İçeriğe atla

Alay Han

Koordinatlar: 38°31′07″K 34°21′16″D / 38.51861°K 34.35444°D / 38.51861; 34.35444
Alay Han
Harita
Eski ad(lar)Pervane Ribatı
Genel bilgiler
TürKervansaray
KonumAksaray
Koordinatlar38°31′07″K 34°21′16″D / 38.51861°K 34.35444°D / 38.51861; 34.35444
Başlama1219
Tamamlanma1236

Alay Han, 13. yüzyıl Anadolu Selçuklu dönemine ait kervansaraydır.

Aksaray'a 34 kilometre uzaklıkta bulunan han, eğimli arazi üzerinde[1] yaklaşık 2 bin metrekarelik bir alana inşa edilmiştir. Anadolu'da yapılan ilk kervansaray olma özelliğini taşır. 2. Kılıçarslan tarafından yaptırılmıştır. Halen turistik amaçlı olarak kullanılmaktadır. Selçuklular döneminde buraya Pervane Ribatı denmiştir. Alay Han ismi muhtemelen yakında bulunan köyden dolayı daha sonradan verilmiştir.[2]

Alay Han'da 2008 yılında restorasyon çalışmaları başlatıldı. Bu çalışmaların bitmesinin ardından hanın turizme açılması planlanıyor.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020. 
  2. ^ Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,Ankara 2007 "Alay Han" Bekir Deniz, s.73
  3. ^ "Aksaray'daki 9 asırlık Selçuklu kervansarayı restore ediliyor". Anadolu Ajansı. 7 Kasım 2019. 4 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Niğde (il)</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde bir il

Niğde, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi’nin güneydoğusunda ve Kapadokya bölgesinde yer alan merkezi Niğde kenti olan idari birimdir. Rakımı 1.229 m olan Niğde ilinin 2023 yılı itibarıyla nüfusu 377.080'dir.

<span class="mw-page-title-main">Aksaray (il)</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde bir il

Aksaray, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde, kısmen Konya Havzası'nda ve kısmen Kapadokya'da yer alan, merkezi Aksaray kenti olan ildir. Daha öncesinde il iken 1933'te ilçe yapılmış ve 15 Haziran 1989 tarih ve 3578 sayılı yasa ile Niğde'den ayrılarak yeniden il olmuştur. Niğde'nin kuzeybatısında, Konya'nın doğusunda, Ankara'nın güneydoğusunda yer almaktadır. 433.055 nüfusa (2022) ve 7.659 km² yüz ölçümüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Aksaray</span> Aksaray ilinin merkezi olan şehir

Aksaray, Aksaray ilinin şehir merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Kervansaray</span> kentlerarası uzak anayollarda kervanların konaklaması için yapılmış büyük han

Kervansaray, kervanların ticaret yolları üzerinde kurulan konak yeridir. Kervansaraylar ilk defa milattan önce 5. yüzyılın başlarına doğru Ahameniş İmparatorluğu tarafından yaptırılmıştır. Önceleri askeri savunma için düşünülmüş, zamanla artan ticaret ve dini ihtiyaçları karşılaması için genişletilmiştir. Selçuklu devrinde ticari yol ağı üzerinde kervanların akşamları güvenli bir şekilde konaklamaları ve ihtiyaçlarını görmeleri için sultan hanı da denilen kervansaraylar yapılmıştır. Büyük ticaret yolları üzerinde kurulmuş olan Selçuklu kervansaraylarının aralarındaki uzaklıklar, deve yürüyüşü ile günde dokuz saat, yani 40 kilometre esas tutularak saptanmıştır. Çevrelerindeki yüksek duvarlarla korunan ve barış zamanlarında pazaryeri olarak da iş gören bu kervansaraylar savaşta kale olarak da kullanılırdı. Selçuklu kervansarayları üç genel tipe uygun olarak yapılmışlardır. Bunlar, yazlık denilen avlulu, kışlık denilen kapalı ve her iki türün birleştirilmesinden oluşan karma tiplerdir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde şehirlerdeki hanlar ticaret ve konaklamak için yapılmış gelir getirici vakıf yapılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sultanhanı, Aksaray</span> Aksarayda bir ilçe

Sultanhanı, Aksaray ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Alara Han</span>

Alara Han, 13. yüzyıl Anadolu Selçuklu dönemine ait kervansarayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kargı Han</span>

Kargı Han, Alanya'nın batısında, Manavgat sınırları içerisindeki Beydiğin köyünde Kargı çayının kuzeyindedir.

<span class="mw-page-title-main">Ortaköy, Aksaray</span> Aksarayda bir ilçe

Ortaköy, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'ndeki Aksaray iline bağlı ilçedir. 2022 nüfus sayımına göre ilçe nüfusu 31.818'dir. İlçe 725 kilometrekare alan kaplamaktadır ve ortalama yüksekliği 1,140 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Çardak, Denizli</span> Denizlinin ilçesi

Çardak, Denizli ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kavak, Samsun</span> Samsunun ilçesi

Kavak, Samsun ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Kılıç Arslan</span> Altıncı Anadolu Selçuklu Sultanı

II. Kılıç Arslan (Arap alfabesiyle: عز الدين قلج أرسلان بن مسعود Türkiye Selçuklu Devleti'nin sultanıdır. Babası I. Rükneddin Mesud'un yerine tahta çıkmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti tarihinde ilk kez altın sikke basımı onun hükümdarlığındadır.

<span class="mw-page-title-main">Koza Han</span> Bursada 15. yüzyıl han yapısı

Koza Han 15. yüzyıl sonlarında II. Bayezid tarafından mimar Abdül ula bin Pulat Şah'a İstanbul'daki eserlerine vakıf olarak Bursa'da yaptırılmış handır.

<span class="mw-page-title-main">Sultan Han (Aksaray)</span> Kervansaray

Sultan Han, Aksaray'da kendi adıyla anılan Sultanhanı ilçesindedir. Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından yaptırılan eser 1229 yılında tamamlanmıştır. Mimarı Şamlı Muhammed bin Havlan'dır. 4800 m² alana yayılan alanı ile Anadolu'daki en büyük Selçuklu kervansarayıdır. Klasik Selçuklu kervansaray şemasının örneklerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Erken dönem Anadolu Türk mimarisi</span>

Erken dönem Anadolu Türk mimarisi Türk kavimlerinin Anadolu'ya göç etmeye başladığı dönem ile Osmanlı Beyliği'nin kurulduğu dönem arasındaki mimariyi inceler.

Kıreli Kervansarayı günümüzde Konya ili, Hüyük ilçesi sınırlarında kalmaktadır. Kıreli'den Şarkikaraağaç'a doğru giderken Fele yakınlarında Selçuklu döneminden kalma Kıreli ismi ile maruf bir kervansaray kalıntısı vardır. Yöre halkı tarafından "Kıreli Han" diye de isimlendirilmiştir. Kıreli Hanı; Şarkikaraağaç- Beyşehir asfaltının 12. kilometresinde Fele Pınarı başındadır. Kıreli Han'ı Alanya- Antalya-Burdur-Isparta- Konya-Aksaray-Kayseri-Sivas- Erzincan-Erzurum tarihi yol güzergahında yer almakta olup, Selçuklu dönemine aittir. Civardaki köylüler bu yapıdan “Han” ve "Kervansaray" olarak iki ayrı isimle de bahsetmektedirler. Yapı tamamen tahrip edilmiş olmakla birlikte temellerinden bölgeden geçen halkın ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. Hanın kuzey doğu kısmının temelleri 1 metre boyunda ve 20–30 cm. eninde ardıç ağacından yapılan kazıklar üzerine oturtulmuştur. Binanın duvarlarının dış yüzeyi büyük bloktaşlardan iç kısımlarının ise daha küçük moloz taşlardan yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. Hanın içerisinde bir su havuzunun da bulunmuş olması buranın aynı zamanda açık avlulu bir kervansaray olduğunu da göstermektedir. Bu kervansaraydan günümüze pek bir şey kalmamıştır. Hanın taşları sökülerek civardaki yerleşim yerlerinde yapı malzemesi olarak kullanılmıştır. Isparta İl Kültür Müdürlüğü tarafından; kalıntılar 20.12.1975 tarih ve 8799 sayılı kararname ile taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilip, koruma altına alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Köşk mescit</span>

Köşk mescit, Selçuklu ve Osmanlı mimarilerinde, kervansaray ve hanlarda, avlunun ortasında veya ön yüzünde bulunan mescit.

<span class="mw-page-title-main">Ağzıkara Han</span>

Ağzıkara Han, Türkiye'de yer alan ve Selçuklu döneminde inşa edilmiş tarihi bir kervansaraydır. Aksaray ilinin Ağzıkarahan köyünde yer almaktadır. Ülke genelinde bazı diğer kervansaraylar ile birlikte Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı adı ile UNESCO Dünya Miras Listesi'ne aday gösterildi.

Akhan Kervansarayı, Türkiye'nin Aksaray ilinde, Eski Konya-Aksaray yolu üzerinde, Yenikent Belediyesi sınırları içindeki Akhan Yaylası'nda yer alan bir kervansaraydır. 1253-1254 yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Ülke genelinde bazı diğer kervansaraylar ile birlikte Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı adı ile UNESCO Dünya Miras Listesi'ne aday gösterilmiştir.

Altunapa Hanı ya da Altınapa Hanı, Türkiye'nin Konya ilinde, Konya-Beyşehir yolu üzerinde, şehir merkezine 17 km. uzaklıkta bulunan bir kervansaraydır. Anadolu Selçuklu dönemindeki Konya-Antalya ve Alanya arasındaki kervan yolu güzergâhındaki ilk handır. 598 (1202) yılında, Akşehir-Konya yolundaki Argıt Hanı'nın da bânisi olan Selçuklu devlet adamlarından Sipehsâlâr Şemseddin Altınapa tarafından yaptırıldı. Altınapa Barajı yapılınca yapı baraj suları altında kaldı̧tır. Altınapa Barajı'nda kuraklık nedeniyle su seviyesinin azalmasıyla, 816 yıllık han tekrar gün yüzüne çıktı. Ülke genelinde bazı diğer kervansaraylar ile birlikte Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı adı ile UNESCO Dünya Miras Listesi'ne aday gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Öresin Han</span>

Öresin Han ya da Tepesi Delik Han, Aksaray-Nevşehir güzergâhında ipek yolunda yer alan bir kervansaraydır. Aksaraya yaklaşık 24 km mesafededir.