İçeriğe atla

Akhisar Ovası

Akhisar Ovası, Türkiye'nin batısında, Ege bölgesinin Ege bölümünde yer almakta ve bu bölümün, Marmara bölgesi sınırı ile İç Batı Anadolu sınırına yakın kuzeydoğu köşesine tekabül etmektedir[1]

Selendi ovasının kuzeyinde yer almaktadır.En geniş yeri, batıdaki Ballıca Köyü kuzeyiyle, doğudaki Delice Çayının ovaya girdiği yer arasında 15 km kadardır[2]

Fiziki özellikler

Akhisar Ovası yaklaşık olarak 124.5 km² kadar bir yüzölçümü vardır. Ortalama yükseltisi ise, 100-110 metre kadardır. Eğimi, kuzeyden güneye doğru % 0.3 kadardır[2] Akhisar Ovası vadilerle fazla parçalanmamıştır. Vadiden yoksun kesimler ovanın yarısına yakın bir kısmını meydana getirirler. Vadilerin görüldüğü kesimlerde de vadi yoğunluğu değerleri düşüktür ve genellikle km² de 5 km nin altında bulunur. Vadi yoğunluğu değerlerinin nispeten yüksek olduğu kesim, ovanın güneybatısındaki Bekirler köyünün kuzeydoğusundaki kesimdir. Burada yoğunluk değerleri genellikle km² de 5–10 km arasında bulunur. Bu kesimin, Bekirler köyünün hemen doğu-kuzeydoğusundaki küçük bir parçasında yoğunluk değeri km² de 17,5 km'yi bulur. Akhisar Ovasının doğu kenarını, Akhisar doğusundan başlayan ve kuzeye doğru Gördük çayı boğazına kadar uzanan piedmont ovası meydana getirir. Birikinti konilerinin birleşmesiyle meydana gelen bu ovanın genişliği yer yer 1,5–2 km'yi bulur ve taşma ovasına nazaran biraz daha eğimlidir. Akhisar ovasının güneyinde yer alan Karahöyük dağının kuzey eteklerinde de çok daha küçük olmak üzere bir piedmont ovası yer alır.[1] Ova kuzeyinden kristalize kalker, mermer ve volkanik tüflerden müteşekkil Kapıdağ kütlesi ile (587), doğusundan Görenez Dağı (1280 m) ve Katırcı dağı (1027 m) ile, bunların kenarındaki platolardan oluşan yüksek kütlelerle, güneyinden Karacahöyük dağı (399 m), batısında ise, alçak bir plota sahası ile çevrilidir[2]

İklim

Akhisar'da, yazları sıcak ve kurak, kışların ılık ve yağışlı olduğu, kar yağışlarının ve don olaylarının fazla görülmediği bir Akdeniz İklimi hüküm sürer[1]

Bitki örtüsü

Alçak ve az eğimli Neojen arazisinin büyük bir kısmında doğal bitki örtüsü ortadan kaldırılmıştır ve buraları tarım alanları olarak kullanılmaktadır. Doğal bitki örtüsünün görüldüğü alanlar ise nispeten yüksek ve eğimli alanlara tekabül eder. Akhisar Ovasının yüksek kesimlerinde kızılçam, karaçam, kermez meşesi, katran ardıcı, tespih ağacı, akçakesme, laden, ağaç fundası gibi bodur maki elemanlarıyla graminelerden oluşur.[1]

Hidrografyası

Akhisar Ovasının en önemli akarsuyu, Gördük Çayıdır. Bu akarsu kuzeydoğu köşesinden ovaya girer ve onu, NE-SW doğrultusunda katederek güney-güneybatısından terkeder. Geniş ve örgülü bir yatak içinde akan Gördük Çayı, ovada, zaman zaman taşkınlara neden olmaktadır. Ovaya, bu akarsuyun dışında, çevre ve yüksek sahalardan doğup gelen Delice çay, Masantı Çayı, Kale dere gibi akarsular ovada taşkın meydana getirirler ve zarara sebep olurlar.Çevre yüksek sahalardan akarsularla taşınmış ve depo edilmiş çakıl, kum, silt ve killerden müteşekkil olan Akhisar Ovası yeraltısuyu bakımından zengindir. Gerçekten Türkiye Hidrojeoloji haritasında ova yaygın ve zengin akiferler sınıfına sokulmuştur; bu sahanın yeraltısuyu verimlilik derecesi iyidir ve özgül debi 2 litre/s/m'dir. Medar'da D.S.İ tarafından açılan sondaj kuyusunda 14-52 metreler arasında yer alan çakıllı seviyelerin yeraltısuyu bakımından zengin oldukları ve artezyen yaptıkları tespit edilmiştir[1]

Taşkınlar

Akhisar ovasında taşkınlara sebep olan akarsular Gördük çayı, Delice çay, Masantı deresi, Kale dere, Kanlı dere ve Sakızcı deresidir. Bunlardan Gördük çayı, ovanın kuzeyindeki, Medar ile Gördük çayı boğazı aranda kalan kısmında, Selçikli ovasında olduğu gibi geniş ve örgülü bir yatak içerisinde akar ve her yıl, genellikle kış mevsiminde, kenar aşındırmasıyla yatağını genişleterek tarım alanlarını tahrip eder. Gördük çayı, bu tür zararlarının yanı sıra hemen her sene yatağından taşar ve iki tarafında yer alan sahalarda bataklıkların oluşmasına neden olur. Gördük çayı akımının yüksek olduğu zamanlarda Akhisar şehrinin batı kenarındaki mahallelerini tehdit eder[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Prof. Dr. M. Yıldız Hoşgören, Akhisar Havzası - Jeomorfolojik ve Tatbiki Jeomorfolojik Etüt, 1. basım, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1983.
  2. ^ a b c Prof. Dr. Mehmet Ardos, Türkiye Ovalarının Jeomorfolojisi / Cilt 1, 2. basım, Çantay Kitabevi, 1995.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz Bölgesi</span> Türkiyenin Akdeniz kıyısındaki coğrafi bölgesi

Akdeniz Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu'nun güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca uzanır. Genişliği 120–180 km arasında değişir. Batı ve kuzey batısında Ege Bölgesi, kuzeyinde İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Güneydoğu Anadolu Bölgesi, güneyinde ise Akdeniz bulunur. Güneydoğudan Suriye ile komşudur. Türkiye'nin başka bölgelerinde olduğu gibi Akdeniz Bölgesi'nde de bölge sınırları ile yönetim birimleri olan illerin sınırları tümüyle çakışmaz.

<span class="mw-page-title-main">Birikinti ovası</span>

Birikinti ovası, genel olarak alüvyon materyalin birikmesiyle oluşur. Temel oluşturucu süreç akarsu aşındırması erozyon ve akarsu biriktirme süreçleridir. Ancak dalgalar ve buzulların aşındırma, biriktirme süreçleriylede oluşabilir. Örneğin: Kuzey Almanya ovası buzulların yığdırdığı lösler ile kaplı polderler ve geest adı verilen alçak platoda hafifçe engebelendirilmiş tekdüze büyük bir ovadır. Ülkenin hemen hemen en verimli toprakları bu bölgededir.

<span class="mw-page-title-main">Fırtına Deresi</span> Türkiyede nehir

Fırtına Deresi veya eski adıyla Peruma, Doğu Karadeniz'de yer alan akarsulardan birisi olup, Kaçkar Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçlarındaki derelerin birleşmesi ile oluşmuştur. Rize Ardeşen'in yaklaşık 2 km batısında Karadeniz'e dökülen Fırtına Deresi, 68 km uzunluğundadır. Çay bahçeleri içerisinden geçen, üzerindeki kemer köprülerle süslü Fırtına Deresi, raftinge elverişli parkurlara sahiptir. Nehirde sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Vadi</span> coğrafyada tepeler arasındaki alçak alan

Vadi ya da koyak, akarsuyun içinde aktığı, kaynaktan ağıza doğru sürekli inişi bulunan ve birkaç kilometre ile binlerce kilometre arasında olabilen coğrafi alandır. Kısaca vadi, iki dağın arasında zamanla oluşan çukurluktur. Vadiler, akarsuların yaptığı aşınmayla yanlamasına, derinlemesine gelişir. Genellikle dağ ya da tepelerle çevrelenirler.

<span class="mw-page-title-main">Mescit Dağı</span>

Mescit Dağı, Erzurum ili sınırları içinde yer alan ve Türkiye'nin 3000 metrenin üstündeki dağlarındandır. 3255 metrelik zirvesi ile Çoruh Nehri'nin çıktığı dağ olan Mescit Dağı, Erzurum şehir merkezinin kuzeyinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Madra Dağları</span>

Madra Dağları ya da Madra Dağı, Ege Bölgesi’nin Asıl Ege Bölümü ile Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nün sınırlarında yer alır. Madra Dağı, Balıkesir ilinin İvrindi, Havran, Burhaniye, Gömeç ve Ayvalık ilçeleri ile İzmir ilinin Bergama ilçesi topraklarında yer almaktadır.

Osmaniye ilinin Düziçi ilçesi Düldül Dağı eteklerinden doğup Aslantaş Barajı ve böylece Ceyhan Nehri'ne dökülen bir çaydır. Sabun Çayı, Düziçi Ovasının büyük bir bölümünü sulamaktadır. Oldukça temiz olan bu suda balık bulunmakta ve çevresinde bol miktarda piknik yapılmaktadır. Su çok temiz kaynaklardan beslenmekte ve Düziçi Ovasının büyük bir bölümünü sulamaktadır. Ama bu sulama yetersiz kalmakta Üreticiler ürünlerini zamanında ve yeterince sulayamadıkları için ekili dikili alanlar her geçen yıl biraz daha azalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bartın Çayı</span> Karadenize dökülen akarsu

Bartın Çayı, Antik Partenios, MÖ yıllarda Parthenios adı ile anılan ve kente adını veren Bartın Irmağı'dır.Kastamonu ve Karabük'te bulunan Ilgaz Dağları'nda doğar, kuzeye doğru akar, şehir merkezinde Gazhane Burnu'nda birleşen Kocaçay ve Kocanazçay'ının oluşturduğu ırmak, 15 Km. akarak Boğaz mevkiinde Karadeniz'e ulaşır.

<span class="mw-page-title-main">Antalya Ovası</span>

Antalya Ovası, Akdeniz bölgesi, Antalya bölümünde batıda Beydağları, kuzeyde Toros Dağları ve doğuda yine Toros Dağları ile Antalya Körfezi arasında kalan ovalara Antalya Ovası denir. Bunlar üzerinde bulunan ilçelerin adlarına göre; Serik, Manavgat, Alanya Ovaları isimlerini alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Dalaman Çayı</span> Çay

Dalaman çayı, Gölhisar ilçesinin güneyindeki Yeşilgöl dağlarından doğar, Çameli, Acıpayam, Ortaca ve Dalaman ilçe sınırlarını çizerek, Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Köprüçay</span> Akdeniz Bölgesinde nehir

Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km2, yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

<span class="mw-page-title-main">Geyve Boğazı</span>

Geyve Boğazı, Sakarya Nehri'nin Samanlı Dağlarını parçalayarak oluşturduğu boğaz vadi. Boğaz Sakarya ili, Geyve ilçesi sınırlarında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Çekerek Çayı</span> Yeşilırmakın kolu

Çekerek Çayı, Yeşilırmak'ın kollarından biri. Sivas Çamlıbel Dağları'ndan doğar, Akdağ'dan gelen dereleri alır. Sulusaray'da ovada akarken Alan Dağı'nı geçtiği yerlerde dar derin vadiler oluşturur. Çorum Çayı'nın katılmasıyla iyice büyür. Kayabaşı Ovası'nda Tokat tarafından gelen Yeşilırmak'ın ana kolu ile birleşerek Yeşilırmak'ı oluşturur. İlkbahar ve sonbaharda taşıdığı su artmakta ve nehir kabarmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Düzce Ovası</span>

Düzce Ovası, Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde oluşmuş, tektonik kökenli ova. Düzce ilinin batı kısmını oluşturan ovanın orta kısmında Düzce şehir merkezi yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kahta Çayı</span>

Kahta Çayı, Adıyaman ili sınırlarında, Güneydoğu Toroslardan kaynağını alan, Keban Baraj Gölünde Fırat Nehri'ne dökülen akarsu.Yıllık ortalama akım 32 m³/sn, maksimum akım 120 m³/sn ile Mart ayında, minimum akım 4,1 m³/sn ile Eylül ayında gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Demre Çayı</span> Antalyada akarsu

Demre Çayı, Antalya'nın batısında, Finike, Kaş ilçeleri arasındaki alanın sularını Akdeniz'e taşıyan akarsu. Demre Ovası'ndan, Demre ilçe merkezi doğusundan denize ulaşır.

<span class="mw-page-title-main">Yanarsu Çayı</span> Dicle Nehrinin sol kolu

Yanarsu Çayı, Dicle'nin kolu olan çaydır. Eski adı Garzan Çayı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Meydan Dağı</span> Van ve Ağrı il sınırlarında volkanik bir dağ

Meydan Dağı, Van-Ağrı il sınırlarında, Van Gölü'nün kuzeyinde, Erciş'in 7 km KB'sında, bitişiğinde Gürgürbaba Domu bulunan volkan dağı. En yüksek nokta Gürgür Dağı zirvesi 2778 m, Meydan Dağı'nın kalderasının tabanı 2320 m'dir. Kaldera içinde çevre sularının toplanması ile kaldera gölü oluşmuştur. Bu gölden çıkan sular Meydan Deresi'ni oluşturur.

Kasaba Polyesi, Antalya ili sınırlarında karstik oluşumlu polye ovasıdır. Kaş sınırlarında, ilçe merkezinin kuzeydoğusunda, 4–5 km genişlik, 15 km uzunluğa sahiptir. Adını merkezi konumdaki Kasaba köyünden alır.

Kusar eğimli ovası, Azerbaycan'ın kuzeyinde Kudyalçay ve Samur nehirleri arasında bulunan eğimli bir ovadır. Yan sıradağlarının eteklerinden başlayarak Samur-Deveçi ovasına kadar uzanır. Kuba ve Kusar bölgelerinin idari bölgesine tekabül etmektedir.