İçeriğe atla

Alâeddin Bey (Osman Gazi'nin oğlu)

Alâeddin Paşa ile karıştırılmamalıdır.
Alâeddin Bey
Alâeddin Erden Ali Bey
Doğum?
Ölüm1333
DefinBursa
Eş(ler)i?
Çocuk(lar)ıHızır Bey
Kılıç Bey
Mehmed Bey
İbrahim Bey
Diğer[1]
HanedanOsmanlı Hanedanı
BabasıOsman Bey
AnnesiBala Hatun
DiniSünnî İslam

Alâeddin Ali Bey (Alâeddin Paşa, Alâeddin Ali Paşa, Erden Ali Bey[2][3]), Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'nin oğullarından birisidir. Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk veziri.[4]

Osmanlı kroniklerine göre Osman Gazi'nin ölümünden sonra Orhan Gazi ile birlikte Şehzade Alâeddin'in ismi beylik için konuşulmuş; iki kardeş arasında yapılan görüşme sonunda Şehzade Alâeddin, kendi isteğiyle beylikten feragat etmiştir. Tarihî kaynaklarda alçakgönüllü kişiliği öne çıkarılır.

Bursa'daki tekkesinde derviş hayatı yaşamayı tercih eden Alâeddin Bey'in daha sonra Orhan Bey'in isteği ile bazı bürokratik görevler aldığı ve bazı seferlere katıldığı düşünülür. Kimi kaynaklara göre Alâeddin Bey, vezirlik sisteminin kurulmasına rol oynamış bir kişidir ve Osmanlı'nın ilk veziridir; ayrıca "paşa" unvanını kullanan ilk hanedan mensubudur.

Kaç yaşında ve hangi nedenle öldüğü kesin olarak bilinmez, hayatının son yıllarını Bursa'da Kükürtlü'de bulunan tekkesinde geçirmiş ve öldüğünde Osman Gazi'nin türbesine defnedilmiştir.

Yaşamı

Osman Gazi'nin oğullarından birisi olan Alâeddin Bey'in hayatına dair Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna ilişkin kaynaklarda çok az bilgi mevcuttur. Hatta bu bilgilerin azlığı nedeniyle Osman Gazi'nin Alâeddin adında bir oğlu olmayıp bunun kronik yazarlarının uydurması olduğu da ileri sürülmüş ancak tarihçiler arasında bu görüş kabul görmemiştir.[2]

Araştırmacı Hüseyin Hüsameddin Yaşar'ın Alâeddin Bey hakkındaki makalesinde doğum tarihi, kaynak gösterilmeksizin 1279-1280 olarak belirtilmiştir.[2] Annesinin kim olduğu tarihçilerin anlaşmazlığa düştükleri bir konudur. Kimi kaynaklara göre annesi Şeyh Edebali'nın kızı Bala Hatun'dur. Bazı tarihçiler ise Orhan Bey ile aynı anneden doğduğunu, annesinin Malhun Hatun olduğunu ileri sürer. Osman Gazi'nin en büyük oğlu olup olmadığı da tartışmalı bir konudur. Kimi kaynaklara göre Şehzade Alâeddin, kimine göre Şehzade Orhan en büyük oğul idi.

Alâeddin Bey'in çocukluk ve gençlik yıllarına değin bilinenler azdır. Diğer şehzadeler gibi iyi bir eğitim aldığı bilinir. Kimi kroniklere göre dedesi Şeyh Edebali ve annesi Bala Hatun ile birlikte Bilecik'te vakit geçirmiş ve şehrin korunması ile görevlendirilmişti.[2]

Paşa unvanı

Şehzade Alâeddin Bey, Osmanlı tarihinde "Paşa" unvanını kullanan ilk hanedan üyesiydi. Erken Osmanlı bürokrasisinde genellikle vezirler tarafından kullanılan bu unvan geç Selçuklu ve erken Osmanlı döneminde ulema ve şeyhler tarafından kullanılmaktaydı.[2] Osmanlı vezir ve sadrazamları biyografilerini veren Osmanzâde Ahmed Tâib Hadika'tü'l-vüzera adli biyografi eserinde Alaaddin Paşa'nın "paşa" sanı şöyle açıklanmaktadır:[5]

Türkler arasında büyük oğla paşa denildiğinden ordu içinde de bu sanla anıl(mıştır).

Tahttan feragati

Araştırmacı Hüseyin Bey'e göre babası öldüğünde Şehzade Alâeddin 20 yaşında idi. İlk Osmanlı tarihçileri (Aşıkpaşazade, Oruç Bey, Nesri, İbn-i Kemal) ve geleneksel kabul edilen anlatıma göre beylik ileri gelenleri ve Osman Bey'in çocukları bir toplantı yapmışlar; bu toplantıda Şehzade Orhan, kardeşi Şehzade Alâeddin'in Bey olmasını önermiş ama Alâeddin bunu kabul etmeyip devlet ileri gelenlerinin uygun gördüğü gibi beylik tahtına ağabeyi Orhan'ı münasip gördüğünü ifade etmiş ve böylece Orhan tahta geçmiştir.[6]

Tahta Şehzade Orhan'ın geçişi ile ilgili farklı görüşler de öne sürülmüştür. Ahiler'in Orhan'ı desteklemesi üzerine Alâeddin Bey'in sessiz kaldığı ve iki kardeşin arasında taht meselesi nedeniyle soğukluk yaşanmış olduğu görüşünü benimseyen tarihçiler vardır. Geç tarihli bazı Arap tarihçilere göre Osman Gazi'nin oğlu Alâeddinin asıl adı Erden Ali idi, babasının ölümünden sonra kısa süre de olsa beylik yapmıştı; bu bilgilere dayanarak onun Osmanlı Devleti'nin ikinci padişahı olduğunu yazan tarihçiler olmuştur.[2] Bizanslı tarihçi Laonikos Halkokondiles kaynak göstermeden, babası ölünce oğlu Orhan'ın Uludağ'a çekildiğini ve sonra yanına asker toplayarak kardeşlerini alt ettiğini bildirir.

Vezirliği

Alâeddin Bey, tahttan feragat edip bir süre Bursa'nın batısında bulunan Fodra köyündeki (bugünkü Alaaddinbey Mahallesi) tekkede dervişlik yapmayı tercih etmişti ancak kimi kaynaklara göre Orhan Bey'in daveti üzerine vezirlik görevini kabul etti ve Orhan Gazi fetihlerle meşgulken Osmanlı Devleti'nin ilk veziri olarak idari yapılanma ile uğraştı. İki kardeş arasındaki yakınlık, bazı tarihçiler tarafından Musa ve Harun peygamberler arasındaki ilişkiye benzetilmiştir.[2]

Alâeddin Bey'in vezirliği konusu, hakkındaki tartışmalı konulardan birisidir. Kimi tarihçiler onun Orhan Gazi'nin veziri olup orduda düzenlemeler yaptığı fikrini reddetmiştir. Örneğin İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı tarihi yazarlarının bu konuda yanıldığını; ilk Osmanlı veziri Alâeddin Paşa'nın, Alâeddin Bey'den farklı bir kişi olduğu görüşünü ileri sürmüştür.[7] Bazı kaynaklar ilk vezirin ismini "Alaaddin Paşa bin Hacı Kemaleddin" ve "Hacıkemalettinoğlu Alaaddin Paşa" şeklinde verirler ve buna göre ilk vezir Osman Bey'in oğlu değil "Hacı Kemalettin" adlı bir kişinin oğludur.[8]

Ordu komutanlığı

Vezir Alâeddin Paşa, ordu komutanı olarak bazı seferlere de katılmıştı. Vakfiyesindeki "emîr- kebir mücahid" ifadesi, onun ordu komutanlığı yaptığını gösterir. Bazı tarihçiler onun Maltepe Savaşı'na katıldığını ve savaşın kazanılmasında rolü olduğunu yazarlar ancak bu konuda kesin bilgi yoktur.[2]

Osmanlı askerlerinin diğer beylik askerlerinden ayrılması için beyaz başlık giymeleri uygulamasının Alâeddin Paşa tarafından getirildiği, onun tavsiyesiyle Orhan Bey'in Bilecik'te ak börk ürettirdiği düşünülür. Çandarlı Kara Halil Paşa ile birlikte ilk defa daimî yaya ve müsellem birliklerinin kurulmasına ön ayak olan kişi, vezir ve ordu komutanı Alâeddin Paşa'dır. Ordunun diğer birliklerinin de teşkilâtlandırılması, divan teşkilâtının kurulması, divanda burma sarık giyilmesi ve para bastırılması da aynı kişiye atfedilir, ancak kesin değildir.[7]

Aile

Alaeddin Paşa, Balad'ın kızıyla evlendi ve bu evlilikten yaklaşık sekiz çocuğu oldu: [1]

  • Kılıç Bey: Çocukları vardı.
  • Hızır Bey: Çocukları vardı.
  • Mehmed Bey: Bir oğlu ve bir kızı vardı.
  • İbrahim Bey: Bir oğlu ve bir kızı vardı.
  • Şahi Çelebi: Bir kızı vardı.
  • Taci Hatun
  • Ayşe Hatun
  • Paşa Hatun

Tekke yaşamı ve ölümü

Alâeddin Bey, bir süre vezirlik ve ordu komutanlığından sonra tekke yaşamına döndü. Kükürtlü'deki tekkesinde yaşadı. Hayırseverliği ile tanındı. Kaç yaşında ve hangi nedenle öldüğü kesin olarak bilinmez. 1333 yılında Bursa'da öldüğü düşünülür. Bazı kaynaklar bir savaşta şehit düştüğünü de bildirirler.[9] 1333 yılında Biga Kalesinde hayatını kaybettiği de söylenmektedir.[9] Oğlu Hızır Bey aracılığıyla soyu devam etmiştir.

Eserleri

Bursa'da Hisar içinde bir mescit yaptırmıştır; bu mescit Bursa'da yapılan ilk cami olarak bilinmektedir.[10] Kükürtlü'de Kaplıca Kapısı'ndan içeride bir tekke yaptırmış olduğu bilinir ancak Kaplıca Kapısı'ndaki yapının nerede olduğu ve ne zaman yıkıldığı bilinmemektedir.

Popüler kültürdeki yeri

2019'da yayın hayatına başlayan Kuruluş Osman dizisinde Alâeddin Bey'in çocukluğunu Yaman Çınar Balcı, yetişkinliğini Ömer Faruk Aran canlandırmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ a b Alderson 1956, s. 163-164.
  2. ^ a b c d e f g h Haşim, Şahin (Eylül-Ekim-Kasım 2020). "Dervişliği Saltanata Tercih Eden Bir Şehzade: Osman Gazi'nin Oğlu Alâeddin Bey" (PDF). Bursa Günlüğü, 10. ss. 52-55. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. 
  3. ^ Özcan, Abdülkadir. "Alâeddin Bey". Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 2 cilt, 1989. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. 
  4. ^ Bosworth & Donzel 1993.
  5. ^ Osmanzade Ahmed Taib (Hicri 1207), Hadikatü'l-vüzera, İstanbul C.5 s.6 (Osmanlıca)
  6. ^ Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları;, İstanbul:Oğlak Yayınları ISBN 975-329-2996 s.33
  7. ^ a b Özcan, Abdülkadir. "Alâeddin Bey". Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 2.cilt, 1989. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020. 
  8. ^ Yüce, Yaşar ve Prof. Ali Sevim, (1991) "Türkiye tarihi C. II", İstanbul: AKDTYKTTK Yayınları, s. 310
  9. ^ a b Sakaoğlu, Necdet, "Alaaddin Paşa", (1999) Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.1 s.188 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710
  10. ^ "Aladdin Paşa Cami - Bursa". Türkiye Kültür Portalı. 5 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020. 

Alderson, A. D. (1956). The Structure of the Ottoman Dynasty. Oxford: Clarendon Press. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Osman Gazi</span> Osmanlı Beyliğinin kurucusu ve ilk padişahı (1299–1324)

I. Osman veya bilinen adlarıyla Osman Gazi ya da Osman Bey, Osmanlı Beyliği ve Osmanlı Hanedanı'nın kurucusu ve beyliğin ilk padişahı olan Türk hükümdar ve komutandır. Yaşadığı dönemde liderliğini yaptığı beylik başlangıçta küçük bir Türk beyliği iken, ölümünden sonraki yüzyıllarda büyük bir imparatorluğa dönüştü. Dedesinin Süleyman Şah veya Gündüz Alp isimli olduğu ve soyunun Oğuzların Bozok koluna mensup Kayı boyuna dayandığı düşünülmektedir. Büyükannesi Hayme Hatun, babası Ertuğrul Gazi ve annesi Halime Hatun'dur. Tarihçi Âşıkpaşazâde'nin yazdığına göre Osman Gazi, bir taraftan kendisinin Oğuzların Üçok koluna mensup "Gök Alp" neslinden olduğunu ileri sürerken diğer taraftan da kendi dedesinin isminin "Kaya Alp oğlu Süleyman Şah" değil, "Kutalmışoğlu Süleyman Şah" olduğunu söylediği iddia edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Gazi</span> 2. Osmanlı padişahı (1324–1362)

Orhan Gazi veya Orhan Bey, Osmanlı İmparatorluğu'nun ikinci padişahıdır. 1324 ile 1362 yılları arasında hüküm sürmüştür. Babası Osman Gazi'den 16.000 km² olarak aldığı beyliği, oğlu I. Murad'a 95.000 km² ila 100.000 km² arsa bıraktığı biliniyor.

<span class="mw-page-title-main">Nilüfer Hatun</span> Orhan Gazinin eşi ve Murad Hüdavendigarın validesi. Valide Hatun ( 1362 - 1383)

Nilüfer Hatun,, Yarhisar Tekfuru'nun kızı, Osmanlı Devleti'nin ikinci padişahı Orhan Gazi'nin eşidir. Rumeli Fatihi Süleyman Paşa ve Osmanlı Devleti'nin üçüncü padişahı I. Murad'ın annesidir. Bursa ve İznik'te büyük izler bırakmıştır. Bursa'nın Nilüfer ilçesinin ve Nilüfer Çayı'nın adı ondan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi</span> Osmanlı İmparatorluğunun kuruluşundan İstanbulun Fethine kadar süren tarihî dönem (1299–1453)

Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi (1299-1453), Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan Kostantiniyye'nin fethine kadar devam ettiği kabul edilen dönemdir.

Çandarlılar, yetiştirdikleri dört büyük sadrazam ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Döneminde gerek askeri ve gerek idari ve siyasi alanda teşkilatlandırılmasında birinci derecede rol oynayarak büyük emekleri geçmiş, İstanbul'un fethi öncesindeki yaklaşık yüz yılın isimleriyle birlikte anılmasına yol açmış bir ailedir. 15. yüzyıl sonlarında ailenin bir diğer ferdi de kısa bir süre için sadrazamlık yapmıştır. Ailenin kökeni Ankara'nın Nallıhan ilçesinin Cendere köyüne uzanmaktadır.

Sinanüddin Fakih Yusuf Paşa, 1349-1364 döneminde Osmanlı İmparatorluğu vezirliği yapıp Orhan Gazi'nin son, I. Murad'ın ilk veziridir.

Kara Timurtaş Paşa, Ertuğrul Gazi'nin silah arkadaşlarından Aygut Alp'ın torunudur. Babası Kara Ali Bey olup yine Osman Gazi'nin mücadelelerine katılmış ve 1308'de kendisine verilen bir müfreze ile Apolyont Gölü üzerindeki Alyos adasının zaptına gönderilmiş ve orayı sulhen alarak orada bulunan büyük bir kilisenin Rumlarca hürmet edilen papazını ailesiyle Osman Gazi'ye getirmiş, Osman Gazi'de papazın güzelliği ile meşhur kızını Kara Ali Bey'e nikahlamıştır. Hereke Kalesi kuşatmasında Kara Ali Bey'in gözüne bir ok isabet ederek sakat bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Paşa (Orhan Gazi'nin oğlu)</span>

Süleyman Paşa, Gazi Süleyman Paşa veya Süleyman Gazi, Osmanlı Padişahı Orhan Gazi

Alâeddin Paşa, ilk iki Osmanlı padişahı olan Osman Gazi ve Orhan Gazi döneminde, takriben 1320-1331 arasında vezirlik yapmış Osmanlı devlet adamı.

Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa. Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde büyük katkıları olmuş bir Osmanlı devlet adamıdır. Tarihe Çandarlılar Ailesi olarak geçmiş olan ailenin üst düzey bir mevkiye gelmiş ilk bireyidir. İlmiye sınıfından yetişmiş; kadılık ve kazaskerlik görevlerinde bulunmuş; Eylül 1364 ile 22 Ocak 1387 tarihleri arasında 22 yıl 4 ay vezirlik yapmış ve vezirliği döneminde de Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa ismiyle anılan devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çandarlı Ali Paşa</span> 6. Osmanlı sadrazamı

Çandarlı Ali Paşa, 22 Ocak 1387'de babası Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa'nın ölümü üzerine yerine geçerek, 18 Aralık 1406 tarihinde ölümüne kadar, I. Murad ve I. Bayezid için Ankara Muharebesi'ne kadar 15 yıl 6 ay ve Fetret Devri döneminde Süleyman Çelebi'nin yanında 4 yıl 4 küsur ay vezir-i azamlık yapmış ve Osmanlı Devleti'nin kuruluş sürecinde önemli rol oynamış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">I. Murad</span> 3. Osmanlı padişahı (1362–1389)

I. Murad, Murad-ı Hüdavendigâr veya Gazi Hünkar, Osmanlı İmparatorluğu'nun üçüncü padişahı. Babası Orhan Gazi, annesi Nilüfer Hatun'dur. Babası Orhan Gazi döneminde 95.000 km² olan devlet toprakları onun döneminde yaklaşık 500.000 km² kadar genişlemiştir.

Beylik-Devlet Döneminde Osmanlı Ordusu, Osman Gazi (1281-1326) devrinde Türk atlı aşîret kuvvetlerinden oluşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Şehzade Alâaddin</span>

Şehzade Alâaddin Ali Çelebi, 6. Osmanlı padişahı II. Murad'ın oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Asporça Hatun</span> Orhan Gazinin ikinci eşi

Asporça Hatun,, Orhan Gazi'nin ikinci eşidir Bizans imparatoru II.Andronikos Paleologos'un kızıdır. İmparator Andronikos Osmanlı akınlarını yavaşlatma düşüncesi ile kızını düşman devletin hükümdarına nikahlamıştır.

Kuruluş "Osmancık", 1988 yılında TRT 1'de yayımlanan tarihî, epik, macera ve savaş türündeki Türk televizyon dizisidir. Tarık Buğra'nın eserinden televizyona uyarlanmış dizinin yönetmenliğini Yücel Çakmaklı üstlenmiştir. Dizi, toplam 12 bölümden oluşmaktadır ve 27 Mart 1988 tarihinde yayımlanan 12. bölümü ile sona ermiştir. Dizinin bazı sahneleri Anamur Mamure Kalesinde ve Ören Anemurium antik kent civarında çekilmiştir.

Hatice Halime Hatun, Osmanlı Padişahı II. Murad'ın eşi, Candaroğulları Beyliği Beyi II. İbrahim'in kızı.

Bu sayfada 1320'lerde Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan olaylar yer alır.

Bu sayfada 1330'lu yıllarda Osmanlı imparatorluğu'nda yaşanan olaylar yer alıyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.