Navaho, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Utah eyaletlerinde yaşayan ve Navahoca konuşan Atabaskların Güney Atabaskları grubundan olan bir Kızılderili halkıdır. Üç yüz binlik nüfuslarıyla ABD'deki federal olarak tanınan en büyük yerli halktır. En yakın akrabaları Apaçiler ile birlikte Güney Atabaskları adı altında toplanırlar.
Algonkinler, Kanada'nın Québec ve Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Algonkinler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.
Atabask dilleri, Athabaska dilleri ya da Dene dilleri olarak da bilinen bu grup, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri ailesinin en büyük grubudur ve Eyakça ile birlikte bir üst grupta toplanırlar. Atabasklar tarafından konuşulurlar. Kanada ve Alaska'da yoğundurlar. ABD'nin Kuzey Pasifik kıyılarında ve orta güney bölgelerinden Meksika'nın kuzey sınır bölgelerine kadar adacıklar olarak yer alırlar. Coğrafi konumları baz alınarak Kuzey Atabask dilleri, Pasifik Atabask dilleri ve Güney Atabask dilleri biçiminde üç alt grupta toplanırlar. Apaçi ve Navahoların dilleri son grupta yer alır.
Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.
Algonkin dilleri, Kuzey Amerika'da çoğu Kanada'da, birazı da Amerika Birleşik Devletleri'nde konuşulan Algonkin–Yurok dil ailesinden Amerika yerli dilleri alt grubu. Kanada'da konuşanı en fazla yerli dil olan Krice bu ailedendir ve 117.400 kişi tarafından konuşulmaktadır.
Karaayaklar, daha çok Kanada'da Alberta eyaletinde, çok az bir kısmı da Amerika Birleşik Devletleri'nde Montana eyaletinin kuzeybatısında yaşayan Algonkinlerden Kızılderili halkı. En yakın akrabaları Arapaholar, Atsinalar ve Şayenlerdir. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Atabasklardan farklı bir dil konuşan Tsutinalar geçmişte Karaayak konfederasyonu'na katılmışlardı.
Algonkin ya da Algonquin/Algonquian şu anlamlara gelebilir:
- Algonkin halkları (Algonqui-an), Kuzey Amerika'da yaşayan bir Kızılderili halkı.
- Algonkin dilleri (Algonqui-an), bu halkların konuştukları diller ailesi.
- Algonkince (Algonqui-n), Algonkin dillerinden biri.
- Algonkinler (Algonqui-n), Algonkince konuşan Algonkin halklarından biri.
- Algonkin–Yurok dilleri (Algonqui-an), Kuzey Amerika'da yerli dil ailesi
- Algonkin–Vakaş dilleri = Algonkin dilleri üst öbeği (Algonqui-an), Kuzey Amerika'da konuşulan hipotetik dil filumu
Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.
Kar ayakkabısı, kar üzerinde batmadan rahat yürüyebilmek için dıştan ayakkabı altına kenetlenen ayak giyeceği. Ağırlığı kar yüzeyine yayıp batmamak için ayakkabı boyutundan daha geniş ve delikli olarak tasarlanır. Geleneksel kar ayakkabıları daha çok söğüt, melez ve huş ağacı gibi ağaçların dal ve kabuklarından dar deri kayışlarla örülerek yapılırken, modern tasarımlarda hafif metal, plastik ve sentetik kumaş kullanılabilmektedir. Esnek ve hafif olan kar ayakkabıları rahat manevra yapabilmek için ön ucu yukarı kalkık olarak dizayn edilir. Arktik ve Subarktik bölgeler başta olmak üzere yıllık kar yağışı yoğun olarak görülen yerlerde daha yaygın kullanılır. Tarihöncesinde tekerleğin icadından daha önce bulunduğu düşünülüyor. Etnografik olarak kar ayakkabılarını en yoğun biçimde kullanan yerli halklar, Kuzey Amerika'da Eskimolar ile Kızılderililer, Doğu Sibirya'da ise Çukçiler, Koryaklar ve İtelmenler gibi Çukçi-Kamçatka halklarıdır. Günümüzde geleneksel örme kar ayakkabılarını en yoğun biçimde kullanan yerli halklar Alaska yerlileri ile Kanada Kızılderilileridir. Sportif faaliyet olarak kar ayakkabılı yürüyüş (snowshoeing) Arktik Kış Oyunlarına 1974 yılından beri dahil edilmektedir.
Huş kabuğu, huş (Betula) ağacının bir bıçak yardımıyla floeme bağlı iç kabuğundan kolayca tabaka olarak soyulabilen ve araç gereç yapımında kullanılan dış kabuğu. Güçlü ve suya dayanıklı karton gibi kolayca kesilip bükülen huş kabuğu, tarihöncesi çağlardan beri değerli yapı, kaplama ve yazı malzemesi olarak iş görür ve bugün bile güncelliğini yitirmeden ondan sanat ürünleri oluşturulabilir. Kabukta tıbbi ve kimyasal maddeler bulunur ve betulin gibi bazıları aynı zamanda fungusit olduklarından saklama kaplarında yiyeceğin korunmasına yardımcı olur.
Subarktik Kızılderilileri, Kuzey Amerika'da Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden Arktika'nın güneyinde kalan Subarktik bölgede, İç Alaska, Batı Subarktik ya da Batı Kanada Kalkanı ile Doğu Subarktik ya da Doğu Kanada Kalkanı ve Mackenzie Nehri drenaj sahasındaki yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Kuzey ve kuzeybatıdan Arktika halkları olan Eskimo-Aleutlarla çevrilidirler. Batıda Atabask dillerinin konuşan Atabasklar doğuda ise Algonkin dillerini konuşan Algonkin halkları (kısmen) olmak üzere iki ana büyük grup görülür. Güneydoğusunda Kuzeydoğu Kızılderilileri, güneyinde Ova Kızılderilileri, güneybatısında Plato Kızılderilileri, batısında Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grupları yer alır. Eskimolar'a komşu olanlar onların kültüründen etkilenmişlerdir.
Ova Kızılderilileri ya da Ovalar Bölgesi Yerlileri veya Buffalo Yerlileri, Kuzey Amerika'nın ortasında Büyük Ovalar bölgesinde Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Kuzeyde Subarktik Kızılderilileri, batıda Plato Kızılderilileri, Büyük Havza Kızılderilileri, güneybatıda Güneybatı Kızılderilileri, güneydoğuda Güneydoğu Kızılderilileri, doğuda ise Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür gruplarıyla çevrilidir. Algonkin dilleri, Siyu dilleri, Atabask dilleri gibi birbirinden oldukça farklı dilleri konuşsalar da aynı kültürde buluşurlar.
Kanada Atabaskları, Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları, Britanya Kolombiyası ve Alberta eyaletlerinde daha çok Saskatchewan, Manitoba ve Nunavut eyaletinde ise daha az olmak üzere Kanada'nın batısında yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Kuzey Atabasklarından, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Kanada yerlileri içinde First Nations yasal adıyla anılan Kanada Kızılderilileri arasında yer alır. Dil temelinde Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Tagişçe, Tahltanca, Kaskaca, Danezaca, Sekanice, Denetaca, Sahtuca, Tlınçonca, Denesulinece, Tsetsautça, Tsutinaca, Nadoten-Vetsuvetence, Dakelce, Çilkotince ve Nikolaca gibi 20 dil ve halk olarak sınıflandırılır. Esas olarak Alaska Atabasklarına giren ve Guçince, Hanca ve Yukarı Tananaca konuşanların yalnızca Kanada'da yaşayanları dahildir. Alaska Atabaskları ile birlikte Kuzey Atabaskları dil grubunu oluştururlar. Tsutinalar ile Nikola Atabaskları hariç tamamı Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna dahildir.
Kuzey Atabaskları, Alaska'nın İç Alaska bölgesinde ve Kanada'nın batısında yaşayan, Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Atabasklardan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Pratik olduğu için Alaska Atabaskları ile Kanada Atabaskları olmak üzere iki ana grup olarak sınıflandırılır. Kanada yerlileri içinde First Nations yasal adıyla anılan Kanada Kızılderilileri arasında yer alır. Kuzey Atabask dillerini konuşurlar. Atabaskların üç ana grubundan biridir ve diğer iki grup olan Güney Atabasklarından Apaçiler ve Navaholar ile Pasifik Atabasklarından (Hupalar) ayrılırlar. Tsutinaca ile Nikolaca konuşan Atabasklar hariç tamamı Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna dahildir.
Na-Dene Kızılderilileri ya da Na-Dene halkları, Na-Dene dilli halklar, Kuzey Amerika'da ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da yaşayan, Na-Dene dilleri ailesinden dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ve şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Atabasklar oluşturur. Asya kökenli olduğu 2008 yılında Edward Vajda başta olmak üzere uzmanlarınca kabul edilen tek Kızılderili grubudur. Bunların dışındaki diğer bütün Kızılderililer İngilizcede Amerindians olarak da adlandırılır ve dilleri Amerind dilleri olarak tek grupta da toplanır.
Naskapiler, Kanada'da Doğu Québec ve Labrador'da yaşayan Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Subarktik yerlisi bir Kızılderili halkı. Kendileri rengeyiği avcısı göçebe olsa da en yakın akrabaları olan İnnular yerleşiktir ve her iki halkın birlikte nüfusu 18.000 kişidir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Naskapiler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.
Ova Krileri, Kanada'nın kuzey Manitoba ve Saskatchewan eyaletlerinde yaşayan Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Subarktik yerlisi Krilerden bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Orman Krileri de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Batı ve güneybatıda Ova Krileri, doğu ve güneydoğuda Bataklık Krileri ile çevrilen Orman Krilerinin kuzey komşuları Atabasklardan olan Denelerdir.
Bataklık Krileri, Kanada'nın Manitoba, Ontario ve Saskatchewan eyaletlerinde yaşayan Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Subarktik yerlisi Krilerden bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Bataklık Krileri de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Batı ve kuzeybatıda Orman Krileri, güneybatıda dar bir alanda Ova Krileriyle ve güneydoğuda Moose Krileri ile çevrilen Bataklık Krilerinin kuzey komşuları Atabasklardan olan Sayisi Deneleri, güney komşuları ise Merkezî Algonkin halklarıdır.
Saliş halkları ya da Salişler, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde ve Saliş dillerini konuşan, avcı ve toplayıcı, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri (Kıyı) ya da Plato Kızılderilileri (İç) kültür grubundan Kızılderili halkları. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Saliş halkları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.
Anişinabeler ya da Anişinabe halkları, Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Algonkin halklarının Merkezi Algonkinler ile Kuzey Algonkinleri gruplarından Kuzeydoğu Kızılderilileri ile Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halk grubu. Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubunun Anişinabe dilleri (Ojibwe–Potawatomi) alt grubundan dilleri konuşurlar ve en yakın akrabaları kendileri gibi Merkezî grupta yer alan Kriler, Menominiler, Şavniler gibi Kızılderililerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri ve ABD Kızılderilileri gibi Anişinabeler de yasal olarak Kızılderili rezervi (Kanada) ya da Kızılderili rezervasyonu (ABD) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.
