İçeriğe atla

Aldebaran

Koordinat:Sky map 04sa 35d 55,2s; +16º 30' 33″
Aldebaran
Boğa takımyıldızı içinde Aldebaran'ın konumu.
Gözlem verisi
Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
TakımyıldızBoğa
Sağ açıklık (α)04sa 35d 55,239s[1]
Dik açıklık (δ)+16° 30′ 33,49″[1]
Görünür büyüklük (V)0,75-0,95[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
K5III[1]
U−B renk ölçeği1,90
B−V renk ölçeği1,54
Değişen yıldız tipiLB[2]
Astrometri
Dikey hız ()+54,26 ±0,03[1] km/s
Özdevinim (μ)RA: 62,78 ±0,89[1] mys/y
Dec.: −189,35 ±0,58[1] mys/y
Iraklık açısı (π)50,09 mys
Uzaklık65 Iy
Mutlak büyüklük (V)−0,63
Özellikler
Kütle (m)1,7[3] M☉
Yarıçap (r)44,2 ± 0,9[4] R☉
Aydınlatma gücü518 ± 32[5] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)1,59[5] cgs
Sıcaklık3.910[5] K
Metallik [Fe/H]–0,34[5] %70 Güneş[3]
Dönüş hızı ()643 gün[6] km/s
Katalog belirtmeleri
87 Tauri, Alpha Tauri, BD +16°629, GJ 171.1, GJ 9159, HD 29139, HIP 21421, HR 1457, SAO 94027

Aldebaran (α Tau, α Tauri, Alpha Tauri), Boğa takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 65 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir turuncu dev yıldızdır. 0,87 kadir ortalama büyüklüğüyle takımyıldızının en parlak yıldızı olan Aldebaran, gece gökyüzünün de en parlak yıldızlarından birisidir. Aldebaran, Arapça (الدبران) 'takip eden' veya 'izleyen' demektir. Bu konumda 'izlenen' V harfi şeklinde bir araya gelmiş bir yıldız kümesi olan Hyades'dir.

1997 yılında bir altyıldız arkadaşı olduğu iddia edilmiş, fakat sonradan yapılan gözlemler bu iddiayı doğrulamamıştır.

Fiziksel Özellikler

Aldebaran ve Güneş arasındaki boyut karşılaştırması

K5III tipi bir yıldız olarak sınıflandırılan Aldebaran, Hertzsprung-Russell diyagramı'nın Anakol çizgisinden uzaklaşmış bir kırmızı dev yıldızdır. Çekirdeğindeki hidrojen yakıtı tükenmiş ve hidrojen füzyonu durmuştur. helyum füzyonu için yeterince sıcak olmamasına rağmen, yıldızın çekirdek ısısı kütleçekimi basıncı nedeniyle artmış ve çapı Güneş'in çapının 44,2 katı artmıştır (yaklaşık 61 milyon kilometre).[4][7] Hipparcos uydusu, uzaklığını 65,1 ışık yılı (20.0 pc) olarak ölçmüştür ve Güneş'ten 425 kat fazla aydınlatma gücüne sahiptir.[3]

Aldebaran, LB tipi yavaş düzensiz değişen bir yıldızdır. Görünen büyüklüğü 0,2'ye göre yaklaşık olarak 0,75 ile 0,95 aralığında değişir.[2] Yakın-kızılötesi J bandı büyüklüğü -2,1'dir[1] ve bu büyüklük O'nu; Betelgeuse (-2,9), R Doradus (-2,6) ve Arcturus'dan (-2,2) daha parlak yapmaktadır.

Gözlem bilgisi

Aldebaran, kısmen parlaklığı ve kısmen de çok belirgin bir yıldız deseniyle uzaysal ilişkisi nedeniyle, gece gökyüzünde bulması kolay olan yıldızlardan biridir. Avcı'nın Kuşağı'nı oluşturan üç yıldızdan, soldan sağa (kuzey yarımkürede) doğru bir hat izlendiğinde bulunan en parlak yıldız Aldebaran'dır.

Aldebaran, boğa'nın başını oluşturan V şeklindeki açık yıldız kümesi Hyades'in en parlak üyesidir. Ancak Aldebaran, sadece şans eseri Dünya ile Hyades arasındaki görüş doğrultusunda yer alır. Yıldız kümesi (Hyades), Dünya'dan 150 ışık yılı uzaklığıyla Aldebaran'a göre iki kat daha fazla uzakta yer alır.

Şafaktan önceki bir örtülmede; Aldebaran, Hilalin karanlık bölümünün ucunda görünüyor.

Aldebaran, Ay tarafından örtülmesine yeterli olacak kadar tutulum düzlemine yakındır. Ay'ın yükselen düğümü, sonbahar ekinoksuna yakın olduğunda böyle bir örtülme gerçekleşebilir. Böyle bir olay, 2015 yılı civarında meydana gelecektir. Aldebaran'ın çapının daha doğru bir şekilde tahmin edilmesi 22 Eylül 1978 tarihinde gerçekleşen bir örtülmeyle olmuştur.[8] Her yıl 1 Haziran civarında, Güneş ve Aldebaran kavuşumu gerçekleşir.[9]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g "NAME ALDEBARAN -- Pulsating variable Star". SIMBAD. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2009. 
  2. ^ a b c "Query=alf Tau". General Catalogue of Variable Stars. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2009. 
  3. ^ a b c James B. Kaler (22 Mayıs 2009). "Aldebaran". Stars. 10 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2009. 
  4. ^ a b Richichi, A.; Roccatagliata, V. (2005). "Aldebaran's angular diameter: How well do we know it?". Astronomy & Astrophysics. 433 (1). ss. 305-312. arXiv:astro-ph/0502181 $2. Bibcode:2005A&A...433..305R. doi:10.1051/0004-6361:20041765. 
  5. ^ a b c d Piau, L.; Kervella, P.; Dib, S.; Hauschildt, P. (Şubat 2011), "Surface convection and red-giant radius measurements", Astronomy and Astrophysics, cilt 526, s. A100, arXiv:1010.3649 $2, Bibcode:2011A&A...526A.100P, doi:10.1051/0004-6361/201014442 
  6. ^ Koncewicz, R.; Jordan (Ocak 2007), "OI line emission in cool stars: calculations using partial redistribution", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 374 (1), ss. 220-231, Bibcode:2007MNRAS.374..220K, doi:10.1111/j.1365-2966.2006.11130.x  Yazar |ad4= eksik |soyadı4= (yardım)
  7. ^ Richichi & Roccatagliata (2005) derived an angular diameter of 20.58±0.03 milliarcsec, which given a distance of 65 light years yields a diameter of 61 million km.
  8. ^ White, N. M. (Haziran 1979). "Lunar occultation of the Hyades and diameters of Alpha Tauri and Theta-1 Tauri". The Astronomical Journal. Cilt 84. ss. 872-876. Bibcode:1979AJ.....84..872W. doi:10.1086/112489. 
  9. ^ Star Maps created using XEphem (2008). "LASCO Star Maps (identify objects in the field of view for any day of the year)". Large Angle and Spectrometric Coronagraph Experiment (LASCO). 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2012.  2012 (Venüs ve Merkür ile) 28 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve 2011 31 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Aldebaran ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Betelgeuse</span> Orion takım yıldızında yer alan yıldız

Betelgeuse, Avcı Takımyıldızı'nda yer alan kırmızı dev yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Taurus (takımyıldız)</span>

Taurus ya da Boğa takımyıldızı, zodyak kuşağı takımyıldızlarından biridir. "Taurus" adı Latincede "boğa" anlamına gelir. Boğa, kuzey yarımkürede çıplak gözle dahi seçilebilecek kadar göze çarpan bir takımyıldızdır. Batısında "Koç", doğusunda "İkizler", kuzeyinde "Kahraman" ve "Arabacı", güneydoğusunda "Avcı", güneyinde "Irmak" ve güneybatısında "Balina" takımyıldızlarıyla çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Centauri</span> Erboğa takımyıldızında bulunan üçlü yıldız sistemi, üç yıldızdan biri olan Proxima Centauri, Dünyaya en yakın yıldız olmasıyla bilinir

Alfa Centauri, Erboğa takımyıldızının güneyinde bulunan bir yıldız sistemidir. Sistem üç yıldızdan oluşur: Rigil Kentaurus, Toliman (B) ve Proxima Centauri (C). Proxima Centauri, 4,2465 ışık yılı uzaklığıyla aynı zamanda Güneş'e en yakın yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Arcturus</span> Çoban takımyıldızının alfa yıldızı

Arcturus, Çoban takımyıldızı'nın alfa yıldızı olup, Sirius ve Canopus’tan sonra göğün üçüncü parlak yıldızıdır. Güneş’ten 37 ışık yılı uzaklıkta bulunan Arcturus’un Görünür kadiri −0,04'tür. Bir turuncu dev yıldız olan Arcturus’un tayf türü K1.5 IIIpe olarak belirtilir. Çapı Güneş’imizin 20 katı olup, Güneş’ten 180 kat daha fazla enerji açığa çıkarır.

RV Tauri değişenleri, maksimum ışıkta, tayflarında F ve G türü, minimum ışıkta ise G ve K türü yıldızların tipik çizgilerini gösteren parlak, sarı üstdevlerdir. Görsel bölge ışık eğrileri benzer minimumlar arası 30 – 150 günlük dönemlerle ardışık sığ ve derin minimumlar göstermektedir ve değişim genlikleri genellikle 2-3 kadir arasındadır. Bazı örneklerinde 3 kadiri geçebilmektedir. Çapsal zonklama yaparlar.

<span class="mw-page-title-main">Bellatrix</span>

Bellatrix ya da Gama Orionis, Orion (Avcı) Takımyıldızı'ndaki en parlak 3. ve gökyüzündeki en parlak 27. yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Boğa (yıldız kümesi)</span>

Boğa kümesi, Boğa takımyıldızı yönünde bulunan bir açık yıldız kümesi.

<span class="mw-page-title-main">Capella (yıldız)</span>

Capella, Arabacı takımyıldızındaki en parlak yıldız, gece gökyüzündeki en parlak on birinci yıldız ve Arcturus ve Vega'dan sonra kuzey göğündeki en parlak üçüncü yıldızdır. Çıplak gözle tek yıldız olarak görünür ama iki çift yıldız sistemidir. İlk çift parlak iki yıldızdan oluşur, Güneş'in 10 katı büyüklüğünde G tipi dev yıldızlar birbirinin etrafında yakın bir yörüngede dönerler. Bu iki yıldızın kırmızı dev olma yolunda ilerlediği düşünülmektedir. İkinci çift, birinci çiftin yaklaşık 10.000 astronomik birim uzağında dönen, soluk, küçük ve nispeten serin iki kızıl cüceden oluşur. Capella Sistemi, Güneş Sistemi'ne nispeten yakındır, Güneş Sistemi'nden sadece 42,2 ışık yılı uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Reticuli</span>

Alfa Reticuli, güney takımyıldızı Ağcık içindedir ve 3,3 görünen büyüklüğü ile takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Dünya'dan 162 ışık yılı uzaklıkta olan yıldız, tek yıldız gibi görünmektedir. Çıplak gözle görülebilecek kadar parlak olmasına karşın en kolay güney yarımkürede, yengeç dönencesi altında gözlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Alcyone (yıldız)</span>

Alcyone, Boğa takımyıldızında yer alan bir yıldız sistemidir. Güneş'ten yaklaşık 440 ışık yılı uzaklıkta, yaklaşık 100 milyon yaşında genç bir küme olan Ülker açık kümesinin en parlak yıldızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alphard</span>

Alphard, Hydra takımyıldızında yer alan bir yıldızdır. Alphard, Hydra takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Adını Arapçada yalnız anlamına gelen el-Ferd (الفرد) kelimesinden almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tau Ceti</span>

Tau Ceti, Cetus takımyıldızında yer alan bir yıldızdır. Güneş'in kütlesinin sadece yaklaşık %78'i olmasına karşın Güneş'e oldukça benzemektedir. Tau Ceti, Güneş Sistemi'nden 12 ışık yılı uzaklıkta yer almakta olup en yakın yalnız G-tipi anakol yıldızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Beta Pegasi</span>

Beta Pegasi veya Scheat, Kanatlıat takımyıldızında bulunan bir yıldızdır. Dünyadan 196 ışık yılı uzaklıkta yer almakta olup Kanatlıat takımyıldızındaki ikinci en parlak yıldızdır. Dikdörtgen bir yıldız işareti olan Kanatlı Büyük Karesi'nin sağ üst köşesini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Sigma Scorpii</span>

Sigma Scorpii, Akrep takımyıldızında onu gölgede bırakan kırmızı üstdev Antares'in yakınında bulunan çoklu yıldız sisemidir. Bu sistem, +2,88'lik birleşik görünür kadire sahiptir ve bu da onu takımyıldızın en parlak üyelerinden biri yapar. Hipparcos görevi sırasında yapılan ıraklık açısı ölçümlerine göre Sigma Scorpii'nin uzaklığı yaklaşık olarak 696 ışık yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Cassiopeiae</span>

Alfa Cassiopeiae veya α Cassiopeiae, ayrıca Schedar olarak da adlandırılır, kuzey takımyıldızı Kraliçe'de ikinci kadirden bir yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Elektra (yıldız)</span> Boğa takımyıldızındaki bir yıldız

17 Tauri olarak da belirtilen Elektra, Boğa takımyıldızında yaklaşık olarak 400 ışık yılı uzaklıkta yer alan mavi-beyaz bir dev yıldızdır. Ülker açık yıldız kümesindeki (M45) üçüncü en parlak yıldızdır ve 3,7 görünür büyüklüğüyle çıplak gözle görülebilir. Ülker'in diğer parlak yıldızları gibi adını Yunan mitolojisindeki Yedi Kız Kardeş'ten birinden alır.

<span class="mw-page-title-main">Beta Tauri</span> Boğa takımyıldızındaki bir yıldız

Beta Tauri, Boğa takımyıldızının en parlak ikinci yıldızıdır. Orijinal Gama Aurigae belirtmesi günümüzde çok nadir kullanılır. Kimyasal olarak tuhaf olan bu B7 sınıfı dev yıldız, Güneş'ten 134 ışık yılı uzaklıkta yer alır ve görünür büyüklüğü 1,65 kadirdir.

<span class="mw-page-title-main">Maia (yıldız)</span> yıldız

Maia,, Boğa takımyıldızında yer alan ve Ülker açık yıldız kümesinin (M45) üyesi olan bir yıldızdır. Tayf tipi B8 III olan bir mavi dev ve kimyasal olarak tuhaf bir yıldızdır. Maia değişeni değişen yıldız sınıfının prototipidir.

<span class="mw-page-title-main">Taygeta (yıldız)</span> yıldız

Taygeta, Boğa takımyıldızında bulunan ve Ülker açık yıldız kümesi'nin (M45) bir üyesi olan çift yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Tau Boötis</span> yıldız

Tau Boötis, Çoban takımyıldızı içinde yer alan ve yaklaşık olarak 51 ışık yılı uzaklıkta bulunan F-tipi ana kol yıldızıdır. İkili yıldız sistemidir ve sistemin ikincil yıldızı bir kırmızı cücedir. 1999 yılında birincil yıldızın yörüngesinde bir ötegezegen tespit edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.