Aleksandr Darjay

Aleksandr Darjay
Aleksandr Darjay
	Даржай, Александр Александрович
Doğum	3 Kasım 1944; Tuva Cumhuriyeti
Meslek	Yazar, devlet adamı
Milliyet	Tuva (Türk)
Konu	Asıl ünü Romancılık

Aleksandr Darjay (Rusça: Даржай, Александр Александрович / Aleksandr Aleksandroğlu Darjay) (3 Kasım 1944; Sug Aksı, Süt göl ilçesi, Çağdaş Tuva edebiyatında önemli bir yeri olan çok sayıda eserlere imza atmış roman, öykü ve oyun yazarıdır, şairdir. Tıva Edebiyatı'nın belkemiğidir.^[1] Tuva kişisi olarak yakından tanımıştır. Eserlerinde Tuva'daki yaşamı ve toplumsal sorunları ele almış insanı insan çevre ilişkisi içinde yansıtmıştır. Vatansever bir şair, yazardır. Rusya Federasyonu Kültür Ansiklopedisinde Rusya'nın en önemli insanları arasında geçer.^[2]

Hayatı ve Eserleri

1970 yılında Kızıl şehrinde Pedagoji Enstitüsünü bitirmiştir. 1994—1998 döneminde Tuva milletvikilliği yapmıştır.

A. A. Darjay 1964 yılında yazarlığa başlamış olup ilk kitabı — «Töreen Çerim» (Төрээн черим) adındaki 1972 basımlı eseridir. O zamandan günümüze kadar Tuva Türkçesi, Altay Türkçesi, Rusça dillerinde nesir ve nazım olmak üzere toplam 33 kitap çıkarmıştır. Ayrıca Tuva diline çok sayıda çeviiri çalışması da olmuştur. Puşkin, Griboyedov, Lermontov, Bloka, Ysenina, Süleymanov, Barto vb. çok sayıda yazarın eserini çevirmiştir. Eski Türk yazıtlarından etkilenerek Türk komutanı Kül-tegin hakkında eseri bulunur. Türklük sevgisi şiirleri başta olmak üzere bütün eserlerinden anlaşılmaktadır.^[3] Bazı eserleri:

Tıva literaturanıñ antologiyazı
Tıva çeçen çugaа
Damırak-1
Damırak-2
Molyus utrennemu svetu [Tekst] : stihi i poemı / А. А. Darjay. - Kızıl : Tuv.knij.izd-vo, 2007. - 77 s. - ISBN 5-7655-0534-1 :
Blagoslovenie neba i zemli [Tekst] : stihi i poemı / А. А. Darjay. - M. : Sovetskiy pisatel, 2005. - 183 s. - ISBN 5-265-06336-6 :
Çogaaldar çıındızı [Tekst] : şulukter,şuluglelder / А. А. Darjay. - Kızıl : TıvNYÇ, 1994. - 272 s. - (Tıva literaturanın bibliotekazı). - ISBN 5-7655-0360-8
Çurttaarın kuzezinze [Tekst] : toojular,çeçen çugaalar / Darjay Aleksandr Aleksandroviç. - Kızıl : TıvNYÇ, 1984. - 204 s. -
Sarıg buru uyezinin sarınnalı [Tekst] : şuluk depteri / Darjay Aleksandr Aleksandroviç. - Kızıl : TıvNYÇ, 1993. - 112 s. - ISBN 5-7655-0328-4
Oglerivis ak-kok ıjı [Tekst] : iyi depterlig şuluk nomu / Darjay Aleksandr Aleksandroviç. - Kızıl : TıvNYÇ, 1987. - 128 s
İdegeldin çırıı [Tekst] : çedi depterlig kıska şulukter / А. А. Darjay. - Kızıl : Respublikanın tipografiyazı, 2005. - 232 s. - ISBN 5-99267-0095-7
Çurttalganın şiriin şolu [Tekst] : şuluk depteri / Darjay Aleksandr Aleksandroviç. - Kızıl : Resp.tipografiyazı, 1999. - 136 s. -
Inakşıldın şireezi [Tekst] : sonet depteri / Darjay Aleksandr Aleksandroviç. - Kızıl : Resp.tipografiyazı, 2003. - 80 s.
Şag-üyenin şılgaldazı [Tekst] = İyi kıdıraaştıg şuluk depteri / Darjay Aleksandr Aleksandroviç. - Kızıl : TıvNYÇ, 2004. - 192 s. - ISBN 5-7655-0328-4
Kazanak [Tekst] : hooray tooguleri / А. А. Darjay. - Kızıl : Respublika tipogafiyazı, 2006. - 128 s.
Dülgeezinnig ayan [Tekst] : şuluk bolgaş şulukçuler dugayında çugaalar / А. А. Darjay. - Kızıl : TR-nin niiti bolgaş professional оoredilge yaamızı, 2004. - 208 s. -
Tos çükçe çajıg [Tekst] : iyi kıdıraaştıg şuluk depteri / А. А. Darjay. - Kızıl : Poligrafservis, 2008. - 120 s. -
Nazın Küzü^[4]

Şiirlerinden örnekler

Türkiye Türkçesi

Tuva Türkçesi Kiril

Tuva Türkçesi Latin

Tek göğün altında

Türk Oğuz Beyleri ve halk dinleyin!

Üstte gök çökmedikçe,

altta yeryüzü delinmedikçe,

Türk halkı, ilini töreni kim bozabilir?

Türk halkı! Kendine dön.

Чaңгыс Дээрниң aдaaнгa

Түрк, Огуз беглери бaзa чону, дыңнaңaр!

Aк-көк дээр үстүңден ууй бaзa бербээн-дир,

Aдaaңдa чер буступ-буурaп дүшпээн-дир

Түрк чон, күрүңнү, ёзу-төреңни кым узуткaтты?

Түрк чон, кaрa хaйың, бурууң билин!

"AЛЕКСAНДР ДAРЖAЙ "

Çañgıs Deerniñ adaanga

Türk, Oğuz begleri baza çonu, dıñnañar!

Ak-kök deer üstüñden uuy baza berbeen-dir,

Adaañda çer bustup-buurap düşpeen-dir

Türk çon, kürüñnü, yozu-töreñni kım uzutkattı?

Türk çon, kara hayıñ, buruuñ bilin!

"ALEKSANDR DARJAY "

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2014.
^ http://www.tuvpravda.ru/archive/81-2009-11-24-08-13-06.html 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Rusya'nın en iyi insanları arasında A. Darjay
^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2014.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2014.