Nobel Ödülü, 27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896 tarihinde Stockholm'de açıklanan vasiyetnamesiyle Alfred Nobel tarafından kurulan derneğin verdiği, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan prestijli bir ödüldür. İlk Nobel Ödülleri 1901 yılında verilmeye başlanmıştır. Nobel Ödülleri her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık'ta verilir.
Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarındaki olağanüstü başarılarına verilmektedir. 1895 yılındaki Alfred Nobel'in vasiyeti doğrultusunda, 1896 yılından bu yana Nobel Vakfı tarafından idare edilmekte ve yürütülmektedir. Ekonomi dalında verilen bir başka ödül ise 1968 yılında Sveriges Riksbank ile merkez bankasının İsveç ekonomisine yapmış olduğu katkılar nedeniyle verilmeye başlanmıştır.
Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, İsveç Karolinska Enstitüsü tarafından her yıl fizyoloji ya da tıp alanında çeşitli konularda alanlarındaki olağanüstü katkıları için bilim insanları ve doktorlara verilen ödül. Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; 1901 yılından itibaren bilim insanlarına alanlarında seçkin katkıları için verilmeye başlanan, kimya, fizik, edebiyat ve barış alanları ile birlikte beş Nobel Ödülü'nden birisidir. Nobel'in vasiyeti gereği ödül Nobel Vakfı tarafından yönetilir ve İsveç Karolinska Enstitüsü tarafından seçilen bir yönetici sekreter ve beş üyeden oluşan bir komite tarafından verilir. Çoğu zaman Nobel Tıp Ödülü olarak anılmasına rağmen Nobel vasiyetinde özellikle "fizyoloji veya tıp" olarak belirtmiştir. Bu sayede ödül daha geniş bir alanda verilebilmektedir. İlk Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü 1901 yılında Alman bilim insanı Emil Adolf von Behring'e verildi. Her ödül sahibine, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen para ödülleri verilir. 1901 yılında Emil Adolf von Behring 150.782 İsveç kronu ki bu 2008 yılı Aralık ayında 7.731.004 İsveç kronuna eşittir, para ödülü aldı. 2008 yılında ise Harald zur Hausen, Françoise Barré-Sinoussi ve Luc Montagnier 10.000.000 kron para ödülünü paylaştılar. Ödül, Stockholm'de Nobel'in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık'ta bir ödül töreniyle verilmektedir.
Nobel Ödülleri kapsamındaki Nobel Barış Ödülü, ulusların ve halkların kardeşliği, silah ve orduların azaltılması ve barış kongreleri düzenlemek için en çok çaba sarf eden kişi, kişiler veya kuruluşlara verilir. Alfred Nobel'in mirası üzerine Nobel Vakfı tarafından organize edilen ve her yıl, Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık günü Oslo'da gerçekleştirilen törende takdim edilen ödüllerin sahipleri, Norveç Nobel Komitesi tarafından belirlenir. Her bir ödül kazananı, birer madalya ve diplomanın yanı sıra, zaman içerisinde değişiklik gösteren para ödülünün de sahibi olur.
Şirin Ebâdî, İranlı avukat, yazar, insan hakları savunucusu.
Alfred Nobel'in Anısına Ekonomi Bilimlerinde The Sveriges Riksbank Ödülü veya sıklıkla söylendiği şekilde Nobel Ekonomi Ödülü, ekonomi alanında yapılan önemli katkılara verilen bir ödül. Genel olarak, dünyanın en prestijli bilim ödüllerinden biri olarak kabul edilir. 1895'te Alfred Nobel'in vasiyetiyle kurulan Nobel Ödülleri'nden biri değildir ama sıklıkla onlarla özdeşleşmiştir. Ekonomi Ödülü, Nobel Vakfı'nca refere edilip İsveç'in merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıl dönümü olan 1968 yılında, Alfred Nobel'in 1895'teki vasiyetinin anısına, kurulmuş ve finanse edilmiştir. Nobel Kimya ve Fizik Ödülü sahipleri gibi, Ekonomi Ödülü sahipleri de İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından seçilir ve Nobel Komitelerine benzer olarak bir Ödül Komitesi vardır. Ödül ilk kez, 1969'da Hollandalı ve Norveçli ekonomistler Jan Tinbergen ve Ragnar Frisch'e "ekonomik süreçlerin analizi için, dinamik modeller geliştirip uyguladıkları" gerekçesiyle verildi.
Nobel Fizik Ödülü, Alfred Nobel'in mirası üzerine Nobel Vakfı tarafından organize edilen ve her yıl, kendisinin ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık günü Stockholm'de gerçekleştirilen Nobel Ödülleri töreninde, fiziğin çeşitli alanlarında faaliyet gösteren kişilere verilir. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinin belirlediği beş akademi üyesinin oluşturduğu bir komite tarafından seçilen kazanan kişiler, birer madalya ve diplomanın yanı sıra, zaman içerisinde değişiklik gösteren para ödülünün de sahibi olur.
Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri, resmi adıyla Alfred Nobel'in Anısına Ekonomik Bilimlerde Sveriges Riksbank Ödülü, ekonomi alanında her yıl İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ekonomi Ödülü; Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmeye başlanan Nobel Ödülü'nün orijinal beşlisinden biri değildir ve bir Nobel Ödülü olarak kabul edilmez. Ekonomi Ödülü, İsveç merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıldönümü olan 1968 yılında kurulmuş ve finanse edilmiş ve o zamandan beri her yıl verilmektedir. Ekonomi Ödülü ilk kez 1969 yılında verilmiş, bu ödülü Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1969 yılında, Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen'a toplamda 375.000 İsveç kronu verilmiştir ki bu Aralık 2007 tarihinde 2.871.041 İsveç kronuna eşdeğerdir.
Svante Pääbo, İsveçli biyolog, genetikçi ve bilim insanı. Evrimsel antropoloji alanında uzmanlaşan Pääbo, paleogenetiğin kurucularından birisidir ve Neandertal genomu üzerinde yoğun bir şekilde çalışmıştır. 2022'de "soyu tükenmiş homininlerin genomları ve insan evrimi ile ilgili keşifleri" nedeniyle Nobel Tıp Ödülü'ne layık görüldü.
Saharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü, her yıl 10 Aralık tarihine yakın bir zamanda verilen insan hakları ödülü. Sovyet bilim insanı ve 1975 Nobel Barış Ödülü sahibi Andrey Saharov'un adını taşıyan ödül 1988'de Avrupa Parlamentosu tarafından hayatını insan hakları ve özgürlüklerini savunmaya adayan kişilere verilmek için kuruldu.
Jores İvanoviç Alferov, Rusya Bilimler Akademisi üyesi fizikçi ve akademisyen. Modern heterostructure fiziğe ve elektroniğe büyük katkıları bulundu. Heterotransistörleri icat etti.
Nobel Kimya Ödülü, Alfred Nobel'in mirası üzerine Nobel Vakfı tarafından organize edilen ve her yıl, kendisinin ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık günü Stockholm'de gerçekleştirilen Nobel Ödülleri töreninde, kimyanın çeşitli alanlarında faaliyet gösteren kişilere verilir. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinin belirlediği beş akademi üyesinin oluşturduğu bir komite tarafından seçilen kazanan kişiler, birer madalya ve diplomanın yanı sıra, zaman içerisinde değişiklik gösteren para ödülünün de sahibi olur.
Karl Barry Sharpless Amerikalı kimyager.
Liu Xiaobo, Çinli entelektüel ve insan hakları savunucusu. 2010 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görülmüştür.
Luc Antoine Montagnier, Fransız virolog ve bilim insanı. Françoise Barré-Sinoussi ve Harald zur Hausen ile birlikte 2008 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi bilim insanı. Nobel Ödülü'nü İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü'nü (HIV) keşfinden dolayı kazanmıştır. Şanghay Jiao Tong Üniversitesi'nde profesör olarak çalışmalarını sürdürmüştür.
John Robin Warren, Avustralyalı patolog, 2005 yılı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi bilim insanı. Barry Marshall ile birlikte Helicobacter pylori bakterisinin kapsamlı bir şekilde yeniden keşfi nedeniyle Nobel Tıp Ödülü'nü almaya hak kazanmıştır.
Martin Chalfie Amerikalı bir bilim insanıdır. Aynı zamanda biyolojik bilimler bölüm başkanıdır ve Kolombiya Üniversitesi'nde Biyolojik bilimler Profesörü olarak çalışmaktadır. 2008 Nobel Kimya ödülü'nü Osamu Shimomura ve Roger Y. Tsien ile paylaştı. Harvard Üniversitesi'nden Nörobiyoloji dalında bir doktorası bulunmaktadır.
Rigoberta Menchú, Kiçe kökenli Guatemalalı yerlilerin hakları için mücadele eden aktivist ve 1992 Nobel Barış Ödülü sahibi.
Nadiye Murad, Iraklı Yezidi insan hakları savunucusu.
2022 Nobel Barış Ödülü, insan haklarını ve sivil özgürlüğü savunan bir kişi ve iki kuruluşa ortaklaşa verildi. Alıcılar Belaruslu aktivist Ales Bialiatski, Rus insan hakları örgütü Memorial ve Ukraynalı insan hakları örgütü Sivil Özgürlükler Merkezi dir. Norveç Nobel Komitesi tarafından verilen alıntılar şunlardı: "Barış ödülünü, kendi ülkelerinde sivil toplumu temsil eden kişiler kazanmıştır. Onlar, yıllar boyunca, eleştiri gücünü yücelttiler ve temel vatandaşlık haklarını korudular. Onlar, savaş suçlarını, insan hakları ihlallerini ve gücün kötüye kullanımını belgelemek için sıra dışı bir çaba gösterdiler. Onlar, birlikte, sivil toplumun barış ve demokrasi için önemini göstermektedirler.
