İçeriğe atla

Aleksander Hançerli

Aleksander Hançerli
Boğdan Prensi
Taç giymesi7 Mart – 24 Temmuz 1807
Önce gelenAleksandr Moruzi
Sonra gelenİskerlet Kalimaki
Doğum1768
İstanbul
Ölüm12 Haziran 1854 (85-86 yaşlarında)
Moskova
DiniOrtodoks

Aleksander Hançerli veya Hanceri (Yunanca: Αλέξανδρος Χαντζερής, Rumence: Alexandru Hangerli, Rusça: Александр Ханжерли, romanize: Aleksandr Hanzherli, Fransızca: Alexandre Handjeri, 1768 – 12 Haziran 1854), Osmanlı İmparatorluğu'nun Bâb-ı Âli tercümanı ve Boğdan Prensi idi. Hayatının son bölümünü dilbilimci olarak anıldığı Rus İmparatorluğu'nda göçmen olarak geçirdi. 1799'da idam edilmeden önce Eflak Prensliği yapmış Konstantin Hançerli'nin kardeşiydi.

Hayatı

Kostantiniyye'de (günümüzdeki İstanbul'da) doğan Hançerli, sıkı bir eğitim aldı, birkaç Avrupa dilinin yanı sıra Osmanlı Türkçesi ve Arapça konuşmayı öğrendi ve Tuna Beylikleri'nde üst düzey bir pozisyona hazırlandı. Yirmili yaşlarında Kalimaki ailesinden bir prensesle evlendi.[1]

Osmanlı yetkilileriyle çeşitli nedenlerle çatışmalara düşmesine rağmen, Hançerli 1805'te Bâb-ı Âli tercümanlığı pozisyonuna yükseldi ve III. Selim onu Boğdan Prensi olarak atayana kadar iki yıl boyunca bu görevi sürdürdü.[1] Yine de, bölgenin Ruslar tarafından işgal edilmesi nedeniyle Yaş'taki mahkemesine ulaşması engellendi ve bunun yerine Osmanlı ordusunu taarruzlarında izledi.[1] Bükreş Antlaşması'ndan sonra tahtını kazanmayı başardı ve ülke yönetiminin yeniden kurulmasında önemli bir rol oynadı.[1]

Hançerli nihayetinde tahttan indirildi ve yerine İskerlet Kalimaki geçti.[1][2] Kaynaklar bu önlemin gerekçesi konusunda farklılık göstermektedir: Nouvelle biographie générale'ye göre, Sultan Selim'e karşı tüm imparatorlukta yükselen bir muhalefet olduğu için konumundan güvensiz hissederek, görevden ayrılmak istemiştir.[1] Diğer bir kaynağa göre de bölgeye giden bir Fransız seyyah Kaptan Aubert, Bab-ı Ali tarafından kendisine daha fazla gelir sağlaması için baskı yapıldığını ve şartları yerine getiremeyince tahttan indirildiğini kaydetmiştir.[2]

Yunan İsyanı'nın çıkması üzerine, Hançerli, Fenerli Rumlara karşı olası bir Osmanlı hamlesi olabileceğinden tehdit altında hissetti.[1] İddiaya göre, Rusya'nın Bâb-ı Âli büyükelçisi Aleksander Grigoriyeviç Stroganov tarafından İstanbul'da önde gelen bir Yunan olarak suikasta uğrama riskiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıldı ve Hançerli de ülkeden kaçmaya karar verdi. Hançerli ve ailesi (Gregori ve Telemaç adlı iki oğlu dahil), küçük bir gemiye bindi ve Karadeniz'i geçerek Odessa'ya (Novorossiya valisi Alexandre Langeron tarafından sığınma hakkı verilmiştir) geldi.[1]

Aleksander Hançerli kısa süre sonra Moskova'ya taşındı ve burada I. Aleksandr tarafından karşılandı. Unvanı Rus soyluları tarafından tanındı ve iki oğlu danışman olarak atandı.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i Mézière, Ernest. "Alexandre Handjeri", in Nouvelle biographie générale depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, Tome 23, Firmin Didot, Paris, 1858, p.290
  2. ^ a b Şipoş (December 2005). "Imaginea celuilalt: un document francez privind spaţiul românesc de la începutul secolului al XIX-lea ("The Image of the Other : A French Document about the Romanian Space in the beginning of the XIXth Century")". Journal for the Study of Religions and Ideologies (Rumence). 12: 41-48. 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2007. 
Önce gelen
Aleksandros M. Suço		Bâb-ı Âli tercümanı
1806–1807 		Sonra gelen
Yanaki Karaca
Önce gelen
Aleksandr Moruzi		Boğdan Prensi
7 Mart – 24 Temmuz 1807 		Sonra gelen
İskerlet Kalimaki

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aleksandro İpsilanti</span> Yunan bir komutan ve Yunanistanın ulusal kahramanı (1792-1828)

Aleksandro İpsilanti Fenerli Rum İpsilanti ailesi'nin üyesi Yunan bir komutan ve Yunanistan'ın ulusal kahramanıdır. 1725-1805 yılları arasında yaşamış olan aynı isimli dedesiyle karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksandr (Rusya)</span> Rus hükümdar (1777-1825; çar 1801-1825)

I. Aleksandr, , Rusya imparatoru. Ayrıca ilk Romanov mensubu Polonya kralı, Litvanya ve Finlandiya grandüküydü.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan Krallığı</span> 19. ve 20. yüzyılda Güney Avrupada bir krallık

Yunanistan Krallığı, 1832 yılında dönemin süper güçleri Birleşik Krallık, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Prusya, Fransa ve Rus İmparatorluğu tarafından ilân edilen devlettir. Bağımsızlık duyurusunun yapılmasının ardından, Osmanlı İmparatorluğu'ndan tam bağımsızlığını eline almış olduğu 30 Ağustos 1832 tarihli antlaşmayla uluslararası düzeyde tanınmıştır. Yunan Bağımsızlık Savaşı'nı yöneten geçici Yunan hükûmetinin üzerine kurulmuş ve 1924 yılında krallık devrilerek yerine ikinci Yunan Cumhuriyeti kurulana dek ayakta kalmıştır. Daha sonra cumhuriyetin 1935 yılında yeniden yerini krallığa bırakmasıyla bu kez 1974 yılına dek Yunanistan topraklarında egemen olmuş ve yedi yıllık bir askerî darbe döneminin ardından bugünkü modern Yunanistan Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla tarihe karışmıştır.

Halim Giray 1767-1768 ve 1771-1773 yılları arasında hüküm süren Kırım hanı. Babası II. Selâmet Giray'dır. Maksud Giray, Arslan Giray'ın acımasızca ölümünden sonra Haziran 1767'de Osmanlı hükûmeti tarafından Han ilan edildi. Kasım 1768'de Maksud, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nın başlamasa sebebiyet verdiği için Bâb-ı Âli tarafından tahttan indirildi. III. Selim Giray'ın ölümünden sonra Maksud 14 Kasım 1771'de tekrar han olur.

II. Selim Giray 1743'ten 1748'e kadar hüküm süren bir Kırım hanıdır. I. Kaplan Giray'ın oğludur. II. Selim Giray, Kasım 1743'te han oldu; hemen Şahin Giray'ı kalgay atadı. İki yıl sonra II. Selim'in, Osmanlı İmparatorluğu ile İran Şahlığı Pers Şahı Nadir Şah arasındaki savaşta yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Bâb-ı Âli tercümanı</span> Osmanlı hükûmetinin kıdemli tercümanı ve fiili dışişleri bakan yardımcısı

Bâb-ı Âli tercümanı, Dîvân-ı Hümâyun tercümanı, büyük tercüman ya da tercümanbaşı, Osmanlı hükûmetinin kıdemli tercümanı ve fiili dışişleri bakan yardımcısına verilen addır. Makam, 1661'de oluşturulmasından 1821'de Yunan İsyanı'nın patlak vermesine kadar büyük ölçüde Fenerli Rumlar tarafından yönetildi ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki gayrimüslimlerin erişmiş olduğu en yüksek kamu göreviydi.

<span class="mw-page-title-main">Kalimakizade Sarı Bey</span> Boğdan ve Eflak Prensi, Bâb-ı Âli tercümanı

Kalimaki Beğ-zade Sarı Bey veya İskerlet Kalimaki 1801-1806 yılları arasında Bâb-ı Âli tercümanı, 24 Ağustos 1806 - 26 Ekim 1806, 4 Ağustos 1807 - 13 Haziran 1810 ve 17 Eylül 1812 - Haziran 1819 yılları arasında Boğdan Prensi, Şubat - Haziran 1821 arasında Eflak Prensi olarak görev yapmıştır.

Yenaki Mavrokordato 2 Aralık 1716 ve 23 Şubat 1719 yılları arasında Boğdan kaymakamı ve Eflak Prensi'ydi. Fenerli Rumların önde gelen Mavrokordatos ailesinin bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Moruzi ailesi</span> Soylu bir Fenerli Rum ailesi

Morozbeyzade veya Moruziler, varlığı ilk defa Trabzon İmparatorluğu'nda bahsedilmiş bir soylu ailedir.

<span class="mw-page-title-main">Kalimaki ailesi</span> Soylu bir Fenerli Rum ailesi

Kalimakizade veya Kalimaki ailesi, aslen Besarabya'nın Orhei bölgesinden gelen bir boyar ve Fenerli Rum ailesidir. Aile üyeleri Bâb-ı Âlî tercümanları ve Osmanlı adına Boğdan prensleri olarak görev yapmışlardır. Aile, Romanya'da bugün hâlâ varlığını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Suço ailesi</span> Soylu bir Fenerli Rum ailesi

Suço veya Sucos ailesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde hospodarlık ve Bâb-ı Âli için baştercümanlık makamlarında görev yapmış, önde gelen Fenerli Rum ailelerinden birisidir. Üstelik Eflak Beyliği ve Boğdan Beyliği için hükümdarlık yapmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Yanaki Kalimaki</span> Boğdan Prensi, Bâb-ı Âli tercümanı

Yanaki Teodor Kalimaki 1758 ve 1761 yılları arasında Boğdan Prensliği yapmış bir Kalimaki ailesi üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Drakozade Aleko Bey</span> Boğdan Prensi, Bâb-ı Âli tercümanı

Drakozade Aleko Bey, Fenerli Rumlardan gelen Boğdan Beyliği'nin bir dönem prensi ve dört dönem Eflak Beyliği prensidir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandros Mavrokordatos Firaris</span> Boğdan Prensi

II. Aleksandros Mavrokordatos 1785'ten 1786'ya kadar Boğdan Prensliği yapmış bir Fenerli Rumdur. Sonradan Firaris (Φιραρής) soyadını almıştır.

Aleksandros M. Suço, Suço ailesine mensup, Osmanlı'da Bâb-ı Âli için çalışan bir Fenerli Rum tercümandı.

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Moruzi (1730 doğumlu Boğdan prensi)</span> Boğdan Prensi, Bâb-ı Âli tercümanı

Konstantin Demetrius Moruzi, Fenerli Rum Moruzi ailesinden bir Boğdan Prensi ve Bâb-ı Âli tercümanıdır. Yunanca, Latince, Fransızca, Arapça ve Türkçeyi akıcı olarak konuşabilen bir poliglottur.

Nikolas Karaca, Osmanlı İmparatorluğu'nun Bâb-ı Âli tercümanı ve 15 Ocak 1782 – 17 Temmuz 1783 tarihleri arasında Boğdan Prensi idi.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandros İpsilantis (Eflak ve Boğdan prensi)</span> Eflak ve Boğdan prensi

Aleksandros İpsilanti Eflak ve Boğdan Prensliği yapmış bir Fenerli Rum idi. Yunan Bağımsızlık Savaşı kahramanı olan torunu ile aynı ismi taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandru Kalimaki</span> Boğdan Prensi

Aleksandru Kalimaki, 6 Mayıs 1795 - 18 Mart 1799 tarihleri arasında Boğdan Prensi idi.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandır Morozi</span> Prens ve tercüman

Aleksandır Morozi Bey Boğdan voyvodası (Prens) ve Eflak prensi olarak görev yapan Osmanlı İmparatorluğu'nun Büyük Tercümanı. Aydınlanma fikirlerine açık olan ve hidroloji mühendisliğine olan ilgisiyle dikkat çeken Morozi, Osman Pazvantoğlu'nun asi birliklerinin müdahaleleriyle uğraşmak zorunda kaldı. Dönemi için ender bir jestle, Eflak'taki tahttan feragat etti ve Boğdan'daki ikinci dönemı, Fransız diplomat Horace Sébastiani'nin entrikaları tarafından yarıda kesildi. Moruzi ailesi, önde gelen Fenerli Rumlardan (Fenerliler) idi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.