İçeriğe atla

Aksay Çin

Aksay Çin (pembe renk ile taralı bölge)

Aksay Çin (Çince: 阿克赛钦; pinyin: Ākèsàiqīn; Hintçeअक्साई चिन, Aksā'ī cin; Urducaاکسائی چن; Uygurcaﺋﺎﻗﺴﺎﻱ ﭼﯩﻦ, Аксаи Чин) Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Hotan iline bağlı olan, Çin'e ait bir bölgedir. Aksay Çin bölgesi Çin ile Hindistan arasında paylaşılamayan iki ana bölgeden birisidir. Diğer paylaşılamayan bölge ise Arunaçhal Pradesh'tir.

Yaklaşık olarak 37,244 km² büyüklüğünde olan bölge deniz seviyesinden oldukça yüksektedir ve çöller ile tuz göllerinden oluşur.

Çin ve Hindistan'ın bir türlü paylaşamadığı Himalayalar'daki sorunlu bölgeyi en son 1962'de Çin kazandığı askeri zaferle topraklarına katmıştır. 1992 ve 1996 yıllarında imzalanan sınır antlaşmalarına göre diğer sorunlu bölge Arunaçhal Pradesh ise Hindistan topraklarındadır. Hindistan bu topraklar üzerinde hâlâ hak iddia etmektedir.

İsim

Aksay Çin'in köken bilgisi "çin" sözcüğü nedeniyle belirsizdir. Aksay Türk kökenli bir sözcüktür ve "ak çay" anlamına gelir, çin sözcüğünün anlamının Çin ya da geçit olup olmadığı tartışmalıdır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

Manas şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Tibet</span> Asyada bir yayla bölgesi

Tibet Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Karamay</span>

Karamay,, Çin'in Şincan Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunan bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">İç Moğolistan</span> Çinin kuzeydoğusunda özerk bölge

İç Moğolistan ya da resmî adıyla İç Moğolistan Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk bölge. Ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda bulunur. Kuzeyde Moğolistan, doğuda Heilongjiang, Jilin ve Liaoning, güneyde Hebei, Şansi ve Şensi yönetim bölgeleri ile Ningxia özerk bölgesi, batıda da Gansu yönetim bölgesi ile çevrilidir. Yüzölçümü 1.183.000 km², yönetim merkezi Huhhot'tur. Nüfus; 24.049.155 (2020).

<span class="mw-page-title-main">Guangşi Zhuang Özerk Bölgesi</span> Çinin güneyinde özerk bölge

Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi Çin'in güneyinde özerk bölge (zìzhìqū). Batıda Yunnan, kuzeyde Guizhou, kuzeydoğuda Hunan, güneydoğuda Guangdong eyaletleri ile Vietnam ve Tonkin Körfeziyle çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Keşmir</span>

Keşmir, Hindistan, Pakistan ve Çin'in sınırlarının kesiştiği noktada yer alan bir dağlık bölgedir. Himalayalar'ın batı ucunun güneyindeki vadi bu adla anılmıştır. Bölgede üretilen Kaşmir adlı kumaşın ismi de buradan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karnataka</span> Hindistanda bir eyalet

Karnataka Hindistan'ın dört güney eyaletinden biridir. 1956 yılında Hindistan'ın eyaletlerinin yeniden organize edilmesiyle kurulmuştur. İlk kurulduğunda adı Mysore olan eyalet, 1973 yılından itibaren Karnataka olarak değiştirilmiştir. Batısında Umman Denizi, kuzeybatısında Goa, kuzeyinde Maharaştra, doğusunda Andhra Pradeş, güneydoğusunda Tamil Nadu ve güneybatısında Kerala bulunur. Eyaletin yüzölçümü 191.791 km² ve Hindistan yüzölçümünün 5,83%'dir. Yüzölçümü açısından Hindistan'ın sekizinci, nüfus açısından ise dokuzuncu büyük eyaletidir. En çok kullanılan dil olan Kannada dili aynı zamanda resmî dildir.

Çin'in büyük nüfusu ve yüzölçümü nedeniyle idarî bölümleri antik çağlardan beri çeşitli düzeylere ayrılmıştır. Çin'in anayasasına göre üç de jure idarî bölüm olmasına rağmen günümüzde beş de facto idarî bölüm bulunmaktadır: eyalet, il, ilçe, belde ve köy.

<span class="mw-page-title-main">Hotan İlçesi</span>

Hotan İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin güneyinde, Hotan İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan</span> Orta Asyada tarihî bir bölge

Doğu Türkistan veya Uyguristan, bağlam ve kullanıma bağlı olarak birden çok anlamı olan bir terimdir. Doğu Türkistan, Orta Asya'nın orta bölümünde yer alan Büyük Türkistan'ın doğu kesimidir. "Doğu Türkistan" kavramının coğrafî kapsamı, farklı zamanlarda ve farklı belgelerde hep farklılık göstermiştir; kimi kaynaklara göre Tarım Havzası bölgesini – yani günümüz Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güney ve batı kesimlerini – kimi kaynaklara göre Xinjiang'ın tümünü kapsar.

Dolan, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan bir halkdır.

<span class="mw-page-title-main">Kum fırtınası</span>

Kum fırtınası veya toz fırtınası, kurak ve yarı kurak bölgelerde yaygın olan meteorolojik olay. Kum fırtınası, boranın cephesinin gevşek kum ve tozun uçurulduğunda ortaya çıkar. Parçacıklar, uçurulma ve durdurulma ile nakledilir ve bir yerde toprak erozyonuna ve başka yerde depozisyona neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Nagaland</span>

Nagaland, Hindistan Cumhuriyeti'ni oluşturan eyaletlerden biri. Kuzeydoğusunda Arunaçhal Pradesh, güneyinde Manipur, batı ve kuzeybatısında Assam eyaletleri, doğusunda ise Myanmar bulunur. Eyalet merkezi Kohima şehridir. Diğer büyük şehirleri Mokokçung ve Dimapur'dur.

Assam dili, Hint-Avrupa dil ailesinin en doğudaki dillerindendir. "Assam dili", Hindistan'ın Assam ve Arunaçhal Pradesh eyaletleri ve Bhutan'da toplam 13 milyon konuşmacıya sahip bir dildir.

<span class="mw-page-title-main">Bhimbetka kaya barınakları</span>

Bhimbetka kaya barınakları, Hint Yarımadası'nda insan yaşamının en eski izlerini sergileyen Paleolitik Çağ'a ait bir Arkeolojik sit alanıdır ve Hint Taş Devri'nin başlangıcına tarihlenmektedir. Hindistan'ın Madhya Pradesh Eyaletinin Raisen Bölgesi'nde, Abdullaganj kasabası yakınlarında ve Ratapani Vahşi Yaşam Barınağı içinde yer almaktadır. Barınaklardan en azından bazıları, 100.000 yıl önce Homo erectus tarafından yerleşim gördü. Bhimbetka kaya barınakları arasında bulunan Taş Devri kaya resimlerinin bazıları 30.000 yaşındadır. Mağaralar aynı zamanda erken dans kanıtları da sunmaktadır. 2003 yılında Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

Çin Kazakları, Çin'de gündelik kullanımda "Hāsākè zú" terimi kullanılır, Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. 2010 yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre, tüm Çin anakarası çapında 1,46 milyonu aşan etnik Kazak vardır. Çin Kazakları ağırlıklı olarak Kuzeybatı Çin'de yaşar ve Çin'in en büyük 17. etnik grubunu teşkil ederler. Çin Kazaklarının yüzde 90'ından fazlası Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşar, ancak Kansu Eyaleti'nde de Kazak yerleşimleri vardır. Tarihî olarak Çinghay Eyaleti'nde de Kazak yerleşimleri vardı, fakat Haziran 1984'te burada yaşayan Kazakların büyük çoğunluğu Sincan'a geri taşındı.

<span class="mw-page-title-main">Ladah</span>

Ladah, Asya ülkesi Hindistan tarafından bir ittifak bölgesi olarak yönetilen, daha geniş bir Keşmir bölgesinin bir parçasını oluşturan ve 1947'den beri Hindistan, Pakistan ve Çin arasında tartışma konusu olan bir bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Hindistan sınır anlaşmazlığı</span>

Çin-Hindistan sınır anlaşmazlığı, Çin ile Hindistan arasındaki bazı toprakların üzerindeki egemenlik hakkında henüz çözülmemiş bir toprak anlaşmazlığı. Bu anlaşmazlık iki büyük toprak ve birçok diğer küçük alan kapsamaktadır. Büyük topraklardan biri olan Aksay Çin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile Tibet Özerk Bölgesi bölgelerine bağlı bir toprak olarak Çin tarafından yönetilmektedir, ancak Hindistan, buranın Ladakh birlik toprağına ait olduğunu savunmaktadır. Öteki büyük tartışmalı toprak, McMahon Hattı'nın güneyinde yer alan ve eskiden "North-East Frontier Agency" olarak bilinen Arunaçel Pradeş bölgesidir. McMahon Hattı, Çin'in anlaşmaya katılmaksızın Britanya Hindistanı ile Tibet arasında imzalanan 1914 yılı Simla Sözleşmesi tarafından belirlendi. Çin, Simla Sözleşmesi'nin imzalandığı zaman Tibet'in bağımsız olmadığını savunup anlaşmanın geçerliliğini reddetmektedir.