İçeriğe atla

Alessandro Scarlatti

Alessandro Scarlatti
Alessandro Scarlatti
Doğum2 Mayıs 1660
Palermo, Sicilya
Ölüm24 Ekim 1725
Napoli, İtalya
MeslekMüzisyen, opera bestecisi

Alessandro Scarlatti (2 Mayıs 1660, Palermo, Sicilya – 24 Ekim 1725, Napoli), özellikle opera eserleri ve oda kantataları ile ünlü olan İtalyan Barok dönem klasik batı müziği bestecisidir. Napoli ekolu opera janrının bulucusu olduğu kabul edilir. Oğulları Domenico Scarlatti ve Pietro Filippo Scarlatti de tanınmış klasik batı müziği bestecileridir.

Yaşamı

Scarlatti'nin gençlik yıllarına ait bir çizim.

Scarlatti o zaman Sicilya Krallığı idaresi altında bulunan Palermo'da 1660'ta doğdu. Roma'da "Ciacomo Carissimi" hocalığı altında çalıştı. Fakat bazı araştırmacılar Scarlatti'nin ilk müziksel kompozisyonlarında kuzey İtalyalı müzisyen ve müzik hocaları olan "Alessandro Stradella" ve "Giovanni Legrenzi"'nin etkilerinin bulunduğunu ve bu nedenle büyük olasılıkla Kuzey İtalya'da da müzik eğitimi gördüğünü iddia etmektedirler. Sonra Katolikliği kabul edip tahtından feragat edip Roma'da yaşamaya başlayan eski İsveç Kraliçesi Kristina yanında "müzik direktörü (meastro di cappella)" görevini almıştır. Şubat 1684'te ise Napoli'de Napoli Krallığı veliahtının yanında "müzik direktörü" görevine geçmiştir. Bu görevi çok önemli bir Napoli Krallığı soylusunun metresi ve opera şarkıcısı olan kız kardeşi vasıtası ile ele geçirdiği bilinmektedir. Bu görevde iken Napoli devletinin özel olarak gerektirdiği müziksel parçaları bestelemekle kalmayıp, anlamlılıkları ve akıcılıkları ile çok popüler olan büyük sayıda opera da hazırlamış ve bunlar Napoli'de bu dönemde yapımlanmıştır.

1702'de Scarlatti Napoli'den ayrıldı. Napoli devletinin idaresinin İspanya asıllı krallar ve idarecilerden Avusturya asıllı hükümdar ve idarecelere geçene kadar Napoli'ye dönmedi. Napoli'den uzakta olduğu bu dönemde, Floransa yakınlarında bir özel tiyatrosu bulunan, Toskana Dükü III. Ferdinando de Medici yanında çalışarak onun tiyatrosunda yapımlanan özel opera eserleri hazırladı. Sonra Roma'da "Kardinal Ottoboni" yanında benzer görevde geçti ve bu yeni patronu ona 1703'te Roma'daki "Santa Maria Maggiore Bazilikası" için "müzik direktörü" görevine geçmesi için destek ve yardım sağladı.

1707'de Venedik ve Urbino şehirlerini ziyaret etti. 1708'de Napoli'ye dönüp eski "müzik direktörü" görevine tekrar geçti ve bu görevde 1717'ye kadar kaldı. Napoli'deki seyirciler onun müziğine çok alışık oldukları için Scarlatti'nin yeni eserlerine özel pozitif bir karşılık göstermemekteydiler. Hâlbuki ayni ve benzer eserleri Roma'da çok tutunmaktaydı. Bu nedenle bu dönemde Roma'daki "Teatro Capranica", Scarlatti'nin en tanınmış eserleri olan Telemaco (1718); Marco Attilio Regolo (1719) ve La Griselda(1721) ile bazı kilise müziği eserlerinin seyirciye sunulması için bas sahnelenme merkezi oldu. Scarlatti son olarak "sereneta" eserini bitiremeden 1723'te Napoli'de ölmüştür.

Müziğinin değerlendirilmesi

Scarlatti, 17. yüzyıl İtalyan vokal müzik stillerinin Floransa, Venedik ve Roma gibi merkezlerde geliştirilmiş şekli olan "erken Barok dönemi" müzik ile Mozart ile zirvesine erişen 18. yüzyıl "klasik ekolu" müzik arasında bir bağlantı sağlayan müzik bestecisidir.

Scarlatti'nin müzik kariyerinin ilk eserleri (özellikle Gli equivoci nel sembiante (1679); L’honestà negli amori (1680); Il Pompeo (1683) ve 1685'e kadar bestelediği diğer operalarında) resitatiflerle ve bazen yaylı sazlar kuarteti bazen sadece continuo eşliginde birçok küçük ve güzel aryalarla dolu, çok değişken aman daima iyi yapılmış Barok tipi eserlerdir. 1686'dan sonra ostinato basları ve iki kıtalık aryalari arkada bırakıp, "İtalyan uvertürü formu"nu ve "de kapo" tipi aryaları geliştirmiştir. Bu tip yeni gelişmeleri içeren operalarının en iyi bilinenleri La Rosaura (1690) ile Pirro e Demetrio (1694).

1697'den sonra Napoli sarayının zevklerine uyması gereği ve birbiri arkasını takip eden sırayla yeni opera eserler yazması lazım gelmesi nedeniyle bu eserlerdeki opera aryaları için daha konvensiyonel bir ritim kullanmaya başladı. Bu eserlerindeki şarkılar da hızla ve revizyondan pek geçmemiş şekilde hazırlanmış oldukları barizce hissedilmektedir. Bunların orkestrasyonda obualar ve trompetlere yer verilmesi getirdiği bir yenilik olmakla, beraber genellikle orkestrasyon da eski usullerden ayrılmaz olduğu görülmektedir. Ama gene de bu operalar arasında, L'Eraclea (1700) gibi çok parlak eserler bulunmaktadır.

Floransa'da Ferdinando de Medici için bestelediği operalar kayıp olmuştur. Ancak Scarlatti'nin bu dönemde prens ile yaptığı yazışmalarında bu eserlerinin çok içten ve samimi bir ilham verici yaratıcılık hevesiyle hazırlandığını ifade etmektedir.

1707'de Venedik'te bestelediği Mitridate Eupatore Scarlatti'nin opera şaheseri olarak kabul edilmektedir. Bu eser Scarlatti'nin Napoli'de bestelediği her operadan içerdiği teknik ve entelektüel güç bakımdan kat kat üstündür ve o zamana kadar yaptığı opera bestelerindeki müzikten çok üstün bir müzik ihtiva etmektedir.

L'amor volubile e tiranno (1709); La principessa fedele (1710) ve Tigrane (1714) adlı Napoli'deki son dönemi opera eserleri, fazla hislere hitaptan ziyade, gösterişli ve etkin olmaya önem vermektedir. Bu eserlerde orkestrasyon modern operalara daha yaklaşmıştır. Seslere refakat etme görevi yaylı sazlar kuartetine bırakılmış ve klavsen bir refakat aleti olmaktan çıkartılıp gürültülü bir nakarat ("retornello") aletine dönüştürülmüştür. Scarletti Teodora (1697) operasında ise orkestrayı nakarat ("retornello") aleti olarak kullanmayı ilk defa denemiştir.

Roma'da sahnelenmek üzere hazırladığı son operaları içlerinde daha derin şiirsel hisler bulundurmakta, geniş ve vakurlu bir melodi stili içermekte, daha güçlü bir dramatik anlam ifade etmekte ve daha modern orkestrasyon stili içermektedirler. Güçlü dramatik ifadeler özellikle, ilk defa 1686'da Olimpia vendicata kullandığı, refakat edilen resitatiflerde bulunmaktadır. Scarlatti'nin modern orkestrasyon gelişmesine bir katkısı, kornoları ilk defa opera orkestrası içine alıp onların seslerini çok çarpıcı bir şekilde kullanmasıdır.

Hepsi birbirine benzer karakterler gösteren ve Scarlatti'ye has bir stilde olan operalar, oratoryolar ve serenatları yanında, Scarlatti solo ses için 500'den çok solo oda kantatası hazırlamıştır. Bunlar zamanında konsere girmemişler ve bestelerinin yazmaları arasında kalmışlardır. Bunları incelemek fırsatı bulan 20. yüzyıl müzik bilginleri bu eserlerin zamanının en ileri oda müziği besteleri olduğunu ve bunların konserlerde icra edilmemesinin zamanının büyük müzik kayıplarından başında olduğunu ifade etmektedirler.

İki yüz kadar kilise müziği parçası bestelediği iddia edilmekle beraber elimizdeki eserlerden bunu çok abartılmış olduğu kabul edilmektedir. Genellikle bu kilise müziği, diğer janrlardaki müzik eserlerinin arasında nispeten küçük önemdedir. Fakat 1721'de hazırlamış olduğu "San Cecilia" Mass Ayini stili ileride Johann Sebastian Bach ve Beethoven tarafından hazırlanan muhteşem kilise Mass ilahilerine bir öncü ve önderlik görevi yapmıştır.

Hazırlamış olduğu enstrümantal müzik, bestelediği vokal parçalar ile karşılaştırılırsa, bu enstrümantal parçaların çok eski, hatta antik, usullere uyduğu görülür. Bunlar ilgi çekmekle beraber hiçbir müziksel yenilik getirmemişlerdir. Birçok müziksel otorite vokal müzikte yaptığı devrim neticesindeki yeniliğin neden enstrümantal müziğinde tekrarlamadığına biraz şaşmaktadırlar.

Eserleri

Lirik opera eserleri

Scarlatti'nin 50 kadar opera eseri hazırladığı bilinmektedir.

Enstrümental eserleri

Klavyeli çalgılar için

  • Toccata klavsen için
  • Toccata Re-minor
  • 10 partito basso obbligato (1716)
  • Toccatalar Birinci ve ikinci kitap (Sol-majör, La-minör, Sol-majör, La-minör, Sol-majör, re minör, re-minor, la-minör, sol-majör, fa-majör)
  • 2 senfoni klavsen (1699)
  • Toccata klavsen etüdü
  • Toccata klavsen veya organ için
  • Toccata mi-minör
  • 3 toccata her biri füg ve minuet takibi ile (1716)
  • "La follia" üzerine varyasyonlar (1715) -Video/Audio YouTube-Giannalisa Arena, klavsen 4 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • 6 adet konçerto: klavsen ve yaylı sazlar için

Diğer çalgılar için

  • 12 senfoni - konçerto grosso (1715)
  • 6 yedi kısımlı konçerto - iki keman, violonsel obligato, iki keman, tenör ve bass continuo (fa-minor, do-minor, fa-majör, sol-minor, re-minor, mi-majör; 1724)
  • 4 sonata kuarteti, 2 keman, viola ve violonsel için (fa-minor, do-minor, sol-minor, re-minor)
  • 9 sonata (konçerto) flüt, 2 keman, violonsel ve basso continuo (re-majör, la-minor, do-minor, la-minör, la-majör, do-majör, sol-minor, fa-majör, la-majör; 1725)
  • Sonata fa-majör. flüt, 2 keman ve basso continuo için
  • Sonata re-majör. flüt, 2 keman ve basso continuo için
  • Sonata la-majör. 2 flüt, 2 keman ve basso continuo için
  • Sonata fa-majör. 3 flüt ve basso continuo için
  • 3 sonata: violonsel ve basso continuo (re-minor, do-minor, do-majör)
  • Suit fa-majör. flut ve basso continuo için(1699)
  • Suit sol-majör. flut ve basso continuo için (1699)

Teorik çalışmalar

  • Regole per principianti (1715)
  • Discorso sopra un caso particolare di arte (1717)
  • Canoni: Tenta la fuga ma la tenta invano; Voi sola; Commincio solo; 2 canoni a 2
  • 15 fuge a 2
  • Studio a quattro sulla nota fermia
  • Varie partite obligate al basso
  • Toccate per cembalo
  • Varie introduttioni per sonare e mettersi in tono delle compositioni (yak. 1715)

Medya

  • Alessandro Scarlatti - Toccata 3 - Klavsen çalan "Sylvia Kind":

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  • Bu madde kısmen Fransızca Wikipedia "Alessandro Scarlatti" maddesi kaynaklıdır:Scarlatti (Fransızca) (Erişme:25.2.2010)
  • Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Alessandro Scarlatti" maddesi kaynaklıdır::Scarlatti (İngilizce) (Erişme:25.2.2010)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Georg Philipp Telemann</span> Alman Barok akımına bağlı müzisyen, besteci ve virtüöz

Georg Philipp Telemann, Alman müzisyen, besteci ve çeşitli enstrümanların virtüözü. Besteleri Alman barok stilindedir.

<span class="mw-page-title-main">George Frideric Handel</span>

Georg Friedrich Händel, müzik tarihine opera, oratoryo, kantata, düet gibi vokal eserleriyle geçen Alman klasik batı müziği bestecisidir.

<span class="mw-page-title-main">Johannes Brahms</span>

Johannes Brahms Alman piyanist, orkestra şefi ve 19. yüzyılın ikinci yarısının en önemli Romantik dönem bestecilerindendir. Hamburg'da Lutheran bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi ve profesyonel yaşamının çoğunu Viyana'da geçirdi. Bazen Johann Sebastian Bach ve Ludwig van Beethoven ile müziğin "Üç B"sinden biri olarak gruplandırılır, bu yorum aslında on dokuzuncu yüzyıl orkestra şefi Hans von Bülow tarafından yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Maurice Ravel</span> Fransız besteci (1875 – 1937)

Joseph-Maurice Ravel, Fransız besteci ve piyanist.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Prokofyev</span>

Sergey Sergeyeviç Prokofyev, (Rusça: Серге́й Серге́евич Проко́фьев; Sergey Sergeyeviç Prokofyev; birçok değişik müzik türünü ustalıkla icra edebilen, bu özelliği ile 20. yüzyılın en önemli yorumcularından sayılan ünlü piyanist ve besteci.

<span class="mw-page-title-main">Domenico Scarlatti</span>

Giuseppe Domenico Scarlatti, İtalyan besteci.

<span class="mw-page-title-main">Francesco Gasparini</span>

Francesco Gasparini, İtalyan Barok bestecisi ve öğretmeni.

<span class="mw-page-title-main">Ludwig Spohr</span>

Ludwig Spohr veya Almanya dışında bilinen ismiyle Louis Spohr bir Alman besteci, keman virtüözü ve orkestra şefi, müzikolog ve müzik öğretmeni idi. Zamanında besteci olarak Beethoven kadar ünü bulunmaktaydı. Besteci olarak Alman müzik dramının gelişmesinde en önemli tarihsel müzik bestecileri ile aynı sırada tutulmaktadır. Oratoryo besteleme de çok yüksek müzik seviyelere ulaşmış ve 19. yüzyılda çok popüler olan operalar bestelemiştir. Orkestra besteleri dolayısıyla Mozart ile kıyaslanmıştır. Virtüöz kemancı olarak zamanın hükümdarlarının hayran olduğu konserler sunmuştur. Ayrıca orkestra şefliğinde ve müzik teorisi ve müzik eğitimi için hazırladığı kitaplar ile zamanında çok isim kazanmıştır. Ancak 20. yüzyılda Spohr biraz unutulmuş ve "Unutulmuş Usta" olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Heinrich Marschner</span>

Heinrich August Marschner, Alman müzisyen ve opera, "lied" şarkıları ve oda müziği bestecisi.

<span class="mw-page-title-main">Francesco Cilea</span> İtalyan piyanist (1866-1950)

Francesco Cilea özellikle opera eserleri ile tanınan bir İtalyan besteci ve müzik eğitimcisi.

<span class="mw-page-title-main">Ralph Vaughan Williams</span> İngiliz Müzisyen ve Besteci

Ralph Vaughan Williams, İngiliz müzisyeni ve bestecisi. Senfoniler, oda müziği, koro müziği ve film müziği bestelemiştir. İngiliz folklor müziği toplayıcılığı ile uğraşmış ve İngiliz folklor müziğinin çok popüler olan bazı yeni aranjmanlarını yapmış, ayrıca bu parçalardan ilham alarak orijinal müzik parçaları bestelemiştir; örneğin, folklor şarkılarının melodilerini kullanan "English Hymnal".

<span class="mw-page-title-main">Albert Lavignac</span> Fransız besteci (1846 – 1916)

Albert Lavignac Fransız öğretmen, müzik teorisyeni ve besteci.

<span class="mw-page-title-main">Ermanno Wolf-Ferrari</span> İtalyan besteci (1876-1948)

Ermanno Wolf-Ferrari, İtalyan opera ve batı klasik müzik bestecisi ve müzik eğitimcisidir.

<span class="mw-page-title-main">Dört Mevsim (Vivaldi)</span>

Dört Mevsim, İtalyan besteci Antonio (Lucio) Vivaldi'nin en meşhur ve en sık seslendirilen eseridir. 1720'li yılların başlarında Il cimento dell'Armonia e dell'Inventione (Uyum ve Buluş Arasındaki Çekişme) başlığı ve Op. 8 eser sayısıyla yazılmış olan on iki konçertonun ilk dördünden oluşur. İlk kez 1725 yılında Amsterdam'da Fransız-Hollandalı yayımcı Michel-Charles Le Cène tarafından yayımlanmış ve kendi zamanında da en bilinen eserlerden biri olmuştur. Ayrıca Vivaldi konçertolara eşlik eden soneler yazarak o döneme göre müzikal devrim yapmış, programlı müzik türünün en eski ve en detaylı örneklerinden birini yaratmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Do majör</span> do notası üzerine kurulan majör gam

Do majör, klasik batı müziğinde do notası üzerine kurulan majör gam. İçinde diyez ve bemol geçmez, anahtarına hiçbir diyez-bemol konmayan tek Majör gamdır. Kalından inceye doğru şu sesleri içerir: Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-Si. Eksen (tonik) sesi Do, Alt çeken sesi Fa ve Çeken (dominant) sesi Sol idir. Alt çeken tonalitesi Fa Majör, çeken tonalitesi Sol Majör, ilgili minörü la minör ve paralel minörü do minördür. Ton çemberinde Fa Majör ile Sol Majör'ün arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Sol majör</span>

Sol majör, klasik batı müziğinde sol notası üzerine kurulan majör gam. İçinde fa diyez geçer ve başlığına da anahatardan sonra fa diyez konur. Kalından inceye doğru şu sesleri içerir: Sol-La-Si-Do-Re-Mi-Fa diyez. Eksen (tonik) sesi Sol, Alt çeken sesi do ve Çeken (dominant) sesi re idir. Alt çeken tonalitesi Do Majör, çeken tonalitesi Re Majör, ilgili minörü mi minör ve paralel minörü sol minördür. Ton çemberinde Do Majör ile Re Majör'ün arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İki keman için re minör konçerto (Bach)</span>

'İki keman, yaylı çalgılar ve sürekli bas için BWV 1043 eser sayılı re minör konçerto, Johann Sebastian Bach'ın 1720-1732 yılları arasında Köthen'de yazdığı sanılan çalgısal bir eseridir. Kısaca 'İkili Konçerto olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İki Klavsen için Konçerto BWV 1062 do minör (Johann Sebastian Bach)</span>

İki klavsen, Yaylılar ve Sürekli bas için BWV 1062 eser sayılı do minör konçerto, Johann Sebastian Bach'ın 1735-1736 yıllarında Leipzig'de yazdığı bir eseridir. Bestecinin Köthen yıllarında yazdığı BWV 1043 eser sayılı re minör iki keman için konçertosunun Leipzig yıllarında bir ton aşağı aktarılıp iki klavsen için yeniden düzenlemiş versiyonudur. İki klavsen ve yaylılar için yazdığı üç konçertonun sonuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Il cimento dell'armonia e dell'inventione</span>

Il cimento dell'armonia dell'inventione (Uyum ve Buluş arasında Çekişme) Antonio Vivaldi tarafından 1723-1725 yılları arasında bestelenmiş ve 1725 yılında yayımlanmış on iki konçertodan oluşan Op. 8 eser sayılı konçerto serisinin adıdır. Tümü keman solo, yaylılar ve sürekli bas içindir. İlk dört konçerto Dört Mevsim olarak bilinir ve Vivaldi'nin en ünlü eserleridir.

Johann Sebastian Bach'ın BWV 1041-1043 keman konçertoları ve BWV 1046-1051 Altı Brandenburg Konçertosu orijinal çalgılamalarıyla bugüne dek ulaşmıştır. Klavsen konçertoları çoğunlukla diğer solo çalgılar (keman, obua, flüt vb.) için yazılmış (önceki) konçertoların uyarlamalarıdır. Klavsen konçertolarından bazıları, diğer solo çalgılar için konçertoların bugünkü orijinal versiyonları ile örtüşürken bazı klavsen konçertolarının başka bir versiyonu bulunmamaktadır, bu da her bir klavsen konçertosunun önceki bir solo çalgı versiyonundan uyarlandığını düşündürmektedir (Ör: BWV 1057 ve 1054 sayılı klavsen konçertoları, 1041 ve 1042 sayılı keman konçertolarının bir ton aşağı aktarılarak yeniden düzenlenmiş versiyonları iken 1055 ve 1056 sayılı klavsen konçertosunun klavsen harici bir solo çalgı için versiyonu bulunmamaktadır).