İçeriğe atla

Aldırma Gönül

Başlığın diğer anlamları için Aldırma Gönül (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Sinop Cezaevi'nin duvarında yer alan Sabahattin Ali fotoğrafıyla ve "Aldırma Gönül" şiirinin sözleri.

Aldırma Gönül ya da Hapishane Şarkısı V, yazar ve şair Sabahattin Ali tarafından halk dilinden yararlanarak 1933 yılında yazılmış ünlü bir şiir ve şarkıdır. Şairin, Sinop Cezaevi'nde hükümlü bulunduğu sırada yazdığı ve adlandırmak yerine numaralandırdığı Hapishane Şarkısı adlı beş şiirinin sonuncusu ve en bilinenidir. Aldırma Gönül adı ile meşhur olan şiir, toplam beş dörtlükten meydana gelmektedir.

Yazım ve basım süreci

Konya'da iken Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ü yeren Memleketten Haber adlı bir şiiri[1] dost meclisinde okuduğu iddiasıyla 1932 yılında tutuklanarak Konya Cezaevi'ne konan şair, daha sonra aynı davadan 14 ay hüküm giyerek Sinop Cezaevi'ne nakledildi.[2] Hapishane Şarkısı V adlı şiirini Sinop Cezaevi'ndeki bu hükümlülüğü sırasında yazmıştır.[3] Buradan, cumhuriyetin ilânının onuncu yılı sebebi ile çıkarılan af ile tahliye olmuştur.[4] İlk olarak 1934'te yayımlanan Dağlar ve Rüzgâr adlı şiir kitabında yer alan şiir, 1999 yılının Ocak ayında Yapı Kredi Yayınları tarafından basılan Bütün Şiirleri kitabı içerisinde okuyuculara tekrar sunulmuştur.

Bestelenmesi

1976 yılında Kerem Güney tarafından Hicaz makamında bestelenerek şarkı haline getirilen şiir, aynı yıl içerisinde sanatçının Kerem Gibi / Aldırma Gönül Aldırma adlı 45'liğine kaydedilmiştir. Ancak şarkının meşhur olması, ertesi yıl Edip Akbayram tarafından ikinci kez seslendirilmesi ve Aldırma Gönül - Sen Açtın Yarayı adlı plâğının ön yüzüne kaydedilmesi sonrasında olmuştur.[5] Akbayram'ın ardından ise; Gönül Akkor, Selda Bağcan, Gülden Karaböcek ve Ferhat Göçer gibi şarkıcılar tarafından da seslendirilmiş ve dinleyenlerin zevkine sunulmuştur. Besteci Kerem Güney, eserin yaklaşık 50 kişi tarafından okunduğunu belirtmiştir.[5]

Edip Akbayram'ın plâğı ile meşhur olan eser, 1970'li yıllardan beri solcu ve devrimci hareketlerin mitinglerinde sıkça söylenmiştir.[6][7] Aldırma Gönül, Sabahattin Ali'nin Atatürk'e hakaret iddiasıyla hüküm giyerek hapiste yattığı zamanlarda yazılmış olmasına rağmen, son yıllarda sadece sosyalist kesimlerce değil, protestocu Atatürkçü gruplarca da, örneğin Cumhuriyet Mitingleri'nde[8] de söylenir olmuştur.

Bu ülkede arabeskin altın çağını yaşadığı yıllarda asla müzikteki çizgimden ödün vermedim. Zaten 12 Eylül sonrası beni kimse çalıştırmadı. 1980'den 1984 yılına kadar, koskoca bir dört yıl. Zor yıllardı o yıllar. Kimse bana iş vermedi. Karımın bileziklerini ve alyanslarımızı sattık. 12 Eylül sonrası beni canavar gibi görmeye başladılar.

Edip Akbayram

Bu şarkı aynı zamanda Edip Akbayram ile özdeşleşerek sanatçının en bilinen şarkısı olmuştur. Şarkı hem o dönemde hem de günümüzde öylesine güçlü etki bırakmıştır ki; 1978 yılında Dilek Taşı[9] sinema filminde ve sonrasında, Hababam Sınıfı Tatilde, Selvi Boylum Al Yazmalım, Yıkılmayan Adam ve son olarak yine Sinop Cezaevi'nde geçen Pardon filmlerinde şarkı veya sözleri kullanılmıştır. Beyazcamda ise 2007 ile 2010 yılları arasında yayınlanan televizyon dizisi Parmaklıklar Ardında'da, şarkının enstrümantal versiyonuna açılış jeneriğinde yer verilmiştir.

Şiir, gerek şair Sabahattin Ali'nin, gerekse şarkıyı meşhur eden Edip Akbayram'ın sosyalist dünya görüşleri dolayısıyla, uzun bir süre sadece belli bir kesim tarafından sahiplenilmeye gayret edilse de, haksızlığa başkaldırıyı ve sabrı öne çıkaran sözleri nedeniyle, toplumun hemen hemen tamamının benimsediği ve dilinden düşürmediği bir klasik haline gelmiştir. Şarkıyla birlikte sadece Edip Akbayram değil, şarkıyı söyleyen diğer sanatçılar, doğal olarak şiirin sahibi Sabahattin Ali, Sinop ve Sinop Cezaevi de Türk okur ve müzikseverlerinin unutulmazları arasına girmiştir.

Şarkı olarak seslendirenler

Kaynakça

  1. ^ "Didem Oktay, Sabahattin Ali Şiiri Üzerine Mütevazı Bir İnceleme, Bilimsel Tiyatro Atölyesi". 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  2. ^ Nüket Esen ve Nezihe Seyhan (2004). Sabahattin Ali Mahkemelerde. Yapı Kredi Yayınları. ISBN 9750807979. 
  3. ^ Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun (editörler). Hapishane Kitabı. Kitabevi Yayınları. ISBN 9756403527. 
  4. ^ "soL günlük internet gazetesinin 24 Haziran 2008 tarihli haberi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  5. ^ a b Derya Bengi ve Çiğdem Öztürk (2010). "Sevişerek tümevarım: Kerem Güney (1939 – 2012)". Bir+Bir, Nisan 2010. 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  6. ^ Kayhan Demir (2009). "Ruhi Su'dan Grup Yorum'a Türkiye'de Sol Devrimci Müzik". Tavır, Eylül 2009. 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2011. 
  7. ^ "Emperyalizme ve Oligarşiye Karşı Harbiye'den Bir Ses Yükseldi: Ya Özgür Vatan, Ya Ölüm!". Sosyalist Barikat. 4 Haziran 2006. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2011. 
  8. ^ Ulaş Sarıtaş (19 Nisan 2007). "Cumhuriyet Mitingi izlenimleri". Yeni Haber. 19 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2016. 
  10. ^ "Kerem Güney'in ilk kaydı". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  11. ^ "Edip Akbayram'ın ilk kaydı". 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  13. ^ "Gönül Akkor'un ilk kaydı". 20 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  15. ^ "Selda Bağcan'ın ilk kaydı". 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 
  17. ^ "Gülden Karaböcek'in ilk kaydı". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sinop</span> Sinop ilinin merkezi olan şehir

Sinop, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nin batı karadeniz bölümünde bulunan Sinop ilinin merkezi olan şehirdir. Karadeniz kıyısında, Boztepe Burnu'nun karayla birleşme noktasında yer alır. Sinop Kalesi, tarihi ve turizm açısından kentin en ilginç yeridir. Türkiye'nin kuzeyde en uç noktası olan İnceburun Sinop ilindedir. Aynı zamanda Sinop yaklaşık 55 bin kişi olan şehir merkezi nüfusuyla Türkiye'nin en küçük illerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sabahattin Ali</span> Türk yazar, şair, gazeteci ve öğretmen (1907–1948)

Sabahattin Ali, Türk yazar ve şair. Edebî kişiliğini toplumcu gerçekçi bir düzleme oturtarak yaşamındaki deneyimlerini okuyucusuna yansıttı ve kendisinden sonraki Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatını etkileyen bir figür hâline geldi. Daha çok öykü türünde eserler verse de romanlarıyla ön plana çıktı; romanlarında uzun tasvirlerle ele aldığı sevgi ve aşk temasını, zaman zaman siyasi tartışmalarına gönderme yapan anlatılarla zaman zaman da toplumsal aksaklıklara yönelttiği eleştirilerle destekledi. Kuyucaklı Yusuf (1937), İçimizdeki Şeytan (1940) ve Kürk Mantolu Madonna (1943) romanları Türkiye'deki edebiyat çevrelerinin takdirini toplayarak hem 20. yüzyılda hem 21. yüzyılda etkisini sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Ali Tekintüre</span> Türk söz yazarı, besteci ve müzisyen

Ali Tekintüre, Türk, söz yazarı, şair, besteci ve müzisyendir.

Gönül Akkor, Türk Sanat Müziği ses sanatçısı.

Havva Selda Bağcan, Türk şarkıcı ve besteci. Çıkış yaptığı 1970'lerden itibaren Türkiye'de ve dünya genelinde tanınarak Türk halk müziği ve Anadolu rock tarzlarında şarkılar yaptı. Şarkılarının bir kısmında siyasi ve toplumsal eleştirilere yer vererek protest müziğin ülkesindeki temsilcilerinden biri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Nâzım Hikmet</span> Türk şair ve yazar (1902–1963)

Nâzım Hikmet, Türk şair ve yazardır. Şiirleri elliden fazla dile çevrilmiş ve eserleri birçok ödül almıştır. Türkiye'de serbest nazımın ilk uygulayıcısı ve çağdaş Türk şiirinin en önemli isimlerindendir. Uluslararası bir üne ulaşmıştır ve dünyada 20. yüzyılın en gözde şairleri arasında gösterilmektedir.

Saniye Gülden Göktürk ya da bilinen adıyla Gülden Karaböcek, Türk şarkıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Edip Akbayram</span> Türk müzisyen

Ahmet Edip Akbayram, Türk müzisyen.

<span class="mw-page-title-main">Tarihî Sinop Cezaevi</span> kaçılması imkansız olan eski cezaevi

Tarihî Sinop Kapalı Cezaevi ya da resmi adıyla Tarihi Cezaevi, bir dönem "Anadolu'nun Alkatrazı" tabiri ile de tanınan ve 1999 yılında kapatılmış cezaevidir. 2000'de müzeye çevrilmiştir. 2020'de yerleşkenin içi ve çevresinde restorasyon çalışmalarına başlanmıştır.

<i>Parmaklıklar Ardında</i> Türk televizyon dizisi

Parmaklıklar Ardında, 13 Aralık 2007 ile 24 Haziran 2010 tarihleri arasında atv'de yayımlanan, orijinali Almanya'da RTL kanalında Hinter Gittern adıyla yayınlanan, Türk yapımı suç ve dram türündeki televizyon dizisidir. Dizinin Türkçe uyarlaması Feride Çiçekoğlu tarafından yazıldı. Dizinin çekimleri, Sinop Cezaevi'nde gerçekleşti. Dizi, toplam 3 sezondan oluşmaktadır ve 106. bölümü ile final yaparak sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Uzelli Müzik</span>

Uzelli Müzik, 1974 yılında kurulan Türk müzik şirketidir.

<span class="mw-page-title-main">Kerem Güney</span> Türk müzisyen

Kerem Güney, gerçek adıyla Yavuz Örten, Türk müzisyen. Aldırma Gönül, Merhaba Meyhaneci, Yarım Kalan Aşk gibi şarkıları bestelemiştir.

Uğur Dikmen, Türk müzisyen; klavyeci, organist, besteci, aranjör ve orkestra şefidir. Birçok ünlü sanatçının grubunda klavyeli çalgıları çalıp, bestecilik ve aranjörlük yaptı. Bu sanatçılar arasında Durul Gence, Cem Karaca, Yasemin Kumral, Yeşim, Erol Duygulu, Osman İşmen, Edip Akbayram, Coşkun Demir, Nil Burak, Neco, İbo, Grup Piramit, Grup 88, Feridun Hürel, Selda Bağcan, Serpil Barlas, Özdemir Erdoğan vardır.

Yalan Dünya aşağıdaki anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Plak</span>

İstanbul Plak, 1963 yılında İstanbul'da kurulmuş bir plak şirketi. Bir süre sonra hizmetine Doğubank'ta 1970 yılına kadar müzik sektöründe yer edindi. 45'lik üretimi ile de hizmet verdi. Orhan Gencebay, Özlem Tekin, Erkin Koray gibi isimler ilk olarak "İstanbul Plak" ile çalışmışlardır.

<i>Denizlerin Dalgasıyım</i>

Deniz'lerin Dalgasıyım, 2004 yılında piyasaya sürülen bir Selda Bağcan albümü. Majör Müzik tarafından sunulan albüm, 16 şarkı barındırmaktadır.

<i>Sabahattin Ali Şarkıları</i>

Sabahattin Ali Şarkıları, Ferhat Göçer'in 24 Ocak 2020 tarihinde çıkardığı albümüdür. Albüm 17 Aralık 2019'da Geçmiyor Günler isimli şarkıyla tanıtıldı.

Dilek Taşı, sözlerini Ali Tekintüre ve Mesut Poyraz'ın yazdığı, bestesini Gülden Karaböcek'in yaptığı bir şarkıdır. 1978 yılında "Dilek Taşı/Sevmek Nedir ki" 45'lik plağıyla Elenor Müzik'ten yayınlanmıştır.

Ethem Adnan Ergil, Türk müzisyen, besteci ve söz yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Atilla Alpsakarya</span> Elenor Plakın eski sahibi, söz yazarı ve besteci

Atilla Alpsakarya, Elenor Plak'ın eski sahibi, söz yazarı-bestecidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.