İçeriğe atla

Aleksandr Fridman

Alexander Friedmann
Alexander Friedmann
DoğumAlexander Alexandrovich Friedmann
16 Haziran 1888(1888-06-16)
Sankt-Peterburg, Russian Empire
Ölüm16 Eylül 1925 (37 yaşında)
Leningrad, Sovyetler Birliği
MilliyetRus
Mezun olduğu okul(lar)Sankt-Peterburg State University
Tanınma nedeni
  • Friedmann equations
  • Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker metric
EvlilikNatalia Malinina
Kariyeri
DalıMathematics and physics
Çalıştığı kurumlarPetrograd Polytechnical Institute
Main Geophysical Observatory
Doktora
danışmanı		Vladimir Steklov
Doktora öğrencileri
İmza

Alexander Alexandrovich Friedmann (Friedman veya Fridman), Rus ve Sovyet fizikçi ve matematikçi. Friedmann denklemleri olarak bilinen, geliştirdiği bir dizi denklem tarafından yönetilen, evrenin genişlediğine dair öncü teorisiyle tanınır.

Erken dönem

Alexander Friedmann, besteci ve balerin Alexander Friedmann (vaftiz edilmiş bir Yahudi kantonistinin oğluydu) ve piyanist Ludmila Ignatievna Voyachek (Çek besteci Hynek Vojáček'in kızı) olarak dünyaya geldi.[1] Friedmann, bebekken Rus Ortodoks Kilisesi'nde vaftiz edilmiştir ve hayatının çoğunu Saint Petersburg'da geçirmiştir.

Friedmann, 1910'da St. Petersburg Devlet Üniversitesi'nden mezun olmuştur ve Saint Petersburg Maden Enstitüsü'nde öğretim görevlisi olmuştur.

Friedmann, okul günlerinde, aynı zamanda seçkin bir matematikçi olan Jacob Tamarkin'le ömür boyu sürecek bir arkadaşlık kurmuştur.[2]

Birinci Dünya Savaşı

Friedmann, Birinci Dünya Savaşı'nda İmparatorluk Rusyası adına, bir ordu havacısı, bir eğitmen ve devrimci rejim altında bir uçak fabrikasının başkanı olarak savaştı.[3]

Profesörlük

Friedmann 1922'de hareket eden ve madde içeren genişleyen bir evren fikrini ortaya atmıştır. Einstein ile yazışmalardan anlaşıldığı üzere, Einstein'ın gelişen bir evren fikrini kabul etmeye isteksiz olduğunu ve bunun yerine Newton'un zamanından beri inanıldığı gibi statik bir sonsuz evren sağlamak için denklemlerini değiştirmeye çalıştığını gösteriyor. Birkaç yıl sonra, 1926'da Hubble, kırmızıya kaymaya karşı uzaklık ilişkisini yayınladı. Yani mahalledeki tüm galaksiler mesafeleriyle orantılı bir oranda geriliyor gibiydi. Daha önce Carl Wilhelm Wirtz tarafından yapılan bir gözlemi resmîleştirdi. 1927'de Belçikalı astronom Georges Lemaître'nin de bağımsız olarak gelişen bir Evren sonucuna ulaştığı belirtilebilir.[4]

Haziran 1925'te Friedmann'a Leningrad'daki Ana Jeofizik Gözlemevi müdürlüğü görevi verilmiştir. Temmuz 1925'te rekor kıran bir balon uçuşuna katıldı ve 7.400 m (24.300 ft) yüksekliğe ulaşmıştır.[5]

Çalışmaları

Görelilik

Friedmann'ın Alman fizik dergisi Zeitschrift für Physik tarafından yayınlanan "Almanca: Über die Möglichkeit einer Welt mit konstanter negatifr Krümmung des Raumes" ("Uzayın sabit negatif eğriliğine sahip bir dünya olasılığı") dahil olmak üzere, Robertson ve Walker'ın analizlerini yayınlamasından on yıl önce, sırasıyla pozitif, sıfır ve negatif eğriliği tanımlayan üç Friedmann modelinin tümüne hakim olduğunu gösterdi.

Bu dinamik kozmolojik genel görelilik modeli, hem Büyük Patlama hem de Durağan Durum teorileri için standart oluşturacaktı. Friedmann'ın çalışması, her iki teoriyi de eşit olarak desteklemiştir. Bu nedenle, kozmik mikrodalga arka plan radyasyonunun saptanmasına kadar, Durağan Durum teorisi, mevcut favori Big Bang paradigması lehine terk edilmemiştir.

Hidrodinamik ve meteoroloji

Genel göreliliğe ek olarak, Friedmann'ın ilgi alanları hidrodinamik ve meteorolojiyi içeriyordu.

Öğrencileri

Fizikçi George Gamow, Vladimir Fock ve Lev Vasilievich Keller öğrencileri arasındaydı.

Kişisel hayatı

1911'de Ekaterina Dorofeeva ile evlenmiştir. Ancak daha sonra ondan boşanıp, 1923'te Natalia Malinina ile evlenmiştir. Her ikisi de dindarlıktan uzak olsa da dini bir nikah töreni yapmışlardır.[6]

Ölümü

Friedmann, 16 Eylül 1925'te yanlış teşhis edilen tifo ateşinden ölmüştür. Kırım'daki balayından dönerken tren istasyonundan aldığı yıkanmamış armudu yerken bakteri kaptığı iddia edilmiştir.[7]

Friedmann adı

Bir ay kraterine Fridman adı verilmiştir.[8]

Alexander Friedmann Uluslararası Semineri

Alexander Friedmann Uluslararası Semineri, periyodik bir bilimsel etkinliktir. Toplantının amacı, Relativite, Gravitasyon ve Kozmoloji ve ilgili alanlarda çalışan bilim adamları arasındaki iletişimi sağlamaktır. İlk Alexander Friedmann Uluslararası Yerçekimi ve Kozmoloji Semineri, doğumunun yüzüncü yılına ithafen 1988'de gerçekleşmiştir.

Seçilmiş Yayınlar

Kaynakça

  1. ^ Hassani, Sadri (2013). Mathematical Physics: A Modern Introduction to Its Foundations. Springer Science+Business Media. ISBN 9783319011950. 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  2. ^ Pyenson L. Book review. Physics Today [serial online]. September 1994; 47(9):93. Available from: MasterFILE Premier, Ipswich, MA. Accessed October 18, 2012.
  3. ^ Pyenson L. Book review. Physics Today [serial online]. September 1994;47(9):93. Available from: MasterFILE Premier, Ipswich, MA. Accessed October 18, 2012.
  4. ^ Daintith J. Dictionary Of Scientists [e-book]. Oxford University Press; 1999. Available from: eBook Collection (EBSCOhost), Ipswich, MA. Accessed October 18, 2012.
  5. ^ Davidson et al., A Voyage Through Turbulence, Cambridge University Press, 9780521149310, September 2011 (for a partial and legal excerpt of the book, see: [1] 7 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  6. ^ Eduard A. Tropp; Viktor Ya. Frenkel; Artur D. Chernin (2006). "The final year". Alexander A Friedmann: The Man who Made the Universe Expand. Cambridge University Press. s. 209. ISBN 9780521025881. [Alexander Friedmann and Natalia Malinina] even had a religious wedding ceremony in the Crimea, though both were far from religious. “Just to make it stronger,” Friedmann said to his wife (she told this to her sister Sofia). 
  7. ^ Френкель, Виктор Яковлевич (1 Temmuz 1988). "Александр Александрович Фридман (Биографический очерк)". Успехи физических наук (Rusça). 155 (7): 481-516. ISSN 0042-1294. 13 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021. 
  8. ^ Menzel, D. H. (1971). "Report on Lunar Nomenclature by The Working Group of Commission 17 of the IAU". Space Science Reviews (İngilizce). 12 (2): 136-186. Bibcode:1971SSRv...12..136M. doi:10.1007/BF00171763. 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021. 

Bibliyografya

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Genel görelilik</span> kütle-zaman ilişkisini tanımlayan teori

Genel görelilik teorisi, 1915'te Albert Einstein tarafından yayımlanan, kütleçekimin geometrik teorisidir ve modern fizikte kütle çekiminin güncel açıklamasıdır. Genel görelilik, özel göreliliği ve Newton'un evrensel çekim yasasını genelleştirerek, yerçekimin uzay ve zamanın veya dört boyutlu uzayzamanın geometrik bir özelliği olarak birleşik bir tanımını sağlar. Özellikle uzayzaman eğriliğine maruz kalmış maddenin ve radyasyonun, enerjisi ve momentumuyla doğrudan ilişkilidir. Bu ilişki, kısmi bir diferansiyel denklemler sistemi olan Einstein alan denklemleriyle belirlenir.

<span class="mw-page-title-main">Elektron</span> Temel elektrik yüküne sahip atomaltı parçacık

Elektron, eksi bir temel elektrik yüküne sahip bir atomaltı parçacıktır. Lepton parçacık ailesinin ilk nesline aittir ve bileşenleri ya da bilinen bir alt yapıları olmadığından genellikle temel parçacıklar olarak düşünülürler. Kütleleri, protonların yaklaşık olarak 1/1836'sı kadardır. Kuantum mekaniği özellikleri arasında, indirgenmiş Planck sabiti (ħ) biriminde ifade edilen, yarım tam sayı değerinde içsel bir açısal momentum (spin) vardır. Fermiyon olmasından ötürü, Pauli dışarlama ilkesi gereğince iki elektron aynı kuantum durumunda bulunamaz. Temel parçacıkların tamamı gibi hem parçacık hem dalga özelliklerini gösterir ve bu sayede diğer parçacıklarla çarpışabilir ya da kırınabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Patlama</span> Evrenin oluştuğunu açıklayan teori

Büyük patlama, evrenin en eski 13,8 milyar yıl önce tekillik noktası denilen bir noktadan itibaren genişlediğini varsayan evrenin evrimi kuramı ve geniş şekilde kabul gören kozmolojik modeldir. İlk kez 1920'li yıllarda Rus kozmolog ve matematikçi Alexander Friedmann ve Belçikalı fizikçi papaz Georges Lemaître tarafından ortaya atılan bu teori, çeşitli kanıtlarla desteklendiğinden bilim insanları arasında, özellikle fizikçiler arasında geniş ölçüde kabul görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Roger Penrose</span> İngiliz matematiksel fizikçi, eğlence amaçlı matematikçi ve filozof

Sir Roger Penrose OM FRS, İngiliz matematiksel fizikçi, matematikçi ve bilim felsefecisidir. Oxford Üniversitesi Matematik Enstitüsü'nde Matematik Fahri Profesörüdür ve aynı zamanda Wadham Koleji'nde Fahri Akademi Üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Biçimsel galaksi sınıflaması</span> gökadaların görünüşlerine göre gruplara ayırdığı bir sınıflandırma sistemidir

Biçimsel galaksi sınıflandırması, astronomların gökadaları görünüşlerine göre gruplara ayırdıkları bir sınıflandırma sistemidir. Gökadaları görünüşlerine göre sınıflandırmak için kullanılan birkaç şema bulunmaktadır. Bunların en bilineni Edwin Hubble tarafından tasarlanan ve Gérard de Vaucouleurs ile Allan Sandage tarafından genişletilen Hubble düzenidir. Gökada sınıflandırması ve morfolojisi artık büyük ölçüde hesaplama yöntemleri ve fiziksel morfoloji kullanılarak yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Steven Weinberg</span> Amerikalı teorik fizikçi (1933 – 2021)

Steven Weinberg Amerikalı teorik fizikçi. 1979'da Abdus Salam ve Sheldon Glashow ile birlikte zayıf etkileşim ile elektromanyetik etkileşimin birleştirilmesine ve temel parçacıklar arasındaki elektromanyetik etkileşime katkılarından dolayı Nobel Fizik Ödülüne layık görülmüştür

Yukarı kuark en hafif kuarktır, temel bir parçacıktır ve maddenin önemli bir bileşenidir. Aşağı kuarkla birlikte atom çekirdeğini meydana getiren proton ve nötronu oluşturur. Birinci nesil olarak sınıflandırılırlar. Elektrik yükü +2/3 e olup çıplak kütleleri 2,2+0,5
-0,4 MeV/c2 olarak ölçülmüştür. Bütün kuarklar gibi yukarı kuark da 1/2 spine sahip temel fermiyondur ve dört temel etkileşimin hepsinden etkilenir. Yukarı kuarkın antiparçacığı olan yukarı antikuark ile elektriksel yük işareti gibi birkaç özellikte farklılaşır.

Auger etkisi, bir atomun, aynı atom arasında bir elektron emisyon ile atomdaki boşlukları doldurması olayı. Bir çekirdek elektron kaldırıldığında, bir boşluk bırakır ve daha yüksek enerji düzeyinden bir elektron bu boşluğu doldurur. Çoğu zaman bu enerji salınan bir foton şeklinde adlandırılmasına rağmen, kimi zaman da transferle aktarılır. Bu ikinci kopan elektrona Auger elektron denir. Keşfeden Pierre Victor Auger'dir.

Stern-Gerlach deneyi Alman fizikçi Otto Stern ve Walther Gerlach tarafından isimlendirilen taneciklerin sapmasının kuantum mekaniği alanında önemli bir deneydir. 1922 yılında Otto Stern ve Walther Gerlach tarafından gerçekleştirilen bu deney, genellikle parçacıkların saçınımını kullanarak kuantum mekaniğinin temel noktalarını açığa çıkarması açısından önemlidir. Bu deney elektronların ve atomların özünde kuantum özelliklerine sahip olduğunu ve ölçülürken kuantum mekaniğinin sistemi nasıl etkilediğini ispat etmek için yapılmaktadır.

Hubble kanunu, fiziksel kozmolojide gözlemlere verilen isimdir: uzayın derinliklerinde gözlenen nesnelerin dünyadan uzak göreceli bir hızda yorumlanabilir bir Doppler kaymasına sahip olduğu bulunur ve dünyanın gerisinde kalan çeşitli galaksilerin bu Doppler kaymasıyla ölçülen hızı yaklaşık birkaç yüz ışık yılı uzaklığındaki galaksiler için uzaklıklarıyla doğru orantılıdır. Bu normal olarak gözlemlenebilir evrenin uzaysal hacminin genişlemesinin doğrudan bir gözlemi olarak yorumlanır.

<span class="mw-page-title-main">Max Tegmark</span> İsveçli-Amerikalı fizikçi

Max Tegmark, İsveç kökenli Amerikalı kozmolog. Tegmark, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde bir profesördür ve Foundational Questions Institute'da bilim müdürlüğü görevini yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Enflasyon (kozmoloji)</span> Kozmolojide erken evrendeki uzayın üstsel genişlemesi üzerine teori

Evrensel şişme, kozmik enflasyon veya kozmolojik enflasyon, evren biliminde erken evrendeki uzayın üstsel genişlemesiyle ilgili bir teoridir. Enflasyona maruz kalınan çağ büyük patlamadan 10−36 saniye sonra 10−33 ile 10−32 saniyeleri arasında sürdü. Sonraki dönemde, evren genişlemeye devam etti ancak genişleme oranı düştü.

<span class="mw-page-title-main">Proton bozunması</span> varsayımsal parçacık bozunması

Parçacık fiziğinde proton bozunması, protonun nötr bir pion ve bir pozitron gibi daha hafif atom altı parçacıklara bozunduğu varsayımsal bir parçacık bozunma biçimidir. Proton bozunumu hipotezi ilk olarak 1967'de Andrey Saharov tarafından formüle edildi. Önemli deneysel çabalara rağmen, proton bozunması hiçbir zaman gözlemlenmedi. Bir pozitron aracılığıyla bozunursa, protonun yarı ömrü en az 1,67 x 1034 yıl olarak sınırlandırılır.

Leonid Isaakovich Mandelstam or Mandelshtam Belarus-Yahudi kökenli Sovyet bir fizikçidir. 

Göreli Ağır İyon Çarpıştırıcısı ilk ve çalışan sadece 2 ağır iyon çarpıştırıcı vardır ve onlardan biridir. Aynı zamanda, şu ana kadar inşa edilmiş tek spin-kutuplu proton çarpıştırıcıdır. Brookhaven Ulusal Laboratuvarı (BNL) Upton, New York' ta bulunur ve ulusalar arası bir araştırma timi tarafından kullanılır. Amerika Birleşik Devletleri' ndeki çalışan tek parçacık çarpıştırıcıdır.. RHIC' i relativistik hızlarda hareket eden iyonları çarpıştırmak için kullanarak fizikçiler Big Bang' in kısa bir süre ardından evrende var olmuş maddeninilkel formu üzerine çalırlar. Spin- kutuplanmış protonları çarpıştırarak, protonun spin yapısı keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">George Uhlenbeck</span>

George Eugene Uhlenbeck, Hollandalı-Amerikalı fizikçidir.

<i>Annalen der Physik</i>

Annalen der Physik, fizik hakkındaki en eski bilimsel dergilerden biridir ve 1799 yılından beri yayımlanmaktadır. Dergi; deneysel, teorik, uygulamalı, matematiksel fizik ve ilgili alanlarda özgün, hakemli makaleler yayımlamaktadır. Şu anki baş editör, Stefan Hildebrandt'tır. 2008'den önce ISO 4 kısaltması Ann. Phys. (Leipzig) olan dergi 2008 yılından sonra kısaltma olarak Ann. Phys. (Berl.) kullanmaya başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İzosiyanik asit</span> kimyasal birleşik

İzosiyanik asit, 1830'da Liebig ve Wöhler tarafından keşfedilen HNCO formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Kaynama noktası 23.5 °C olan uçucu ve zehirli renksiz bir maddedir. İzosiyanik asit, organik kimya ve biyolojide en yaygın olarak bulunan dört element olan karbon, hidrojen, azot ve oksijen içeren en basit kararlı kimyasal bileşiktir.

<span class="mw-page-title-main">Hertha Sponer</span> Alman fizikçi ve kimyager

Hertha Sponer, Alman fizikçi ve kimyager. Sponer, modern kuantum mekaniği ve moleküler fizik alanlarında katkılar veren ve Duke Üniversitesi Fizik Fakültesi'nde görev alan ilk kadın bilim insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük patlama teorisinin tarihi</span>

Büyük patlama teorisi'nin tarihi, büyük patlamanın gözlemlenmesi ve teorik değerlendirmesinin yapılmasıyla başladı. Kozmolojideki teorik çalışmaların çoğu artık temel Büyük Patlama modeline yapılan iyileştirmeleri içermektedir. Teorinin kendisi aslında Belçikalı Katolik rahip, matematikçi, astronom ve fizik profesörü Georges Lemaître tarafından resmîleştirilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.