PDF). Papers of the 36th Algonquian Conference. Winnipeg: University of Manitoba. ss. 107-133. 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2012. 
  • Cuoq, Jean André. 1866. Études philologiques sur quelques langues sauvages de l'Amérique. Montréal: Dawson.
  • Cuoq, Jean André. 1886. Lexique de la Langue Algonquine. Montréal: J. Chapleau & Fils.
  • Cuoq, Jean André. 1891? Grammaire de la Langue Algonquine. [S.l.: s.n.]
  • Marianne Mithun. 1999. The Languages of Native North America. Cambridge Language Surveys. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Masthay, Carl, editor. Kaskasia Illinois-to-French Dictionary. St. Louis, Missouri: Carl Masthay. s. 757. ISBN 0-9719113-04. 
  • Mcgregor, Ernest. 1994. Algonquin Lexicon. Maniwaki, QC: Kitigan Zibi Education Council.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Manitoba</span>

Manitoba, Kanada'nın Batı Kanada bölgesindeki bir eyâletidir. Manitoba'da İngilizce daha yoğun olarak kullanılmaktadır.

Kmerce, Kamboçya'da konuşulan resmî dil. Kamboçya'da Kmerce dışında Mon ve Vietnamca dilleri de konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Algonkinler</span>

Algonkinler, Kanada'nın Québec ve Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Algonkinler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Winnipeg</span>

Winnipeg, Manitoba eyaletinin başkenti ve en büyük kentidir. Kuzey Amerika kıtasının coğrafi merkezine yakınlığı ve Kanada'nın doğu-batı doğrultusunun merkezinde bulunması dolayısıyla stratejik avantajlara sahiptir. ABD sınırından 110 kilometre uzaklıktadır. Aynı zamanda Red ve Assiniboine Nehirleri'nin birleştiği noktadır. Sahip olduğu coğrafi avantajların yanında, dünyanın en verimli tarım bölgelerinden birinin ortasında bulunması kenti önemli bir ulaşım, finans, tarım, sanayi ve eğitim merkezi haline getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Siyu dilleri</span>

Siyu dilleri ya da Siyu–Katavba dilleri, Kuzey Amerika'da ABD ile Kanada’da Büyük Düzlüklerde konuşulan Kızılderili dilleri ailesidir. Konuşanı 40.000 kişiden azdır. ABD ve Kanada'da konuşanı en fazla olan Amerika yerli dilleri içinde Na-Dene dilleri, Algonkin dilleri ve Eskimo - Aleut dillerinden sonra dördüncü sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Kriler</span>

Kriler, daha çok Kanada'da Superior Gölünün kuzey ve batısında Ontario, Manitoba, Saskatchewan, Alberta ve Kuzeybatı Topraklarında, çok az bir kısmı da Amerika Birleşik Devletlerinde Montana eyaletinin kuzey orta sınır bölgesinde yaşayan Algonkin halklarından bir Kızılderili halkı. 200.000 kişilik nüfuslarıyla Kuzey Amerika'nın en büyük yerli halklarından biridir ve 2006 sayımına göre anadilini konuşan 117.400 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Algonkin dilleri</span> Algonkin–Yurok dil ailesinden Amerika yerli dillerine air alt grubu.

Algonkin dilleri, Kuzey Amerika'da çoğu Kanada'da, birazı da Amerika Birleşik Devletleri'nde konuşulan Algonkin–Yurok dil ailesinden Amerika yerli dilleri alt grubu. Kanada'da konuşanı en fazla yerli dil olan Krice bu ailedendir ve 117.400 kişi tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Atsinalar</span>

Atsinalar ya da Gros Ventreler, ABD'de Montana eyaletlerinin kuzey merkezinde yaşayan Batı Algonkin yerlilerinden bir Kızılderili halkı. Günümüzde Fort Belknap Kızılderili Rezervasyonunda yaşayan Atsinaların nüfusu 3.682 kişidir. Dilleri Ova Algonkin dillerinin Arapaho dilleri alt bölümüne girer. Son konuşanının 1981 yılında ölmesiyle dilleri tükenmiştir. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. En yakın akrabaları Arapaholar, Karaayaklar ve Şayenlerdir.

Arapahoca ya da Arapaho dili, Amerika Birleşik Devletleri'nde Wyoming eyaletinde Wind River Kızılderili Rezervasyonunda ve Oklahoma'da Arapaholar tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Ova Algonkin dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. 5.000 etnik Arapahodan 2008 rakamlarına göre 300 kadarı anadilini konuşabiliyor.

Atsinaca ya da Gros Ventre dili, Amerika Birleşik Devletlerinde kuzey merkezi Montana eyaletinde Fort Belknap Kızılderili Rezervasyonunda Atsinalar tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Ova Algonkin dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. 3.682 etnik Atsinadan 1977 rakamlarına göre 10 kadarı anadilini konuşabiliyor. Anadilini akıcı biçimde konuşan son kişi 1981 yılında ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Amerind dilleri</span>

Kızılderili dilleri ya da Amerind dilleri, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili halklarının konuştuğu dilleri toplayan ve Joseph Greenberg tarafından 1960 yılında ortaya atılan tartışmalı makro-dil ailesi. Greenberg, Yeni Dünya yerli dillerini üç ana aile olarak düzenler: Eskimo-Aleut dilleri, Na-Dene dilleri ve Amerind dilleri. 1987 yılında yayımladığı Language in the Americas adlı kitap, çok sayıda metodolojik kusura sahiptir ve önerdiği benzerlikler tarihî dilbilimcilerin çoğu tarafından reddedilir.

<span class="mw-page-title-main">Denesulineler</span>

Denesulineler ya da Çipevyanlar veya Çipevyalar, Kanada'nın Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut bölgelerinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Denetalar, Sahtular ve Tlınçonlardır. İki kabilesi Tlınçonların bir kabilesiyle birlikte Sarıbıçaklar adıyla birlik oluşturur. Bağımsız boylar olarak örgütlenen Denesulineler, diğer Atabasklar gibi bu bağımsız boyların üstünde geleneksel olarak idari ve siyasi birlik oluşturmasalar da, günümüzde ortak hareket etme adına kabile konseyleri olarak da yapılanma göstermektedirler. 1700'lerin sonunda ve 1800'lerin başında Denesulinelerin onda dokuzu çiçek hastalığı salgını ve kabile savaşları sonucunda yok olmuştur. 2006 nüfus sayımına göre 11.130 kişilik etnik nüfustan 9.750 kadarı anadilini konuşabiliyor ve 7.490 kişi bu dili evde de konuşmaktadır. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Denesulineler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Ova Kricesi ya da Ova Kri dili, çoğu Kanada'nın batısındaki Manitoba, Saskatchewan ve Alberta eyaletlerinde, ufacık bir kısmı da Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Montana eyaletinde yaşayan Ova Krileri tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundan Kricenin lehçesi olan Kızılderili dilidir. En yakın akrabası "th" () sesini kullanan Orman Kricesidir ve ondan "y" () sesini kullanmasıyla ayrılır. Kri dilleri konuşma sahasının en batısında yer alır.

Anişininice, Kanada'da Ontario eyaletinin kuzeyi ile Manitoba eyaletindeki Island Lake'de yaşayan Anişininiler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Anişinabe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. 2016 sayımına göre konuşanı 13.630 kişidir. Yaklaşık 8.480 kişi evlerinde de konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Anişinabe dilleri</span>

Anişinabe dilleri ya da Ojibva-Potavatomi dilleri, Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan yaşayan Anişinabeler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundan Kızılderili dil grubudur.

Arapaho dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinde Büyük Ovalar yöresinde konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Ova Algonkin dilleri grubundan Kızılderili dilleri alt grubu. Üçünün soyu tükenmiş, Arapahoca ile Atsinaca ise tehlike altındadır

Merkezî Algonkin dilleri, Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Kanada'da konuşulan Algonkin dilleri ailesinden Amerika yerli dilleri alt grubu.

Doğu Algonkin dilleri, Kuzey Amerika'nın doğusunda Kanada'nın Maritime eyaletlerinden Amerika Birleşik Devletlerinde Kuzey Karoline'ya kadar olan Atlantik kısmında konuşulan Algonkin dilleri ailesinden Kızılderili dilleri alt grubu.

Viyotça ya da Viyot dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeybatısında Viyotlar tarafından konuşulmuş olan Algonkin–Yurok dilleri ailesinden bir Amerind Kızılderili dilidir. Son konuşanı Della Prince 1962 yılında ölünce dil de tükenmiş oldu. Bazı Viyotlar anadillerini canlandırmak için çalışmaktadırlar. En yakın akrabası birlikte Ritwan adıyla da ele alınan Yurokça en uzak akrabaları ise Algonkin dilleridir. Hem Viyotça hem de Yurokça Algonkin dillerinin coğrafyasından oldukça uzakta izole bir alandadır.

Yurokça ya da Yurok dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeybatısında Yuroklar tarafından konuşulmuş olan Algonkin–Yurok dilleri ailesinden bir Amerind Kızılderili dilidir. Bir düzine konuşanı olan dil yok olma sürecine girmiştir. En yakın akrabası birlikte Ritwan adıyla da ele alınan Viyotça en uzak akrabaları ise Algonkin dilleridir. Hem Viyotça hem de Yurokça Algonkin dillerinin coğrafyasından oldukça uzakta izole bir alandadır.