İçeriğe atla

Aleksandër Meksi

Aleksandër Gabriel Meksi
Arnavutluk Başbakanı
Görev süresi
13 Nisan 1992 - 11 Mart 1997
BaşkanSali Berisha
Yerine geldiğiVilson Ahmeti
Yerine gelenBashkim Fino
Kişisel bilgiler
Doğum 08 Mart 1939 (85 yaşında)
Tiran, Arnavutluk
Vatandaşlığı Arnavutluk
Milliyeti Arnavut
Partisi Arnavutluk Demokratik Partisi
(Partia Demokratike e Shqipërisë, PD)
Evlilik(ler) Dhurata Shala
Çocuk(lar) Endri ve Redon
Yaşadığı yer Tiran
Bitirdiği okul Tiran Üniversitesi – Arkeoloji

Roma La Sapienza Üniversitesi – Mimarlık Fakültesi – Restorasyon sertifikası

Mesleği Arkeolog, siyasetçi
İmzası
Resmî site www.aleksandermeksi.al

Aleksandër Gabriel Meksi (d. 8 Mart 1939 Tiran, Arnavutluk), Arnavut siyasetçi ve arkeolog. Arnavutluk'un 13 Nisan 1992'den 11 Mart 1997 tarihine kadar 27. Başbakanıydı.[1] Eski bir arkeolog olarak, komünist yönetimin sona ermesinden sonra Arnavutluk'un başbakanlığı yapan ilk kişidir.[2]

Hayatı

İlk yılları ve eğitimi

Babası tarih öğretmeni Gabriel Meksi (Labovë 1894-1958) ve annesi Efigjeni Haxhistasa'dır (Berat 1912-1983).

Tiran Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat bölümünde 1955-1960 yılları arasında arkeoloji lisans eğitimini tamamladı. 1990 yılı sonuna kadar ağırlıklı olarak Kültür Anıtları Enstitüsü'nde çalıştı. 1965 yılında Roma La Sapienza Üniversitesi'nin Mimarlık fakültesindeki "Scuola di perfezionamento per lo e e restauro dei monumenti" (Anıtların restorasyonu uzmanlık okulu) tarafından verilen 6 aylık bir kursu tamamladı. 1974-1977 boyunca Tiran Devlet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi'nde inşaat dalında Mimarlık Tarihi alanında akademisyenlik yaptı. 1989-1990 akademik yılında Marburg Philipps Üniversitesi'nde iki ders için (ilk yarıyılda alıştırmalar ve seminerler) öğretim görevlisiyken, araştırma faaliyeti, anıtların izlenmesi ve restorasyonu onlarca yazar veya ortak yazar olarak makaleler ve monograflar yayımladı. Meksi, doktora adayı (1982), Bilim Doktoru (1988) ve Profesör (1995) unvanlarına sahip oldu.

Arkeolog olan Meksi, ayrıca başta kilise ve camiler olmak üzere Orta Çağ mimarisinden eserlerin araştırması ve restorasyonuyla da ilgileniyordu.

Siyasi hayatı

Politik kariyeri 1990 yılının Aralık ayında, üyesi olduğu ülkenin ilk muhalefet partisi olan Arnavutluk Demokratik Partisi'nin (PD) Minimal Program adı verilen tüzüğünü oluşturan İnisiyatif Komisyonu'nun kurucu üyesi olarak başlar. Partinin kurulmasından 1997 yılına kadar DP Başkanlık Divanının bir üyesi oldu. Ayrıca yine 1990 yılından itibaren, 1997 ile 2001 yılları arası haricinde, Ulusal Konsey üyesidir. PD, dönemin cumhurbaşkanı Ramiz Alia'nın reformlarını "kozmetik" olarak niteliyordu.[3]

Partinin ilk genel başkanı olan Azem Haydari'den sonra Meksi kısa süre için başkanı olmuş, Şubat 1991'deki[3] ilk parti kongresinde Sali Berisha genel başkan seçilmiştir. Doğu Avrupa'daki komünist rejimlerin yıkılmasından sonra Arnavutluk'ta da yaşanan demokrasiye geçiş sürecinde ilk yasal muhalefet partisi olan PD, rejim karşıtlarının beslediği sosyal dinamiklerle hayat buldu ve parti demokrasinin lokomotifi olarak ülkenin en önemli figürü haline geldi.[4] Meksi 1991 ile 2001 yılları arasındaki tüm çoğulcu seçimlerde Arnavutluk Parlamentosu'na milletvekili seçilmiştir.

Arnavutluk Demokratik Partisi'nin 22 Mart 1992 tarihindeki zaferinin ardından 13 Nisan'da 13 Mart 1997'ye kadar (istifası 1 Mart) sürdüreceği Demokratik Hükûmetin Başbakanı seçildi. Aynı partiye mensup Sali Berisha da cumhurbaşkanı oldu.[2]

Hükûmeti, Arnavut devletini komünist bir ülkeden liberal bir demokrasiye dönüştüren reformları üstlenmişti.

İktidara gelir gelmez Sali Berisha ile birlikte, Arnavutluk bürokrasisindeki sosyalist elitleri tasfiye edip yerlerine yeni elitleri yerleştirmek için çalıştı.[4][5]

Oyların %57'sini aldığı 1992 seçimlerinden sonra PD, 1996 seçimlerinden de %55'lik bir zaferle çıktı.[4] Ancak Meksi beş yıllık başbakanlık görevinin ardından, ülkenin mali sorunlardan kaynaklanan sorunlarla kaos ortamına düşmesi nedeniyle 1 Mart 1997 tarihinde istifa etti. Meksi'nin istifasından birkaç ay sonra Berisha da cumhurbaşkanlığından istifa etti.[6]

2001 yılından bu yana Arnavutluk Demokratik Partisi liderlerine, parti içi demokrasinin eksikliği ve 2005-2013 yılları arasında yeniden parlamentonun en büyük partisi olarak iktidara gelen PD'ye zayıf yönetim gösterdikleri için eleştirel bir yaklaşım sergilemiş; röportajlar, medyaya verdiği demeçler ve siyasi yazılarla ülkenin siyasi yaşamında aktif olarak muhalif tavrını sürdürmüştür.

Özel hayatı

Dhurata Shala ile evlidir. Endri ve Redon adında iki oğlu vardır.

Yayınları

Hayatı boyunca, bilimsel yayınların yanı sıra, siyaset ve kültür alanında çok sayıda bilimsel makale, monografi ve siyasi, güncel makalesi de yayınlamıştır. Özeti olarak monografları ve kitapları aşağıda sıralanmıştır.

Bilimsel

  • Arkitektura mesjetare në Shqipëri – (Medieval architecture in Albania), 1983
  • Studime për monumentet dhe restaurimin I – (Monuments and Restoration Studies I – Monuments), 1971-1980
  • Studime për monumentet dhe restaurimin II – (Monuments and Restoration Studies II – Monuments), 1981-1990
  • Restaurimi i Monumenteve të Arkitekturës – (Restoration of Monuments of Architecture), 2004
  • Arkitektura e kishave të Shqipërisë-shekujt VII-XV – (Architecture of Albanian churches c.VII-XV), 2004
  • Arkitektura e Xhamive të Shqipërisë shekujt XV-XIX – (Architecture of the mosques of Albania c. XV-XIX), 2007
  • Xhamitë e Shqipërisë, Historia, Arkitektura, shek. XV-XIX – (Albanian Mosques, History, Architecture, c. XV-XIX), 2015
  • Shën Kolli Mesopotam, Saranda – (Saint Nicholas Church in Mesopotam Albania), 2017
  • Xhamitë e Shqipërisë, Historia, Arkitektura, shek. XV-XIX – (Albanian Mosques, History, Architecture, c. XV-XIX), 2018

Ortak yazar olarak

  • Historia e Arkitekturës në Shqipëri - Maket – (History of Architecture in Albania - Maket), 1978
  • Berati, Historia dhe Arkitektura - Berat – (History and Architecture), 1988
  • Berati, Historia dhe Arkitektura - Berat – (History and Architecture), 2011
  • Historia e Arkitekturës në Shqipëri – (History of Architecture in Albania), 2016

Siyasi

  • Aleksandër Meksi Përmes fjalës se tij – (Aleksandër Meksi Through his speech), 1997
  • Dhjetor 90, Dokumente e Materiale – (December 90, Documents and Materials), 2010
  • Rrugë e Vështirë 1 – Shkrime e Intervista – (Tough Road 1 – Writtings and Interviews), 2015
  • Rrugë e Vështirë 2 – Për njerëz e Libra – (Tough Road 2 – For People and Books), 2015

Kaynakça

  1. ^ Webb, Adrian (16 Nisan 2008). The Routledge companion to Central and Eastern Europe since 1919 (İngilizce). Taylor & Francis. ISBN 978-0-20392-817-2. 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016. 
  2. ^ a b "Albania's Democratic Party Names Surgeon to Fill President's Post". The New York Times (İngilizce). New York. 5 Nisan 1992. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  3. ^ a b "Sali Berisha Biografia" (Arnavutça). 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  4. ^ a b c Emin, Nedim (26 Eylül 2014). Arnavutluk Siyasetini Anlama Kılavuzu. SETA. s. 48. ISBN 978-6-05402-344-8. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  5. ^ "Partia Demokratike midis demokracise dhe autokracise". Illyria Press (Arnavutça). 5 Kasım 2014. 
  6. ^ "Albania Calls An Emergency As Chaos Rises". The New York Times (İngilizce). New York. 3 Mart 1997. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
Siyasi görevi
Önce gelen:
Vilson Ahmeti		Arnavutluk Başbakanı
13 Nisan 1992 – 11 Mart 1997 		Sonra gelen:
Bashkim Fino

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enver Hoca</span> Komünist eski Arnavutluk lideri

Enver Halil Hoca, Arnavut komünist politikacı. 1941'den 1985'te ölümüne kadar Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri'ydi. Aynı zamanda Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi, Arnavutluk Demokratik Cephesi Başkanı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıydı. 1944'ten 1985'te ölümüne kadar ülkeyi yönetti. Ayrıca 1944'ten 1954'e kadar 22. Arnavutluk Başbakanı ve çeşitli zamanlarda Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin hem dışişleri bakanı hem de savunma bakanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Halk Partisi</span> Avrupadaki en büyük uluslararası siyasi parti

Avrupa Halk Partisi (EPP), Hıristiyan demokrat, liberal-muhafazakar ve muhafazakar üye partilere sahip bir Avrupa siyasi partisidir. Ulusötesi bir örgüt olup diğer siyasi partilerden oluşur. 1976'da ağırlıklı olarak Hristiyan demokrat partiler tarafından kurulan parti, o zamandan beri üyeliğini liberal-muhafazakar partileri ve diğer merkez sağ siyasi perspektiflere sahip partileri kapsayacak şekilde genişletti. 31 Mayıs 2022'de parti, aynı zamanda EPP'nin de üyesi olan Manfred Weber'i Başkan olarak 2019'da Spitzenkandidat seçti.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Emek Partisi</span> 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’daki tek yasal siyasi parti

Arnavutluk Emek Partisi 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’da yasal tek siyasi parti olarak iktidarda olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2009-2011 Arnavutluk siyasi krizi</span>

2009-2011 Arnavutluk siyasi krizi, Arnavutluk'ta 2009 tarihli genel seçimin resmi sonuçları açıklandıktan sonra baş gösteren siyasi krizdir.

<span class="mw-page-title-main">Bujar Nishani</span> Arnavut politikacı

Bujar Faik Nishani, Haziran 2012'de Arnavutluk Cumhurbaşkanı seçilen Arnavut politikacı. Seçimler zamanında bir MP Demokrat Parti üyesi ve İçişleri Bakanıydı. Arnavutluk Parlamentosu'nda muhalefetin uzlaşması olmadan, 140 oy üzerinden aldığı 73 oy sayısının salt çoğunluğu ile Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Demokratik Partisi</span>

Arnavutluk Demokratik Partisi, Arnavutluk'ta muhafazakâr bir siyasi partidir. Parti 2005-2015 hükûmet koalisyonunun önde gelen partisi olmuştur. Bu, Avrupa Halk Partisi (EPP) ve Uluslararası Demokrat Birliği ve Merkezci Uluslararası Demokrat'ın gözlemci üyesidir. Rilindja Demokratike ise partinin resmî gazetesidir.

Bashkim Fino, Arnavut siyasetçi ve Arnavutluk'un 28. başbakanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Hristiyan Demokrat Partisi</span>

Arnavutluk Hristiyan Demokrat Partisi Arnavutluk'ta bir siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Kastriot İslami</span> Arnavut siyasetçi

Kastriot Selman Islami, Bir Arnavut siyasetçidir. 17 Nisan 1991'den 6 Nisan 1992 tarihine kadar Arnavutluk Meclisi Başkanı olarak görev yaptı. Son komünist cumhurbaşkanı Ramiz Alia'nın istifası üzerine 3 Nisan 1992'de üç gün boyunca geçici cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

Arnavutluk; iki büyük siyasi partinin öncülüğünde, çok partili sistem ile yönetilen bir ülkedir. Merkezi Seçim Komisyonu'nun 2014 yılı verilerine göre mecliste toplam 124 siyasi partinin kaydı bulunmaktadır. Buna rağmen 2015 Yerel Seçimleri yalnızca 54 partinin katılımıyla gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Naim Fraşiri</span> Arnavut tarihçi, gazeteci, şair, yazar ve çevirmen

Naim Bey Fraşıri, Arnavut tarihçi, gazeteci, şair, yazar ve Arnavutluk millî şairi ilan edilen çevirmen. Modern Arnavut edebiyatının öncüsü ve 19. yüzyılın en etkili Arnavut kültürel simgelerinden biri olarak kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Azem Hajdari</span>

Azem Hajdari, Arnavut siyasetçi. 1990-1991 yıllarında Arnavutluk'ta Marksizm-Leninizm'in çöküşüne yol açan öğrenci hareketinin lideriydi. Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin sona ermesinin ardından Arnavutluk Demokratik Partisi'nin (PP) milletvekili oldu. Arnavutluk'ta demokratik dönemin başlangıcını simgeleyen siyasetçilerden biridir. Arnavutluk Meclisi'nin bir üyesi ve Savunma Komisyonu Başkanı idi. 12 Eylül 1998'de Tiran'da gerçekleştirilen bir suikast sonucu öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Çin ilişkileri</span> Arnavutluk ve Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki ikili ilişkiler

Arnavutluk-Çin ilişkileri, tarihî olarak Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) arasındaki ikili ilişkileri içerirdi; günümüzde ise bu ilişkilerin taraflarını Arnavutluk Cumhuriyeti ile ÇHC devletleri oluşturmaktadır. Pekin'de Arnavutluk, Tiran'da ÇHC büyükelçilikleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Teslis Kilisesi (Berat)</span>

Kutsal Teslis Kilisesi Güney Arnavutluk'un Kalaja semtindeki Berat kentinde yer alan bir tepe üzerinde bulunan bir orta çağ Bizans kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Aleks Buda</span> Arnavut tarihçi

Aleks Buda, Arnavut tarihçidir. Arnavutluk İlimler Akademisi üyesi ve başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Elbasanlı Akif Paşa</span> Arnavut siyasetçi

Akif Paşa Biçakçiu, çoğunlukla Elbasanlı Akif Paşa olarak bilinir, Elbasan Sancağı'nda bir Osmanlı Arnavut siyasi figürüydü ve Jön Türk Devrimi'nden sonra Arnavut ulusal davası için bir aktivist oldu.

Pal Dukagjini Dukagjini ailesine mensup Arnavut bir soyluydu. O ve akrabası Nicholas Dukagjini, İşkodra civarını Venedik Cumhuriyeti'nin vassalı olarak yöneten Lekë Zaharia'nın vassallarıydı. İlerleyen yıllarda Nicholas Lekë'yi öldürdü ve Dukagjiniler, Venedik'in vassalı olarak kendi himayesindeki köyleri yönetmeye devam etti. Pal ve Nicholas, Türkler Arnavutluk'a seferler düzenlemeye başladığında İskender Bey'in liderliğinde kurulan ve saldırıları savuşturmayı amaçlayan Leş Birliği'nin üyeleriydi. Pal, 1454'te çevredeki çoğu asilzadenin üç yıl önce yaptığı gibi Aragon Krallığı V. Alfonso'nun vassallığını kabul etti. Daha sonra Pal, İskender Bey'i ve Leş Birliği'ni terk ederek birlikleri ile birlikte Türklere katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Parashqevi Qiriazi</span>

Paraskevi D. Kyrias olarak da bilinen Parashqevi Qiriazi, hayatını Arnavut alfabesine ve yazılı Arnavut dilinin öğretimine adamış, Qiriazi ailesinin Arnavut öğretmeniydi. Arnavut alfabesinin biçimine karar veren Manastır Kongresi'ne katılmış tek kadındı ve bir kadın derneği olan Yll' i Mengjesit'in kurucusuydu. Parashqevi ayrıca 1919 Paris Barış Konferansı'na Arnavut-Amerikan topluluğunun bir üyesi olarak katıldı. 1891'de Korça'da açılan ilk Arnavut Kız Okulu'nun müdürü Sevasti Qiriazi'nin kız kardeşidir.

Natasha Lako, Arnavut şair, çevirmen ve roman yazarıdır. Ülkenin ilk nesil kadın yazarlarından biridir. Mart 1991'de Arnavutluk Parlamentosu'na Arnavut Demokrat Partisi'nin (PD) bir üyesi olarak seçilen birkaç kadından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta sosyalizmin çöküşü</span>

Arnavutluk'ta sosyalizmin çöküşü, Avrupa'da Sovyetler Birliği dışında gerçekleşen son olay, Aralık 1990'da başkent Tiran'daki öğrenci gösterileriyle başladı, ancak aynı yılın Ocak ayında İşkodra ve Kavaja gibi diğer şehirlerde de protestolar başlamıştı Arnavutluk Komünist Emek Partisi Merkez Komitesi 11 Aralık'ta siyasi çoğulculuğa izin verdi ve ertesi gün en büyük muhalefet partisi Demokrat Parti kuruldu. Mart 1991 seçimleri İşçi Partisi'ni iktidarda bıraktı, ancak genel grev ve kentsel muhalefet, komünist olmayanları da içeren bir istikrar hükûmetinin kurulmasına yol açtı. Arnavutluk'un eski komünistleri, Mart 1992'de ekonomik çöküş ve toplumsal huzursuzlukların ortasında yapılan seçimlerde bozguna uğradı. Demokrat Parti sandalyelerin çoğunu kazandı ve parti başkanı Sali Berişa cumhurbaşkanı oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.