İçeriğe atla

Alberta

Koordinatlar: 54°59′30″K 114°22′36″B / 54.99167°K 114.37667°B / 54.99167; -114.37667
Alberta
Eyalet
Alberta bayrağı
Alberta arması
Sloganlar:
Latince: Fortis et liber
("Güçlü ve özgür")
Koordinatlar: 54°59′30″K 114°22′36″B / 54.99167°K 114.37667°B / 54.99167; -114.37667
ÜlkeKanada
Konfederasyon1 Eylül 1905 (NWT'dan ayrıldı) (10.)
BaşkentEdmonton
En büyük şehirCalgary
En büyük metroCalgary Metropolitan Bölgesi
İdare
 • TürMeşrutiyet
 • Lieutenant governorSalma Lakhani (Prömiyer)
Yüzölçümü
 • Toplam661848 km²
 • Kara
640.081 km² (247.136 mil²)
 • Su
19.531 km² (7.540 mil²)  %3
Yüzölçümü sırası6.
Nüfus
 (2016)
 • Toplam4.067.175 [1]
 • Tahminî 
(Q4 2021)
4.464.170 [2]
 • Sıra4.
 • Yoğunluk6.35/km²
DemonimAlbertlı
Resmî dillerİngilizce[3][4]
GYSİH
 • Sıralama3.
 • Toplam (2015)326,433 milyar C$[5]
 • Kişi başına78.100 C$ (2.)
İGE
 • İGE (2019)0.948[6] — Çok yüksek (1.)
Zaman dilimiUTC-07.00 (Sıradağ)
Canadian postal abbr.
AB
Postal code prefix
T
ISO 3166 koduCA-AB
ÇiçekRosa acicularis
AğaçPinus contorta
KuşBubo virginianus

Alberta, Kanada'nın Batı Kanada bölgesindeki eyaleti.[7] 1 Eylül 2005'te, Kanada Konfederasyonu'na katılmasının 100. yılını kutlamıştır.

Eyaletin doğusunda Saskatchewan, kuzeyinde Kuzeybatı Toprakları, batısında Britanya Kolumbiyası ve güneyinde bir Amerikan eyaleti olan Montana bulunur. Britanya Kolumbiyası sınırı ünlü Kayalık Dağlar (Rocky Mountains) zirveleri doğrultusunda uzanır. Eyaletin güneydoğu bölümü bir tarafa bırakılırsa, Alberta sahip olduğu düzinelerce nehir ve gölle, oldukça sulak bir eyalettir. Güney-kuzey doğrultusunda 1200 km, doğu-batı doğrultusunda ise 600 km uzanan bu eyalette, yüksekliğin de etkisiyle, iklim önemli farklılıklar göstermektedir. Kuzey Alberta, büyük oranda taygalarla kaplıdır ve eyaletin yarı-kurak güney bölümüne kıyasla buzlanmanın olduğu günlerin sayısı, bu bölgede daha fazladır. Alberta'nın batısı, yüksek dağ dizisi dolayısıyla oldukça korunaklıdır; bir çeşit Föhn rüzgârı olan Chinook rüzgârları sayesinde kışlar bu bölgede daha yumuşak geçmektedir. Diğer taraftan eyaletin genel olarak düz olan güneydoğu bölümünde, kışlar oldukça sert geçer ve buna karşılık yaz aylarında da oldukça yüksek sıcaklık değerlerine rastlanır.

Alberta'nın başkenti, 1 milyonun biraz üstündeki nüfusuyla Edmonton'dır; güneyde yer alan ve büyük bir ticaret merkezi olan Calgary, 1,1 milyonluk nüfusuyla eyaletteki en büyük kenttir. Eyaletin diğer büyük kentleri ve kasabaları ise şunlardır: Banff, Camrose, Wetaskiwin, Fort McMurray, Grande Prairie, Jasper, Lethbridge, Lloydminster, Medicine Hat ve Red Deer.

Calgary-Edmonton Koridoru olarak adlandırılan, güneyden kuzeye yaklaşık olarak 400 km'lik bir mesafeyi kapsayan bölge, Alberta'nın en çok kentleşmiş alanı olmasının yanı sıra, Kanada'nın en yoğun nüfusa sahip olan bölgelerinden biridir. 2001 yılında bu gölgede 2,15 milyondan fazla insan yaşamaktaydı (Alberta nüfusunun %72'si). Bu bölge aynı zamanda Kanada'nın en hızlı büyüyen bölgelerinden biridir.

Eyaletin sahip olduğu zengin doğal kaynaklar ve özellikle petrol, günümüzde de ekonomik gelişimin lokomotifi olmayı sürdürmektedir. 40'larda keşfedilen petrol kaynakları, o dönemden başlayarak eyaletin Kuzey Amerika'da petrol üretiminin liderlerinden biri olmasını sağlamıştır. Dünyanın en büyük petrol rezervi, eyaletin kuzeyinde 55.000 nüfusa sahip olan, Fort McMurray kentindedir; ve Fort McMurray bugün Kanada'da en hızlı büyüyen kent unvanına sahiptir.

Alberta ekonomisi, Kanada'nın en güçlüsü olarak görünmektedir. Ekonominin gücü büyük oranda hızla gelişen petrol endüstrilerinden ve daha küçük oranda tarım ve teknoloji endüstrilerinden ileri gelmektedir. 2005 yılında Alberta'da kişi başına düşen gayri safi eyalet içi hasıla 66.279 Kanada Doları kadardı; bu rakam ulusal ortalamanın %56 üstündedir ve bazı Atlantik eyaletlerinin iki katından bile fazladır.

Eyaletin şu anki başkanı, Birleşik Muhafazakar Parti'den Jason Kenney'dir.

Alberta nüfusu, gelişen ekonomiyle bağlantılı olarak hızla büyümektedir; Alberta'nın göreceli olarak yüksek doğum oranları, Kanada'nın içinden ve dışından eyalete olan göç hareketleri büyümenin başlıca etkenleridir. 2005 yılı sonunda eyaletin nüfusu 3.306.359 kadardı ve nüfusun %81'i kentsel alanlarda, %19'u ise kırsal da yaşamaktaydı. Albertalıların büyük bölümü kendini Hristiyan olarak tanımlamaktadır. Alberta diğer tüm eyaletlerden daha fazla evanjelik Hristiyan'a sahip olmasıyla çelişik bir şekilde, Britanya Kolumbiyası'nın ardından ülkedeki en düşük kilise katılım oranına sahiptir. Eyalette önemli Hindu, Sih ve Müslüman topluluklar bulunmaktadır. Kuzey Amerika'nın en eski camisi Edmonton'dadır.

Kaynakça

  1. ^ "Population and dwelling counts, for Canada, provinces and territories, 2016 and 2011 censuses". Statistics Canada. 2 Şubat 2017. 4 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2017. 
  2. ^ "Population by year of Canada of Canada and territories". Statistics Canada. 26 Eylül 2014. 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2018. 
  3. ^ "Languages Act". Government of Alberta. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2019. 
  4. ^ Dupuis, Serge (5 Şubat 2020). "Francophones of Alberta (Franco-Albertains)". The Canadian Encyclopedia. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. In 1988, as a reaction to the Supreme Court’s Mercure case, Alberta passed the Alberta Languages Act, making English the province's official language and repealing the language rights enjoyed under the North-West Territories Act, while allowing French in the Legislative Assembly and court. 
  5. ^ "Gross domestic product, expenditure-based, by province and territory (2015)". Statistics Canada. 9 Kasım 2016. 19 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017. 
  6. ^ "Sub-national HDI - Global Data Lab". globaldatalab.org. 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  7. ^ Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kanada</span> Kuzey Amerikada yer alan bir ülke

Kanada, Kuzey Amerika'da bir ülkedir. On eyalet ve üç bölgeden oluşan ülke, Büyük Okyanus'tan Atlas Okyanusu'na ve kuzeyde Arktik Okyanusu'na kadar 9,98 milyon km²'lik bir alanı kaplar. Bu özelliğiyle yüzölçümü bakımından dünyanın Rusya'dan sonra en büyük 2. ülkesidir. Kanada, sınırları içinde en çok göl bulunduran ülkedir, bir milyondan fazla göl bulunmaktadır. Kanada'nın güney ve batıda Birleşik Devletler ile olan sınırı 8.891 km ile dünyanın en uzun kara sınırıdır. Ayrıca Kanada, 200.000 km den fazla bir mesafe ile dünyanın en uzun sahil şeridine sahiptir. Kanada'nın topraklarında çoğunlukla ormanlar ve bunun yanı sıra Rocky Dağları'ndaki tundra hakimdir. Nüfusun beşte dördü güney sınırına yakın yaşamaktadır. Kanada'nın başkenti Ottawa; en büyük üç şehri Toronto, Montreal ve Vancouver'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kelowna, Britanya Kolumbiyası</span> Kanadada belediye

Kelowna, Kanada'da Okanagan Gölü kıyısında kurulan, 165.000'in üzerinde nüfusuyla, Vancouver ve Victoria kentsel alanlarının ardından, Britanya Kolumbiyası eyâletindeki en büyük kentsel yerleşim alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeybatı Toprakları</span>

Northwest Territories, Kanada'nın Kuzey Kanada denen kuzey bölgelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Nunavut</span> Kanadada bir bölge

Nunavut, Kanada'nın Kuzey Kanada denen en kuzeyinde İnuitlerce meskun olan en yeni bölgesi. Gerçek sınırları 1993 yılında çizilmesine rağmen, resmî olarak 1 Nisan 1999 tarihinde Nunavut Yasası ve Nunavut Land Claims Agreement Yasası gereği Kuzeybatı Toprakları'ndan ayrılarak kurulmuştur. Dünya'nın en kuzey kalıcı yerleşim yeri olan Alert, Nunavut burada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Calgary</span> Kanadada belediye

Calgary, sahip olduğu 1,239.220 nüfusuyla Kanada'nın dördüncü ve Alberta eyaletinin (Kanada) en büyük kentidir. Şehir, dünyanın en zengin bölgelerinden biri olan Calgary-Edmonton Koridoru'nun en güney ucunda yer alır. Calgary'nin ekonomisi enerji, finansal hizmetler, film ve televizyon, ulaşım ve lojistik, teknoloji, imalat, havacılık, sağlık ve sağlık, perakende ve turizm sektörlerindeki faaliyetleri içerir. Calgary Metropolitan Bölgesi, ülkenin en büyük 800 şirketi arasında Kanada'nın ikinci en yüksek kurumsal merkez ofisine ev sahipliği yapmaktadır. Kent, 1988 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Edmonton</span> Kanadada kent

Edmonton, Kanada'da, Alberta eyaletinin başkenti. Kent, eyaletin merkez bölgesinde yer alır ve etrafı Batı Kanada'nın sahip olduğu en verimli tarım topraklarıyla çevrilidir. Edmonton'un nüfusu, 2011 yılı itibarıyla kent merkezinde 960.015 olmakla birlikte Edmonton yerleşim bölgesinin nüfusu 1 milyonu geçer. Bu haliyle Edmonton, Calgary'nin ardından Alberta'nın en büyük kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Lethbridge</span> Kanadada belediye

Lethbridge, Kanada'nın Alberta eyâletinde bir kenttir. Kent, Calgary, Edmonton ve Red Deer'dan sonra eyaletin en büyük dördüncü kentidir. Kentin nüfusu 2009 yılında 85.492'dir. Kentin Kanada Kayalık Dağları'na olan yakınlığı, Lethbridge'e yumuşak kışlar ve rüzgârlı bir iklim sağlamaktadır. Lethbridge'in Calgary'e olan uzaklığı Oldman Nehri boyunca 210 km kadardır.

<span class="mw-page-title-main">Red Deer (Alberta)</span> Kanadada belediye

Red Deer, Alberta eyâletinin orta bölümünde, Kanada'nın en yoğun kentleşmiş bölgelerinden biri olan Calgary-Edmonton Koridoru'nda, Calgary ve Edmonton kentlerinin neredeyse tam orta noktasında yer almaktadır. Red Deer, petrol ve tahıl üretiminin ve büyükbaş hayvancılığın yapıldığı Parkland bölgesinde yer alır. Kent nüfusu, 2006 yılında 82.971'dir. Kent tarım ve petrol ürünlerinin bir dağıtım merkezi olmasının yanında, çevresiyle birlikte önemli bir petrokimyasal üretim merkezi olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Grande Prairie</span> Kanadanın Alberta eyaletinde kasaba

Grande Prairie, Alberta eyâletinin kuzeybatı bölümünün en önemli kentidir. Kanada'nın en hızlı büyüyen kentlerinden biri olan Grande Prairie'de, 2005 yılı istatistiklerine göre 44.631 kişi yaşamaktadır; bu haliyle Grande Prairie, Alberta'nın en büyük yedinci kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Airdrie, Alberta</span> Kanadada belediye

Airdrie, Kanada'nın Alberta eyaletinde bulunan bir kenttir. Kent, Calgary'nin hemen kuzeyinde yer almakta ve Calgary metropolünün bir parçası kabul edilmektedir. Calgary'e olan yakınlığı, son birkaç yılda kent nüfusunun hızlı şekilde büyümesini sağlamıştır. 2006 yılında Airdrie'nin nüfusu 29.035 kişi idi.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Kolumbiyası</span> Kanadanın eyaleti

Britanya Kolumbiyası ya da İngiliz Kolumbiyası, Fransızca: Colombie-Britannique, C.-B.), Kanada'nın Batı Kanada bölgesindeki en batıdaki eyaletidir. Kuzeybatısında ABD'nin eyaleti olan Alaska, kuzeyinde Yukon ve Kuzeybatı Toprakları, doğusunda Alberta ve güneyinde Amerikan eyaletleri Washington, Idaho ve Montana yer alır. 1871'de Kanada Konfederasyonu'na 6. eyalet olarak katılan B.C., günümüzde 4.270.000'in üzerinde bir nüfusa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Calgary-Edmonton Koridoru</span> Alberta, Kanadada coğrafi bölge

Calgary-Edmonton Koridoru, Kanada'nın Alberta eyâletinin Calgary ve Edmonton şehirlerinin arasında kalan bir bölgedir. Alberta eyâletinde birçok petrol şirketleri olduğu için bu koridor dünyanın en zengin bölgelerinden biridir. Kuzeyden güneye kadar bu koridorun boyu 400 kilometredir. İki şehrin arasında Red Deer adlı orta büyüklü bir şehir mevcuttur. Bu koridorda Alberta eyâletinin nüfusunun %73.3'ü yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sıradağlar Zaman Dilimi</span>

Sıradağlar Zaman Dilimi, Kuzey Amerika'da kullanılan, Eşgüdümlü Evrensel Zaman'dan sonbahar ve kış aylarında 7, yaz saati uygulamasının etkin olduğu ilkbahar ve yaz aylarında ise 6 saat geride olan zaman dilimi. 105. batı boylamındaki saati temel almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kanada Atabaskları</span>

Kanada Atabaskları, Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları, Britanya Kolombiyası ve Alberta eyaletlerinde daha çok Saskatchewan, Manitoba ve Nunavut eyaletinde ise daha az olmak üzere Kanada'nın batısında yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Kuzey Atabasklarından, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Kanada yerlileri içinde First Nations yasal adıyla anılan Kanada Kızılderilileri arasında yer alır. Dil temelinde Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Tagişçe, Tahltanca, Kaskaca, Danezaca, Sekanice, Denetaca, Sahtuca, Tlınçonca, Denesulinece, Tsetsautça, Tsutinaca, Nadoten-Vetsuvetence, Dakelce, Çilkotince ve Nikolaca gibi 20 dil ve halk olarak sınıflandırılır. Esas olarak Alaska Atabasklarına giren ve Guçince, Hanca ve Yukarı Tananaca konuşanların yalnızca Kanada'da yaşayanları dahildir. Alaska Atabaskları ile birlikte Kuzey Atabaskları dil grubunu oluştururlar. Tsutinalar ile Nikola Atabaskları hariç tamamı Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kanada</span>

Kuzey Kanada, Kanada'nın coğrafi ve siyasi farklı farklı tanımlanan en geniş ve en kuzey bölgesi. Siyasi olarak Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut'tan oluşan üçlü Kanada bölgesidir ve güneyde Batı Kanada bölgesinden bir çizgiyle ayrılır. Benzer şekilde, Far North Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde kalan ve Arktik Kanada denen Kanada topraklarını, diğer kısımları ise Nunavik ve Nunatsiavut'u içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kanada'nın bölgeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kanada'nın bölgeleri, Kanada'nın herhangi bir yasal tanımlaması olmayan, modeline göre üçlü, dörtlü, beşli, altılı ya da yedili olarak sınıflandırılan, siyasi ve coğrafî tanımına göre farklılaşan alanlar.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada</span> Kanadanın bir bölgesi

Batı Kanada, Kanada'nın coğrafi ve siyasi farklı farklı tanımlanan batı bölgesi. Siyasi olarak, Kanada'nın güneybatısına denk düşen ya da bir başka deyişle Ontario'nun batısında kalan Manitoba, Alberta, Saskatchewan ve Britanya Kolumbiyası eyaletleri olmak üzere dört eyaletten oluşan bölgedir. Coğrafi olarak, bu siyasi dört eyalete ayrıca Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut'tan oluşan topraklar da dahil edilir. Fakat bu üç toprak günümüzde daha çok Kuzey Kanada bölgesinde ele alındığı için Batı Kanada adı coğrafi tanımlamadan ziyade dört eyaletten oluşan siyasi tanımlama olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Fort McMurray</span> Kanadada belediye

Fort McMurray, Kanada'nın Alberta eyaletinin Wood Buffalo bölgesinde yer alan kentsel hizmet alanıdır. Alberta'nın Kuzeydoğusunda yer alan bölge Athabasca katran kumu alanının ortasında yer almakta ve Tayga ormanları ile çevrili bulunmaktadır. Kanada'nın ulusal petrol endüstrisinin oluşmasında büyük rol oynayan bölge, 2016 yılının Mayıs ayında başlayan şiddetli orman yangını sebebiyle büyük zarar görmüş ve bölge halkı tahliye edilmiştir.

Kanada'daki Ukraynalılar, Ukrayna kökenli Kanadalılar veya Ukrayna'da doğup Kanada'ya göç etmiş kişileri ifade eder. 2016'da çoğunluğu Kanada'da doğan 1.359.655 Ukrayna kökenli kişi vardır. Bu da Ukraynalıları, Kanada'nın en büyük on birinci etnik grubu haline getiriyor. Bunun yanı sıra Kanada, Rusya dışındaki en büyük Ukrayna diyasporasına ev sahipliği yapma unvanını elinde tutuyor. Kendini Ukraynalı olarak tanımlayanlar çoğunlukla Batı Kanada Bozkırlarında yaşamaktadır. 2011'de yapılan bir araştırmaya göre kendini Ukraynalı olarak tanımlayan 1.251.170 kişinin yalnızca 144.260'ı (%11,5) Ukraynaca konuşabiliyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.