İçeriğe atla

Alabaş

Alabaş
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Klad Eudicots (İki çenekliler)
Klad Core eudicots
Klad Rosids
Klad Eurosids II
Takım: Brassicales
Familya: Brassicaceae (Lahanagiller)
Cins: Brassica
Tür: B. oleracea
Kültür Grubu

Brassica oleracea Italica

Alabaş, çiğ hali
Besin değeri
Enerji İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri. kJ (İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri. kcal)
 - Şeker2.6 g
 - Lif3.6 g
Yağ0.1 g
Protein1.7 g
Su91.00 g
A vitamini2 μg (%0)
Tiyamin (Vit. B1)0.05 mg (%4)
Riboflavin (Vit. B2)0.02 mg (%1)
Niyasin (Vit. B3)0.4 mg (%3)
Pantotenik asit (Vit. B5)0.165 mg (%3)
B6 vitamini0.15 mg (%12)
B12 vitamini0 μg (%0)
C vitamini62 mg (%103)
D vitamini0 μg (%0)
E vitamini0.48 mg (%3)
K vitamini0.1 μg (%0)
Kalsiyum24 mg (%2)
Demir0.4 mg (%3)
Magnezyum19 mg (%5)
Mangan0.139 mg (%7)
Fosfor46 mg (%7)
Potasyum350 mg (%7)
Sodyum20 mg (%1)
Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır.


Alabaş, Alman şalgamı, Gulumbra, Yer lahanası, Kolorabi (lahana şalgamı tamlamasının Almancasından) gibi isimlerle de bilinir. iki yıllık bir sebzedir, yabani lahanalardan yere yakın, kalın köklü bir çeşit olarak evriştirilmiştir. Lahana, brokoli, karnabahar, kale, Brüksel lahanası, kara lahana, Savoy lahana ve gai lan ile aynı türdendir.

çiğ veya pişmiş yenilebilir. Yemekler hem gövde hem de yapraklar ile yapılır.

İsim benzerliğine rağmen, şalgam ile aynı tür değildir.

İsimbilim

Alabaş adı yumrusu mor olan çeşidi (Brassica oleracea var. gongylodes) yüzünden, Kolorabi adı Alman Kohl ("lahana") artı Rübe ~ Rabi (İsviçre Alman varyantında "şalgam"), şişkin yumrusunun benzerligi yüzünden verilmiştir.[1] Alabaş, Almanca konuşulan ülkelerde ve Wisconsin gibi büyük oranda Alman kökenlilerden oluşan nüfuslu Amerikan eyaletlerinde yaygın olarak yenen bir sebzedir. Ayrıca Vietnam'ın su hào olarak adlandırılan kuzey kesiminde ve Hindistan'ın doğu bölgelerinde (Batı Bengal'de) de çok popülerdir.). Bangladeş'te 'Ol Kopi' denir.[2][3] Ayrıca Kuzey Hindistan'daki Keşmir vadisinde bulunur ve orada 'Monj-hakh',[4] 'monj' yuvarlak kısım ve 'hakh' yapraklı kısımdır. Bu sebze Kuzey Hindistan'da 'Nol Khol' olarak adlandırılır,[5] Maharashtra'da 'Navalkol' olarak, Tamilcede 'Noolkol' (நூல்கோல்) olarak, Karnataka'da 'Navilu Kosu' olarak[6] ve Sri Lanka'da 'Nol col' (şalgam lahana) olarak bilinir. Aynı zamanda Kıbrıs'ta da yerel bir bitki olarak 'kouloumpra' (" κουλούμπρα ") olarak bilinir.[7] Çek Cumhuriyeti'nde de yenir ve 'kedluben' veya 'kedlubna' adı altında bilinir, Slovakya'da 'kaleráb' olarak bilinir.

Tanım

Alabaş, şişkin, neredeyse küresel şekilli lateral meristem büyümesi sağlama amaçlı seçilerek yaratılmış bir bitkidir; Doğada kökeni lahana, brokoli, karnabahar, kale, kara lahana ve Brüksel lahanası ile aynıdır: hepsi yabani lahana bitkisinden (Brassica oleracea) yetiştirilir ve aynı türdür.

Alabaşın tadı ve dokusu, brokoli sapı veya lahana kalbininkine benzer, ancak daha yumuşak ve daha tatlıdır, daha yüksek bir et-kabuk oranı vardır. Özellikle genç sap, daha az tatlı olsa da, bir elma kadar kütür kütür ve sulu olabilir.[8]

Bir sepet alabaş /gulumbra / kolorabi

Gigante çeşidi dışında, 5 cm'den fazla bahar ürünü alabaşlar ve 10 cm'den fazla tam yetiştirilmiş alabaşlar odunsu olma eğilimindedir; Gigante çeşidi iyi yeme kalitesinde kalırken büyük boyuta ulaşabilir.[9] Bitki ekimden 55-60 gün sonra olgunlaşır ve olgunluktan sonra 30 güne kadar iyi dayanma kabiliyetine sahiptir. Yaklaşık ağırlık 150 g'dır.

İngiltere'de bir saksıda, yetiştirilen alabaş /gulumbra / kolorabi
2ci yılda çiçek açan hali

'Beyaz Viyana',[10] 'Mor Viyana', 'Grand Dük', 'Gigante' (“Superschmelz” olarak da bilinir), “Mor Tuna” ve “Beyaz Tuna” dahil olmak üzere yaygın olarak kullanılan çeşitli çeşitler vardır. Mor türlerin renklendirilmesi yüzeyseldir: yenilebilir kısımların hepsi soluk sarıdır. Yapraklı yeşillikler de yenebilir. Yaygın olarak kullanılan bir çeşit, sadece yaprakları ve çok ince bir gövdesi olan şişmiş bir kök olmadan büyür ve Haakh olarak adlandırılır. Haakh ve Monj, bu sebze kullanılarak yapılan popüler Keşmir yemekleridir. İkinci yılda, bitki çiçek açar ve tohumlarını geliştirir.

Hazırlama ve kullanma

Alabaş yumruları (şişkin alt kısım), pişirildiğinde kayda değer ölçüde yumuşamayan iki ayrı lifli tabaka ile çevrilidir. Bu katmanlar genellikle pişirilmeden veya çiğ servis edilmeden önce soyulur, bunun yüzden yumrusu genellikle bozulmamış görünümlerinden daha az miktarda yiyecek sağlar.

Soğanlı alabaş sapı genellikle salatada çiğ olarak kullanılır. Bir brokoli sapına benzer bir dokuya sahiptir, ancak daha tatlı ve daha az otsu bir lezzete sahiptir.

Alabaş yaprakları yenilebilir ve collard yeşillikleri ve lahana ile birbirinin yerine kullanılabilir.

Alabaş, Keşmir mutfağının Mŏnji olarak adlandırılan önemli bir parçasıdır ve collard yeşillikleri (haakh) ile birlikte en yaygın pişmiş sebzelerden biridir. Yaprakları ile hazırlanır, hafif bir çorba ile servis edilir ve pilav ile yenir.

Kıbrıs'ta yaygın olarak tuz serpilir, limon sıkılır ve meze olarak servis edilir.

Bazı çeşitler sığır yemi olarak yetiştirilmektedir.[11]

Kaynakça

  1. ^ "Vegetable Dictionary - Kohlrabi". extension.illinois.edu. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2016. 
  2. ^ Ghosh, Ushnish. "OL KOPI (Nool Kol, Ganth Gobi, Kadam, Kohlrabi) WITH GREEN and PANEER (PUNJABI & KASHMIRI)". 8 December 2010. ushnish.blogspot.co.uk. 31 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017. 
  3. ^ "OL KOPI – KHOLRABI TORKARI". masalatize.com. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017. 
  4. ^ Pandita, Anjali. "Monji Hakh". 22 December 2012. kashmirifood.com. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  5. ^ "Knol Khol F1 Hybrid - Seeds". nurserylive.com. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017. 
  6. ^ "Kohlrabi recipes - knolkohl bhaji - Navalkol subji, navilkosu palya". vegetarian Cooking Recipes Tips. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  7. ^ "Κουλούμπρα, Κούρβουλα". Cyprus Food Museum. 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Kohlrabi Is Weird! And Here's What You Can Do With It — Ingredient Spotlight". The Kitchn. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2016. 
  9. ^ "Growing Kohlrabi - Bonnie Plants". Bonnie Plants (İngilizce). 6 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2016. 
  10. ^ "Early White Vienna Kohlrabi". rareseeds.com. 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  11. ^ Bailey, L. H., (1912, republished in 1975). Kohlrabi for stock-feeding. In Cyclopedia of American Agriculture: Vol. II--crops 4 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Macmillan Publishing, New York. p. 389-390. 0-405-06762-3. Google Book Search. Retrieved on June 15, 2008.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yellenme</span> vücuttaki toksinleri atma yolu

Yellenme, tıp dilinde flatulans, argoda osuruk, vücuttaki toksinleri atmanın bir yoludur. Türkçede gaz çıkarmak olarak da adlandırıldığı olur. Mide ve bağırsaklarda biriken aşırı miktardaki gazın baskı yapması sonucunda oluşur. Yaygın olarak gazla ilişkilendirilen gürültü anüs ve kıçdan kaynaklanır. Diğer türü olan vajinal gaz vajinadan havanın yayılması veya dışarı atılmasıdır. Karındaki bu basıncın yellenme ile bertaraf edilmesi kişinin basınçtan duyduğu rahatsızlığı ortadan kaldırır.

<span class="mw-page-title-main">Meyve</span> çiğ halde yenilebilir gıda

Botanikte meyve çiçeklenmeden sonra yumurtalıktan oluşan, çiçekli bitkilerde tohum taşıyan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Turşu</span> Gıda saklama yöntemi

Turşu kurma, çeşitli sebze ve meyvelerin salamura adı verilen tuzlu; asitli çözeltide bir süre bekletilerek uzun süre saklanabilecek hâle getirilmesidir. Genelde kırsal alanda kışa hazırlığın önemli bir kısmıdır. Turşulama, gıdanın raf ömrünü korur veya uzatır. Elde edilen ürüne turşu denir.

<span class="mw-page-title-main">Dolma</span> doldurulmuş sebze, meyve, deniz ürünleri ve çiçek yemeklerinin genel adı

Dolma, Balkan, Güney Kafkasya, Orta Asya, Akdeniz, Ege ve Orta Doğu mutfaklarında yeri olan bir yemek çeşididir. Biber, domates, soğan, patlıcan ve kabak gibi sebzelerden yapılmaktadır. 2017 yılında Azerbaycan'ın "Dolma yapımı ve paylaşımı geleneği" UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine dahil edilmiştir. Bu geleneğe halen daha Azerbaycan'da rastlanmaktadır. Dolma aynı zamanda geleneksel Irak mutfağının en popüler yemeklerinden biridir ve Irak'ın yöresel yemeği olarak kabul edilir. Dolma, Irak'taki tüm etnik gruplar tarafından tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Brüksel lahanası</span>

Brüksel lahanası ya da Frenk lahanası, turpgillerden (Brassicaceae) küçük yumru şeklinde ve kalınca kat kat yaprakları olan bir sebze türü.

<span class="mw-page-title-main">Kanola</span>

Kanola, kolzanın ıslahı sonucu elde edilmiş, canlılara zararlı olarak erüsik asit ve glukosinolat içeren bir bitki türü. Yağı, bitkisinin aksine, zararlı olmadığından insanlar ve çiftlik hayvanları için gıda maddesi olarak kullanılmaktadır. Kanola yağının, tıpkı soya fasulyesi yağında olduğu gibi, gıda dışı kullanım alanları da vardır. Spot piyasalardaki fiyatının durumuna göre mum, ruj, sanayi yağları, gazete mürekkebi, biyoyakıt gibi ürünlerin üretiminde yenilenemez petrol bazlı yağların yerini alabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bamya</span> Ebegümecigiller familyasından bir bitki türü

Bamya, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından ılık iklimlerde yetişen bir yıllık bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Bakla</span> baklagiller (Fabaceae) familyasına adını veren, gıda ve yem bitkisi olarak tarımı yapılan tek yıllık bitki

Bakla, baklagiller (Fabaceae) familyasına adını veren, gıda ve yem bitkisi olarak tarımı yapılan tek yıllık bir bitkidir.

Mersin'in Anamur ilçesinde iklim koşulları neticesinde birçok tropikal meyve ve sebze yetişebilmektedir. Bundan dolayı çok zengin bir mutfağı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kereviz</span>

Kereviz, Apiaceae (Maydanozgiller) familyası içinde, Batı ve Kuzey Avrupa sahil bölgelerinin çukur ve sazlık kesimlerinin yerli bitkisi olarak kabul edilen, kökleri ve yaprakları sebze olarak kullanılabilen, yenilebilir, keskin bir kokuya sahip, iki senelik bir bitkidir. Boyu bir metreye kadar ulaşabilmektedir. Çiçekleri 2–3 mm çapındadır ve krem rengine yakın bir beyaz renktedir.

<i>Smoothie</i> Meyve veya sebzeden yapılan içecek

Smoothie, taze meyve ya da meyve suyu, süt, yoğurt, dondurma ilave edilerek yapılan milkshake tarzı bir içecektir. Malzemelerin bir blenderde püre haline getirilmesiyle yapılır. Milk shake'e ve ice slush'a benzer. Sporcuların özellikle protein tozu ekleyerek kullandığı görülmüştür. Sebzeler, bitkisel süt, kesmik, lor, buz küpü, peynir altı suyu tozu veya besin takviyesi ve başka bileşenler de eklenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Türk mutfağı</span> Türk gastronomi geleneğine dahil bütün yiyecek ve içecekler

Türk mutfağı, Türkiye'nin ulusal mutfağıdır. Orta Asya, Selçuklu ve Beylikler ile Osmanlı kültürünün mirasçısı olan Cumhuriyet Dönemi Türk Mutfağı hem Balkan ve Orta Doğu mutfaklarını etkilemiş hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Türk mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Karadeniz mutfağı, Güneydoğu mutfağı, Orta Anadolu mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Turpgiller</span>

Turpgiller (Brassicaceae) familyası tek yıllık, iki yıllık veya çok yıllık otsu bitkiler, yarı çalılar, çalılar veya nadiren küçük ağaçlardan oluşmuştur. Brassicaceae familyası istilacı bitkilerin önemli bir kısmını barındıran ve aynı zamanda kolza, beyaz hardal, kara hardal, kırmızı hardal, yağ şalgamı, kır lahanası turp, çin marulu, başlahana, kale (karalahana), brüksel lahanası, brokoli, çin brokolisi, karnabahar, yer lahanası, roka, tere, çoban çantası gibi ekonomik önemi olan birçok bitkiyi içermektedir. Brasicaceae familyası, dünyanın hemen her yerinde bulunabilmektedir. Ancak kuzey ılıman kuşak ve özellikle Akdeniz havzası, Orta ve Güneybatı Asya’da daha yoğun yayılış göstermektedir. Tropiklerde ve Güney yarımkürede tür sayısı azdır. Brassicaceae familyası Dünya’da 337 cins ve yaklaşık 3350 tür ile geniş yayılış gösterirken, Türkiye Florası içerisinde 98 cins, 605 tür ve 676 takson içeren 4. büyük familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin mutfağı</span>

Çin mutfağı başta Çin olmak üzere Tayvan, Singapur, Malezya, Endonezya gibi Çin kültürünün yaygın olduğu Uzak Doğu ülkelerinden kaynaklanan ve Çin lokantaları sayesinde dünyanın birçok yörelerinde geniş bir biçimde tanınan bir mutfaktır. Çeşit bakımından dünyanın en zengin mutfaklarından biri olan Çin mutfağı Uzakdoğu'da bile Çinlilerin yaşadığı her bölgede büyük farklılıklar gösterir. Ayrıca Uzakdoğu dışındaki Çin lokantalarında hazırlanan yemekler bulundukları ülkelerin kültürlerine uyarlandıkları için Uzakdoğu'dan çok farklı malzemeler kullanırlar ve farklı lezzetler sunarlar. Bunlara rağmen Çin mutfağı bazı ortak özelliklerden yoksun değildir. Sebze ağırlıklı yemekler, yemeklerin wok adı verilen çukur tavalarda pişirilmesi ve yemeklerin sofralarda yemek çubuklarıyla yenmesi Çin mutfağının en çarpıcı özellikleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeşillik</span>

Yeşillik, sebze olarak yenen yaprak sapı ve yapraklardır. Yenilebilir yaprakları olan bine yakın bitki türü bilinmektedir. Yapraklı sebzeler çoğunlukla marul ve ıspanak gibi kısa ömürlü otsu bitkilerden elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Rosette (botanik)</span>

Botanikte, Rosette, yaprakların yuvarlak bir düzenidir ve tüm yapraklar benzer yüksekliktedir. Rosette genellikle toprağın yakınında otursa da, yapıları modifiye edilmiş bir kök örneğidir.

<span class="mw-page-title-main">Kosova mutfağı</span>

Kosova mutfağı, Kosova'ya özgü etnik grupların geleneksel yemeklerinden oluşan, Balkan mutfağının bir temsilcisidir. Arnavutluk ile tarihsel ve etnik bağları nedeniyle, Arnavut mutfağından önemli ölçüde etkilenmiş ve diğer Balkan ülkelerinin unsurlarını da benimsemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Muk (yemek)</span>

Muk veya mook, tahıl, fasulye veya karabuğday, susam ve meşe palamudu gibi kabuklu yemiş nişastasından yapılan ve jöle benzeri bir kıvama sahip bir Kore yemeğidir. Muk'ın tek başına çok az tadı vardır, bu nedenle muk yemekleri soya sosu, susam yağı, doğranmış taze soğan, ufalanmış nori ve acı biber tozu ile tatlandırılır ve çeşitli sebzelerle karıştırılır.

<span class="mw-page-title-main">Bok choy</span>

Bok choy, yemek olarak kullanılan bir Çin lahanası türüdür. Bok choy çeşitleri baş oluşturmaz ve bunun yerine hardal yeşilliğini anımsatan bir küme oluşturan daha hafif soğanlı diplere sahip yeşil yapraklara sahiptir. Ispanak ve kestane arasında bir tada sahiptir, ancak hafif biberli bir alt ton ile biraz daha tatlıdır. Yeşil yapraklar, beyaz soğandan daha güçlü bir tada sahiptir.

Rutabaga veya swede bir kök sebzedir, Brassica napus'un bir şeklidir. Diğer isimler arasında İsveç şalgamı, neep (İskoç) ve şalgam bulunur. Bununla birlikte başka yerlerde "şalgam" adı genellikle beyaz şalgam anlamında kullanılır. Brassica napus türü, lahana ve şalgam arasında bir melez olarak ortaya çıkmıştır. Rutabaga kökleri çeşitli şekillerde insan gıdası olarak yenir ve yaprakları sebze olarak yenebilir. Kökler ve üst kısımlar, kışın doğrudan beslenen veya diğer mevsimlerde tarlada toplanan hayvanlar için de kullanılır. İskoçya, Kuzey ve Batı İngiltere, Galler, Man Adası ve İrlanda, Cadılar Bayramı'nda köklerini fenerler için oyma geleneğine sahipti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.