Alâeddin Bey

Eretna Beyliği ya da Eretna Devleti, Anadolu'nun Moğol (İlhanlılar) istilasına uğramasından sonra, Sivas ve Kayseri merkezli kurulan, 1335 - 1381 yılları arası hüküm süren bir Anadolu beyliğidir. Beyliğin kurucusu Alaeddin Eretna, Uygur kökenli olup, İlhanlılar Devletinin Rûm (Anadolu) valisi Timurtaş'a hizmet eden komutanlardan birisiydi. Timurtaş ile kızkardeşini evlendirerek akrabalık bağı da kuran Eretna, onun Mısır'a kendisini yerine vekil bırakmasını fırsat bilip Moğollara karşı ayaklandı. Memlük sultanı adına sikke kestirip hutbe okuttu. Celayirî Emir (Şeyh) Hasan Büzurg kendisine tabiliği reddeden Eretna üzerine bir ordu ile yürüdü ve Sivas ile Erzincan arasında Karanbük mevkiinde meydana gelen savaşı Eretna kazandı. Bundan sonra nüfuzunu kuvvetlendiren Eretna bağımsızlığını ilan etti. Kayseri'de ölen Alaeddin Eretna, Köşk Medresesi avlusundaki kümbete gömüldü. Öldüğünde Sivas, Tunceli, Elazığ (kısmen), Kayseri, Amasya, Tokat, Çorum, Develi, Şebinkarahisar, Ankara, Zile, Canik, Ürgüp, Niğde, Aksaray, Erzincan, Doğu Karahisar ve Darende onun hakimiyeti altındaydı.

Saruhanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde, 14. yüzyıl başlarında kökenlerinin Oğuzlardan olan Türkler veya bir başka iddiaya göre Manisa bölgesindeki yer adlarından ve bazı maddî işaretlerden yola çıkılarak Kıpçak olduğu belirtilen beylik. Bölgede Kıpçak boylarına ait adların Harezm emîrleriyle gelenler yanında İznik İmparatoru III. İoannis Vatatzes'in döneminde 1241-1250’lerde Trakya’dan getirtilip Batı Anadolu'ya, Menderes vadisi ve Frigya, Bitinya olmak üzere sınırlara yerleştirilmiş olan Kuman/Kıpçaklar’la ilgili olmasının akla yakın olduğu düşünülür. Ancak Saruhanoğullarını bunlara bağlama konusunda delil olmadığı söylenir. Bu bakımdan Saruhan Bey’in de Selçuklu uç bölgesinde yerleşmiş emîrlerden biri olması dışındaki görüşlerin şimdilik kesin olmadığı belirtilir. Batı Anadolu’da Manisa ve çevresinde, Gediz Nehri havzasında Menemen, Gördes, Demirci, Kemalpaşa, Turgutlu, Ilıca ve Akhisar gibi kent ve kasabalarda ağırlıklı olarak kurulmuş bir Türk beyliğidir.

Ertuğrul Gazi ya da Ertuğrul Bey, 13. yüzyılın ortalarında Oğuzların Kayı boyunun lideri ve Osmanlı Beyliği'nin kurucusu olan Osman Bey'in babasıdır.

Kaygusuz Abdal asıl adı "Gaybi" olan Alevî-Bektaşî halk ozanı ve Türkmen şairi.

Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti, Eretna Devleti'nin topraklarında, Oğuzların Salur boyundan olan Vezir Kadı Burhaneddin Ahmed'in kendi adıyla 1381 yılında kurduğu devlettir. Devletin merkezi Sivas'tır.

Alâeddin Camii, Konya'da Alâeddin Tepesi adlı höyüğün üstünde Anadolu Selçuklu Devleti devrinde şehrin ulu camisi olarak inşa ettirilmiş yapıdır.

Çobanoğulları Beyliği, 1211(?)-1309 yılları arasında Kastamonu ve çevresinde hüküm sürmüş Anadolu Beylikleri'nden biridir.

İnançoğulları Beyliği veya Ladik Beyliği, 1261-1368 arasında Denizli ve Ladik çevresinde hüküm süren II. Dönem Anadolu Türk Beylikleri'ndendir. Moğol istilasından kaçarak Ladik, Honaz ve Dalaman yörelerine gelen Türkmenlerin uç beylerinden Mehmed Bey, 1261’de Anadolu Selçuklu sultanı II. İzzeddin Keykavus’a karşı ayaklandı. Aynı yıl İlhanlı hükümdarı Hülagü Han’a bağlı olarak İnançoğulları Beyliği'ni kurdu. Ama Hülagü’nün huzuruna çıkarak ona bağlılığını bildirmeyi kabul etmeyince, 1262’de damadı Ali Bey'in de yardım ettiği İlhanlılar tarafından yakalatılarak öldürüldü. Beyliğin başına Ali Bey geçti. Türkiye Selçukluları'na bağlanan Ali Bey, 1277 yılında meydana gelen Cimri Olayı'nda Alaeddin Siyavuş'u desteklediği için hapse atıldı. Bundan sonra Ladik'in yönetimi Sâhib Ataoğulları’nın eline geçti. 1310 yılına doğru Germiyanoğlu I. Yakup Bey, Ladik’i alarak hapiste ölen Ali Bey'in oğlu İnanç Bey'i beyliğin başına geçirdi. Beyliği yeniden güçlendiren İnanç Bey'den sonra oğlu Murad Arslan'ın ve İshak Bey'in yönettiği İnançoğulları, Germiyanoğulları Beyliği’nin 1368'de Lâdik'i almasıyla ortadan kalktı.

Alâeddin Arabî Efendi, Osmanlı şeyhülislamı ve müderris. Halep doğumlu olduğu için lakabı "Arabî" olmuştur. Çelebi Alaeddin Arabi Efendi, Alâeddin Alî Arabi ve Molla Arab olarak da bilinmektedir. 1495-1496 yılları arasında II. Bayezid döneminde şeyhülislamlık yapmıştır.

Karamanoğlu İbrahim Bey'in emriyle Laal Paşa tarafından yaptırılmıştır. Laal Paşa, asıl adı Musa olan bir köledir. Ve Karamanoğlu Beyliği'nde şehzade eğitmenliği de yapmıştır. Laal Paşa, önceleri Karamanoğlu Alaeddin Bey'in kölesi olarak Beyliğe dahil olmuştur. Devlet işlerinde verilen görevleri başarıyla yaptıktan sonra Alaeddin Bey'in gözüne giren köle Musa; Alaeddin Bey'in emriyle iyi bir eğitim görüp, iyi bir tahsil yapmıştır. Sonraları Laal Ağa'da gördüğü kabiliyeti takdir eden Alaeddin Bey, onu azad edip hür bir adam olmasını sağlamıştır. Hususi ve resmî devlet işlerinde gösterdiği yüksek başarıdan dolayı kendisini Niğde Kalesi dizdarı yapmıştır. Mut'ta bulunduğu sırada kasabanın içine cami, medrese ve hamam yaptırmıştır. Bu yapıların ayakta kalması için vakıf gelirler koymuştur. Laal Paşa'nın her kölede olduğu gibi doğum tarihi ve Karamanoğulları'na nasıl intisap etmiş olduğu belli olmadığı gibi mezarı ve ölüm tarihi de belli değildir.

Alâeddin Camii 1223 yılında Niğde'de yaptırılmış Selçuklu yapısıdır.

Çorum Ulu Camii, Murad-i Rabi Ulu Camii, Sultan Alâeddin Camii ya da Câmi-i Kebîr, Çorum ilinde yer alan cami. Kitabesi bulunmayan caminin Selçuklu Sultanı III. Alâeddin Keykubad'ın azat ettiği kölelerinden Hayreddin Bey tarafından XIII. yüzyılın sonlarında yaptırıldığı kabul edilmektedir. Ağaç işçiliği yönüylede önemli bir mekandır. Osmanlı hanedanı üyesi Padişah III.Murat zamanında Sultan Murad-ı Salis Cami adıyla anılmıştır. 1446 yılında gerçekleşen bir depremde büyük oranda yıkılmış, Mimar Sinan tarafından onarılmıştır. 1790 yılındaki depremde tekrar harap olan cami, tadilat devam ederken Abdülcabbarzade Süleyman Beyin ölmesiyle oğlu Abdülfettah Bey tarafından 1810 yılında bugünkü hali ile tekrar yaptırılmıştır. Halkında yardımıyla birlikte Mutasarrıf Celal Bey tarafından 1905'te son cemaat yeri yapılmıştır.

Bor Ulu Camii, Türkiye'nin Niğde ilinin Bor ilçesinde yer alan bir camidir. Özgün mimarisini kısmen de olsa koruyarak günümüze ulaşan Bor'un en eski yapısıdır. Kitabesine göre Karamanoğlu Alaeddin Ali Bey'in oğlu Nâsüriddin Mehmet Bey'in hükümdarlığı zamanında Hacı Hoca tarafından H.813/M.1410-1411 yılında yaptırılmıştır.