Akrotiri Yarımadası

Akrotiri Yarımadası (Yunanca: Ακρωτήρι) Batı Girit'in kuzeyinde, Hanya'nın kuzeydoğusunda ancak Hanya bölgesel biriminde bulunan kayalıklı bir yarımada.

Yarımadanın başladığı yerin doğusunda Suda, batısında Hanya bulunmaktadır. Eski ismi Kiamon olan yarımada, Bizans döneminde Charaka adı altında bilinmekteydi.

Yarımadanın en yüksek noktası deniz seviyesinden 528 metre yüksekliktedir.

Akrotiri, Girit Denizi'ndeki Girit adasının kuzeybatısında kayalık bir burundur. Hanya ve Suda kasabası arasındaki geniş bir geçitle adanın geri kalanına bağlanan kabaca dairesel bir şekle sahiptir. Güneyde, yarımada ile ada arasında Girit'in en büyük doğal limanı olan Suda Körfezi bulunur ki bu körfez Akrotiri yarımadası sayesinde oluşmaktadır. Kuzey kıyısı boyunca bir dizi tepeye sahip olan yarımadanın büyük çoğunluğu denizden biraz yüksekte bir platodur. Akrotiri'nin kayalık burnunda minimum Taraxacum bitkisi de dahil olmak üzere çeşitli bitki örtüsü bulunmaktadır.^[1]

Yarımada genelinde önceden bahçecilik ve zeytin yetiştiriciliği yapılmaktaydı. Son dönemde ise özellikle sahile yakın güneybatı kesiminde çok sayıda inşaat yapıldı. Hanya şehrine yakınlık, yarımadanın bu bölümünü çekici bir yerleşim bölgesi haline getirmektedir. Öte yandan aynı bölgede turizm endüstrisi de sahile yakınlığı ve Marathi, Kalathas ve Stavros kumlu plahları nedeniyle yayılmaktadır. Bölgedeki bazı köyler sadece tatil için inşa edilen yazlık evlerdir.

Yarımadanın tarihi, antik Girit'in en güçlü şehirlerinden biri olan Kidonya kentinin kurulması ile ilişkilidir.^[2]

Eleftherios Venizelos ve oğlu Sofoklis'in mezarları, Akrotiri'de, Hanya'ya bakan bir yerde bulunmaktadır. Venizelos 1897 yılında burada Yunan bayrağını Türklere ve Büyük Güçlere meydan okuyarak yükseltmiş ve yarımadayı Girit İsyanı'nın önemli merkezlerinden biri haline getirmiştir.

Yarımadanın kuzeyindeki tepelerde üç manastır bulunmaktadır.

Bu manastır sonradan Ortodoks kilisesine katılan iki Venedikli keşiş olan Jeremias ve Laurentius Zangarola (Giancarolo) tarafından 17. yüzyılda kurulmuştur. Bu kardeşler, Mourtari ailesinin bağışladığı eski bir manastırı yenilemişlerdir. Zeytin ve portakal bahçeleri içinde yer alan manastıra ait yapılar yaylada ve havalimanına gelen uçaklardan görülebilmektedir.

Manastırın anıtsal giriş kapısı, Rönesans unsurları barındıran kilise cephesi ve muhtemelen daha geç döneme ait çan kulesi, Venedik mimari etkisi göstermektedir.

Aya Triada manastırının yaklaşık 5 km kuzeyinde bulunan Gouverneto manastırına oldukça küçük, arabayla geçilmesi zor bir geçitten geçerek ulaşılabilir. 16. yüzyılın başlarında kurulan manastır deniz seviyesinden yaklaşık 400 metre yükseklikte bulunmaktadır. Buradaki daha geç dönemlere ait binalar, içerisinde Meryem Ana'ya adanmış kilisenin de bulunduğu merkezi bir avlunun etrafında organize edilmişlerdir ve dışarıdan bir kaleyi andırmaktadırlar. Kilisenin dış cephesinde klasist sütunlar ve barok usulü süslemeler dikkat çekicidir. Kilisenin iç dekorasyonu ise 19. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Manastır kütüphanesinde litürjik eşya ve ikonlar sergilenmektedir. Özellikle manastırın kurucusu olduğu tahmin ediln münzevi İoannis'i anma günü olan 7 Ekim günü birçok Hristiyan bu manastırı ve biraz daha ilerideki ilk manastırı ve mağarayı ziyaret etmektedir.

Gouverneto manastırının kuzeybatısında ve sadece buradan yürüyerek ulaşılabilecek kilise, yaklaşık yarım saat uzaklıkta denize açılan bir kanyonun sonunda bulunmaktadır. Burası muhtemelen bölgede kurulan ilk manastırın konumudur. Yol üzerinde bazı mağara, şapel (Arkoudia) ve yerleşim kalıntıları görmek mümkündür.

Arkoudia olarak da anılan bu mağaranın içerisinde hem neolitik ve bronz çağı buluntuları hem de klasik ve helenistik heykeller bulunmuştur. Bu buluntular ışığında mağaranın antik çağlardan bu yana Artemis ve Apollo kültlerine ibadet yeri olarak dini bir işlev üstlendiğini düşünülmektedir. Hristiyan döneminde Meryem Ana'ya adanan ve içerisinde çileci münzevilerin yaşadığı bu mağaranın biraz uzağında günümüzde terk edilmiş olan manastır kilisesi bulunmaktadır. MS 5. ila 6. yüzyıla tarihlenen bu manastırın, münzevi İoannis tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. Bu kilise, adeta kayalık cephenin oyulması suretiyle uçurum kenarına inşa edilmiştir. Manastırın çevresindeki binaların kalıntıları incir ağaçları ile çevrelenmiştir. Dışarıdan görülebilen bazı restorasyon çalışmaları, manastırın 16. yüzyılda Venedik usulünce yenilendiğini de göstermektedir. Manastır denize yakın olduğundan ve bu nedenle sık sık korsan saldırılarına maruz kaldığından 16. yüzyılda terk edilmiş, bu terk ediliş sonucu biraz daha içeride kalan Gouverneto manastırı kurulmuştur.

• Hanya Uluslararası Havalimanı yarımadanın tam ortasında yer almaktadır ve adını Yunan halk kahramanı Daskaloyannis'den almaktadır.
• Zorba filmi kısmen buradaki Stavros plajında çekilmiştir.
• Askeri açıdan önemli Suda Körfezi bölgesinde birkaç askeri kısıtlı alan bulunmaktadır.

• C. Michael Hogan, Cydonia, Modern Antiquarian, January 23, 2008 [1] 8 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Arne Strid and Kit Tan (1986) Mountain Flora of Greece, Edinburgh University Press 0-7486-0207-0