Akka Kuşatması (1189-1191)

Akka Kuşatması
	Üçüncü Haçlı Seferi
	; Akka'nın İngiltere kralı I. Richard ve Fransa kralı II. Philippe'e teslim olmasını tasvir eden minyatür (14. yüzyıl sonu)
Tarih	28 Ağustos 1189 - 12 Temmuz 1191
Bölge	Akka
Sonuç	Haçlı zaferi
Taraflar
İngiltere Krallığı; Fransa Krallığı; Kudüs Krallığı Tapınak Şövalyeleri; Aziz Lazarus Şövalyeleri; ; Hospitalier Şövalyeleri; Pisa Cumhuriyeti; Sicilya Krallığı; Papalık Devleti; Kutsal Roma İmparatorluğu; Bohemya Dükalığı; Kilikya Ermeni Krallığı; Danimarka Krallığı; Ceneviz Cumhuriyeti;	Eyyûbîler
Komutanlar ve liderler
Aslan Yürekli Richard; II. Philippe; I. Philippe (Flandre kontu) (ölü); Lüzinyanlı Guy; Sibylla; I. Konrad; Gérard de Ridefort (ölü); Robert de Sablé; Ubaldo Lanfranchi; VI. Friedrich (ölü); V. Leopold; II. Děpolt (ölü); I. Levon; Simone Doria;	Selahaddin Eyyubi; Emir Mojili (ölü); Aybek el-Ekreş (ölü); İmadeddin el-Isfahani; Hüsameddin Lülü; Muizzüddin; I. Adil; Gökböri; Bahaeddin Karakuş; Ebu el-Hayce; İbn-i Barik (ölü); Seyfeddin Mesub (ölü); Şirkuh;
Güçler
Toplam: 59,000; 102 gemi; Başlangıç: 7,000–10,000; Son: 25,000; 11 trebüşe;	45,000–50,000 Garnizon: 5,000–10,000; Takviye kuvvetler: 40,000; 50 kadırga; ;
Kayıplar
19,000 ölü	Garnizon: 5,000–10,000 ölü;

Akka Kuşatması, Lüzinyanlı Guy'ın Haçlı seferi sayesinde Suriye ve Mısır'ın Müslüman lideri Selahaddin Eyyubi'ye karşı başlattığı kuşatmaydı. Bu kuşatma, daha sonra Üçüncü Haçlı Seferi olarak bilinen sürecin bir parçasını oluşturmuştur. Kuşatma Ağustos 1189'dan Temmuz 1191'e kadar sürmüş, bu süre zarfında şehrin kıyıdaki konumu nedeniyle saldıran Haçlı kuvvetleri şehre tam olarak girememiş, Selahaddin deniz yoluyla ikmal ve kaynak almasıyla şehri tam olarak rahatlatamamıştır. Sonuç olarak, bu kuşatma; Haçlılar için önemli bir zafer ve Selahaddin'in Haçlı devletlerini yok etme hırsının azalmasıyla sonuçlandı.

Kuşatmanın başlangıcı

Akka limanı, Hayfa Körfezi'nde bir yarımada üzerinde bulunuyordu. Şehrin doğusunda, açık denize karşı yer alan bir liman vardı ve bu limanın her tarafı Eyyubi askerlerince korunmaktaydı. Yarımada, karadan gelen müdahaleler için kulelerle güçlendirilmiş çift barikatla korunuyordu. Salehaddin'in ana garnizon noktalarından ve silah depolarından biri olan Akka'yı savunan ordu birkaç bin askerden oluşuyordu. Guy'ın ordusu ise 7,000-9,000 piyade ve 400-700 şövalyeden oluşuyordu.^[4] Hıttin'deki büyük bozgun, Kudüs Krallığı'nı neredeyse askersiz bırakmıştı. Bu yüzden Lüzinyanlı Guy, Avrupa'nın dört bir yanından Levant'a gelen küçük-büyük ordular ve filoların yardımlarına muhtaçtı.

Başlangıçta Guy, Akka garnizonunu duvarlara yaptığı bir saldırıyla şaşırtmaya çalıştı, ancak bu başarısız oldu. Guy, birkaç gün boyunca deniz yoluyla gelen takviyeleri beklemek için şehrin dışında kamp kurdu. Danimarka ve Frizya filoları, II. Guglielmo'nun ölümü sonrası geri çekilen Sicilyalıların yerini aldı. Jacques de Avesnes, Bar kontu I. Henry, Brienneli Andrew, II. Robert ve kardeşi Beauvais Piskoposu Philippe de Dreux komutasındaki Fransız ve Flaman askerler de geldiler. Thüringen landkrafı III. Louis ve Gelre kontu I. Otto komutasındaki Almanlar ve Ravenna Başpiskoposu Gerhard ile Verona Piskoposu Adelard'ın komutasındaki İtalyanlar da Akka kuşatması için geldi. Selahaddin, bu seferberlikten haberdar olduğunda, askerlerini toplayarak 15 Eylül'de Guy'ın kampına saldırı düzenledi ancak başarısız oldu.^[10]

İlk kuşatma

Eylül ayının sonuna kadar Haçlı ordusunun sayısı takviyelerle 30.000 piyade ve 2.000 süvariye ulaşmıştı. En az 102 gemiden oluşan bir Hristiyan filosu şehri kuşattı. Müslüman ordusu ise Mısır, Türkistan, Suriye ve Mezopotamya'dan gelen askerlerden ve Kürtlerden oluşuyordu.

Müslümanlar, yarım daire şeklinde Akka'nın doğusuna doğru mevzilendiler. Haçlı ordusu ise ilk sırada hafif silahlı arbaletçiler ve ikinci sırada ağır süvarilerle konuşlanmıştı. 8 Eylül 1191'de Arsuf Muharebesi'nde Hristiyanlar organize bir şekilde hareket etti; savaş, Tapınak Şövalyeleri ile Selahaddin'in ordusunun sağ kanadı arasında düzensiz bir çatışma ile başladı. Haçlıların başarısından dolayı Müslümanlar, savaş alanına yakın bölgelerden takviye göndermek zorunda kaldı. Selahaddin'in sarazen ordusunun merkezi ve sağ kanadı savaş meydanından kaçmaya başladı.

Selahaddin, geriye kalan askerleri topladı ve ele geçirdiği ganimetlerle geri çekilirken hafif süvarilerini Haçlıların üzerine saldı. Guy'ın kampında bulunan askerler, Hristiyan hattını güçlendirmek için gönderildi. Akka garnizonu, Hristiyan kampının savunmasız olduğunu fark etti ve Hristiyan birliklerinin sol kanadın arkasından saldırı başlattı. Tapınak Şövalyeleri'ne saldırarak Selahaddin'in ordusunun sağ kanadına yardım ettiler ve ağır kayıplar verdirdiler. Tapınakçıların Büyük Üstadı Gérard de Ridefort ve Brienneli Andrew öldürüldü. Sonuç olarak Haçlılar yardıma gelen Müslüman ordusunu püskürttü. Hristiyan kayıpları 4.000 veya 5.000 ila 10.000 kişi arasında değişiyordu.^[11]^[12]

Kralların desteği

Sonbaharda daha fazla Haçlı Avrupa'dan geldi ve Guy'un, Akka'yı karadan abluka altına almasını sağladı. İmparator Frederick Barbarossa'nın yaklaşmakta olduğu haberi Haçlılara ulaştığında, bu sadece Hristiyan askerlerin moralini yükseltmekle kalmadı, aynı zamanda Selahaddin'i daha fazla asker getirmeye zorladı. 30 Ekim'de 50 Müslüman kadırgası Hristiyan deniz ablukasını yararak, yaklaşık 10.000 asker, yiyecek ve silahla şehrei takviye sağladı.^[13] Mart 1190'da, Montferratlı Konrad kendi gemisiyle Sur'a giderek kısa süre içerisinde Haçlılara takviye silah ve yemek gibi yardımlar getirdi. Konrad ayrıca inşaat malzemeleri de getirdi ve bu malzemelerle kuşatma makinesi yapıldı. Ancak 6 Mayıs'ta Haçlılar, şehre saldırdıkları sırada bu kuşatma makinelerini kaybetti.

20 Mayıs'ta, ordusunu güçlendirmeye devam eden Selahaddin, Hristiyan kampına sekiz gün süren ve Haçlıların geri püskürtemediği bir saldırı başlattı. 25 Temmuz'da, komutanlarının emirlerine karşı çıkan Hristiyan askerler Selahaddin'in ordusunun sağ kanadına saldırdı ve yenildiler. Champagne kontu II. Henri, V. Thibaut, Sancerre kontu I. Stephen, I. Raoul, Fontignyli John, Saint-Valéry'li Alain, Besançon Başpiskoposu, Blois Piskoposu ve Toul Piskoposu önderliğinde yaz boyunca Fransa'dan yeni takviyeler geldi. Svabya dükü VI. Friedrich, Kutsal Roma imparatoru Frederick Barbarossa'nın 10 Haziran'da Saleph Nehri'nde boğulmasının ardından babasının ordusundan geriye kalan askerlerle birlikte Ekim ayında Akka'ya vardı. Kısa bir süre sonra Canterbury Başpiskoposu Baudouin komutasındaki İngiliz Haçlılar ve Ekim ayında Bar kontu da yardıma geldi.

Hristiyan kamplarında yiyecek sorunu baş gösterdi, su kaynakları insan ve hayvan cesetleriyle kirlendi ve salgın hastalıklar kısa sürede yayılmaya başladı. Sıtma hastalığına yakalanan Thüringen kontu Louis, Fransızlar geldiğinde ülkesine dönmek istedi ve 16 Ekim'de dönüş yolunda Kıbrıs'ta öldü. Temmuz sonu ile Ekim ayı arasında bir tarihte Guy'ın eşi Kraliçe Sibylla, iki kızı Alix ve Marie'de hastalanarak öldüler. Sibylla'nın ölümüyle Guy Kudüs tahtı üzerindeki hak iddiasını kaybetti, çünkü Sibylla tek yasal mirasçıydı. Krallık, I. İsabella'ya miras kaldı. Ancak Guy, tacı bırakmak istemediği için mücadelesini sürdürdü.

Krallığın baronları bu fırsatı Guy'dan kurtulmak için kullandılar ve Montferratlı Konrad ile İsabella'yı evlendirmek istediler. Ancak İsabella zaten Toronlu IV. Humphrey ile evliydi. Ayrıca Konrad'ın medeni durumu belirsizdi (1187'de, Sur'a gelmeden birkaç ay önce bir Bizans prensesiyle evlenmişti ve prensesin onun yokluğunda evliliği sonlandırıp sonlandırmadığı bilinmiyordu). 24 Kasım'da İsabella ve Humphrey boşandı. Konrad ile evlenen İsabella Sur'a gitti, ancak Guy hala kendisinin kral olduğun iddiasını sürdürüyordu: veraset 1192'deki bir seçime kadar nihai olarak çözülmedi.

Selahaddin bu gelişmeler sırasında ordusunu büyüttü. Artık daha fazla Haçlının desteğe gelmesi imkânsızdı. Akka'da 1190-1191 kışında 20.000 kişilik bir garnizon vardı.^[14] Hristiyan kampında liderler salgın hastalıklara yenik düşmeye başladı. Bloisli Theobald, Sancerreli Stephen ve Svabya dükü VI. Friedrich, 20 Ocak 1191'de öldüler. Champagne kontu II. Henri ise haftalarca hastalıkla mücadele etti. Patrik Eraclius'da kuşatma sırasında öldü.

Avusturya dükü V. Leopold, Akka'ya geldiğinde Hristiyan kuvvetlerinin kontrolünü ele aldı. Bunun üzerine Selahaddin'in Levant'ta yer alan Hristiyanları mağlup etme süreci çıkmaza girdi. Son olarak İngiltere kralı Aslan Yürekli Richard ve Fransa kralı Philippe Augustus, ordularıyla Kutsal Topraklar'a yaklaşmaktaydı.

Kralların Akka'ya girişi

Fransa kralı II. Philippe 20 Nisan'da, İngiltere kralı I. Richard ise Kıbrıs'ı fethettikten sonra 8 Haziran'da Akka'ya vardı. Richard 100 gemilik (8.000 askerli) bir İngiliz filosuyla gelirken, II. Philippe de Simone Doria komutasındaki bir Ceneviz filosuyla geldi. I. Richard, Selahaddin'le görüşmek istedi. Ancak hem I. Richard hem de II. Philippe hastalandı ve görüşme gerçekleşmedi.

Fransa kralı II. Philippe, Akka'yı kuşatmak istiyordu ama Kral I. Richard hâlâ hasta olduğu için, ikili birlikte hareket etmek için bir plan yapamadı. Philippe planına tek başına devam etti ve 17 Haziran'da balistalarla Akka'ya bir saldırı düzenledi. Kuşatma makineleri Akka surlarında delikler açıyordu ama her yeni gedik Selahaddin'in ordusunun saldırısına yol açarak Akka garnizonuna Hristiyanların dikkati dağılmışken hasarı onarma fırsatı veriyordu. 1 Haziran'da, Flandre ve Vermandois kontu ve kralın en önemli adamlarından biri olan Kont I. Philippe, bir saldırıda öldürüldü. Bu durum Fransa kralını derinden etkiledi, çünkü II. Philippe'in varisi yoktu. 2 Temmuz'da Richard, Tanrı'nın Mancınığı (Fransızcada Malevoisine) adlı iki devasa mangonel de dahil olmak üzere kendi kuşatma araçlarını kuşatmaya dahil etti.^[15]^[16] 3 Temmuz'da surlarda büyük bir gedik açıldı, fakat Hristiyan saldırısı püskürtüldü. 4 Temmuz'da şehir teslim olmayı teklif etti ama Richard şartları reddetti. 7 Temmuz'da Akka garnizonu bu sefer Selahaddin'e bir elçi göndererek son bir kez yardım istedi ve eğer yardım gelmezse teslim olmakla tehdit etti. 12 Temmuz'da şehir bir kez daha Haçlılara teslim olma şartlarını sundu ve Haçlılar bu teklifi bu kez kabul ettiler.

Richard'ın Kudüs kralı olarak Lüzinyanlı Guy'ı desteklemesi nedeniyle Sur'a dönen Montferratlı Konrad, Selahaddin ile barış yapmak üzere çağırıldı. Selahaddin şahsen müzakerelere katılmasa da teslimiyeti kabul etti. Hristiyanlar şehre girdi ve Müslüman garnizonu esir aldı. Konrad, Kudüs Krallığı, Fransa, İngiltere ve Avusturya Dükalığı'nın sancaklarını şehrin surlarına diktirdi.

Avusturya dükü V. Leopold, şehrin ele geçirilmesinden kısa bir süre sonra, Richard'la bir tartışmaya girdi ve ardından şehri terk etti: Alman İmparatorluk birliğinin hayatta kalan lideri olarak, II. Philippe ve I. Richard'la aynı pozisyonu talep etmiş (kendisi dük, Philippe ve Richard ise kraldı), ancak reddedilmiş ve bayrağı Akka surlarından indirilmişti.

Galeri

Fransa kralı II. Philippe'in askerlerini cesaretlendirdiğini gösteren bir minyatür
Soldaki kahverengi atta Aslan Yürekli Richard, sağdaki beyaz atta II. Philippe, 19. yüzyıl çizimi
Aslan Yürekli Richard, Kudüs'e gidiyor, James William Glass (1850)

Kaynakça

Dipnot

^ ^a ^b Hosler 2018, s. 72.
^ Tyerman, p. 436
^ Hosler 2018, s. 19.
^ ^a ^b Hosler 2018, s. 12.
^ Tyerman, s. 449
^ Hosler 2018, s. 34.
^ Hosler 2018, s. 54.
^ Hosler 2018, s. 45.
^ Hosler 2018, s. 107.
^ Chahin 1987, s. 245
^ Tyerman 2008, s. 416
^ Ibn Al-Athir, XII, 20–26; Chapter four in Arab Historians of the Crusades, ed. and trans. by Francesco Gabrieli
^ Pryor 2015, s. 104.
^ Pryor 2015, s. 108.
^ Waterson, James (2010). Sacred Swords: Jihad in the Holy Land, 1097–1291 (İngilizce). Casemate Publishers. ISBN 978-1848325807. 1 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2024.
^ Janin, Hunt; Carlson, Ursula (2014). Mercenaries in Medieval and Renaissance Europe (İngilizce). McFarland. ISBN 978-1476612072. 1 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2024.

Genel

Asbridge, Thomas (2012). The Crusades: The War for the Holy Land. Simon & Schuster. ISBN 978-1849836883.
Chahin, M. (1987). The Kingdom of Armenia: A History. Curzon Press. ISBN 0-7007-1452-9.
Hosler, John D. (2018) "The siege of Acre (1189–1191) in the historiographical tradition" History Compass (2018) DOI:10.1111/hic3.12451
Hosler, John D. (2018). The Siege of Acre, 1189–1191: Saladin, Richard the Lionheart, and the Battle that Decided the Third Crusade. Yale University Press. ISBN 978-0300215502.
Lane-Poole, Stanley. Saladin and the Fall of the Kingdom of Jerusalem Williams & Norgate, London (1903). (Archived here)
Möhring, Hannes (2009). "Die muslimische Strategie der Schleifung fränkischen Festungen und Städte in der Levante". Burgen und Schlösser: Zeitschrift für Burgenforschung und Denkmalpflege (Almanca). 50 (4). ss. 211-217. doi:10.11588/BUS.2009.4.48565.
Pryor, John H. (2015). "A Medieval Siege of Troy: The Fight to the Death at Acre, 1189–1191 or The Tears of Ṣalāḥ al-Dīn". Halfond, Gregory I. (Ed.). The Medieval Way of War: Studies in Medieval Military History in Honor of Bernard S. Bachrach. Farnham: Ashgate. ISBN 978-1472419583.
Reston, James Jr. (2001). Warriors of God: Richard the Lionheart and Saladin in the Third Crusade. Random House, 0385495617.
Tyerman, Christopher (2007). The Crusades. Sterling Publishing Company, Inc. ss. 111-. ISBN 978-1402768910. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
Tyerman, Christopher (2008). God's War A New History of the Crusades. Belknap Press.