İçeriğe atla

Alexandru Cuza

Alexandru Ioan Cuza
Alexandru Ioan Cuza, Carol Popp de Szathmáry (y. 1865)
Romanya Domnitoru
Hüküm süresi5 Şubat 1862 – 22 Şubat 1866
Önce gelenMakam oluşturuldu
Sonra gelenI. Carol
Boğdan Beyi
Hüküm süresi24 Ocak 1859 – 5 Şubat 1862
Önce gelenGrigore Alexandru Ghica
Sonra gelenMakam kaldırıldı
Eflak Beyi
Hüküm süresi24 Ocak 1859 – 5 Şubat 1862
Önce gelenBarbu Ştirbei
Sonra gelenMakam kaldırıldı
Doğum20 Mart 1820(1820-03-20)
Bârlad, Boğdan
Ölüm15 Mayıs 1873 (53 yaşında)
Heidelberg, Almanya
DefinRuginoasa, Romanya
Eş(ler)iElena Cuza
Çocuk(lar)ıSaşa Cuza,
Dimitrie Cuza
HanedanCuza Hanedanı
BabasıIoan Cuza
AnnesiSultana Cuza
DiniRumen Ortodoks

Alexandru Ion Cuza (20 Mart 1820, Huşi, Boğdan - 15 Mayıs 1873, Heidelberg, Almanya), birleşik Romanya'nın (birleşik Eflak-Boğdan prenslikleri) ilk prensi. Geniş kapsamlı bir tarım reformu uygulayarak köylülerin özgürlüklerine kavuşmasını sağlamıştır.

İlk yılları

Eski bir boyar ailesinden gelen Cuza, Paris, Pavia ve Bologna'da öğrenim gördü. 1848'de doğum yeri olan Boğdan'da (Moldova) Osmanlı-Rus egemenliğine karşı girişilen devrimci harekete katıldı.Bir süre sonra albaylığa yükseltildi ve 1857'de Boğdan Meclisine girdi. Büyük devletlerin, Rumen prensliklerini birbirinden ayrı özerk yönetimler biçiminde tutma kararına karşın, Cuza Ocak 1859'da Moldova, Şubat 1859'da da Eflak (Valahya) prensliğine seçildi. Böylece Cuza'nın kişiliğinde Romanya birleşmiş oldu; resmi birleşme ise ancak 1861'de gerçekleşti.

Prensliği

Cuza prens unvanı aldıktan sonra, Fransız imparatoru III. Napoléon'un uygulamalarını benimseyerek halkoylamasına dayalı bir yönetim kurdu, özellikle devletin etkin gücü olarak nitelediği köylülerin desteğini kazanmaya çalıştı.[1] 1863'te Eflak ve Boğdan'da manastırların elinde bulunan geniş toprakları kamulaştırdı. Meclisi dağıttıktan (Mayıs 1864) ve yürütme erkini güçlendirip oy hakkını genişleten yasa hükümlerini halkın onayına sundu. Ağustos 1864'te geniş çaplı bir toprak reformunu uygulamaya koydu. Bu reformla köylüler, yalnızca kendi topraklarına sahip olmakla kalmadılar, vergi ve angarya gibi feodal yükümlülüklerden de kurtuldular. Ama uygulama bütünüyle başarılı olmadı.

Cuza, toprak reformunun yanı sıra, temel öğrenimi zorunlu ve parasız hale getirmeye çalıştı; her kademede okullar açtı ve yoksul öğrencilere burs olanakları sağladı; Bükreş Üniversitesi'ni kurdu. Otoritesini güçlendirmek için seçim yasalarında ve yargı sisteminde reformlar yaparak devlet yönetimini yeniden düzenledi. Ama izlediği politikaya büyük toprak sahipleri ile kimi orta sınıf üyeleri karşı çıktı. Ocak 1866'da bir grup subayın hazırladığı komplo üzerine görevinden ayrılmak zorunda kalan Cuza sürgünde öldü.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b Stoica, Vasile (1919). The Roumanian Question: The Roumanians and their Lands. Pittsburgh: Pittsburgh Printing Company. ss. 69-70. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2013. 
Alexandru Cuza
Cuza Hanedanı
Doğumu: 20 Mart 1820 Ölümü: 15 Mayıs 1873
Resmî unvanlar
Önce gelen
Makam oluşturuldu
Romanya Domnitoru
5 Şubat 1862 – 22 Şubat 1866
Sonra gelen
I. Carol
Önce gelen
Grigore Alexandru Ghica
Boğdan Beyi
24 Ocak 1859 – 5 Şubat 1862
Sonra gelen
Makam kaldırıldı
Önce gelen
Barbu Ştirbei
Eflak Beyi
24 Ocak 1859 – 5 Şubat 1862
Sonra gelen
Makam kaldırıldı

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Eflak</span> Romanyada bir bölge

Eflak veya Ulahya Romanya'nın tarihî ve coğrafî bölgelerinden biridir. Tuna Nehri'nin kuzeyi ile Güney Karpatlar'ın güneyinin arasında bulunmaktadır. Eflak bazen Munteniya olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yaş</span> Romanyada kent

Yaş, Romanya'nın en büyük ikinci şehri ve Yaş ili'nin merkezidir. Yaş, Romanya'nın sosyal, kültürel, akademik ve sanatsal yaşamının önde gelen merkezlerinden biridir. Şehir, 1564'ten 1859'a kadar Boğdan Prensliği'nin, 1859'dan 1862'ye kadar Romanya Prensliği'nin ve 1916'dan 1918'e kadar Romanya Krallığı'nın başkentiydi.

<span class="mw-page-title-main">Erdel</span> Romanyanın batısında bir bölge

Erdel veya Transilvanya bugünkü Romanya'nın batı ve orta bölgelerine eskiden verilen isimdi. Asıl ismi Macarca Erdély, Rumence Ardeal, Sırp, Bulgar ve Yunan dillerinde ise Erdel olarak kullanılmış ancak diğer Avrupa ülkeleri aynı bölgeye genellikle Transilvanya ismini vermişlerdir. Erdel 1526 yılındaki Mohaç Muharebesi'nden sonra Osmanlılara bağımlı hale geldi ve 1683'e kadar Erdel Prensliği adıyla iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı bir özerk devlet olarak yaşadı. 1683 yılındaki II. Viyana Kuşatması'nın bozgunla sonuçlanmasından sonra bölge 1691'de Macaristan ile birlikte fiilen Avusturya Arşidüklüğü'nün eline geçti. Bölge 20. yüzyılın başlarında Macaristan ve Romanya arasında birkaç kere el değiştirdi. II. Dünya Savaşı sonrasında Romanya'nın elinde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Rus İmparatorluğu</span> Avrasyada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (1721–1917)

Rus İmparatorluğu veya Çarlık Rusyası, Büyük Kuzey Savaşı'nı sona erdiren Nystad Antlaşması'nın ardından Rusya Çarlığı'ndan evrilerek 1721'den itibaren Avrasya ve Kuzey Amerika'ya yayılan tarihi bir imparatorluk. Rus İmparatorluğu'nun yükselişi, İsveç İmparatorluğu, Polonya-Litvanya Birliği, İran, Osmanlı İmparatorluğu ve Çin gibi komşu rakip güçlerin zayıflamalarıyla eş zamanlı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Basarab Hanedanı</span> Kıpçak kökenli bir Eflak hanedanı.

Basarab Hanedanı. Eflak Prensliği'nin Peçenek ya da Kıpçak kökenli ilk hanedanlığı. 1330'lu yıllarda ortaya çıkan ilk Romen devleti olan Eflak'ın kurulmasında ve yönetiminde etkili rol oynamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Eflak Voyvodalığı</span> Tuna nehri merkezli bir orta, yeni çağ krallığı

Eflak Beyliği veya Eflak Voyvodalığı, 14. yüzyılın başında Karpatlar ile Tuna, Siret ve Milcov nehirleri arasındaki devletçiklerin birleşmesi sonucu Câmpulung merkezli olarak kurulan ilk bağımsız Rumen prensliğidir.

Romanya tarihi bugünkü Romanya Devleti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

<span class="mw-page-title-main">Ocak Ayaklanması</span>

Ocak Ayaklanması, Polonya'daki Rus yönetimine karşı düzenlenen ayaklanma (1863-1864). Başarısızlıkla sonuçlanmış ve Rusların Polonya üzerindeki denetiminin daha da güçlenmesine yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Romanya bayrağı</span> Ulusal bayrak

Romanya bayrağı, Romanya devletinin resmi ulusal bayrağı.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Prensliği</span>

Eflak ve Boğdan Birleşik Prensliği veya Romanya Prensliği, 1859'da Alexander John Cuza'nın Eflak ve Boğdan prensi olup bu iki prensliği birleştirmesi ile kurulmuş devlettir. 22 Ocak 1862'de Romanya parlomentosu kurulmuştur. Romanya'da 14 Mart 1881'de krallığın kurulmasıyla sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Carol</span> Romanyanın İlk Kralı

I. Carol, tam adı Hohenzollern-Sigmaringen Prensi Karl Eitel Friedrich, Romanya prensi (1866-1881), daha sonra Romanya'nın ilk kralı (1881-1914).Uzun yönetimi sırasında askeri ve ekonomik alanlarda Batı'yı örnek alan önemli gelişmeler sağlamakla birlikte, büyük ölçüde kırsal özellikler taşıyan ülkenin temel sorunlarını çözmekte başarısız kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Romanya'nın posta tarihi ve posta pulları</span>

Bu Romanya'nın pota tariji ve posta pullarının bir araştırmasıdır. Moldova Prensliği, 1858 yılında otonomluğunu elde eder etmez pulları yayımladı. İlk cap de bour pulları basımı Temmuz 1858 tarihinde yayımlandı. Bu pullar bir tür kâğıt çeşidi olan laid paper üzerine el damgasıyla üretildi ve şimdi bunlar çok nadirdir. Başlangıç yuvarlak dizayn kısa süre yuvarlak köşeli kare çerçeve kullanımını takip etti. Bunlar, biraz daha yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Krallığı</span>

Romanya Krallığı, 1881 ile 1947 yılları arası varlığını sürdürmüş eski bir parlamenter monarşik Rumen devletidir. Devlet 26 Mart 1881 tarihinde ilan edilmiştir. I. Carol da Romanya'nın ilk kralı olarak Sinaia Peleş Sarayında taç giymiştir. I. Carol ise Alman Hohenzollern Hanedanı'ndan gelmektedir ve önceki adı Prens Karl Eitel Friedrich Zephyrinus Ludwig 'dir. Romanya Krallığı, 1913 yılında Bulgaristan'a karşı diğer Balkan ülkeleriyle birleşerek II. Balkan Savaşı'na katılmıştır. Sonuç olarak Güney Dobruca'yı Bulgaristan'dan almıştır. Ancak I. Dünya Savaşı'nda Almanya'ya yenilmiş, Romanya toprakları işgal edilmiş ve Almanya ile barış imzalamak zorunda kalmıştır. Ancak savaşın sonunda Almanya, İtilaf Devletleri'ne yenilince Romanya'nın şansı tekrar değişmiş, Versailles Barış Antlaşması'nda Bukovina ve Transilvanya'yı elde etmiştir. II. Dünya Savaşı'nda Romanya, Ion Antonescu önderliğinde Mihverler'in yanında savaşa girdi. Bu seferki sonuç çok farklı oldu, Romanya savaşı kaybetti. Ion Antonescu'nun diktatörlüğü yıkıldı. 1947 yılında Sovyet güçlerinin de etkisiyle ve desteğiyle komünist yönetim başa geçti ve Romanya Halk Cumhuriyeti kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Kogălniceanu</span> Rumen siyasetçi

Mihail Kogălniceanu (Rumence telaffuz: [mihaˈil koɡəlniˈtʃe̯anu] ; Boğdanlı, daha sonra Rumen liberal devlet adamı, avukat, tarihçi ve gazeteciydi; Domnitor Alexandru Ioan Cuza yönetimindeki 1859 Tuna Prenslikleri birliğinden sonra 11 Ekim 1863'te Romanya Başbakanı oldu ve daha sonra I. Carol altında Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Yuan Gika</span> Romen siyasetçi (1816-1897)

Mösyö Yuan Gika, beş kez Romanya Başbakanı olan Rumen devlet adamı, matematikçi, diplomat ve politikacıdır. Romanya Akademisi'nin üyesi ve birçok kez de başkanlığını yapmıştır. Üretken bir yazar ve politikacı olan Pantazi Ghica'nın ağabeyi ve aynı zamandı iş ortağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Moruzi ailesi</span> Soylu bir Fenerli Rum ailesi

Morozbeyzade veya Moruziler, varlığı ilk defa Trabzon İmparatorluğu'nda bahsedilmiş bir soylu ailedir.

<span class="mw-page-title-main">1454-1483 Osmanlı-Macar Savaşı</span>

1454-1483 Osmanlı-Macar Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında 1454 yılından 1483 yılında imzalanan ateşkes antlaşmasına kadar fasılalarla ve çeşitli cephelerde süren savaş.

<span class="mw-page-title-main">Şevçenkove</span> Ukraynanın Odessa Oblastında İzmail Rayonuna bağlı Kiliya kentsel topluluğunda bir köydür

Şevçenkove, Ukrayna'nın Odessa Oblastı'nda İzmail Rayonu'na bağlı Kiliya kentsel topluluğunda bir köydür. Rayon merkezine 63 km, Dzinilor tren istasyonuna 28 km uzaklıktadır. Arazi düz bir topoğrafyaya sahiptir. Tuna ve Kuzey Karadeniz havzalarındaki büyük bir su kütleleri kümesi, 30 km'lik bir yarıçap içinde toplanmıştır. 2001 nüfus sayımına göre köyde 5.625 kişi yaşıyordu, bölge 6.37 km²'dir, her iki göstergeye göre de ilçedeki en büyük köydür.