İçeriğe atla

Aktüatör

Aktüatör ya da eyleyici,[1] bir mekanizmayı veya sistemi kontrol eden veya hareket ettiren bir tür motordur. Bir enerji kaynağı tarafından çalıştırılır. Bu kaynak genellikle elektrik akımı, hidrolik akışkan basıncı veya pnömatik basınçtır ve bazı tür hareketlerle enerjiye dönüşür. Aktüatör, ortama bağlı olarak kontrol sistemini hareket ettiren bir mekanizmadır. Bu kontrol sistemi, basit (mekanik veya elektronik bir sabit sistem), (örn, yazıcı sürücüsü, robot kontrol sistemi gibi) yazılım tabanlı bir sistem veya insan ya da diğer etkiler olabilir.

Örnekler ve uygulamalar

Mühendislikte aktüatörler genellikle hareketi artırmak veya bir cismi sıkıştırmak suretiyle hareketini kısıtlamak için sık sık kullanılan mekanizmadır. Elektromekanikte aktüatörler, bir tür transdüserdir. Bir giriş sinyalini (genellikle elektrik sinyalini) harekete dönüştüren cihazlardır. Elektrik motorları, pnömatik aktüatörler, hidrolik pistonlar, röleler, piezoelektrik sensörler, elektroaktif polimerler aktüatörlere örnektir.

Performans ölçümleri

Aktüatörlerin performansı (başarımı), hız, ivme ve kuvvet (alternatif olarak açısal hız, açısal ivme ve tork) ile ölçülebildiği gibi, enerji verimi ve kütle, hacim, çalışma şartları, mukavemet, vb. de göz önüne alınır.

Tahrik elemanı

Bir mekanizmayı veya sistemi örneğin bir valfi açıp hareket ettirmekten ve kontrol etmekten sorumlu bir makine bileşenidir. Basit bir ifadeyle bir "hareket ettirici" dir.

Tahrik elemanı, bir kontrol sinyali ve bir enerji kaynağı gerektirir. Kontrol sinyali nispeten düşük enerjilidir ve elektrik voltaj veya akım, pnömatik veya hidrolik sıvı basıncı veya hatta insan gücü olabilir. Ana enerji kaynağı elektrik akımı, hidrolik basınç veya pnömatik basınç olabilir. Bir kontrol sinyali aldığında, tahrik elemanı, kaynağın enerjisini mekanik harekete dönüştürerek yanıt verir. "Elektrikli", "hidrolik" ve "pnömatik" anlamda, bir otomasyon veya otomatik kontrol biçimidir. Bir kontrol sistemi tarafından bir işlemi veya görevi yapmak için hareket ettiği Tahrik elemanı bir mekanizmadır. Kontrol sistemi basit (sabit bir mekanik veya elektronik sistem), yazılım tabanlı (örneğin bir yazıcı sürücüsü, robot kontrol sistemi), bir insan veya başka bir girdi olabilir.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Lineer Eyleyici (Aktüatör) (PDF), mmo.org.tr, 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 17 Haziran 2020 
  2. ^ "About Actuators". www.thomasnet.com. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hidrolik</span>

Hidrolik kelimesi (hydraulics) Yunan dilindeki ὑδϱαυλικός (hydraulikos) kelimesinden gelir. Bu kelime de kök olarak su (ὕδωϱ) ve boru (αὐλός) kelimelerinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Makine</span> herhangi bir enerji türünü başka bir enerjiye dönüştürmek, belli bir güçten yararlanarak bir işi yapmak veya etki oluşturmak için dişliler, yataklar ve miller gibi çeşitli makine elemanlarından oluşan düzenekler bütünü

Makine, bir iş yapmak için kuvvet uygulamak ve hareketi kontrol etmek için güç kullanan fiziksel bir sistemdir. Terim genellikle motor kullanan yapay cihazlara veya moleküler makineler gibi doğal biyolojik makromoleküllere de uygulanır.

<span class="mw-page-title-main">Pompa</span>

Pompa, genelde elektrik enerjisini hidrolik enerjiye çevirerek sıvıları veya bazen çamur gibi bulamaçları, mekanik güçle hareket ettiren makinadır.

<span class="mw-page-title-main">Türbin</span>

Türbin, bir akışkanın enerjisini işe çevirmek için kullanılan alettir. Türbin bir mil ve üzerinde kanatçıklardan oluşur. Kullanılan akışkana göre türbinin yapısı değişir. Çalışma prensibi şu şekildedir. Akışkan türbinin kanatçıklarına çarparak türbin miline hareket verir, hareket milin çıkışında mekanik işe dönüşür.

<span class="mw-page-title-main">Hidrolik pompa</span>

Hidrolik pompa, mekanik enerjiyi hidrolik enerjiye dönüştüren bir devre elemandır. Bir elektrik motoru veya içten yanmalı motordan aldığı dönme hareketi ile artan hacim - azalan hacim prensibine göre depodan akışkanı emer ve sisteme basar.

Makine teorisi ve dinamiği, mekaniğin bütün dallarını bir arada kullanarak mekanizma dizayn etme işini üstlenen makine mühendisliğinin bir alanıdır. Dizaynı yapılacak makine veya aletin, sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi ve uygun bir biçimde tasarlanabilmesi ve imalatının yapılabilmesi için, gerekli olan matematik ve fizik esaslı modellemenin oluşturularak gerekli analiz ve sentezlerin yapılabilmesi için yöntemler geliştirilmesi amacını güder. Belirli seviyede bir matematik bilgisi, mekanik ve dinamik bilgisi gerektirir.

Pnömatik, gaz basıncını mekanik harekete çevirme amaçlı eğitim ve uygulamaları içeren endüstriyel bir bilim dalıdır. Pratik olarak vakum ve pozitif hava basıncı ile çalışan sistemler ve kullanılan devre elemanları pnömatiğin kapsamı içerisinde değerlendirilir. Pnömatik sistemlerin en yaygın kullanım alanı imalat endüstrisidir.

<span class="mw-page-title-main">Fren</span> Mekanik aygıtları yavaşlatan ya da tamamen durduran sistem

Fren, bir cismin hareketini durdurmak veya hızını azaltmak için kullanılan aygıt. Frenlerin çoğu döner mekanik parçalar üzerinde etki yaparak mekanik, hidrodinamik ya da elektriksel yolla kinetik enerji soğururlar.

Elektro pnömatik hareket, orglar için bir kontrol sistemidir.

Mikroelektro-mekanik sistemler (MEMS) günümüzde var olan mekanik ve elektrik sistemlerin entegre ve minyatürize versiyonları olup mikron boyutlarında olan bu sistemleri nanoelektromekanik sistemler (NEMS) vasıtası ile nanoteknoloji uygulamaları için de kullanmak da mümkündür. MEMS kavramı ilk olarak 1987 yılında bir mikrodinamik çalıştayı esnasında telaffuz edilmiştir. Fakat MEMS kavramının ortaya çıkması esas olarak entegre devre çalışmalarında yaşanan gelişmeler ışığında olmuştur. Bu gelişmeler içinde kalıba alma, kaplama teknolojileri, ıslak oyma metotları, kuru oyma metotlarında yaşanan gelişmeler mikro aygıt yapımını mümkün kılmıştır. Küçük aygıtların yapılması konusunda ortaya çıkan ilk fikir ünlü fizikçi Richard Feynman tarafından 1959 yılında yapılan "There's plenty of room at the bottom" isimli konuşmada ortaya atılmıştır. Mikro-elektromekanik sistemlerin boyutları 1 ile 100 mikrometre arasında değişim gösterir. Bu küçük boyutlarda standard fizik kuralları genellikle geçersizdir. MEMS yapılarında yüzey alanının hacime oranı oldukça yüksektir bu sebep ile yüzey etkileri hacim etkilerine baskın gelir. Mikro elektro-mekanik sistem yapıları üç bölümden oluşur. Bu bölümler mekanik bölüm, mekanik bölümü çalıştıran tahrik bölümü ve mekanik hareketin davranışını inceleyen algılama bölümü olarak özetlenebilir. MEMS tahrik mekanizmaları verilen tahrik tipine göre farklılık gösterir. MEMS yapıları termal, elektrostatik, manyetik, pnömatik ve optik olarak tahrik edilebilir. Algılama işlemi ise genellikle optik ve elektronik sinyaller vasıtası ile yapılır. MEMS, Makina-Malzeme-Elektronik başta olmak üzere, temelde tüm mühendislik dalları ve temel bilimlerle birlikte pek çok dalı kapsayan çalışmaların yapıldığı disiplinlerarası bir kavramdır.

<span class="mw-page-title-main">Kriko</span> ağır yükleri kaldırmaya yarayan şey.

Kriko, genellikle elle çalıştırılan, ağır yükleri kaldırmak, basınç uygulamak ve çeşitli parçalardan oluşan malzemeleri desteklemek gibi işlerde kullanılan bir âlet. Krikolar mekanik ve hidrolik olabilir. Hidrolik Krikolar kendinden pompalı ve uzaktan kontrollü olarak üretilmektedir. Hortumlu krikolar 700 bar basınç değerine sahip olup farklı ebatlardadır.

<span class="mw-page-title-main">Kontrol valfi</span>

Kontrol valfi, akış, basınç, sıcaklık ve sıvı seviyesi gibi durumları kontrol etmek için kullanılan valflerdir. Çoğu durumlardaki değişimleri takip etmek üzere sensör, valfin tam açık veya kısmi açık durum sinyalini kontrol cihazından alır ve cihaza girilen "setpoint"e göre valfi açar veya kapatır.

<span class="mw-page-title-main">Kontrol sistemi</span>

Kontrol sistemi, diğer cihaz veya sistemlerin davranışlarını doğrudan veya dolaylı olarak yöneten, kontrol eden bir cihaz veya cihaz grubudur. Endüstriyel ürünler için endüstriyel kontrol sistemi kullanılır.

Pnömatik aktüatör, enerjiyi mekanik harekete dönüştürür. Aktüatörün türüne bağlı olarak hareket döner veya doğrusal olabilir. Glob valf, kelebek valf, yön kontrol valfi, gibi kontrol valflerinin açılması veya kapanmasında kullanılırlar. Bazı türleri şunlardır:

Transdüser, bir enerji biçimini başka enerji biçimlerine dönüştüren cihazdır. Dönüşüm, elektriksel, manyetik, elektromanyetik, kimyasal, termal enerji biçimleri olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çizgisel Devindirici Düzenek</span>

Çizgisel devindirici düzenek, dairesel hareket üreten geleneksel elektrik motorunun aksine düz bir çizgi üzerinde hareket oluşturan düzenektir. Çizgisel devindirici düzenekler makinelerde, disket sürücüleri ve yazıcılar gibi bilgisayara parçalarında, vanalar ve amortisörlerde ve gerekli görüldüğü diğer alanlarda kullanılmaktadır. Hidrolik ve pnömatik silindirler doğal olarak çizgisel hareket üretirler. Çoğu diğer mekanizma çizgisel hareket üretmek için dönen motor kullanır.

Hareket kontrolü : Otomasyon sistemlerinde kullanılan bir teknoloji veya süreçtir ve bu sistemlerin hareketli bileşenlerini kontrol etmek için tasarlanmıştır. Bu kontrol, farklı uygulamalarda kullanılan makinelerin, robotların, konveyörlerin, CNC makinelerinin ve diğer otomasyon ekipmanlarının hareketini düzenler.

<span class="mw-page-title-main">Plazma aktüatörü</span>

Plazma aktüatörleri halihazırda aerodinamik akış kontrolü için geliştirilen bir aktüatör tipidir. Plazma aktüatör ionocraft ile aynı yolla kuvvet uygular.

Mekanik durdurucu, bir cismin gezingesinin amaçlanan bitiş noktasıdır. Bu noktada cisim, bir "durak" veya "durdurucu" olarak tanımlanan fiziksel bir engele çarpar. Her iki cisim birlikte pozitif bir bağlantının yarısını oluşturur. Bu çarpan cismin duraktan ters yönde tekrar ayrılabileceği anlamına gelir.