İçeriğe atla

Aleksandr Poskryobışev

Aleksandr Nikolayeviç Poskrebişev
Doğum7 Ağustos 1891
Kirov, Rus İmparatorluğu
Ölüm3 Ocak 1965
Moskova, SSCB
MeslekPolitikacı
Lenin NişanıLenin NişanıLenin NişanıLenin Nişanı

Aleksandr Nikolayeviç Poskrebişev (Rusça: Александр Николаевич Поскрёбышев) (7 Ağustos 1891 – 3 Ocak 1965) Sovyet asker, siyasetçi ve devlet adamı. 1917 yılından itibaren Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyesi ve 1928 – 1953 yılları arasında Merkez Komitesi Sekretaryası sorumlusu.

Gençliği

7 Ağustos 1891 tarihinde o zamanki adı Vyatka olan Kirov şehrine bağlı olan Uspenskoe köyünde dünyaya geldi. Babası bir ayakkabı imalatçısıydı.[1] Tıp eğitimi alır 1918 yılında yardımcı hekim olur.

Siyasi kariyeri

Poskrebişev Ekim Devriminden önce Bolşeviklere katıldı. 1917 yılının Mart ayında üye olduğu o zamanki adıyla Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevik) yerel örgütünde kısa sürede sekreterlik görevi alır. Rus İç Savaşı sırasında kurulan Kızılordu bünyesinde kurulan Türkistan Ordusu kurmay heyetinde 1918 – 1919 yılları arasında görev yaptı. 1921 – 1922 yılları arasında Ufa'da kurulan Askeri Devrimci Konsey ve bölgesel İşçi ve Köylü Vekilleri Sovyetinde yöneticilik yaptı. 1922 yılında Moskova'ya gitti ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesine bağlı çalışmaya başladı. 1923 yılında Merkez Komite sekretaryasına geçti.[2] 1924 yılında Stalin ile çalışmaya başlar. Sonraları Stalin'in özel sekretaryası olacak olan kısımın başına getirilir. 1924 – 1929 yılları arasında Merkez Komitesi Sekreter Yardımcısı olur.[3] Bu dönemde sürdüğü üniversite eğitimi tamamlar ve 1928 yılında Moskova Üniversitesinden hem hukuk hem de ekonomi fakültelerinden mezun olur. 1934 yılında yapılan 17. Kongrede Merkez Komitesi aday üyeliğine seçilir. Bir sonraki kongrede tam üyeliğe geçecektir. Poskrebişev 1939 yılında yazılan Sovyet anayasasının başlıca yazarlarındandır. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası orduları Moskova önlerine geldiklerinde şehirden ayrılan hükûmet üyelerinin aksine Stalin ile şehirde kalır. Savaş sırasında Müttefik ülkeler ile birlikte düzenlenen Tahran, Yalta ve Potsdam konferansları için belgeler hazırlar ve son ikisine bizzat katılır.

“ Babam II. Dünya Savaşı sırasında neredeyse günde 24 saat çalışırdı. Eve sabaha karşı saat 5'te gelir ve saat 10’da geri giderdi. İnsanlar ona ayaklı ansiklopedi derdi. Her sorulana bir cevabı mutlaka vardı. „

— Kızı Natalya’ya göre babası Poskrebişev

Savaştan sonra Yüksek Sovyet üyeliğine seçildi. Poskrebişev'in siyasi kariyerinin zirvesi ise 1952 yılında getirildiği Politbüro Sekretaryası göreviydi. Aynı yıl yapılan 19. Kongrede önemli bir konuşmacıydı. Ancak birkaç ay sonra Lavrentiy Beria tarafından önemli devlet belgelerini kaybetmekle suçlanacak ve Stalin tarafından tasfiye edilecektir. Belgelerin sonradan bulunmasına rağmen göreve iade edilmeyişi Beria tarafından gerçekleştirilen bir tasfiye olarak değerlendirilebilir. Stalin'in 1953 yılında ölümünden sonra kısa süreliğine eski görevine getirilse de siyasi hayatı sona ermiştir.

Özel görev

Poskrebişev Merkez Komitesi sekretaryasında aldığı özel görevle Stalin ile sekreterlik hizmetleri yerine getirmekteydi. Önceden İvan Pavloviç Tovstuha[4] tarafından yerine getirilen bu görev gereğince Stalin'e gelen tüm belgeler onun kontrolünden geçiyordu. Stalin'in imzasını gerektiren tüm NKVD ve parti belgelerine erişim demek olan bu görev son derece güven ve dikkat gerektiren bir işti. Özellikle gizliliğin arttığı savaş yıllarında Poskrebişev'in görevi artacak ve özellikle cephedeki komutanlarla Stalin arasında irtibatı sağlayacaktır.

Tasfiyeler

1936 – 1938 yılları arasındaki Büyük Temizlik adı verilen tasfiyede yer aldığı özellikle Batılı tarihçiler ve Nikita Kruşçev tarafından iddia edilse de[5] ailesi de tasfiyeden etkilendiği için bu eleştiriler gerçeği yansıtmamaktadır. O dönemde önde gelen parti yetkilileri olan Vyaçeslav Molotov ve Mihail Kalinin örneklerinde olduğu gibi onun da eşi tutuklanmıştır. Eşi Bronislava Poskrebişeva, Beria tarafından Troçki ile teması olduğu iddiasıyla tutuklanmış ve 1941 yılında idam edilmiştir. Tasfiye döneminden sonra Poskrebişev yolsuzlukla suçlanan parti üyelerinin durumunu inceleyen heyetin içinde olmuştur.

Askeri hayatı

Poskrebişev'in askeri hayatı yalnızca siyasetle ilgilidir. Rus İç Savaşı sırasındaki askeri faaliyetlerinde hep siyasi komitelerde görev almıştır. II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet komutanlarıyla yapılan çoğu toplantıya katılmış ve Stalin ile irtibatlarını sağlamıştır. Savaşın ardından kendisine 1946 yılı Temmuz ayında sembolik olarak general rütbesi verilmiştir.

Ailesi

İlk eşi Polonyalı devrimci Jadwiga 1927 yılında veremden ölür. Sonrasında Bronislava ile evlenir ve Galya ile Nataşa adlı iki kızı olur. Eşi 1939 yılında tutuklanır ve 1941 yılında idam edilir.[6] Üçüncü eşi Ekaterina'dan ise Elena adlı bir kızı olacaktır.[7]

Stalin ile ilişkileri

Stalin ile yoğun çalışma ortamını paylaşan Poskrebişev onun iş ve özel hayatında önemli bir yer işgal etmekteydi. Ayrıca Kafkasya'da geçirdiği tatiller sırasında da yanında olur ve ziyaretçiler sadece onun ve kişisel koruma müdürü Nikolay Vlasik'in izniyle Stalin ile görüşebilirlerdi.

Ödülleri

Poskrebişev, 1939 yılında uzun yıllar boyunca üstün hizmetlerinden dolayı Lenin Nişanı ile ödüllendirilir. Savaş sırasında verdiği hizmetler için ise 1945 yılında ikinci kez aynı ödülü alır. Bu değerli ödülü toplam dört kez almıştır.

Tasfiyesi ve sonu

Stalin 1952 yılında Poskrebişev'i Beria'dan gelen baskı sonucu görevden alır. Stalin'in ölümü ve Beria'nın tasifyesinden sonra Merkez Komitedeki görevine iade edilse de bu geri dönüş uzun süreli olmaz. 1956 yılındaki 20. Kongre sırasında Kruşçev tarafından stalinizm iddiasıyla eleştirilenler arasında yer alacaktır.[8] Emekliye ayrılır, anılarını yazmaz ve 1965 yılında ölünceye kadar Moskova'da yaşar. Büyük Sovyet Ansiklopedisinin birinci ve ikinci baskılarında adına madde açılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Hrono.ru adresindeki biyografisi 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
  2. ^ Biyografisinden 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
  3. ^ Birstein, Vadim (2004), The perversion of knowledge: The true story of Soviet science, Westview, s. 416 ISBN 0813342805
  4. ^ Tovstuha biyografisi 14 Kasım 2007 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (Rusça), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
  5. ^ Khrushchev, Sergei, Memoirs of Nikita Khrushchev, Penn State Press, 2006, s.121 ISBN 0271028610
  6. ^ Eşinin serbest bırakılmasına dair yoğun talepleri Stalin tarafından reddedilmiştir. Montefiore, Simon Sebag, Stalin: The Court of the Red Tsar, Vintage Books, 2005, s.318 ISBN 1400076781
  7. ^ Kızı Natalya’nın ağzından Poskrebişev 30 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
  8. ^ marxist.org adresindeki 29 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kruşçev’in Gizli söylevi (İngilizce), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nikita Kruşçev</span> 1953ten 1964e kadarki Sovyetler Birliği lideri

Nikita Sergeyeviç Kruşçev, Sovyet devlet adamı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri. Doğru okunuşu ve Türkçe yazım kurallarına göre soyadının doğru yazılışı Hruşçov olmasına rağmen, Türkçeye İngilizce Khrushchev kelimesinin okunuşu olan Kruşçev kelimesi geçmiş ve yaygınlık kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Destalinizasyon</span> Stalinin ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan bir dizi siyasî reform

Destalinizasyon, Sovyetler Birliği'nde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan süreci ifade eden terim. Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin 20. Kongresi, Stalin'in ölümünden 3 yıl sonra 14 Şubat-25 Şubat 1956'da yapıldı ve bu tarihten itibaren Stalin dönemine ait uygulamalar, "kişinin putlaştırılması" olarak değerlendirildi ve destalinizasyon süreci başlatılmış oldu. Stalin'e ait görüşlerin etki ve gücünün çözülmesi, buna bağlı hiyerarşik yapı ve ideolojik hâkimiyetin geriletilmesi girişimi; destalinizasyon olarak ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Vyaçeslav Molotov</span> Sovyet siyasetçi

Vyaçeslav Mihayloviç Molotov (Rusça: Вячеслав Михайлович Молотов, II. Dünya Savaşı sırasında Stalin ile birlikte görev yapmış Sovyetler Birliği dışişleri bakanı. Alman Dışişleri Bakanı Ribbentrop ile Molotov Ribbentrop Paktı'nı imzaladı. 1920'lerde Stalin ile beraber hızla yükseldi ve 1950'lerde Nikita Kruşçev'in yükselişiyle siyasetten çekilmek zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Georgi Malenkov</span> Sovyet devlet adamı ve Komünist Parti görevlisi

Georgi Malenkov, Josef Stalin'in yakın çalışma arkadaşlarından olan Sovyet devlet adamı ve Komünist Parti görevlisi. Stalin'in ölümünden hemen sonra SBKP Genel Sekreterliği (1953) ve Başbakanlık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Anastas Mikoyan</span>

Anastas İvanoviç Mikoyan,, Bolşevik önder ve Ermeni Sovyet politikacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Yejov</span>

Nikolay İvanoviç Yejov Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği'nin gizli polis memuru. Büyük Tasfiye sırasında kitlesel tutuklamalar, işkenceler ve infazlar düzenledi, ancak Stalin'in gözünden düşerek tutuklandı ve beraberinde bir dizi itirafta bulundu. Tasfiye sırasında "asılsız tutuklamalar" da dahil olmak üzere bir dizi Sovyet karşıtı faaliyette bulunduğunu kabul etti. 1940'ta Tasfiye'den sorumlu tutulan diğer kişilerle birlikte idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Lavrenti Beriya</span>

Lavrenti Beriya, Sovyet politikacı, Sovyet Güvenlik Sekreteri ve Sovyet Gizli Polisi şefi.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Bulganin</span>

Nikolay Aleksandroviç Bulganin Rus asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Matvey Muranov</span>

Matvei Konstantinoviç Muranov Ukrayna doğumlu Bolşevik devrimci ve Sovyet siyasetçisi.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Kalinin</span> Bolşevik devrimci

Mihail İvanoviç Kalinin, 1919-1946 yılları arasında Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı olmuş Bolşevik devrimci. 1926 yılından itibaren Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Politbüro üyesi olmuştur. SBKP Genel Sekreteri Josef Stalin’in yakın çalışma arkadaşı ve "Eski Bolşevik"tir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tomski</span>

Mihail Pavloviç Efremov "Tomski" fabrika işçisi, sendikacı ve Bolşevik önder. Politbüro ve Tüm Rusya Sendikalar Merkez Konseyi üyesi. Eski Bolşeviklerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Lenin'in Vasiyeti</span>

Lenin'in Vasiyeti, Bolşevik lider Vladimir Lenin tarafından 1922 yılı sonu – 1923 yılı başında yazılan belge. Belgede Lenin Sovyetler Birliği yönetim organlarında değişiklik yapılması gereğini bildirmektedir. Ayrıca Sovyet liderleri hakkında düşüncelerini de sıraladığı belgede özellikle Josef Stalin'in Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri görevinden alınmasını önermiştir. Yaptırım özelliği olmayan belgenin Merkez Komite'de gündem edilmesi üzerine Stalin görevinden istifa etse de, Merkez Komite tarafından buna izin verilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi</span>

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi, 14 – 26 Şubat 1956 tarihinde yapılmıştır. Kongre özellikle parti genel sekreteri Nikita Kruşçev’in yaptığı ve Gizli söylev olarak bilinen, Josef Stalin ve döneminin şiddetle eleştirildiği konuşmayla hatırlanır. Sovyet dış politikasında Barış içinde bir arada yaşama yaklaşımının ilan edildiği kongredir.

<span class="mw-page-title-main">Gizli söylev</span>

Gizli Söylev veya Kruşçev Raporu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresinde Genel Sekreter Nikita Kruşçev tarafından 25 Şubat 1956 tarihinde yapılan konuşmadır. Konuşmada, 1953 yılına kadar iktidarda olan Sovyet lideri Josef Stalin tarafından yapılan yanlış uygulamalar, orduda ve partide gerçekleştirilen tasfiyeler, kişi kültünün oluşturulması eleştirilir. Kruşçev konuşmasında Stalin'i kıyasıya eleştirirken Bolşevik lider Vladimir Lenin'e ve Sovyetler Birliği Komünist Partisine sahip çıkacaktır.

<i>Kruşçevin Anıları</i>

Kruşçev'in Anıları, Sovyetler Birliği'nin üçüncü lideri Nikita Kruşçev'in görevden alındıktan sonra 1966'da yazmaya başladığı, ancak KGB'nin baskısı üzerine ülke dışına gizlice gönderterek 1970'te orada İngilizce olarak bastırttığı anı kitabıdır. SSCB resmi yetkilileri Batı dünyasında büyük sansasyon yaratan ve onlarca dile çevrilen kitabın sahte olduğunu ilân etmişlerdi. Kitap orijinalinden iki ay sonra da Türkiye'de yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Suslov</span> Sovyet siyasetçi

Mihail Andreyeviç Suslov Sovyet devlet adamı. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi üyesi (1947-1982). 1965'te Brejnev döneminde Sovyetler Birliği Komünist Partisi ikinci sekreteri oldu. Stalin döneminden ölümüne kadar partinin en önemli ideoloğu olarak görev yaptı. Stalin ve Hruşçov dönemlerinde etkili olmakla birlikte özellikle Brejnev döneminde siyasi otoritesi arttı.

<span class="mw-page-title-main">Vasili Stalin</span> Josef Stalinnin oğlu

Vasili Yosifoviç Stalin, Sovyet savaş pilotu, Hava Kuvvetleri Korgenerali (1947), Hava Kuvvetleri Moskova Askeri Bölge Komutanı (1948-1952). Josef Stalin'in oğludur, onun ölümünün ardından Kruşçev yönetimi tarafından tehlikeli görülerek çeşitli gerekçelerle tutuklanmış ve toplumsal hayatın dışında tutulmuştur. Vasili Stalin, destalinizasyon uygulamalarına şiddetle karşı çıkmıştır.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Merkez Komitesi Sekreterliği, çoğunlukla Politbüro tarafından idare edilen hükûmet politikasının hazırlanmasından ziyade partinin merkezi yönetiminden sorumluydu. Üyeleri Komünist Parti Merkez Komitesi tarafından seçildi, ancak ilk yıllarında oy kullanmadan önce kıdemli liderler tarafından kararlar alındığından seçimler resmiyetsizdi. Aynı zamanda Politbüro üyesi olan SBKP Genel Sekreteri, Sekreteryanın ve partinin lideriydi. Sekreterya ve Politbüro'daki ikili üyelik, Sovyet liderliğinin iki ya da üç çok üst düzey üyesi için ayrılmıştı ve Joseph Stalin sonrası dönemde nihai bir güce adım atmıştı. Son beş Sovyet liderleri birinci veya genel sekreter olmadan önce üst düzey sekreterlerdi. Buna ek olarak, Georgi Malenkov kısa bir süre Sekretarya'nın en üst üyeliği nedeniyle Stalin'in ölümünün ardından bir hafta partinin genel başkanı olarak değerlendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Anti Parti Grubu</span>

Anti Parti Grubu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Nikita Kruşçev'in başlattığı destalinizasyon sonrası Haziran 1957'de Kruşçev'i görevden alınmasına çalışan fakat başarısız olan grup. Kruşçev'in tanımlaması olan Anti Parti Grubu, Bolşevik liderler Georgi Malenkov, Vyaçeslav Molotov, Lazar Kaganoviç, Dmitri Şepilov gibi isimlerin önderliğindeki muhaliflerden oluşmaktaydı. Grup destalinizasyon sürecinde Stalin'in etkisizleştirilmesine şiddetle karşı çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Lazar Kaganoviç</span> Sovyet siyasetçi

Lazar Moiseyeviç Kaganoviç Sovyet siyasetçi ve devlet adamı. Özellikle Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Josef Stalin'in yakın çalışma arkadaşı ve önde gelen Eski Bolşeviklerden. Stalin döneminde Sovyet siyasetinde aktif rol almış, sonrasında Nikita Kruşçev döneminde Anti Parti Grubu sürecinde tasfiye edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.