İçeriğe atla

Aleksandr Litvinenko

Aleksandr Litvinenko
Aleksandr Litvinenko (2002)
Casusluk faaliyeti
Bağlılık Sovyetler Birliği
 Rusya
Hizmet KGB
FSB
Kişisel bilgiler
Doğum30 Ağustos veya 4 Aralık 1962
Voronej, Rusya SFSC, SSCB
Ölüm23 Kasım 2006 (43 yaşında)
Bloomsbury, Londra, İngiltere
Ölüm
nedeni		Radyasyon zehirlenmesi (cinayet)
MezarıHighgate Mezarlığı, Londra, İngiltere
MilliyetRus (1962-2006)
İngiliz (2006)
Dinİslam[1]
Aleksandr Litvinenko zehirlendikten sonra hastanede

Aleksandr Valteroviç Litvinenko (Rusça Александр Вальтерович Литвиненко, Aleksandr Val'teroviç Litvinyenko; 30 Ağustos veya 4 Aralık 1962, Voronej - 23 Kasım 2006, Londra), Rusya yönetimine muhalif görüşleri ile tanınan KGB ve takipçisi FSB'de görev yapmış eski istihbaratçı. Ölümüne dek Rusya'da kanun kaçağı olarak aranmıştır.

İngiltere'ye sığınması

Londra'ya sığınan Rus iş adamı Boris Berezovskiy'e olan yakınlığı ile bilinen Litvinenko, 2000 yılında hakkında açılan üç soruşturma sonrasında zorunlu ikamet altında bulunduğu sırada, sahte pasaport ile önce Türkiye'ye kaçmış daha sonra da İngiltere'ye sığınmıştı.[2] Kaçışı ile hakkında açılan soruşturma sayısı dörde yükselen Litvinenko, Mayıs 2001 tarihinden ölümüne dek siyasi sığınmacı statüsü ile İngiltere'de yaşamış, 2006 yılında İngiliz vatandaşlığına geçmişti.

Litvinenko yazdığı bir kitapta Rusya'da 1999 yılında toplam 300 kişinin ölümü ile sonuçlanan apartman bombalanması olayı ve diğer birçok saldırının Rusya Gizli Servisi FSB tarafından örgütlendiğini yazmıştı. Bu olayların halkta korku yaratarak devletin halk üzerindeki kontrolünü artırmak amacıyla yapıldığını ileri sürmüştü.

Zehirlenmesi ve ölümü

Rusya'nın Çeçenistan'da işlediği insanlık suçlarını ortaya çıkaran ve ülkedeki en önemli Putin muhalifi gazeteci olan Anna Politkovskaya 7 Ekim 2006'da evinin asansöründe vurularak öldürülmüştü.[3] Litvinenko, Politkovskaya'yı vuranı ve vurduranı ortaya çıkarmak için avukat Stanislav Markelov ile araştırmalara başladı. KGB'den eski arkadaşları ellerinde bu olayla ilgisi olabilecek kişilerin bir listesi olduğunu ve buluşup bu listeyi kendisine vermek istediklerini söylediler. 1 Kasım 2006'da Londra'da bir barda buluşma gerçekleşti. Buluşma için verilen tarih özellikle seçilmişti. O gün Londra'da Arsenal ve CSKA Moskova takımları UEFA Şampiyonlar Ligi maçı oynayacaktı ve maç için gelen Ruslar'ın arasında gelen ajanlar dikkat çekmeyecekti. Buluşmaya Litvinenko'nun KGB'den eski arkadaşları Andrei Lugovoy ve Dmitry Kovtun'un yanı sıra Vyacheslav Sokolenko da katıldı.[4]

Litvinenko görüşme sonrası gittiği evinde rahatsızlandı ve hastaneye kaldırıldı. Hastanede uzun süre neyle zehirlendiği belirlenemese de sonunda sadece Rusya'da üretilen polonyum-210 isimli radyoaktif bir maddeden zehirlendiği ve vücudunda bu maddenin ölümcül dozunun 10 katı oranında bulunduğu açıklandı. Zehir önce bardaki görüşmede Litvinenko'nun içeceğine, daha sonra otelde devam eden görüşmede de çayına eklenmişti.[4]

Olaydan sonra Litvinenko'nun patronu Boris Berezovskiy'nin destekleriyle büyük bir medya kampanyası başladı. Gazeteciler hastanedeki Litvinenko'yla görüştüler ve resmini çektiler. Litvinenko bu görüşmede zehirlenmesinden Putin'i suçladı.[5] Litvinenko'nun açıklamaları ve çekilen resminin yayınlanması tüm dünyada yankı uyandırdı. Oluşan kamuoyu baskısı sonrası Rusya devlet başkanlığı Litvinenko'nun zehirlenmesiyle bir ilgilerinin olmadığını açıkladı.

Zehirlenmesinden 22 gün sonra 23 Kasım 2006 tarihinde Londra'da tedavi gördüğü hastanede radyasyon zehirlenmesi sonucu öldü.

Ölümü sonrası

Ayrılıkçı Çeçen web sitelerine göre Litvinenko İslam dinine yakınlık duymaktaydı. Babası tarafından ölümünden birkaç gün önce yapılan açıklamada Litvinenko'nun İslam dinini kabul ettiği ifade edilmiştir. Litvinenko İslami kural ve geleneklere göre toprağa verilmiştir.[1]

Ölümünden sonra İngiltere, Rusya'dan Litvinenko'yu öldürdüğünü düşündüğü eski KGB ajanı Andrei Lugovoy'un iadesini istedi. Ancak Rusya bunun anayasalarına aykırı olduğunu ancak İngiltere'nin göndereceği bir heyetin Lugovoy'u Rusya'da sorgulayabileceği cevabını verdi. Ayrıca Lugovoy 2007 yılında bir basın toplantısı düzenleyerek Litvinenko'nun ölümüyle bir ilgisi olmadığını, Litvinenko'nun İngiliz istihbarat servisi MI6 için çalıştığını ve ölümünün bununla ilgili olabileceğini açıkladı. Lugovoy İngiliz polisi tarafından bir numaralı cinayet sanığı olarak aranmakta ancak Rusya iade taleplerini reddetmektedir.

2007 yılında Rus yönetmen Andrei Nekrasov tarafından İsyan: Litvinenko Davası (Rebellion: The Litvinenko Case) adıyla bir belgeseli çekildi.[6]

2008 yılında ise Litvinenko'nun eşi Maria Litvinenko ve arkadaşı Alex Goldfrab tarafından Litvinenko Bir Muhalifin Ölümü adıyla bir kitap yayınlandı. Kitap Litvinenko'nun ölmeden önce dile getirdiği FSB ve Putin'e yönelik suçlamalarını desteklemekteydi.[7]

Ölümünün baş şüphelilerinden olan Dmitri Kovtun, 4 Haziran 2022 tarihinde koronavirüs nedeniyle öldü.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b Litvinenko ölüm yatağında Müslüman oldu 6 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kaynak: SPIEGEL Online; 4.12.2006
  2. ^ "Rusça BBC - 15 Mayıs 2001". 5 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2006. 
  3. ^ "Putin muhalifi gazeteciye infaz". gazetevatan.com. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. []
  4. ^ a b "Rus ajan Litvinenko'yu kim öldürdü?". gazetevatan.com. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. []
  5. ^ "Zehirlenerek ölen ajan Putin'i suçladı". haber.mynet.com. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. []
  6. ^ "NTV BELGESEL KUŞAĞI". sabah.com.tr. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. 
  7. ^ "Litvinenko Bir Muhalifin Ölümü". kitapyurdu.com. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. 
  8. ^ "Dmitry Kovtun, Accused Killer of Russian Dissident, Dies at 56". NewYork Times. 10 Haziran 2022. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Putin</span> 2. Rusya devlet başkanı (1999–2008, 2012–görevde)

Vladimir Vladimiroviç Putin, Rusya Federasyonu'nun günümüzdeki devlet başkanı olan Rus politikacı ve eski istihbarat görevlisidir. Putin, 1999-2000 yılları arasında başbakanlık, 2000-2008 yılları arasında başkanlık, 2008-2012 yılları arasında tekrar başbakanlık görevini üstlenmiştir. Başbakanlığı döneminde, iktidar partisi Birleşik Rusya'nın genel başkanlığı görevini üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Beslan Katliamı</span> Kanlı sonbahar

Beslan Katliamı, 1 Eylül 2004'te başlayan, üç gün süren, Çeçen ayrılıkçılar tarafından 777'si çocuk olmak üzere 1.100'den fazla kişinin rehin alındığı ve Rus güvenlik güçlerinin olaya müdahale etmesiyle yaşanan çatışmalarda 331 veya 334 kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırı.

<span class="mw-page-title-main">Anna Politkovskaya</span>

Anna Stepanovna Politkovskaya ; Rus gazeteci ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-Türkiye ilişkileri</span>

Türkiye-Rusya ilişkileri temelleri 15. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusyası arasında başlayan ilişkilerine dayanan ilişkilerdir.

<i>Call of Duty: Modern Warfare 3</i> 2011 video oyunu

Call of Duty: Modern Warfare 3, Infinity Ward ve Sledgehammer Games tarafından hazırlanmış ve Activision tarafından dağıtılmış birinci şahıs nişancı video oyunudur. MW3 olarak kısaltılmaktadır. Modern Warfare serisinin üçüncü, Call of Duty serisinin 8. oyunudur. 8 Kasım 2011 tarihinde Xbox 360, Wii, PlayStation 3 ve Microsoft Windows için Kuzey Amerika ve Avrupa'da yayımlanmıştır. MW3, Call of Duty: Modern Warfare 2'nin devamı niteliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Boris Berezovski</span> Rus iş adamı (1946–2013)

Boris Abramoviç Berezovski, Rus milyarder iş insanı, matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Dış İstihbarat Servisi (Rusya)</span>

Rusya Federasyonu Dış İstihbarat Servisi (Rusça: Служба внешней разведки, Rusça telaffuz: [Sluʐbə vnʲɛʂnʲɪj rɐzvʲɛtkʲɪ]; tra. Sluzhba vneshney razvedki; ya da SVR RF ağırlıklı sivil işler için, Rusya'nın dış istihbarat kuruluşudur. SVR, KGB'nin Birinci Baş Direktörlüğü organizasyonunun halefidir. Askeri casusluk işlerinde karşılığı GRU olmaktadır. SVR RF Aralık 1991 yılından bu yana KGB'nin Birinci Baş Direktörlüğü halefi konumundadır. SVR'nin yönetim merkezi Moskova'da Yasenevo Bölgesi'nde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Stanislav Markelov</span>

Stanislav Yuryeviç Markelov, Rus insan hakları savunucusu avukat.

<span class="mw-page-title-main">Lubyanka Binası</span>

Lubyanka Binası,, Moskova'daki Lubyanka Meydanı'nda bulunan neo-barok tarzında bina. Eskiden KGB Genel Merkezi olarak hizmet vermiş ve KGB ile adı özdeş olarak anılmıştır.

Moskova tiyatro rehine krizi, 23-26 Ekim 2002 tarihleri arasında Rusya'nın başkenti Moskova'da Çeçen ayrılıkçılar tarafından gerçekleştirilen rehine krizidir. Eylemcilerin talepleri Rus güçlerinin Çeçenistan'dan geri çekilmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Mihalkov</span>

Sergey Vladimiroviç Mihalkov, çocuk kitaplarının ve hicivli masallarının Sovyet ve Rus yazarıydı. Ülkesinin millî marşının sözlerini neredeyse 60 yıla yayılan üç farklı vesile ile yazma şansına sahip oldu.

Sovyet gizli servislerinin zehir laboratuvarları ya da bilinen diğer adlarıyla Laboratuvar 1, Laboratuvar 12 ve Kamera, Sovyet gizli polis teşkilatlarının gizli bir araştırma ve geliştirme tesisiydi, 90'lı yılların sonlarında yeniden başlatıldığı bildirildi.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Patruşev</span> Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanı Başdanışmanı

Nikolay Platonoviç Patruşev, Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyi Sekreteri olarak görev yapan Rus subay ve siyasetçi. Patruşev, 1999-2008 yılları arasında Federal Güvenlik Servisi'nin (FSB) başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Yuliya Naçalova</span>

Yulia Victorovna Nachalova, Sovyet-Rus şarkıcı, aktris ve televizyon sunucusu.

<span class="mw-page-title-main">Alu Alhanov</span> Rus politikacı; Rusyanın Çeçen Cumhuriyetinin ikinci cumhurbaşkanı

Alu Dadaşeviç Alhanov, Çeçen siyasetçi. Rusya'daki Çeçen Cumhuriyeti'nin eski cumhurbaşkanı.

<span class="mw-page-title-main">Dmitri Muratov</span> Rus gazeteci ve televizyon sunucusu

Dmitri Andreyeviç Muratov, Rus gazeteci, Novaya Gazeta gazetesinin kurucusu ve genel yayın yönetmenidir. 2021 Nobel Barış Ödülü'nü, "demokrasinin ve kalıcı barışın ön koşulu olan ifade özgürlüğünü koruma çabaları" nedeniyle Maria Ressa ile birlikte aldı.

Rusya'da insan hakları, uluslararası kuruluşlar ve bağımsız yerel medya kuruluşları tarafından rutin olarak eleştirildi. En sık atıfta bulunulan ihlallerden bazıları şunlardır: Gözaltında ölümler, güvenlik güçleri ve gardiyanlar tarafından yaygın ve sistematik işkence kullanımı, taciz ritüelleri, Rus Ordusu'nda yaygın çocuk hakları ihlalleri, etnik azınlıklara karşı şiddet ve ayrımcılık, ve gazetecilerin öldürülmesi.

2022 Ukrayna darbe girişimi, Rus Federal Güvenlik Servisi (FSB) tarafından Ukrayna hükûmetini devirmek ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında şehirleri Rus Ordusu'na teslim etmek amacıyla Ukrayna'nın çeşitli şehirlerinde Rus yanlısı bir yönetim kurmak için yapılan başarısız bir girişimi ifade etmektedir. Rus istihbarat teşkilatı FSB ve devşirilen ATO gazileri darbeyi 2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin başlangıcında gerçekleştirecekti, ancak darbeye katılacak kişilerin Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) tarafından gözaltına alınması nedeniyle darbe planı nihayetinde iptal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Oleg Gordievsky</span>

Oleg Gordievsky, eski KGB albayı ve Londra yerleşik büro şefi. Komünizme olan inancını yitirdiği için İngiliz istihbaratı MI6’e gizli bilgi sağlayarak çifte ajanlık yaptı. Moskova’da yürütülen operasyon sırasında kimliğinin ortaya çıkması adına önce Finlandiya’ya, sonra da İngiltere’ye sığındı. Çifte ajan olduğunun ortaya çıkması sonucu Sovyetler Birliği’nce idama mahkûm edildi.

<span class="mw-page-title-main">Anatoli Sobçak</span> Rus siyasetçi

Anatoli Aleksandroviç Sobçak, bir Sovyet ve Rus siyasetçidir. Rusya Federasyonu Anayasası'nın ortak yazarı, Sankt-Peterburg'un demokratik olarak seçilmiş ilk belediye başkanı ve geleceğin başkanları Vladimir Putin ve Dmitri Medvedev'in akıl hocası ve öğretmenidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.