İçeriğe atla

Alabanda (antik kent)

Kontrol Edilmiş
Alabanda
Grekçe: Ἀλάβανδα
Alabanda
Alabanda antik yerleşim
KonumTürkiye Aydın, Çine
TürYerleşim
Tarihçe
KuruluşMÖ 4. yüzyıl
Kültür(ler)Helenistik Dönem, Roma Dönemi
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)Kent surları, bouleterion, agora, tiyatro, Roma hamamları, Zeus Khrysaoris tapınağı, anıt mezarlar
Kazı tarihleri1905 - 1999
DurumRestore
Alabanda önemli kişiler yetiştirmiştir.
Türkiye üzerinde Alabanda (antik kent)
Alabanda (antik kent)
Alabanda'un Türkiye'deki konumu
Alabanda, Bouleuterion

Alabanda (Grekçe: Ἀλάβανδα) veya Khrysor Antiokyası, Aydın ilinin Çine ilçesine 9 km uzaklıktaki Doğanyurt köyünde bulunan bir antik Karya kentidir.

Şehir, iki yükseltinin arasındaki eyer şeklindeki alanda konumlanmıştır. Bölge, koyu renkli mermeri ve garnete benzeyen değerli taşlarıyla tanınmaktadır. Bizanslı Stephanus, Karya'da Alabanda (Alabandeus) adında iki şehir olduğunu iddia etmektedir, ancak başka hiçbir antik kaynak bu bilgiyi doğrulamamaktadır.

Tarihi

Efsaneye göre, şehir Karyalı kahraman Alabandus tarafından kurulmuştur. Karya dilinde, isim at anlamına gelen ala ve zafer anlamına gelen banda kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. Herodot bir keresinde Alabanda'nın Karya yerine Frigya'da olduğundan bahseder, ancak aslında aynı şehirden söz edilmektedir.[1] Pers asilzadesi Bubares'in oğlu ve Makedonya Kralı I. Amyntas'ın torunu olan Amyntas, şehrin kontrolünü Kral I. Serhas'dan (MÖ 486-465 arası hüküm sürdü) almıştır.[2][3]

Erken Selevkos döneminde, şehir Khrysaor Birliği'nin bir parçasıydı. Bu birlik, ekonomik ve savunma bağlarıyla ve belki de etnik bağlarla birbirine bağlı yakın şehirlerin oluşturduğu gevşek bir federasyondu. Şehir, kentin barışını koruyan Selevkos kralı III. Antiochus onuruna Khrysor Antiochia'sı olarak yeniden adlandırıldı. MÖ 201'de V. Philip tarafından ele geçirildi. MÖ 190'daki Magnesia Savaşı'nda Selevkoslar'ın yenilgisinden sonra isim tekrar Alabanda'ya döndü. Kısa süre sonra Romalılar şehri işgal etti.

Cicero'ya göre, Yunanistan'da birçok tanrılaştırılmış insan vardı ve Alabanda'da Alabandus'a tapınılıyordu.[4]

MÖ 70'te Roma'nın Anadolu'yu tamamen kontrol altına almasıyla birlikte, Alabanda şehri, Asya eyaletinin 21. kenti olarak Roma yönetimine girdi. Daha sonra, MÖ 48'de Mark Antony tarafından Ephesus'un eyalet başkenti yapılması üzerine, Alabanda bölgesel bir merkez haline geldi. Miletos, Priene, Tralleis ve Nysa gibi önemli şehirler, bu dönemde Alabanda'ya bağlandı.[5]

MÖ 40'ta, isyancı Quintus Labienus bir Part ordusu ile şehri ele geçirdi. Labienus'un garnizonu şehir sakinlerini katledildikten sonra, Part ordusu şehrin hazinelerini yağmaladı. Roma İmparatorluğu döneminde şehir bir conventus (yargı merkezi) haline geldi (Pliny, V, xxix, 105) ve Strabon, şehrin lüks yaşamı ve ahlaki çöküşü ile ünlü olduğunu bildirir. Şehir, MS 3. yüzyılın ortalarına kadar kendi parasını basmaya devam etti. Bizans İmparatorluğu döneminde şehir bir piskoposluk merkezi haline getirildi.

XI. yy.da Türk egemenliği altına giren kent daha sonra Haçlı seferleri ile yeniden el değiştirir.[5]

Kilise tarihi

Alabanda'nın bazı piskoposlarının isimleri, kilise konsüllerine katılımları nedeniyle bilinmektedir. Örneğin, Theodoret 451'deki Kalkedon Konsili'nde, Constantine 692'deki Trullo Konsili'nde, bir başka Constantine 787'deki İkinci İznik Konsili'nde ve John 879'daki Fotius'un Konstantinopolis Konsili'nde yer almıştır. Ayrıca, bu piskoposluk merkezinin iki ortodoks olmayan piskoposunun isimleri de bilinmektedir: 518'de Monofizitizm nedeniyle görevden alınan Zeuxis ve yaklaşık 558'den 568'e kadar piskopos olan ve bir Yakubi olan Julian.[6][7] Artık yerleşik bir piskoposluk merkezi olmayan Alabanda, bugün Katolik Kilisesi tarafından bir titular (unvan) piskoposluk olarak listelenmeye devam etmektedir.[8][9]

Önemli kişiler

  • Aridolis, İkinci Pers istilası sırasında Alabanda tiranıydı
  • Amyntas, Alabanda'nın tiranı ve I. Amyntas'ın torunu
  • Alabandalı Leon (Λέων), Yunan hatip ve yazar[10]
  • Alabandalı Apollonius, Yunan hatip
  • Alabandalı Menecles (Μενεκλῆς), bir Yunan hatibi, Hierocles'in kardeşi[11]
  • Alabandalı Hierocles (Ἱεροκλῆς), bir Yunan hatibi, Menecles'in kardeşi[11]
  • Apollonius Molon, Yunan hatip
  • Apaturius, bir Yunan sahne ressamı
  • Alabandalı Menedemus (Μενέδημος), Rafya Savaşı'na (217) katılan bir Yunan generali

Arkeolojik kazılar

Alabanda'nın kalıntıları Çine'nin 8 km batısında bulunmaktadır ve bir tiyatro ile diğer bazı binaların kalıntılarından oluşmaktadır, ancak kazılar çok az sayıda yazıt ortaya çıkarmıştır.

Alabanda da ilk defa 1905-1906 yıllarında Ethem Hamdi Bey tarafından kazılar yapılmıştır. Alabanda antik kentinin arkeoloji dünyasına ve turizme kazandırılması için 1999 yılından itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izinleri ile Aydın Müze Müdürlüğü başkanlığında kazılar yapılmaktadır.[12]

Türkiye'de Alabanda bölgesindeki Antik Yunan tiyatrosunun kalıntıları.

Günümüzde kazıları Adnan Menderes Üniversitesi öğretim üyelerinden Suat Ateşlier tarafından yapılmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, ALABANDA (Araphisar) Caria, Turkey". www.perseus.tufts.edu. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  2. ^ Alabanda (İngilizce), 3 Mayıs 2024, erişim tarihi: 17 Eylül 2024 
  3. ^ Briant, Pierre; Daniels, Peter T.; Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: a history of the Persian Empire. Winona Lake, Ind: Eisenbrauns. ISBN 978-1-57506-120-7. 
  4. ^ Cicero (31 Ocak 2011). Vom Wesen der Götter / De natura deorum. Berlin, Boston: DE GRUYTER. ISBN 978-3-05-006172-6. 
  5. ^ a b "Alabanda (Araphisar)". aydin.ktb.gov.tr. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  6. ^ Quien (O.P.), Michel Le (1740). Oriens christianus: in quatuor patriarchatus digestus : quo exhibentur ecclesiae, patriarchae caeterique praesules totius orientis (Latince). ex Typographia Regia. 
  7. ^ Dictionnaire d'histoire et de géographie ecclésiastiques. Tome premier. fasc. 1-6, Aachs-Albus. Tome 1 / sous la dir. de Mgr Alfred Baudrillart,...Albert Vogt... et Urbain Rouziès... (Fransızca). 1912. 
  8. ^ Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana, 2013, 978-88-209-9070-1), p. 828
  9. ^ Vincenzo Ruggiari, A historical Addendum to the episcopal Lists of Caria, in Revue des études byzantines, Année 1996, Volume 54, Numéro 54, pp. 221–234 (in particular p. 232)
  10. ^ "SOL Search". www.cs.uky.edu. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  11. ^ a b "Marcus Tullius Cicero, De Iure Civ. in Artem Redig. 2.28.5". latin.packhum.org. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024. 
  12. ^ "Alabanda (Araphisar)". Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı.8 Eylül 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Troya</span> Anadolunun kuzeybatısında Homeros döneminden kalma antik kent

Truva, Kaz Dağı (İda) eteklerinde tarihî bir kenttir. Çanakkale il sınırları içinde, günümüzde Hisarlık olarak adlandırılan arkeolojik bölgede yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Amorium</span>

Amorium, Afyonkarahisar ilinin sınırları içinde, Emirdağ ilçe merkezine 13 km uzaklıkta bir antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Telmessos</span>

Telmessos, Likya'nın Karya ile sınır bölümünde yer alan antik bir kenttir. Antik yerleşimin bulunduğu yerde günümüzde Fethiye yerleşimi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Perge</span> Pamfilya bölgesine başkentlik yapmış antik kent

Perge, Antalya'nın 18 km doğusunda, Aksu ilçesi sınırları içinde bulunan, bir zamanlar Pamfilya Bölgesine başkentlik yapmış antik bir kenttir. Şehirdeki akropolisin Tunç Çağı döneminde kurulduğu düşünülmektedir. Helenistik dönem boyunca şehir eski dünya içerisindeki en zengin ve güzel şehirler arasında sayılmaktadır. Ayrıca Yunan matematikçi Pergeli Apollonius'un memleketidir. Perge, Hititler döneminde Parha olarak bilinmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">İstanköy</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

İstanköy veya Kos Adası Bodrum Yarımadası'nın karşısında, Anadolu'dan 8 mil uzakta yer alan bir Ege adasıdır. Yunanistan'ın 12 Adalar Vilayeti'ne bağlıdır. 2019 verilerine göre nüfusu 60.500'dür. Adada turizm oldukça gelişmiştir. Antik kalıntılar bulunmaktadır. İstanköy şehrinde yer alan ve hekim Hipokrat ile ilişkilendirilen bir ağaç meşhurdur. Adada yaşayan halkın bir bölümü Yunanistan vatandaşı Türk ve Müslümanlardan oluşur. Sayıları 3.000 ila 4.000 arası olduğu tahmin edilen Türk kökenli nüfus ağırlıklı olarak Platani köyünde ve Kos şehir merkezinde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Karya</span>

Karya, Anadolu'nun güneybatısında günümüzde Muğla kuzey kısımları Denizli güneyi ve içerideki bölgeye denk gelen coğrafyanın eski çağlardaki ismi. Bölgenin oluşumu Antik Yunan kavimlerinin Anadolu'nun Ege kıyılarında koloniler kurmaya başlamalarından öncesine dayanmaktadır ve bir uygarlık düzeyi yaratmış olan Karyalıların Anadolu'nun yerli halkı olduğu konusunda tarihçiler arasındaki mutabakat genişlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Herodot</span> Antik Yunan tarihçi ve yazar (MÖ 484–425)

Herodot veya Herodotos, Ahameniş İmparatorluğu'nun bir parçası olan Karya bölgesinden, Yunan şehri Halikarnassos'ta doğmuş bir Yunan tarihçi, coğrafyacı ve yazardır. Sonradan Magna Graecia 'daki Thurii vatandaşlığına geçmiştir. Yunan-Pers Savaşları'nın ayrıntılı bir anlatımı olan Tarihler'i yazmasıyla tanınır. Herodot, tarihi olayların sistematik araştırmasını yapan ilk tarihçiydi. Antik Roma'da, ünlü Romalı hatip Cicero'nun ona verdiği Tarihin Babası unvanıyla anılmış ve tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Toledo, İspanya</span> İspanyanın Toledo ilinde belediye

Toledo, İspanya'nın ortasında Kastilya-La Mancha bölgesinin merkezi şehir. Madrid'in 80 km güneyinde, üç yanı Tajo Nehriyle çevrili engebeli bir burnun üzerinde yer alır. 2005 nüfusu 75,578'dir. Şehrin Romalılar zamanındaki adı Toletum'dur. Milattan sonraki sekizinci asırdaki Müslüman Arap fethinden sonra şehrin adı Araplarca ve diğer Müslüman milletler tarafından Tuleytula olarak tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Selçikler, Sivaslı</span>

Selçikler, Uşak ilinin Sivaslı ilçesine bağlı bir beldedir.

Alfabetik MS 200 yılına kadar Yunanca konuşan Akdeniz dünyasındaki önemli kişiler listesi.

<span class="mw-page-title-main">Side</span>

Side, Antalya ilinin Manavgat ilçesine bağlı mahalledir.

Akmonya, Uşak'ın Banaz ilçesinin Ahat Köyü'nde bulunan bir antik yerleşim birimidir. Aynı zamanda Roma Katolik Kilisesi hiyerarşisi içerisinde Akmonya bir ünvansal piskoposluktur, yalnız Akmonya Piskoposluğu'na 1962 yılından beri herhangi bir atama yapılmamıştır.

Apollonius Molon, MÖ 70 dolaylarında etkili olmuş Yunan hatip.

<span class="mw-page-title-main">Thiatira</span>

Thiatira, günümüzde Manisa'nın Akhisar ilçesi sınırları içerisinde kalan Antik Yunan kenti. Kent, Pavlus tarafından Batı Anadolu'da kurulan Hristiyanlığın ilk yedi kilisesinden birini barındırıyordu. Thiatira kentine ait kalıntıların bir bölümü bugün Akhisar kent merkezinde bulunan Tepe Mezarı mevkiinde görülebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kyme</span> İzmir, Aliağa yakınlarında bulunan bir antik kent

Kyme,, Antik Çağ'da Aiolis denilen bölgedeki Aiol kentlerinden biridir. Günümüzde Türkiye'nin İzmir ili Aliağa ilçesi yakınlarında yer almakta olup kıyısında bulunduğu küçük körfez, Nemrut Körfezi olarak adlandırılmaktadır. Ünlü antik çağ coğrafyacısı Strabon yerleşimi; Larissa (Aiolis)'dan 70 stadia, Myrina (Mysia)'dan 40 stadia uzaklıkta tarif etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yeşilovacık, Silifke</span>

Yeşilovacık, Mersin'in Silifke ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">III. Antiohos</span>

III. Antiohos, Seleukos İmparatorluğu'nun 6. hükümdarı. MÖ 222'den MÖ 187'ye kadar hükümdarlık yapmıştır. Krallık topraklarını I. Seleukos dönemindeki en geniş sınırlarına tekrar ulaştırarak “Büyük” unvanını almış ancak Romalılar karşısında Magnesia Muharebesi'nde aldığı ağır yenilgi nedeniyle kendi döneminde Avrupa ve Batı Anadolu'daki topraklarını kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Miletopolis</span>

Miletopolis veya Miletoupolis (Μιλητούπολις) Antik Mysia bölgesinin kuzeyinde, Macestus ve Rhyndacus nehirlerinin birleştiği noktada kurulmuş bir şehir. Adını şehrin batısından geçen günümüzde Simav Çayı olarak bilinen Macestus Nehri'nden alır.

<span class="mw-page-title-main">Antiocheia (Büyük Menderes)</span> insan yerleşimi

Antiochia ya da Menderes üzerindeki Antiokheia, alternatif ismiyle Pythopolis, Aydın İli, Kuyucak İlçesi, Başaran Köyü yakınlarında yer alan eski bir Karya kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Magnesia (Aydın)</span>

Magnesia veya Menderes Magnesia'sı, tarihi İyonya bölgesinde yer almış bir Antik Yunan kenti. Kent kalıntıları günümüzde Aydın ilinin Germencik ilçesinde yer alan Ortaklar-Söke kara yolu üzerinde, Ortaklar'a 4 km mesafede bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.