İçeriğe atla

Aleksey Arapçor

Aleksey Dügeroğlu Arapçor (Tıva Türkçesi:Арапчор, Алексей Дүгер-оглу / Aleksey Dügeroglu Arapçor) (Ekim 8, 1925 doğ.) — Tıva şair, folklor derlemecisi. RSFSRnin okullarının ünlü öğretmeni. TÇE üyeliğinde bulunmuştur.

Yaşamı

А.D. Arapçor 1925 yılı Ekim ayının 8.- günü T.A.R'ın Tañdı ilinin Mejegeyde Ertine-Bulak'ta doğmuştur. Yazı bölümüne başlaması, Bay-Haak'ın, Kızıl'ın 2. okullarına, Öğretmenin kursu ve Kızıl devlet öğretmen enstitüsünden mezun olmuştur.

1942 yılından sonra Süt-Höl'üñ Kızıl-Tayga'dan başlayıp Erzin'iñ tüm köylerinde 20 yıl içinde öğretmenlik yapıp, okul müdürü olmuştur. Turan'ıñ 1., 2. numaralı okullarında 18 yıl görev yaptı. «Şın» gazetesinin kültür bölümünde, 1986-1994 yıllarda TDLTEŞİ folklor sektöründe çalışmıştır.

Yazarlık işine 1943 yılında girmiştir. Şair S.Pyurbyu'nün öğrencilerinin birisidir. O «Kadarçınıñ ırı» (Çobanın şarkısı), «Setkildiñ ırı» (Gönlümün şarkısı) adıyla bambaşka kitapları yazmıştır. Okullarda öğretmenlik yapıp ulusun ağız edebiyatının derlemesini yaparak «Tıva ulustuñ mifteri bolgaş toolçurgu çugaaları» (Tuva ulusunun mitolojisi ve destan edebiyatı) adlı kitabı 1995 yılında günyüzü görmüştür. Onun şiirleri «Krestyanka», «Semya i şkola» dergilerinde yayınlanıp ve Rus, Moğol, kazah, yakut dillerine kadar çevirtilmiştir. Onun 70'i aşık şiirlerinde bestekâr V.Kök-оol, А.Çırgal-оol, R.Kendenbil, D.Hüreş-оol, V.Toka, H.Çüldüm-Sürüñ, B.Çambıt, B.Keneş, B.Kaadır-оol, А.Yomujap şarkılarında bulunur.

Kitapları

  1. Kadarçınıñ ırı (1964)
  2. Setkildiñ ırı (1967)
  3. İdegeldiñ otçugajı (1971)
  4. Öşpes ottar (1975)
  5. Haygaaral (1981)
  6. Er salım (1991)
  7. Tıva ulustuñ mifteri bolgaş toolçurgu çugaaları (1995)
  8. Çürekte idegel (1998)

Kaynakça

Dış Bağlantılar

  • «Tıvanıñ çogaalçıları / Pisateli Tuvı» 2000 çılda üngen nom
  • Literaturı narodov Rossii: XX v.: slovar / N. S. Nadyarnıh. — M.: Nauka, 2005. — S. 290. — 365 s. — 1100 ekz. — ISBN 5-02-010208-3

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Darjay</span>

Aleksandr Darjay (3 Kasım 1944; Sug Aksı, Süt göl ilçesi, Çağdaş Tuva edebiyatında önemli bir yeri olan çok sayıda eserlere imza atmış roman, öykü ve oyun yazarıdır, şairdir. Tıva Edebiyatı'nın belkemiğidir. Tuva kişisi olarak yakından tanımıştır. Eserlerinde Tuva'daki yaşamı ve toplumsal sorunları ele almış insanı insan çevre ilişkisi içinde yansıtmıştır. Vatansever bir şair, yazardır. Rusya Federasyonu Kültür Ansiklopedisinde Rusya'nın en önemli insanları arasında geçer.

Yekaterina Tanova — Tuva Türklerinden şair, öykücü, dramaturg, tercüman. 1930 yılının Mart 27-de Süt-Gölün Karaçıraada doğmuştur.

Kızılenik Kudajı - Tıva yazar, şair, publitsist, çevirmen, piyes yazarı. Tıva Cumhuriyeti Ulus'un Yazarı. SSCB ve Rusya Federasyonu'nun Yazarlar Birliği üyeliğinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Şagdıroğlu Kuular</span>

Nikolay Şagdıroğlu Kuular, Tıva romancı,şair, nesir ustası, çevirmen, Tıva'nın tanınmış yazarı. Rusya'nın Yazarlar ve Gazeteciler Birliği'nin üyesi. Nüfus Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nda mühendis, muhabir, "Şın" gazetesinin bölüm başkanı, Tıva kitap yayınevinin editör, Tıva Cumhuriyeti Yazarlar Birliği Yönetim Kurulu Başkanlığı, "Ulug-Hem" dergisinin editörlük işlerini yaptı.

Stepan Sarıgool (Kasım 17, 1908 yılı - Mayıs 27, 1983 yılı) — roman yazarı, şair, oyun yazarı, mütercim, Tıva ulusunun ulusal yazarı. Tıva Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti'nin edebiyat ve sanatının ünlü kalemidir. Tıva Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti'nin Yüksek Şura'sının milletvekili olmuştur. Çağdaş Tıva edebiyatının kurucularının arasında yer alır.

Salim Sürünool Batı Hemçik yöresindeki Akka'da doğmuştur. Tıvalı şair, nesir ustası, mütercim, Tıva ulusunun milli yazarlarından biri olup Çağdaş Tuva edebiyatında tanınmış bir kalemdir.

Oleg Sagan-ool — Tıvalı şair, nesir ustası, yazar, oyun yazarı.

Baykara Hövenmey — Tıvalı yazar ve şairdir. Tıva Edebiyatının kurucularından.

Karaküske Çoodu, Tıvalı yazar, şair, gazeteci.

Eker-ool Keçil-ool — Tıvalı yazar, şair, çevirmen.

Sergey Pürbü Tandı Tıvanın Beezi bölgesi Ejim (Tuvaca:Эъжим) beldesinin Odurug-Aksı'da doğmuştur. Tıvalı şair, oyun yazarı, nesirci, nazımcı, tercüman. Ulus'un yazarı, milliyetçi-Turancı yazar. Tıva Arat Cumhuriyetinin Yazarlar Birliğinin ilk başkanı. Tıva edebiyat araştırmacısı.

Aleksandr Palmbah, Rus yazar, romancı, filolog, çevirmen ve Türkolog. Sovyet bilim insanı. Tıva Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bilim çalışmalarının bilinen araştırmacısı. Eski ve Çağdaş Türk dili - Tıva dili araştırmacısı, Tıva edebiyatı bölümünün kurucularından birisidir. Tıva alfabesi ve Tıva dilinin ilk kez dilbilgisi alanının kurucularından. Rusça-Tıvaca (1953) ve Tıvaca-Rusça sözlüklerin oluşturulmasını projeleyen, editörlüğünü üstlenen kişidir.

Anton Kalzan Kaahem bölgesi Kundustug-Aksı'da doğmuştur. Tıva Türklerinden eleştirmen,halkbilimcisi, filoloji doktoru. Tıva Özerks Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti devrinde ünlü bir edebiyat hocasıdır. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği devrinde Yazarlar Birliği üyesidir.

Kara-kıs Nomzat-uruu Munzuk Tandı Tıva ülkesi, Salçak kojuunu, Elegeste Köjeelik-Havak yerleşimia doğmuştur. Tıva Türklerinden sanatçı, tiyatro oyuncusu, şair, şarkıcı. Tıva ulusunun ve Rusya Federasyonunun ünlü sanatçısı, Tıva ulusal tiyatrosunun yöneticilerinden biri.

Dоrju Kuulаr, Tıva bilim insanı, profesör, edebiyat tarihçisi, eleştirmen ve filoloji bilimi doktoru. Tıva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin önemli bilim insanlarından birisidir. Tıva Cumhuriyeti 20. YY Önemli Kişileri adlı kitabında adı geçer.

Darıma Ondar. Tıva Arat Cumhuriyetinin Çöönhemçik bölgesindeki Mançürekte Üstüü-Çırgalıg-Oy yerleşiminde doğmuştur. Tıva folklor derlemecisi, ulusal hastanenin başkanı, Tıva Cumhuriyetinin ünlü emektarı. Tıva Cumhuriyetinin Yazarlar Birliğinin üyesi olmuştur.

Artık Höm-Ottuk kızı Hovalıg (12 Mayıs 1951; Sug-Aksı köyü, Süt-Höl kojuunu,Tıva, Çağdaş Tuva edebiyatında eserler vermiş yayıncıdır. Tuva Cumhuriyeti Gazeteciler Birliği Başkanı. Kadınlar için "Ene sözü" gazetesi ve "Kadın" dergisi adıyla yayınlar kurdu.

Aleksey Çırgal-ool, Tıva kökenli Rusyalı sanatçı. Tıva,Sovyet bestekarı, aktör ve öğretmen. Sovyetler Birliği halk sanatçısı(1984). Onu ilk profesyonel Tıva bestekarı adlandırırlar.

Çürgüy-ool Dorju (Tıva Türkçesi: Чүргүй-оол Михаил оглу Доржу, Çürgüy-ool Mihail oğlu Dorju; 16 Ekim 1949, Tıva - 9 Ekim 2018, Tuva asıllı yazar, dilbilimci ve yayıncıdır.