Aleksandra Fyodorovna

Tam adı
	Alix Viktoria Helene Luise Beatrix

Aleksandra Fyodorovna
Aleksandra Fyodorovna
	Boasson & Eggler tarafından fotoğrafı (1908)
Rusya İmparatoriçesi
Hüküm süresi	26 Kasım 1894 – 15 Mart 1917
Taç giymesi	26 Mayıs 1896
Doğum	Hesse Prensesi Alix; 6 Haziran 1872; Darmstadt, Hesse Büyük Dükalığı, Alman İmparatorluğu
Ölüm	17 Temmuz 1918 (46 yaşında); Yekaterinburg, Rusya SFSC
Defin	17 Temmuz 1998; Peter ve Paul Katedrali
Eş(ler)i	Rusya İmparatoru II. Nikolay; (e. 1894; ölümleri 1918)
Çocuk(lar)ı	Büyük Düşes Olga; Büyük Düşes Tatyana; Büyük Düşes Mariya; Büyük Düşes Anastasiya; Çareviç Aleksey;
Tam adı
Tam adı
	Alix Viktoria Helene Luise Beatrix
Hanedan	Hesse-Darmstadt
Babası	Hesse Büyük Dükü IV. Ludwig
Annesi	Birleşik Krallık Prensesi Alice
Dini	Rus Ortodoksluğu ; önceden Lütercilik
İmza

Aleksandra Fyodorovna (6 Haziran 1872 – 17 Temmuz 1918), 26 Kasım 1894ʼteki evliliklerinden 15 Mart 1917ʼde II. Nikolayʼın zorla tahttan çekilmesine kadar İmparator II. Nikolayʼın eşi olarak son Rusya imparatoriçesiydi. Eşinin otokratik otoritenin teslim olmasına karşı direnişini teşvik etme konusundaki şöhreti ve Rus mistik Grigori Rasputinʼe olan bilinen inancı, kendisinin ve Romanoff monarşisinin son yıllarında popülaritesine ciddi şekilde zarar verdi. Aleksandra ve yakın ailesi, 1918ʼde Rus Devrimi sırasında Bolşevik esaretindeyken öldürüldü. 2000 yılında, Rus Ortodoks Kilisesi tarafından azize ilan edildi.

Hayatı

İlk yılları

Doğum adı Victoria Alix Helena Louise Beatrice von Hessen ve bei Rhein^[1]^[2] olan Aleksandra Fyodorovna, Kraliçe Victoria'nın büyük torunu ve Hessen-Darmstadt grandükü IV. Louis'nin kızıdır. 6 Haziran 1872 tarihinde Alman İmparatorluğu'nun Hessen Büyük Dükalığı içindeki Darmstadt şehrindeki Yeni Saray'da doğdu. 1 Temmuz 1872'de (annesinin 10. evlilik yıldönümünde) vaftiz edildi.

Alix'in Kraliçe Victoria'nın en sevdiği torunu olduğu ve ileride İngiltere Kraliçesi olmasını istediği söylenir. Fakat vaftiz annesi olan Danimarka prensesi Maria Fyodorovna'nın henüz Çareviç olan oğlu II. Nikolay ile evlenip daha sonra Çariçe olacaktır.

1889 yılında Alix Sankt-Peterburg'da altı hafta geçirdiğinde II. Nikolay ile birbirlerine âşık olurlar.^[3]

II. Nikolay ile Alix evlenmek istemelerine rağmen, başlangıçta II. Nikolay'ın babası III. Aleksandr ve annesi Maria Fyodorovna, Alman karşıtlıklarının da etkisiyle bu evliliğe karşı çıktılar. Çar III. Aleksandr ancak sağlığının iyice bozulduğu 1894 yılında tavrını yumuşattı.^[4]

II. Nikolay ile evliliği

Alix geleceğin çarı II. Nikolay ile nişanlanmış, ancak henüz mezhep değiştirmemişti.

III. Aleksandr, 1 Kasım 1894 günü öğleden sonra 49 yaşında öldü. Yerine oğlu Çareviç II. Nikolay Çar oldu.^[5]

Çok geçmeden 26 Kasım 1894 tarihinde, Çar II. Nikolay ile evlendi. Alix başlangıçta, Lüterci inancından vazgeçip Ortodoks olma şartından rahatsız olsa da, ikna oldu ve sonunda esaslı biçimde mezhep dönüşümünü gerçekleştirdi. Bu arada eşinin seçtiği Aleksandra adını aldı.

Çariçelik dönemi

Son Çariçe Aleksandra Fyodorovna. (1908, Boasson ve Eggler)

Aleksandra kısa zamanda II. Nikolay'ı etkisi altına aldı. Sarayda fazla sevilmiyordu, hatta çarın ölümünün hemen ardından evlilik gerçekleştiği için halk arasında uğursuz olduğuna bile inanılıyordu.^[7] Bu yüzden Aleksandra, avuntuyu mistisizme yönelmekte buldu. Ortodoksluğu bağnaz bir biçimde benimsemişti.

Aleksandra evlendiğinde çariçe olmuş olsa da, taç giyme töreni ancak 14 Mayıs 1896'da gerçekleşti. Bu törende yetersiz güvenlik önlemleri nedeniyle halktan çok sayıda kişi ezilerek öldü. II. Nikolay ve Aleksandra'nın yaralıları ziyaret etmelerinin ardından, yine de kutlamalara devam edildi. Bu olay da saltanatın uğursuzluğuna işaret sayıldı ve mutsuzlukla biteceği söylentisi yayıldı.^[4]

15 Kasım 1895'te Aleksandra, en büyük çocuğu ve kızı Büyük Düşes Olga'yı Aniçkov Sarayı'nda doğurdu.

1896 sonbaharında II. Nikolay, Aleksandra ve bebek Grandüşes Olga, Kraliçe Victoria ile zaman geçirmek için İskoçya'ya gittiler. Kraliçe Victoria Ocak 1901'de ölmeden önce bu onu son görüşleri oldu.^[8] Aleksandra, 4. kızı Anastasya'ya hamile olduğundan Londra'daki cenazeye de katılamadı.

Aleksandra’nın Rus kültürü karşısındaki hoşnutsuzluğu ve uyum gösterememesi, sorun yaratıyordu. Ağır bir aksan ile Rusça konuşuyordu. Bir oğul sahibi olamaması da hoşnutsuzluk nedeniydi. Olga'nın doğumundan sonra, ilk çocuğu olan II. Nikolay, bir kızı olduğu için minnettar olduğunu, oğlan olsa insanlara ait olacağını, oysa Olga’nın ikisine ait olduğunu söyleyerek Aleksandra’yı teskin ediyordu. Ancak ikinci kızı Tatyana doğduğunda, Aleksandra içine kapandı ve Rus halkının onun hakkında neler düşüneceği hakkındaki endişesi günden güne arttı. Hayal kırıklığı, sonraki kızları Mariya ve Anastasya'nın doğumuyla iyice arttı. Nihayet Çareviç Aleksey, "güneş ışığı" gibi doğduğunda moral buldu. Aleksey’in doğumundan sonra, artık neredeyse zamanının tamamını onunla geçiriyordu.^[9]

Çocukların öğretmeni Pierre Gilliard'a göre Aleksey, aile birliğin merkezi gibiydi. Aile, tüm umut ve şefkatlerinin odağını oluşturuyor, kız kardeşleri ona tapıyorlardı. O anne ve babasının sevinç ve gurur kaynağı idi.^[4]

İlerleyen yıllarda Aleksey’in hemofili olduğu bilgisi yayılınca, ilk kez Kraliçe Victoria'nın çocukları arasında görüldüğü için İngiliz hastalığı olarak bilinen bu hastalık nedeniyle, halk ve saray çevrelerince Aleksandra akrabalık ilişkisi gerekçesiyle suçlandı.

I. Dünya Savaşı’nda Rusya Almanya ile savaşmaya başlayınca, hem aristokrasi hem Rus halkının Aleksandra’ya nefreti daha da arttı ve savaş Çariçe’yi, monarşiye muhalefetin neredeyse en öncelikli odağı hâline getirdi.

Aleksandra, kocasının saltanatı sırasında esas olarak bir münzevi olarak yaşadı. Kayınvalidesi Maria ile arası çok kötüydü. Ana Çariçe, Aleksandra'ya Çariçelik konumunu öğrenmesinde yardımcı olmaya çalışmasına rağmen, genç Çariçe tarafından dışlandı. Hâlbuki o dönemin Rus İmparatorluğu’nda Ana Çariçe’nin konumu daha üst düzeydeydi. Kraliyet toplantılarında ve diğer resmî toplantılarda, Maria oğlunun koluna girerdi ve Aleksandra saray protokolüne göre sessizce arkalarından gelirdi. Maria'nın, oğullarını aşırı derecede sahiplenme eğiliminde olması da aralarındaki ilişkiyi olumsuz etkiliyordu. Ayrıca Maria, III. Aleksandr ile evlenmeden önce on yedi yılını Rusya'da geçirmişti; Oysa Aleksandra'nın kuralları öğrenmek için birkaç ayı vardı.

Aleksandra kocasını çok destekliyordu, ancak sıklıkla ona aşırı tavsiyelerde de bulunuyordu. "Kralların ilahi hakkının" ateşli bir savunucusuydu ve buna inanıyordu. Ona göre, halkın onayını almaya çalışmak gereksizdi.^[5]

Aleksandra Fyodorovna, mutlakiyetçi yönetime inanıyordu. Bu nedenle II. Nikolay'ı, 1905'te uygulamaya konan reformlarla kısıtlanmış mutlak gücüne yeniden kavuşturmayı kendine kutsal görev bildi.

Daha önce dört kız çocuk doğurduktan sonra 1904'te doğan Çareviç Aleksey'in, hemofili hastalığı bulunduğundan, Aleksandra doğan oğlunun üzerine titriyordu. Bu yüzden, hipnotizma gücüne sahip, sefih bir "kutsal kişi" olan Grigori Yefimoviç Rasputin'e başvurdu. Sinirli kişiliği ve batıl inançları yüzünden, keramet taslayan şarlatan papaz Rasputin'in etkisi altına girdi ve onu saraya kabul ettirdi; ona, tahtı ve Rusya'yı kurtarmak üzere Tanrı'nın gönderdiği bir aziz ve imparatora sadık kaldığına inandığı basit halkın sesi sayarak çok büyük bir saygıyla bağlandı.

Beş çocuğunun doğumundan sonra kocası Çar II. Nikolay yavaş yavaş ondan uzaklaştı.

I. Dünya Savaşı sırasında alınan yenilgilerle beraber Çarlık rejiminin içine girdiği kriz derinleşmişti. Çariçe Aleksandra Fyodorovna sayesinde sarayda önemli bir etkiye sahip olan Grigori Rasputin, onun aracılığıyla devlet ve ordu yönetimine de karışıyor, uzmanların önerilerinin aksine kararlar alınmasına yol açıyordu. Rasputin'in saraydaki etkinliği halkın büyük tepkisini çekiyor, ama Aleksandra her türlü eleştiriyi susturuyordu. Ağustos 1915'te Nikolay cepheye gidince, Aleksandra başarılı bakanları görevlerinden uzaklaştırarak yerlerine Rasputin'in önerdiği kişileri getirdi. Sonuçta hükûmet felce uğradı, yönetim saygınlığını yitirdi; halk Aleksandra'nın Alman ajanı olduğunu düşünmeye başladı. Zamanla her ikisi de rejimdeki başarısızlıkların nedeni olarak görülmeye başladı. Kimi çevrelerce Alman yanlısı ve vatan haini olarak damgalanmışlardı. İngiliz büyükelçisinin kızına göre, krizin çözümü için suikast, aristokrat salonlarda açıkça İmparatorluğu kurtarmanın tek yolu olarak konuşulmaya başlandı.^[10]

Aleksandra ise yaklaşmakta olan büyük değişiklik belirtilerinden, hatta Rasputin'in öldürülmesinden bile etkilenmedi.

Sağlık sorunları

Aleksandra, yaşadığı beş doğumun dışında, 1896 yazında muhtemelen fiziksel olarak zorlandığı için bir düşük yaşadığı iddia edilir. Ağustos 1902'de de bir hamileliği düşükle sonuçlanmıştır.^[11] Aleksandra'nın sağlığı hiçbir zaman iyi olmadı ve sık hamilelikler yaşadı, altı yılda dört kız çocuğu ve son olarak, son kızından üç yıl sonra 12 Ağustos 1904'te Rus-Japon Savaşı sırasında oğlu Aleksey doğdu.

Kırılgan çareviç üzerine obsesif endişelerinden dolayı yıllarını sinir yıpranmasıyla tüketiyordu. Zamanının çoğunu yatakta uzanmış olarak ya da yatak odasında geçiriyordu. Bu hareketsizlik onun rahatsız edici bulduğu sosyal olaylardan kaçınmasını sağlıyordu. Aleksandra, düzenli olarak çeşitli ilaçlar alıyordu. Sürekli yorgundu, uyku düzensizliği vardı ve ayaklarının şişmesinden de şikâyetçiydi. Çok az yemek yemesine rağmen hiç kilo veremiyordu. Tiroid hormonunun çok nadir görülen bir durumundan muzdarip olduğu tahmin edilmektedir.^[12]

Devrim sonrası

Çar II. Nikolay ile Aleksandra, Mart 1917'de tutuklandılar. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra, çocuklarıyla birlikte önce Tobolsk'a, sonra da Yekaterinburg'a sürüldüler. Aleksandra Fyodorovna Yekaterinburg'da eşi ve çocuklarıyla birlikte Bolşevikler tarafından önce hapsedildiler, ardından bir tüccarın evi olan Ipatiev evinde kurşuna dizildiler. Öldürülmelerinden sonra bedenleri şehrin kuzeyindeki ormanlık araziye gömüldü ve uzun süre burada kaldı.^[13]

Geciken defni

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra 1990'ların başına kadar gizli tutulan kayıtlardan yola çıkılarak Aleksandra Fyodorovna, eşi II. Nikolay ve üç kızının cesetlerine ulaşıldı.

1991 yılında burada onurlarına Rusya Topraklarındaki Tüm Azizlerin Onurlu Kanı Kilisesi inşa edildi.^[14]

1998 yılında Romanov ailesinden kalanlar Sankt-Peterburg'da defnedildiler.

Soyağacı

Aleksandra Fyodorovna'nın soy ağacı

16. Louis I, Grand Duke of Hesse and by Rhine^[19]

8. Louis II, Grand Duke of Hesse and by Rhine^[17]

17. Princess Louise of Hesse-Darmstadt^[19]

4. Prince Charles of Hesse and by Rhine^[15]

18. Charles Louis, Hereditary Prince of Baden^[20]

9. Princess Wilhelmine of Baden^[17]

19. Princess Amalie of Hesse-Darmstadt^[20]

2. Louis IV, Grand Duke of Hesse and by Rhine

20. Frederick William II of Prussia^[21]

10. Prince Wilhelm of Prussia^[18]

21. Princess Frederica Louise of Hesse-Darmstadt^[21]

5. Princess Elisabeth of Prussia^[15]

22. Frederick V, Landgrave of Hesse-Homburg^[22]

11. Princess Maria Anna of Hesse-Homburg^[18]

23. Princess Caroline of Hesse-Darmstadt^[22]

1. Princess Alix of Hesse and by Rhine

24. Francis, Duke of Saxe-Coburg-Saalfeld^[16] (= 30)

12. Ernest I, Duke of Saxe-Coburg and Gotha^[16]

25. Countess Augusta Reuss of Ebersdorf^[16] (= 31)

6. Saxe-Coburg ve Gotha Dükü Prens Albert^[16]

26. Augustus, Duke of Saxe-Gotha-Altenburg^[16]

13. Princess Louise of Saxe-Gotha-Altenburg^[16]

27. Duchess Louise Charlotte of Mecklenburg-Schwerin^[16]

3. Birleşik Krallık prensesi Alice

28. Britanya Kralı III. George^[16]

14. Kent ve Strathearn dükü Prens Edward^[16]

29. Mecklenburg-Strelitz Düşesi Charlotte^[16]

7. Birleşik Krallık Kraliçesi Victoria^[16]

30. Francis, Duke of Saxe-Coburg-Saalfeld^[16] (= 24)

15. Princess Victoria of Saxe-Coburg-Saalfeld^[16]

31. Countess Augusta Reuss of Ebersdorf^[16] (= 25)

Kaynakça

^ Gelardi, Julia P. Born to Rule (İngilizce). s. 5.
^ Buxhoeveden, Baroness Sophie. Life and Tragedy of Alexandra Feodorovna (İngilizce). s. 1.
^ King, Greg (2006). The Court of the Last Tsar: Pomp Power and Pageantry in the Reign of Nicholas II (İngilizce). Wiley & Sons. ss. 36-37.
^ ^a ^b ^c Massie, Robert (1967). Nicholas and Alexandra (İngilizce). Londra: Pan Books. ss. 50, 81, 158. OCLC 405885.
^ ^a ^b King, Greg (1994). The Last Empress (İngilizce). Citadel Press Book. ss. 55,56,93. ISBN 0-8065-1761-1.
^ Laurits Tuxen'in bu yağlı boya resmi Buckingham Sarayı'nda asılıdır.
^ Gilliard, Pierre (1921). "4". Thirteen years at the Russian court (İngilizce). Çocukların özel öğretmeni
^ King, Greg (2007). Twilight of Splendor: The Court of Queen Victoria in Her Diamond Jubilee Year (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 75.
^ Tuchman, Barbara (1994). The Guns of August (İngilizce). Ballantine Books reprint. s. 8.
^ Buchanan, Meriel (2010). Petrograd, the city of trouble, 1914-1918 (İngilizce) (yeniden basım bas.). Nabu Yayınları. s. 74. ISBN 978-1-17170-474-4.
^ Rounding, Virginia (2011). Alix and Nicky (İngilizce). s. 41.
^ Banks, ECS (2012). Road to Ekaterinburg: Nicholas and Alexandra's Daughters 1913-1918 (İngilizce). SilverWood Books. s. 11. ISBN 978-1-78132-035-8.
^ Honan, William H. (12 Ağustos 1992). "A Playwright Applies His Craft To Czar Nicholas II's Last Days". New York Times (İngilizce). 26 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019.
^ Schwind, R. L. (2 Mart 2005). "Byzantine Catholic Culture - The Church On The Blood Ekaterinburg" (İngilizce). Byzantine Catholic Culture. 11 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ ^a ^b Willis, Daniel A. (2002). The Descendants of King George I of Great Britain (İngilizce). Clearfield Company. s. 717. ISBN 0-8063-5172-1.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Louda, Jiří; Maclagan, Michael (1999). Lines of Succession: Heraldry of the Royal Families of Europe (İngilizce). Londra: Little, Brown. s. 34. ISBN 1-85605-469-1.
^ ^a ^b Zeepvat, Charlotte. Heiligenberg: Our Ardently Loved Hill. Published in Royalty Digest. No 49. July 1995.
^ ^a ^b Ludwig Clemm: Elisabeth. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Bd. 4, Berlin 1959, S. 444–445. (Almanca)
^ ^a ^b Ludwig II., Großherzog von Hessen und bei Rhein|Philipp Walther|ADB:Ludwig II. (Großherzog von Hessen und bei Rhein)
^ ^a ^b Badische Biographien (İngilizce). 1. 1875. ss. 18-19. 7 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2019.
^ ^a ^b Wilhelm, Prinz von Preußen|Herman von Petersdorff|ADB:Wilhelm (Prinz von Preußen)
^ ^a ^b Stefan Hartmann: Marianne. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Bd. 16, Berlin 1990, S. 210–211. (Almanca)

Rusya kraliyeti
Aleksandra Fyodorovna Hesse-Darmstadt Landgrave Alt kolu Hessen Hanedanı Doğumu: 6 Haziran 1872 Ölümü: 17 Temmuz 1918
Önce gelen Maria Fyodorovna	Rusya'nın İmparatoriçesi 1 Kasım 1894 - 15 Mart 1917	1917'de İmparatorluk yıkıldı