İçeriğe atla

Alamosaurus

Alamosaurus
Yaşadığı dönem aralığı: 70-66 myö
Maastrihtiyen-Senozoyik 
PreЄ
J
Alamosaurus ve Tyrannosaurus'un yeniden yapılandırılmış iskeletleri, Perot Müzesi
Alamosaurus sanjuanensis'in yeniden canlandırması
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Alt takım:Sauropodomorpha
Klad:Sauropoda
Klad:Neosauropoda
Klad:Titanosauria
Klad:Lithostrotia
Familya:Saltasauridae
Alt familya:Opisthocoelicaudiinae
Cins:Alamosaurus
Gilmore, 1922
Tip tür
Alamosaurus sanjuanensis
Gilmore, 1922

Alamosaurus (/ˌæləmˈsɔːrəs/; "Ojo Alamo kertenkelesi" anlamına gelir), Geç Kretase'nin Maastrihtiyen çağında Kuzey Amerika'nın güneybatısında yaşamış ve tek türü Alamosaurus sanjuanensis olan, Opisthocoelicaudiinae alt familyasından bir titanozor cinsidir. Omurları ve uzuv kemikleri, onun Argentinosaurus ve Puertasaurus gibi dev sauropodlarla karşılaştırılabilir boyutlara ulaştığını gösteriyor; bu da onu Kuzey Amerika'da yaşamış en büyük dinozor yapıyor.[1] Teksas'ta Kretase-Paleojen sınırının yalnızca birkaç metre altında bulunan genç bir Alamosaurus sanjuanensis'in örnekleri, onu hayatta kalan son kuş olmayan dinozor türlerinden biri hâline getiriyor.[2] Alamosaurus, sauropodların Kuzey Amerika fosil kayıtlarında yaklaşık 30 milyon yıllık yokluğundan sonra Kuzey Amerika'da yaşadığı bilinen tek sauropoddur ve muhtemelen Güney Amerika'dan gelen bir göçmeni temsil etmektedir.

Açıklama

Üç Alamosaurus örneğini ölçekli gösteren boyut karşılaştırması.

Alamosaurus, uzun boynu, uzun kuyruğu ve görece uzun bacakları olan devasa, dört ayaklı bir otoburdu. Vücudu kısmen kemikli zırhla kaplıydı.[3] 2012 yılında Thomas Holtz, dinozorun 30 metre ya da daha büyük bir uzunluğa ve yaklaşık 72.5 ila 80 ton kadar ağırlığa sahip olduğunu önerdi.[4][5] Kalıntıların çoğu genç veya küçük yetişkin örneklerden gelse de üç parçalı örnek (SMP VP−1625, SMP VP−1850 ve SMP VP−2104), yetişkin Alamosaurus'un (73 ton ağırlığında olduğu tahmin edilen Argentinosaurus gibi) bilinen en büyük dinozorlarla karşılaştırılabilecek muazzam boyutlara ulaşmış olabileceğini öne sürüyor. Scott Hartman, Alamosaurus'un, ona atanan devasa, eksikli bir kaval kemiğine dayanarak, 28–30 m uzunluğunda ve Argentinosaurus ve Puertasaurus gibi diğer büyük titanosaurlarla eşit ağırlıkta olduğunu tahmin etti. Alamosaurus, şu anda Kuzey Amerika'da yaşadığı bilinen tek titanozordur.[6] Bununla birlikte Hartman, bilim adamlarının devasa kaval kemiğinin bir Alamosaurus'a mı yoksa tamamen yeni bir sauropod türüne mi ait olduğunu bilmediğini söylüyor.[7]

2019'da Gregory S. Paul, SMP VP−1625'in 27 ton ağırlığında olduğunu tahmin etti ve ayrıca bundan boyutsal olarak yüzde 15 daha büyük ve 31 tonluk Dreadnoughtus'a benzer kütleye sahip bir Alamosaurus örneğini akla getiren büyük bir kısmi ön kuyruk omurundan bahsetti.[8] 2020 yılında Molina-Perez ve Larramendi en büyük bireyin boyutunun 26 metre uzunluğunda ve 38 ton ağırlığında olduğunu tahmin etti.[9]

Varsayımsal canlandırma
Perot Müzesi'nde restore edilmiş Alamosaurus iskeleti.
Yeniden inşa edilmiş iskelet
Yeniden canlandırma

Kaynaklar

  1. ^ Fowler, Denver W.; Sullivan, Robert M. (Aralık 2011). "The First Giant Titanosaurian Sauropod from the Upper Cretaceous of North America". Acta Palaeontologica Polonica (İngilizce). 56 (4): 685-690. doi:10.4202/app.2010.0105. ISSN 0567-7920. 
  2. ^ Lehman, Thomas M.; Coulson, Alan B. (Ocak 2002). "A juvenile specimen of the sauropod dinosaur Alamosaurus sanjuanensis from the Upper Cretaceous of Big Bend National Park, Texas". Journal of Paleontology (İngilizce). 76 (1): 156-172. doi:10.1666/0022-3360(2002)076<0156:AJSOTS>2.0.CO;2. ISSN 0022-3360. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  3. ^ Carrano, M.T.; D'Emic, M.D. (2015). "Osteoderms of the titanosaur sauropod dinosaur Alamosaurus sanjuanensis Gilmore, 1922". Journal of Vertebrate Paleontology. 35 (1): e901334. doi:10.1080/02724634.2014.901334. 
  4. ^ Holtz Jr., Thomas R. (2007). Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages. ISBN 978-0-375-82419-7. 
  5. ^ Holtz Jr., Thomas R. (2014). "Supplementary Information to Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages". 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  6. ^ "Assesing Alamosaurus". Skeletal Drawing. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  7. ^ "The biggest of the big". Skeletal Drawing. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  8. ^ Paul, Gregory S. (2019). "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" (PDF). Annals of the Carnegie Museum. 85 (4): 335-358. doi:10.2992/007.085.0403. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  9. ^ Molina-Perez & Larramendi (2020). Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs. New Jersey: Princeton University Press. s. 268. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<i>Argentinosaurus</i> titanosauriyen sauropod dinozor cinsi

Argentinosaurus, Geç Kretase döneminde Güney Amerika'da yaşamış bir sauropod dinozor cinsi. Bilinen en büyük dinozorlardan biridir.

<i>Giganotosaurus</i> dev teropod

Giganotosaurus, Geç Kretase döneminin erken Senomaniyen çağında Güney Amerika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi.

<i>Diplodocus</i> sauropod dinozor cinsi

Diplodocus, fosilleri ilk kez 1877'de SW Williston tarafından keşfedilen diplodocid sauropod dinozordur. 1878'de Othniel Charles Marsh tarafından konulan cins adı, Eski Yunanca "çift" (diplos) ve "kiriş" (dokos) sözcüklerinden türetilen bir Yeni Latince terimdir ve kuyruğun alt tarafındaki tanımlandığı zaman için benzersiz olan çift kirişli kemiklere gönderme yapar.

<i>Parasaurolophus</i>

Parasaurolophus, uzun ibikli, ördek gagalı bir dinozordur. Bu ismi almasını sağlayan ibiğinin ses çıkarmasında etkili olduğu sanılmaktadır.

<i>Aardonyx</i>

Aardonyx prosauropod dinozorların bir cinsi olup Güney Afrika'daki alt Jura dönemine ait Elliot Formasyonu'ndaki tiptürü olan Aardonyx celestae fosiliyle bilinmektedir. A. celestae, bu türün bilinen ilk fosil malzemelerini düzenlemiş kişi olan Celeste Yates'in ismiyle anılır. Kol özellikleri prosauropodlar ile sauropodlar arasındaki ara özelliklere sahiptir.

<i>Giraffatitan</i> sauropod dinozor cinsi

Giraffatitan'ın anlamı "dev zürafa" olup günümüzden yaklaşık 150 milyon yıl önce Jura Devri'nde yaşamış ve sauropod dinozorlar grubu içinde yer alan bir cins ismi. Başlangıçta Brachiosaurus'un Afrikalı bir türü olarak adlandırıldı. Giraffatitan yeryüzündeki yaşamış olan en büyük canlılardan biridir.

<i>Sauroposeidon</i> sauropod dinozor cinsi

Sauroposeidon, ABD'nin Oklahoma, Wyoming ve Teksas eyaletlerinde bulunan bir kemik yatağı ve fosilleşmiş izler dahil olmak üzere birkaç eksik örnekten bilinen bir sauropod dinozor cinsidir.

<i>Tarbosaurus</i>

Tarbosaurus yaklaşık 70 milyon yıl önce Geç Kretase Dönemi'nde Asya'da yaşamış bir tyrannosaurid theropod dinozor cinsi. Fosilleri Moğolistan'da bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Spinosauridae</span> teropod dinozor familyası

Spinosauridae, 10 ila 17 cinsten oluşan bir tetanuran teropod familyasıdır. Spinosaurid fosilleri Afrika, Güney Amerika, Avrupa ve Asya'da bulunmuştur. Kalıntılar genelde Erken Kretase ve Geç Kretase'nin başlarına tarihlendirilmiştir.

<i>Ruyangosaurus</i> sauropod dinozor cinsi

Ruyangosaurus, Çin'in Erken Kretase Haoling Oluşumunu'ndan kurtarılan bir titanosauriform sauropod dinozor cinsidir. Tip türü, 2009 yılında Lu Junchang ve diğerleri tarafından tanımlanan R. giganteus'tur.

<i>Saurophaganax</i> Jura devrinde yaşamış teropod dinozor cinsi

Saurophaganax, Amerika Birleşik Devletleri'nde Oklahoma eyaletinde Geç Jura yaşlı Morrison Formasyonundan büyük bir allosaurid dinozor cinsidir. Bazı paleontologlar, onun daha genç bir Allosaurus türü olduğunu düşünmektedir. Saurophaganax, sırt omuru dikenlerinin tabanındaki yanal tabakalanma ve kuyruk omurlarının ön yüzündeki kemiksi yay ile karakterize edilmiş çok büyük bir Morrison Allosaurid'idir. S. maximus'un uzunluğunun 10,5 m ila 13 m kadar geldiği, ve ağırlığının 3 ton ila 4,5 ton geldiği tahmin edilmektedir. 2020 yılında yapılan bir çalışmada, minimum ortalama ağırlığı 2,6 ton ve maksimum ortalama ağırlığı 4,7 ton olmak üzere genel ortalama olarak 3,5-3,8 ton ağırlık değerleri ortaya konmuştur.

Geç Kretase, jeolojik zaman cetvelinde Kretase döneminin ayrıldığı iki zaman diliminden genç olandır. Tebeşir anlamına gelen Kretase adı bu dönemde yoğun olarak çökelmiş olan tebeşir kayasına atıfta bulunularak verilmiştir.

Metriacanthosaurus, carnosaur metriacanthosaurid teropod dinozor cinsidir. Geç jura döneminde yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Meraxes gigas</span>

Meraxes Geç Kretase yaşlı Arjantin, Patagonya'daki Huincul Oluşumundan bilinen carcharodontosaurid bir teropod cinsidir. Cins tek bir tür içerir: M. gigas.

<i>Volgatitan</i>

Volgatitan, Rusya'daki Ulyanovsk Oblastı'nın Erken Kretase'sinden bir titanosaurian sauropod dinozor cinsidir. Tip ve tek türü, tek bir bireyden yedi kuyruk omurundan bilinen Volgatitan simbirskiensis'tir. Kuzey yarımküreden bilinen en eski titanozordur ve Geç Kretase'de yalnızca Güney Amerika'dan bilinen bir grup olan Lognkosauria ile ilişkili olduğu için önemli sayılır. İlk olarak Kasım 2018'de Rus paleontologlar Alexander Averianov ve Vladimir Efimov tarafından tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Dinozor boyutu</span>

Boyut, hem genel kamuoyu hem de profesyonel bilim insanlarının ilgisini çeken dinozor paleontolojisinin önemli bir yönüdür. Dinozorlar, iki gram kadar hafif olabilen minik sinek kuşlarından 50-100 ton ağırlığa kadar çıkabilen soyu tükenmiş titanosaurlara kadar, herhangi bir kara hayvanı grubunun boyutlarında görülen en aşırı varyasyonlardan bazılarına sahiptiler.

Camelotia, günümüz İngiltere'sinin Geç Triyas veya Erken Jura döneminden gelen bir sauropodomorf dinozor cinsidir. Paleontologlar, hangi aileye ait olabileceği konusunda bölünmüş durumdalar; geçmişte, Camelotia genellikle prosauropodlara atanmıştır, ancak bu ilkin dinozor grubu sürekli bir değişim içindedir. Cins artık ilk gerçek dev otçul dinozorları içeren Melanorosauridae ailesinin bir üyesi olarak düşünülüyor.

<i>Dreadnoughtus</i> sauropod dinozor

Dreadnoughtus, bilinen tek türü olan Dreadnoughtus schrani'yi içeren titanozor sauropod dinozor cinsi. D. schrani, Arjantin'in Santa Cruz Eyaleti'ndeki Cerro Fortaleza Oluşumu'nun Üst Kretase kayalarında keşfedilen iki kısmi iskeletten bilinmektedir. 26 metre uzunluğunda ve 48-49 ton ağırlığında olduğu hesaplanan ve yetişkin olmayan tip örneğiyle, bilinen en büyük kara omurgalılarından biridir. D. schrani diğer devasa titanozorlara göre daha eksiksiz bir iskeletten bilinir.